_6o , FemtgiJ t^ tu tijtoaorcnj. cyiji.________ _ _______________
fedpotius quaficoadtusminaiurnobispwnammiferiarfi infligere, . j ^ ^ a ^ ^ ^ a g e f e s S S aiggSi:
&^gellabanndedignance8 iethifcerc;hominibusfimpli- promptiffimusadbeUa,qnmnvCneimcAiryn.»»nobsm-
•k 8 xr,^ciliauiddetcriiisaeebant,rEt/i/iujacp«<er t e wt««»iA«»,vtpoffiKefifterecis quin capiatuf. J *
sobuflus. ] id eft Amri, nonfaluabit animam [uam, .d eft auimh
vblfcelatis. qui noticiam Dei debuctant habecb., ad « c rfe c ir io ram « g em I fta e t& gu o^ tow re fth te is ,
Mutiam&bLfSemiampmnipotemistefermt.i^nadu ^Manahemvetep««». # qm fug.t m Aegypmm & m
alienigTnacadeovidciirnefaiKiaopera perpetrati ab illis, Affyrios.vtrab Uhrum prote&one degerecm term ,ib:
dc'r^^urnomcn Dei omnipot’entisi quiataleshabettul- dcqpieciammificeismunetanonialuabiturvqnia ablpiis
tores, vnae r ..... . r*. licet&Aegyptus.EtPhaceeafcenforequi,quiiuiDadRafirnregcm
Syrix vtadduceret eiftn ad belium contra fra-
tresfqos filib^ Iuda & Beniamin temporijbus Achab, &
irfiulta milliacxeis cajjpiuos duxit, quum venerint Afly -
tii, non faluabit arfimam)fuawyfed paiter cum Syriis in qui-
bus cohfilus eft ibit in captiukatem? eoquod nequiter
egerit contra fratres fuos.Omncs iftiiam longo tempo-
; rc mortuierant:fedillorumfilii & omnes qui de eorum
prolapiadefcetfderant intelliguntur, qui in patribus fuis
dicuntur fortes, robufti & veloces. Poflumus autem & ita
dicere^quod ad u«?nientibusAflyriis nemo robuftns, nemo
foitis & velox laluari potuit fua virtute. Ifte Veto fo-
lummododequodicitur, [Etrobufiuscorde, ] fuit Ofeevl-
timus omnium regum decern tribuum,qui vtrimus dudus
eftincaptiuitatem, ficut fubfequentia manifeftantjquod
ip(e inquit inter fortes bellato^es nudus fugiet in die ilia,
; Hoceftindiecaptiuitatis. Robuftus corde dicitur Ofee,
qnia.for titer agere voliiit vt populus fuustanto ftudio non
feiuiret idolisfed necadoraret in Ierufalem.Quia vero non
permanfit in ea voluritate, nudus k gloria fua ab exercitu
iiio dudus eft in Aflyrios.
quit) nomen meum in'genttbus blafpbematur. De huiufce-
modi prædicatione dicit egregius/prædioacor Çorinthi-
is: Auditur inter vos fornitatio, & tabs qu i li> nec inter Gerne ,■
ita vtvxorem patris quis babèat. Et in lege diciruV:/_gKow»-
niant patris tut ne dif. ooperiaù Quæ ergq diftànna eft quod
adpeccati reatum pertinet, vtrum pater reuelet lgnomi-
niam filii, an films ignominiam patris? Quod que iequitur.
I Etfuper veßimentts pignoratif acctibuerunt iuxta omneal-(
wrejubaudi idolorum.è'vw«^ datnnatorumbMant-in do-
moDeifui.]Hocmodointeili^endumeft. Dtfm rex dece
tribuü adoraret idola, & principes eiüs âcfaçerdotes ma-
ximaqueparspopuli, erant aliqui timorem Dei nabentes,
qui nolebant venire neqtie in Dan neque in Bethel.led m
Ieruiàlempergebantadorare.Tunc principes ac lacerdo-
tes,vitulorummittebantminift^qs fuosin Occurfum eorum,
vt compellerent eos venire ad orandos deos,aut cer-
te expoliarcnt eos, fi contemnereht véniréjqui pergentes
adexitus viarüm^olentesvenire depredabantur ac (po
liabant,&repugnaates iuterficiebanr : reportantefq; eorum
fpolÎ3,partim fternebant (pc us. al tar ia d eorum (tio-
rum fuper quæ àccum beren e,. & partim da ba ht pro yino
vtbiberent élite altare idolbru.m fudrum. Vóc’batnrqqe
illud (polium pignoris.id eft vadimonium, quia pro l’.bferationeariimæ
&interfe<ftibne ço^poris dabantur^Et quia
hæcfecerunt, remémorât Deus qrnnipotefis Dpiiaqq*n-
lis pftitit,& àxàtifyoexterminauiAmorrhàum afutiëeoru.]
