Btfiüi imp. Conßantmip.
De confud
Decupidi*
Cap.ii .
j De virtute
motum.
Cap. 10'. i
De terfiper-
iantia.
Cap. H. \
»ine virturis tibi proponi poflit,fedulo agimus,inertiam m
v itio ponentes)& laborem in laude ducenres. Caue autem
ne'praepoftere atq; importuile rebus v farkifeft ita te com-
pära, Vt & praelentis vi«e cöntitibdis fruare, Vt töortalis: &
fututebonaconfequare,vtimmörtalis.
VErfare alfidue cum m cdiciS ahiril ohim j vfipfe animd
valeas:ab eis eiiim difcere pöteris quite res expetere,
& a quibus ähftinfere dcbeas : quibus höminibus confoe-
lcere,&! quorum cGnluetudine abftorrerfe, Sc quo modö
vitam totam/dilpeftfäri öportear, vt nein frequentes mot-
bös inddas.iSi haric inftite* is viam, ad folida: germansque
virturis veroslimites breui pernenire poteris.
COla virturis dotatio plus prnameri afferrregibus; quam
^vniueriasquae ftninduS hic habet graut & deledabilia.
Namforma& d ecot au t ih o rb o .au t cettC s ta te flacCef-
cunt.Opesdgnauix & voluptatum plerumque funt fomi-
te s.R d b u r, corpus quideitl vidoriis honeftat, fed animi
luminibus obftruit. V irtütis autem acquifirio qüibus con-
tingit,&diuiriis& nobilitategerteris eft potioratque vti-
lior:& quae aliis fieri non pofie videntur, ilia cum Dei au-
xilio ad faciendum cxpedita fobiicit oculis.
TMpotenricupiditate formofi corporis vide nfcvncjliarii
J. capiaris-.nam illud qualecunque eft qüöd ribi placet,tan-
tumdemterrae e ft:& q u o dm o d o ribi fpeciofum videtuf,
-ppftpaulo exiguumßuluerls e r it, Ergo neqüe generbfita-
temcorporislaudibus efferas, neque infelicitatem defpi-
cias-neqüeforma captus tenearis,rieque deförmifiite äuer-
taristfedaniirSpulchritudinemintnere,&mente animum j ’ “nqüiefcif.
ama:illeenimdemumveruseftamorimmprtalis,quinon I * n
otitus fiieris,abit euanidus, fed quo plus poqui
velano vtuntur: fiquidem vis cum amentia coniunda
tejncritasicum^udenriayeroforritudö Sppellatuf;
INtepr^pitlüm Ti Deum habere vis, ipfe fufeiedls tüis
efto prbpitius: natri etli aliorum Dominus conftitutüs
es,ipfe tarnen etiarn feruus es; Dominum enim hab'enlüs
vmuerfi, eum videlicet qui rer'um omnium döminatib-
nem manu teilet rtötlus autem hdmani generiS Vrtus&i-
dfem autli'ör & propagator eftjnempe limits Zerrte, ctiaiti fi
alius puluis aduerlus alium intümiheimüs. Tü igitur qui
huttc foblittle elatiis puluis es,memento quanqimcitmqUe
modo emineas,futurum aliquando vtad terratn deprima-
ris:ita numquam adjperlus numiliorem pulu^rem animp
effereris. Rbcordare. pecaitorum qua: aduerfus Deum
cömmififti,ita fict vtracile obliuifearispfeccätocumprd-
xiini affucrlum te. ®
SVmmo quideminhonorfe & pretio apudomneseft
prudentia,&abomhiBus vehementeP expetifur: ora-
nes enim eamlaudanr,vt bonan^ fed n or;om nes laborant
vteam adipifeantunqub fit, vt taro qui ea prsditusficin-
uenite polus^T u vero daoperam, non (olum, vteam coh-
tubernalem habeas,led e^iam Ifcjuiseft quiifram teheat, vt
eumtibiadiungas,in pretio habeas, & cum illo frequens
no d e dieque verleris:ille enim folds an^num tuum iuuare
plurimum poterit,& qu^ tibi plerumque in an^uftis rebus
inexplicabilia vtdebumur, ea per ilium, Deo iuuante, expedite
pferficies.aut ehim te prudentem efle opportet, aut
vti conhlio prudentumtin quibus, quafi in (olio fuo, Deus
TT Vi mores biiifmodi lint,vt fidedigniores habeantitr,
- , •% » Jl quam lermônès,qu8te non folum loquenremifçd
tia iis,eo ao e citmagis. . . . . , n. j • ] tacentemetiam reuereanturhominesrnequeeos tibialfii-
Vn.mwbe.ncfiao>regn«maccepifti:folirateeuftodm | ^ ^ ^ fi,„r.nim
DcPritden-
Cap. i s•
m ud»qiiali depolitum fidei tu* cômmilTum,vt înco-
lume conlèrues. Çaueautem ne illius taalus cuftos, degenerisaliquid
mt qui Verbis proBi, fastis eahori confirmant, lunt enim
nonnulli quicumKoneftiffime loquantur,turpilfimevlt ,
uunt. Caue ergo ne aut tuPfimilis eorum fis, aut eis(imiles
àtque indigni committas: Sed ficuti csteris i «um. v-aueergo: J M R , . . .