id eft, Seon regem Aroorha;orum cum exercitu luq,cuius
altitudo Cedrorum altitudo eius,& %tis ipfe^uali quer-
cusTHic oftenditur quantæ magditudîhis fuit dictusSéon
rex Amorthæorum habens Cubico.s Ip'ngitqdinis^p'quem,
latitudinis quatuor. Dicit beatus HieronymusUmim illi-
us habùillenouem cubkos lbngitudinis & quatuor latitudinis.
[Et contriuifriittum eius defiiper > id eft, fupeibiam il-
lius deieci in terraro. Et radicem eitts^id eft, ftirpêm & pro-
fapiarifillius fubtuscontriui, vt ex eofij^i no procrearcmun
Egofum,(\iibaudi Deus omnipotens, qui aßende e vos feci de
terra ÆgVpti» & edttxi vos i:i deferto quadragintaànnis,vtP°ßjr: '
d.retisterram Aworrbài./] Ideoàicif, Afceridere vos feci de^
terra Aegypti,quîa Aegyptus eft plana, & terra prqmi^io-
- nis montuofa;&qüide Aegypto;pergjtad terrâm prpmif-'
fionis, mbntanafempêr confcendir. i Etfafiita'uîdefiliisve-
ßris in Prophetm. jMoyfen & Aaron, Mariam & caçteros.
■ (( Et de iuuenïbus veßrisJ>l ‘Z>araos,)id eft %n£tos, v t fui^Sam-
* ’ • C APVT III.
AVdite, id eftintelligite, verbum quod loquuttu efi Dominus
fuper vos filii Ifrael,&fuper omnem cognationem quam
4- K,
eduxit de terfa Ægjpti. 3 Quurn>dixit Auc^te filii -ïftael, ne
putâremus folummodo ad decèm tribus eum elfe loquu-
tùm , protinusadiunxit : Et fiiper omnem cognationem
quam edlixi'dé Ægypco : Vt dcmonffraret generaliter ad
duôdecim tribus iftapertinere. [ Tantummodo vos cognoui,
’id'tftfplummodo vos clegi, ex omnibus cognationibus ter-
rai 3 Côgnofcere Dei, eil eligere & approbare : N on co-
ghofcete, eftreprobare8ç non eligere,ficut didutus eft
impiis in dieiudicii: Amen amen dicovobis, nefeio vos. t
Deus omnipotens, cuius incortiprehenfibilia (um iudicia,
vniueffas Gentes petmittens inerrorem idololatriae dc-
gere t'vnam (blummodo plebem ex omnibus cognationibus
terrae fecit fibfadhaerere. Séd quia & ipfi nolue-
ruritin pfæceptiS Dei ambulare minatur ëis mala & dicit:
£ idcircofcpdz me dereliqitiftis , fabricando vobis idola,
vifit“ tOj id eftpuniam vel vldCc&r, fuper omnes iniquitates ve-
ßr as.Nun quid ambulabuntduo parit er nifi conueneriteisifQui.-
tbn & föännes Baptifta, aliique'qqampfiirimi.N»«}Ä mit h m ad littpam pettinct, Ablant duo homines fimul Ä -
itAeßfUttlfrael,diettDominus}jVtiqpeeitfic.] Etpropinaba- bulare vnöitindte,fiadinuiceminimKifuerrnt.Allegorl-
t t fh iu rw vinum, ] vt biberint corttra ptæcepuim legis. I ce amena ifti dao duos populos hgmhcant,* Iudaicum cc
Géntiletn.quinonpofluntpervnamyiamincederebmul:
fiimusinibbfequemibus;quodAroaziasfacerdosBethel hoceftbpChriftutu.qaidixir.EgorutnTO.nifietseonue-
dixit ad Amos Prophetam: O V tiens fuge ist u n um ludujbi- ! nerit in focietate & vnitatefidel & baptiimacis. [ Nunqmi
quepropbetabis , &hic non adtictas vltrapropbetart, qüiado-1 r ugiet leoin fait u, nifi habueritpradam'3. ] Dicunt quide natu-
musregnieß.Legimus etiam quod Sedechias rex ïudæ & , rabeftiammdifputant,leonem talemconfuetudmem ha-
principes eius prohibùerunt leremiae, ne loquereturam-, bere, quodquando patiatur famem, dum videritprædam,-
plius in nomipe Domini & infuper librum prophetiæ rugitum magnum facit, omUefque beftiæ vocem eius au-
ciuàigne combuflerunt. [ Ecceegoftridebo fuper vos, ô de. dientes fixo gradu ftant ftupefaóbe. J ’ P
r cem ttibus,ficutfiridetplauftrumonußumfeerio, ]mittendo | mnquiddabitcatulusUonisvocedecubilifuo,nifialtqutdap-
vos in captiiiitatent Solet enim plaultrum on.uftum gra- prehenderitl Non.Xunquidcaditauisin laqueum terraabfyau-
liatumque foeuo magnum ftridorem emittere. Et be- 1 cupel ] Minime: nififiierit auceps qui tendat laqueum aline
dicit* onuftum foeno & non tritico : quia illi feen um I quem,aues non illaqucan tur. [flmquid aufretur laqueus de
läborabantjhoc eft inania 8c irtutilia operä;Deii& omni po- I terra antequam quid ceperiti Noh.Sicianget tuba in ciuitate,&
tens fttiäere dicitur fubtet nos, quando ptfndete peccato- populus non expauefeet. ] Quoties tuba antiquitùs refonàbat
ruin nöftiotii pre (Tus, diu expeâans nos ad pcenîtentiam, in ciuitatibus, nifi effet in fèftitlitatil?us,?xpauefcebat po- |
^ ^ ” .'.'7 ' . - . t v , ” . I puluS
-^üsÆfct^beïhîSnnÇ^jmoenè fllturum.[Simtms-
.L , id eftïfffliaio vel tribûlariô, inc'mtau, quoi Dommus
nm ficin 1 Iftoloco, Siptonon accipitur. Sieritma-
lom; id eft affliffio , non Douiino petmittente. Et
éft fefifus : Sicut ea quæ fiipërius memoréuimus non
fient nifi cefta res^xtiterit » itarion erittribülario in ci-
uitate nifi Domino permittente^ [Quia non faciei Dominas
Deurverbum, nifireuelauetit fecretüfuum,vc\ correptionem
fMmyadjèruosfuosprophetat^ÙixA omnipotentis regis Dei
dementia,qki ante praedicit per prophetas fuos quod vé-
turum èft quam veniat: vtagentes poenitentiam euadant
malafibî cbmminata. Milfurusdiluuium fuper terramrç-
uelaUit diü ântë feruo fuoNoe* Subuçrfurus Sodomam
manïfeftaüit'Àbrahæ. Percufiîirus Ægyptü & Çbanaam
fame (èpté antiorum reuelauit Iofeph. Leorugiet,quisnon
timebit fQuis ? quafi dicat: Nullus eorü qui audierint, àut
rarus. [ Dominas D eus loquutus eftiquis'nonprophetabit>'] Sicut
iani fuperius dïximus, hic Prophct|paftor exiftens pecu-
dum & audiens fæperugitum leonis.timori omnipotentis
Dei comparât rugitum leonis, quem ipfe nimiuip for-
midabat. Et eft fenlus : Si ad leonis vocem, qui creatura
eftirrationalis.aliæ beftiæ contremifcunt, multo magis
nosaudientesverbumereatoris, non debemus omittere
quin annuntiemus. £ Auditumfacite, ô Prophetæ quæ ego
didurusfum, in adibus ^«oriiid eft, in terra vel in ciuitaii ■
bus Philiftinotum, vt ipfi diiudicent vtrum ego iufte fà-
duius fum: & nonfolum in Azoto > fed etiam in adibus
terra Ægyptii & dicite. Congregamini fuper montes Samaria,
vide te infirtias multos in medio em, hoc^ft amentias vel
idololatriam, p a t i e n t e s inpenetrahbus «w,]
ideft,mfferos pauperes dppreffionem fuftinentes^ Vel,
ficiitquidam codices habent.^Calumniam ficientes,
principes videlicet &potentes, qui calumniam , id eft
oppreffionem ingérant miferis. Calumniam aliquando
fignificat fallàm accu(âtiônem,akquando oppreflionem,
vtinifto loco. Bene, autem didt: Congregamini fiiper
montes Samariæ, quia Samaria ciuitas in monte qft hta.