" . ^ 1 .r P .1,^ -n. n nIT|rr,,i4r- itf irirfnrr tibiadumoasded eos elige, & ora>lani«f»s.vmmn!busimDeraresutacontendevt virture J „ © tibim contubermu.m adhi*
fD e v ita&
oratione.
Cap. iS.
Inlcriptio
Grz ca .Pe
mcndacio,
videtur
fuppofitl-
prælatus es, vt omnibps iraperaresjita contende vt virtiye
quoque cæteris antèceilas: virtus enim omni principatu
omnique authoritate praeftantior eft Si ergo dignitäte^jui-
detti reliquis præftas omnibus * virtute autem ab alio prae-
celleris,imperator es in eb quod mi^dris exeellenriæ efttin
eo vero quodproeclarius eft,imperator non es, imtiio alte-
riusimperioiirbes.Ne fis ergo veluti fuppofiririüs atque
adulterinus Dominus, cum tc alius'præftantior reperisP
turv fed iverus Imperators cum cæteris omnibus vittute
antècedas. CÓncedet ribi Deus vi&orias Sc triumphosaduerfus
De (iilelib.!
amicis.
j Cap. Ti. j
D
‘I De foriitù1
dentta.
J Cap. ij.
h o f t e s .cum ipfe adiieritrs pertutbatos animi motus
ttophæa&tirulos erexetistqui enim inuifibües hoftes de-
uicitit im vifibiles etiam pofte vincere neceflario confe-
quenseft». Sed qufm volupcates fuperare, vtvilemanci-
pinm,&traiiiùetlùna ad. ferapere valent, numquam Deb
lubebiteumvi&oriæbonoce condecorareiqui vetovido-
riam de libidinibua&aliis animi perturbarionibus pattam
yolu ntariis laboribus coronaufcrit, isy in cerrnrn argnrnep*
trim futur* poftea recributionis ætemorum bonorum, et-
iamin hacvitadeinitaicisvkäpriamk Deo quafi debitooe
cdnceflàmc are luorcferetc
H Abe maiorem animi lætitiam ex amicomm ergi te
Audio, quamex parentum& gencre propinquortmr.
ham eonlanguineorum amicitia n on à virtu tc, (èd à naturà
proficifcitur, itavr ne voluntaria quidenPmerito cenferi
polfitjied amicorum beneuolentia,k virrutc & iudicio na!-
Icirar:&iliaqmdem naturam, hæcautem Deum habetamfl
thorem. Verum vbi quid opus eft,longe maior habenda
ratio mom ra eft,quam fimguinisr& iudicii, quam neceffi-
taris:nam propinqui fiepenumerd etiam exiguæ pecuniæ
caufaparennbus infidias moliuntur : veri autem amici to-^
rius mUndi diuirias nihiU focientes,etiam vitam ipfiim præ
amicorum Rö falute& charitate vilem liab^ir. b u r corporismagni facko,acque i« pretio nabetdy
fi cam prudenria coniun&Um eft : ^quantum feUini
prodefiècuhiprudenriastantum ndccre ablqweealbletiis
qui lunt eo pta*liti;Vis enim coiifilio temperata^jiominem
figurac.fi vero ameijtiæsbeftiam ratione carentém dlpingit
& format^, Proba^rgo eosqui prudentirobore, noneos
e
De ftu^lio
facrarilm
literal um. Capii7»
Decófilioi
Cap. iS.
be,qui luos mores non hoheftantvérbis, fed Verba potius
condecoratit moribusiEt quae te facere ptidet, eadicere te
quoque pudeatfti quç dicerc pudor vetar,ne cogitate qui»
demlubeat.