Vel etiam per Samatiam omnem terram decetn tribuum
poflumus intelligere.quç àfiia ciuitate Metropoli,-Samaria
vocarar:&tota mont ueia eft. Di£Pa eft autem Samaria
à Sometdomftïo ipfius môtis, à quo fundata eft. Quü
autem dixiflèt, Goftgtegamini fuper montes Samariæ,
cqngrue/ubiunxitT Et v idete inlânias multas in niedio e-
iüi. Aç (idiceret:Primum videte quid faciént,& ira mcam
(èntentiam probate, vtrum fit iufta an non. Quæ enim
maior inlània, quam telinqüere creatoré & adorareidola
Vnde apte fubiungit. £Nefcieruntfacere reftum, id eft no-
lueruntcolereDeum,fed fàbricauerunt vitulos quos a-
doraûeriint pro Deo, tbdfaùrUcantes imquitatem&rkpïnas'
itl adibusfuis^ hoc eft, congregantes de idololatriis &mi-
lèrorum calumniis iniqüitatém,id eft, peccatum in cor-
dibus füis.'] Propterea, fiibaudi, quia hæc feceruht, htedi-
cit Dominas: Tribulabitm fcilicetab Aflyriis,^- cmimtttur
terra]decèmtribuUm:hoceft. habitatôrescircumualla- i
bunturab hoftibus. [ Eidetràhetutex tefortitudo tua, &di- 1
rtpientur,^) Samaria, diripientur vel deprædébuntur ades
tua.llac dicit Dominus: Qüomodofieruat pàfior de ore leonis duo
crura, mtexiremu auricula, Jic eruenturfilii i f 'aelqui habitant
in Samariaaplaga leüult, ] id eft in regione quietis. Et in
Damafdgrubbdio, id^eftirtfécüritateDamafi:i.i)iximus fuperius
prophetam iftum ellepaftorem peciidum, idcoq;
compararionfes àb officio filo fiimere. Potuit n» aliquado
euenire vtrapiens leo pecus eX grege, dum recedërete-
furiefugata reîinqueret duo crura ex eo, Vèl extremam
pattern auriculæ: quæ propheta (è dicit eruere-.Dauid ve-
wtianu fortis, non partem neque quod remanebat, (ed
tbtaprædâab ore leonis vel vrfi auferebat. Et (èn(us: Sic-
ûti paruæ reliq'uiæ relinquuntur exariete veloue à leo-
né,Tic qutim venerint Aflyrii, paruæ reliquiæ Iudæorüre-
manebuntexhis qui non ducan tur captiui, ex his qui Ka-
bicabant in Samaria,id eft,in terra dècem tribuum.Quod
autenxfubiunxit,£Etqtiirequiefcentinplagaleduli»'] id eft
£• % '9.1' in regione quietis, Et inDatnafcigrabbato, quod idem fig*
I nificat, hoc modo poflumus intelligerel Natrat hiftoria.
Rcgum ac Icfaiç prophetia,Phacee filium Romeliæ regé
deceit? tributrm foedns inkriflè cumRafim regeDamafcii
quæ eft ciuitas metropolis .Syriæ : & totam fiduciam &
(pem in illo pofuifle, in tantum vtfimul debellayent tei-
bumluda&Behiamin, mjiltaque milliaex eis dircerent
capnuos. Sicut ergo h omo quilibet fcfliis labore requie-
feitin leéto velgrabfeato, fic populus decem trrbiium vi-
debatur requiefeere in regione Syriorum, 8c in (èairicate
habirantiumDamafci, omnemfpemfuamTn illis habens
collatam, lèd fruftra: quia illi dùâi lùnt ab Aflyriis vitra
montes Iudæorum & Perlàram,,&Damafci Cyrenen,quç
eft ciuitas vitra fines Ægypti. [ Audite prophetæ, id eft in-
telligite, &%ontefiamini in domo Iacob, noc èft* eum attefta-
tioneaninintiate illisquæ futura fiint fuper eos-, vt in ex-
cufabiles fint, quia in d e quum vifitare ceeperopranaricatianCs
ifrael, fûper eumyifitabà, id eft vfafcar* érfuper aitariaE tbd
quæ fecit IcroDoam, &utabuntur cornuadtaris. ]I>e-
gimus iri fîbro Re^û, Ieroboam altatia feciflè in Bethel,&
pofüiflè vitulû aureum: atque dum velktlàcrific iu offer re
fuper altare, veniflè prophetam Domini qui dixit: Altaï?,
a1 tare audi verbum Domini.Et tune feiflûm dft akare.in dua?
partes,8c manusleroboam inbrachioarefinSta eft.£Ef/>«r-
xutiam dornum byèmatë. urn domo afiiua: & peribunt domus e-
burnea & dißipabunturodes multo, dicit Domines'.^] Tantæ
potentiæ erant principes decem tribuum, vtdtias domos
haberent: vnam-hyemaléin, in qua refidebarit tempore
hyemisimerraîalteramoeftiualem,in qua refidebant æfta-
re. Vel etiam per hyemalepi domum vult intelligi decent
tribus,quæ illo tempore frigus infidelintis errorifque pa-
tiebantur. Per domum vero æftiuam,.duas tribus ludæ &
Benjamin, & tertiam Leuiticam, quæquantulum q uc co-
loremfidei habebant,quibus erat facerdotium ex tribu
Aaron, & tempi um quo viûimæ cremabantur.
X 4 p. it *
. S? -, ... i , AVditè verbum Domini PaCca pingues, quxeflïs in monte
Samaria,qua calumniam f acttis egenis, & confringitùpauperes.
3 Principes deçem-tribuum delpetftiue vaccæ
Vocantur, qui refidentes domi gulæ&ventri feruiebanc:
opprimentes egenos &confringentes in rudicio paupe-
ces vthonäulorum in fiiosrédigèrent vfiis-. £ Qua dicitis
Donnais veftris, id eft regibus, Affine, & bibemus, ] hoc eft,
iufiete&præcipite nobis,&/poliabimus domus paupe-
rùm. Quare dixit f Bibemus, & non ManducabimuftîVc
denotaret eos ebrieratem feâari, quæerroré & libidine
*generat. Sic dicebént principes & indices decem tribuum
régi fuo, Præcipe vt opprimamus pauperes, & bona illo-
ru m in noftros vfus redigamus. £ lurauit Dominus Deus in
anâo fao.] O m nis fermoÎDei pro iuramenco à nobis accipi
debet, quia non poteft menriri. In fànâo autem fiior-id
eft, vël in filio, vel in âliquo eleÂorum fuoiüm Angelo-
rutri, homjnum. £ Quiaecce diesvenientfuper. vqs,&Uuabunt
vos in contil Affyriï, ô vaecaKpingues, & rülquias vefiras in ob-
lisferucnttbus. j Quia (îipèrius dixit, ô vaccæ, feruauit rpe.
taphoram rh reliquis: quia cames vaccarüm .folènt lauari
incontis velin fontibùs-.
Pro eo •autem quod in Hebræo habetur > Tn oïlé
feruentibus, Septuaginta dixerunr, In oUispifculorum. Et eft
fen(iis,Quum venerint Aflyrii, ligatos catenis ducènt vos
incaptiuïtatê, &ficùtparuipifciculifinedfleretionepp-
mmturinolla , ita^omnesV&smaioresfc: minorés captiui
duceminii& igné tribülationis decoquemini. Quod
autem addit, [ Er per aperturas extbitis * altérai fubaudi
vacca, contra alteram vaccam, & proqctemm in Ariion didt
Dominas, ] quæ eft regio Armcniæ vitra montes-Medo-
rum &Pemrum in regionetn Amon. VeniteadEetbelid
eft, ad domumvituli, tir iwpk agite, id eft, idola ado rate. |
Ironice loquitur * acfidiceretjHadcnusipolite veftra
adorantes idola immolaftis(àcrifieium: modo àppropmquante
captiuitate perficite quod coepiftis. Ai Galgalantp
fubaudi Vçnite, quæ eft locus idôlolatriæ. Et multiplie#-'
te prauaricationem, hoc eft idololatriam. Præuaricari eft'
tranfgredi. fit illi præuaricantes extirerunr, qui contra legis
præceptû idola fàbricauerunt quç præcepicnefacercnt
idola.Ef offerte wane vdlimas vefiras. Mane inquit, offerte.
j.X^.îz. -