OFili,quetnadmoduhi tehcHe plaiitæ fohtiliUs irrigate
virèfcunt,fiorelque&fruâiisfeiunt.-itîGmens tua la-
Crarutn littbrarbm ftudiisirriga,magisacmagis augefeêtac
profriuftibusegregias vittutbs producet. nahi corpus qüi-
detn faghiatili: cibis ,qui alili§ fiipbr aliiiln infiirciuhf Urtani*
musVerö:fen&isfermötiibuS aliturac VegefcatUr. Sed hoc
'intereft.qUbd'cibiisille corporis, palato dem uni at lihgüaî
füauis,& cotrnphonem auger,& acorruptioh^ âügetür,.&
in corruptioncmtandèrii àbit : Aiiimi véroalimêtum fem-
plterrtam menti affêrt lætitiam, Ôc ihc^rmpHoneftipâfit,&:
ad immortalitatem deducit:Meditart C|gb pefdmneth vi*
tâm itafrugiferos fermones,vt cantis edruni Rii^lihiis peb-
fruarisj®nunituum làpienter admimftres.
1 3 Esnulia fecurior eft quam làpicns confilium,' nihildp,
-iN-periculofius quamincoiifiiitorem vilain aggredi: vt
ergo tu to faciaf quæ vis, vel^s ancea confiiltare quæ fàcis:
poll: fidum enim coinfulendi locus amplius noneft^fed
-, po ft initam conlùltationem mutare etiam licet Confilium.
Ante igitur quam quidquamaggredtaris , etiam atque cria
confîdera.quocesea quam fulcipis euadere queatï atque
itademum ad illam accingere.Tn confilium autem cos ad-.
hibe,qui reBus fuis bene confiiluerunt,& eas beneadmini-
ftrarunt.noneos qui perinopiam confilii res fiias male gu-
bernariuît.quieriiniïuis rebusmale prolpexeric,.nûquam
bene prouidebitalienis. nequevero communica cuinim^
peritis earum rerumde quibus donfiHum capis, neq', cum
Hs.quos adulari ribi fentiestilli enim.vtcæc^ignorancer tibi
confilium dabuntrhi autem etiam errata tua laudabunr,
fed eos potiflimum in confil nm allume, qui & Icienter de
iisTebus loqui poflînt,& de tuis erratis confidenrer te re-
prcliepderelbleanttilli enimdèmum folidigni lune, qui-
bus êc amicorum & confi liarioru m locus fidatur.
OMni labe impudicitiæ purum conferua, fton folfitn
Dccsffitate
& Tempe*
corpus, fèdetiam animum tuum. Quemadmodum Uanti
De pictate
erga païenenim
împudica vita kDeo nos feparati itaincaftitate tranf-
aéta, nos eicôneiliat. Sit ergo lux tuaIplendida & clarain
©culistuorum : & efto perfeôta imago virtutidis qui fub
tuaditione viuunt nia enim pudicitiam ipfeieruaueris,
qua fronte eos qui tuæ dominationi fubie&i funt, adeam
feruandam cohorcaberis .? namquæfàcientem te viderint,
eadem quoq; permitri fîbi facere interpretabuntur : fêlent
enim ad exemplum Principis mutari fubieftL ■ Sicut ergô,
nifi in ànimum induxeris bene vitam inftituere, grauis de-
trimenti caulà fubieô^jp eris .* ita fi pudicitiam cum cæteris
vircutibus colueris, felutis author vniuerfö tibi fubiedlo
populo fuiftgvideberist&eam inde njercedem référés, vt
non folüm te Deo dighum, ac plaeentem ,ded eos etiam,
qui tibi obediuntjpræftitiftèiuaicerisi' v - ~ ! .
M Ariusriieæ impolueruiie capititu(9coronam imperii
à Deô delatam tibi. Redde ergo donatori munus eo
/dignu'rh. Hortora^)eum, qui te honorauir, per honorem
quem patri tuo dgferesuiieautem honorabis, non eodem.
penitus modô, quo fubiech faeiunt, nempeaut genu flfi-
dens.aut latus meum ftipans,aut mihi bene precâns:iftae-
nim principe i5ro & rege r^n*làtis digna liint : fed potius.
virtutemohinem exercens, tempèrantiam colens, mores
tuosexornans, lifterarum ftudia capeflens, quibusanimi
iuuenum excoli folent:&vtin lùmma dicam ita té çompa-
ranl, vt terrènq hociqipeiiédignus habeare, & imaginem
régis cælprùm fn terris referas. Is enim lolus tnèritq voca-
bitufimago Dei, àquoinregni lqliô collocatus eft, qui
omniniodamvirtutem^mplexatur. Ifqüe oprimo iurè lè-
Cundoioco poft Deuhl à lubieClis amabicur:fô tanquam
dele, 3eqrie luis optimemçritiij, ómni honoredignilli-
rttiis habebitiiri
ADmiiiiftràrioheth regni,vt ómni reprehenfîone vacua
præftès.qUæ in aliis reprenédis, ipfe facere ne audeas:
font 11. 1ère fobditi acerrimi jAexamîS’andas princrjSum
foorurn adtiohes. Si àutfem TOcfiiligentef obferuaueris,
düô ïfta ihaxr mi momenti bo’na i tide corifequeris : te enim
irrepK'henfibilem adiieffos ómhés omnium'calumnias
ciiftÂièS:&; fobietftos tuos non dicendo folum, fed etiam
• tacehdb ïjvirtutemomnem exercere doebbis. Si vero alia,
dices alia facies, ha%bis confcienriam tuam, quæ te con-
tinenteraeciifet;E contrario fi bönadicens,fimiliäföcies,
habebis eos qjSi vita tua examjnare volunt, & telles & ku-
datoresacimitatofes fine yllafimulatione, tuæprobitatis.
NO n te latéant mores cuiufque eörurn> qui à te munera
poftulabunt.aut honores ac dignitatés ambibunt:cu-
quelacis exploratos & perlpeCtos habueris, benefoc dunqueretfte
facerC, is deinum verus eftpecuni* fumptus. Si
ergo tit in omnibus exeellb.aniiflo eflfe vis, efto pra:cipuein
mentis indüótipne pecunfce conteraptor.NeqUe enim ipla
tua pecunia (iropriö tuafoUuSeftnéaCommnnis feruorum
tuorum,& inppurn atqüe hólpitum. Fac te igitur ,Vt bene-
ficum'proprie exhibeas,in eo qu^d commune efttatque ita
derhumexcellb animo eris, Scprudenti* laude omnibus
confpicuus.
O Efuge comcflatioties, in quibus ^hdulgetur poculis,
IN.ebrietaseniminimicaeft prudentia:: vbi enim mensa
vinp Ppprimicur, idem ei contingicqiipdimperitis aurigatoribus,
qui cum regerecurrum nefeianr, Sc Ce luosequos
hue atque illuccircumagunt, &.lpe<ftatoribus inagnosri-
fosexcitanf, quando autem mens ita affeCta, itaque opprefla
eft , %ri nequitquinanhnus cocas magno inte^u,
magnaque in flu&tiarione yerfetur.
V Bi Voles facile quemlibet amicum tibi comparabis, fi
dc eo abfente bona qujedamdixeris coram idiis, quos
eirenunciatutos elfenon dubitabis,initium enim amicitia:
. fere laudatio-eft, inimicki* vero vituperario. Etqüos iam
habes amjfos, ebs fi magis deuincire tibi voles, lauda ab-
fentes cora aliis eoru amicis: na ita videberis prsfentes etia
laudareinabfencibus. Explora autem amicos inanguftis
& aduerfis rebus, felicium enim multi liint amici. Sed
éos amicos veros indicate, qui te no^lucri cauladiligun^
fed propter iplam amiciti*,virtutem : alia enim amicitia:
fpecies qua: teih póf i lèruit,non tam amicitia, quam nego-
tiatio & mercatura quxdam efle deprchdhd^tur.
MAioreln in molem éuehend* Reipublic*caufa qu*
fufeipies, eorum gratiam facere ne dubites. Rem autem
publicam optime a.dminiftrabis, fi pecunia: publica:
curam diligencem habebis, eique iuftis rationibus colli-
gendae ftudebis, non ex oppreflione neque ex lachrymis)
lupditorumcPrradcr^d*. Pepmiaeninr^i iuftecolligitur,
poffideiiti mulcum afFertemolumenti, & neruosimperio
acidic: quee vero ex lachrymis fobdit^rum atqueexiniqui-
tatê cortala fuerit, etiam iuifte colleblam dilfipabitrattrahet
enim Deum, quiiuftiti*legescondidit, ad vmdicandam
iniuriam. Ignis vero non ita celeriter paleam coofumit, vt
male & iniufte conge% opes, etiam iurè partasinpetni-
xiém fecum abripiunt.
TN fobiedos tuos ne criminofos fis & querulus: molefta
I ’enim res eft , nequéïncommuniconfoetüdine prom-
ptu'm ad alios rëprehèhdédos teoftendas:odiolavalde res
eft, neque rifom immoderate effufum ama: male morati e-
nim höminis eft, fed efto lènis & manfoetus ineosquioftaxat
bonisjab'eis enim perpetuam recipfes beneuolen- ^fenderinticlemens'in caftigationibus delidorum: gtatus
t Decon-
temptu pej
Cap.14.
Hocintetiam,
t[ua nullo ynquamtemporevacillatura fit, beneficium
enimanudyirumbönum collocaturrv, thelaurus eft
nullis raptoribusobppxius, qui multipHcem collatörire-
fertgratiam : qui autem improbo benefadit, ferpentem in
finu alit,ilque aliquantilper ipfius calore fuiietur,fed obla-
taoccafione, venenato niorfo benefädorem fuum remu-
nerat. Sicutenim canesalienisètiam ciburn ofterentibus
oblatran t:ita homines peruerfi perinde ebs qui bene de ip-
fis meréntur offendunt, atque eos qui male. Bonös ergo
beneficiis tibi deiiinciens, te ipfomquödÓtnmqdo mülti-
plicem habebis,hempe vitam vnam, miiltis circum oculis
mulrifque vigilantibus, amicis cuftoditam. ;
OPcatibieosa'mfcos, &intimosfamiliares, qui lande
cum ahisaniiciriani colöerint, & aliis domjnis fidé-
lem operam nauauerintrquod enim aliis preeftiterunt,idem,
eriam pr*ftare tibi^iongiauabuntur.-i&qui bönus ergave-
teresamicosÄtiterit, bonus erga tc etiam futurus nieritö
credetur, quiautém priori Dus amicis aut patra nis ignauui
atqueinurilis ante fuetit, Vix vnqiiam poftca bonüs erga te
atque vtilis erit ' 3
EXcdfom atque inuidiirü priiicipis anirnüm, non ädcQ
magnitudodignitaris oftèhdit, ac pecunia: contem|>-
tüs : in eo enim generbfitas dhimfe eius eldcefeitmaxime:
pecunia: autfth xbntemptus non ineo cernitur , cum in.
laccos inutiliter congeritur, & fepönitur, feddum Iarg?&
copiofe in vfosnëceflarios expènditur. Necelferius autem
vfosnummi,Regipr*ferrim,pialquam aliis,inprömeren-
dis amicis,vindican^lqj inimjeis verlätttr.-quotum vtrum
circa eius
ctoftichide
latinara-
tionem nö ;
habuimus.
Deamico
cöparando.
Cap.ztf«
G
De Lenita*
te&man-
(Uetadine.
Cap.zS.
moribus, mitis fermone ,fiicilisaditu ,affabilis congrèflii,.
hæc enim omnia febiedis amabilem te reddent, & ptrem
potius quam regem appellarifacient. ^
MAximi pendito & veraeem té elfe in fermone, & ve-
races homines in familiaritàtèm admittere : itaenirn
firinus Sc eönftans in omnibur&fadis Sc didis æftima-
beris, & veram àc non fiilpeda.m tuorum erga.tç beneuo-
lerttiamrerinebis.Si autem vanitâtis & mendacitatis ii^luî^
picionem veneris, indigna facere imperatoria Maieftate,
quaauduses, conuinceris, efficiefque vtfubisdifempe'^
fbrmidolofi, rerutnque omnium incerti ôc titubantes va-
Ocillent, quantum ehim veritatis oratio amabilem hominem
reddit, tantum mendaciideprehenlà, aut eriam fulpe-
da,odiofum\qâ ea v titur facit. »
PRæftantifiimusLMedicôtuillè eft, quiaccömodatas cui-
qge riiorboru gdieri nouit adhiberexurationes : & Rex
oprim’jqtii eos inftimit Magiftrat9, q àfois fobiedis omné
iqiuriam arcereacpropulfiite queant.SicUtn.equifonis virtus
propria eft,equi cuiufque nolle præftantiam:& venato-
risintelligere quantumquilq; canurr) curfo valeat adper-
fequendasferasrakfoperatoris milites foos cognofccre, &
quifq*,§ry fortijpdine ficperlpèdum habere, vtininftru-
ehda acle inrélligar quo quemq; loco debeac collocate : ita
boni Regis eftfobditorum fuorum mores,animos,adus&
fententias pardifeere,vt defingulis edodus, vnumquenfqj
fciatfoootdine dilponere:acprauos quideo &peftilentes
homines a republica extorres eiicere:%obos autem & ve-
ritatis amantes,hononbits 8c publicis qiunerib^ræficere.
A 1 ^ frfte
DcVeiitate
& mëdacio.
Cap.z9.
De Magi*
ftratibus.
Ca.jo.