o& 6 Pifihàfij Batberti
■ B k a M
> . i?_,__L____ Ar nnn Innlim InmiPntlS.i\«lra
Pfui 84-3>-
B
t-Petr.^f
.Cor. j . i ö
VÜA UiUClil > llliwifc' »J»* { • ^ ^
qui audit verba meadicit,& non fontim loquenns. Nain
quod éxterius fit verbum,leâorisaut Do&oris eft, quod
vero intus ferititur,&ihtelligitur,Chrifti verbum eft» Vnde
Dauid, Audtam quid loquatur in me Deus. T une emm re-
&e in nobis loquitur,cum exterius orgàno vocis lonante,
interius ad vocem Chrifti cxciramur , diuinicus collo-
quentèm. Quapropter climat Apoftoliis, Si quis loquitur,
quafifemmesDei. Quod fifermones Dei iftê loquitur, ille
interius quid aliudaüdirc debet <, nifi eoftlem iermones.
Non emm ait,omnis qui docet verba mea, fed qui audit.
Tutius ergo eft audire quàm docete. Sed ramen & ille qui
docet.fi reéte docet, vtique prior in corde audit quod do-
cer» Ac per hoc Chriftus eft qui docet omnes,& quos docet
auditores vtique verborum Dei fîint,deinde feótöres»
Veruntamenétfi peffe&ius fitfocere quatn difeere, prius
tamen oportetaudire vt feciâs difeiplinam iubentis,deinde
do&rinam quam didicetis.opcrib. exæquare. Et fi forte
femel audifti, debétdeleâari, indefinenter vt audias
tubam falutarisiquianumquâdefiinthoftes, coritraquos
pra?liandum eft. Nequecibusvniüsdieifiifficitad omné
vitam præfenris fçculi;Ôi ideoiugiter meditanda funt verba
Scripturarum,quatenus ex his vitam habeamus, & vn-
de viuimus exercitatiorie operis pafcamdr. Alioquinnec
re&e audiuntùr verba, fine frudu opens,neC reâe opera-
tur fine cibo tant* dulcedinis. Quod qui vttumq, fimul,
ait.&re&e videlicetaudit, deinde facit verba quæ audit,
videlicet ea intus quae verba zudit,Similabo e«;»,inquit,vi-
rofapient i,qui adificauit dom uni fuamfuprapetram. Quæren-
dum igitur,quis fit ifte architedus,qui ædificauit domum
luam iüpta pétrâm, cuiaffimilari debeat is qui audit & fecit
verba Saluatoris î Non enim fimpliciter de quolibet
artifice domorum accipiendum pu to, quae fiepe fiipra petras
ædificaræimpuUu ventorum præcipitancer ruunt,fed
avjiranus. c,uiu cuuu ---r ; ”
tur, quafi plüuijs à rigorefui ftatusdifloltutur. De qmbus
profefto pluuijs in perfonaeorumqui reprobantur, Dauid
forte deillo qui ait,F/ faptcnsarchtteüus fund amentum pofui-
Magnum i raque eft quempiamPaulo afliruilari.lpie emm
hoc ait ; fed fiveracitfermlpicitnus, ma gis adhuc eft quod
pijomittitur. Quia nifiDominusædincaueritdqmum,in
vanum iabotanj.omnes qui aedificant earn. Idcirco licet
Petnis ædificet, lipet Paulus > licet quilibet Sanôkotum feu
î>o6korum,Chriftuseft yir fapiens qui ædificat,non quaf-
cunque domos, fed vnam coeleftem in ccelis iupra fe, qui
re&e petra eftappellatus, fundamentp fidei collocacam.
Vnde in hoc eodem Èuangelio Petro dicitur, Tu es Ve-
trusf&fuper hune petram adificabo Ecclèfiameamjd eft, à qua
tu Petrus fortiris nomen, pro'firmitate fidei } fùpra ipfam
eandemque petram âedificabo fundamento fidei Eccle-
fiam, quæ eft domus Dei viuïconftruttain coeleftibus lar
p id I bus pretiofis.Vbi nullus hçreticorum ædificat, nullus
bypocrita,nullus terrenarum thefeurizatorum, nullus vi-
tioru feûator,fèd foli qui audiunt,quod docuit ,& faciunt
yt docuit.Hi nimirum.çdificant domos fiias fiipta petram.
C^tia licet vna fit domus,qüam info Chriftus çdjhcat,finguli
fupra fundamentum fideicoædificant fiiorum mérita.
V nae âlub i,lndomo patris mei manjiones multa funt, quas
qui æd i 6 cant;çoa:dificatores Chrifti font, qui cum cis, i-
pfes ædifîcat;&ideo iurcilliaflhnilantur.Quiavbiille, &
illi;& quod ille, hoc&ipfioperibuserigere, & domum
conftruere iàtagunt. Hoc quippeeftverba cius audire &
ea facere,domum illam in coeleftibus fabricate. Cuius hi
minatur dicen$,P/«hfuperpeccatores ^^or.Laqueos y - jp/w.x,
tique,quia vnufquifque à fua concüpifeentia, fi relinqüi-
tur auXilio Deijillaqueatitr. Quod fi talibus no fiicrit per-
motus,maiora tentatorum flumina telaxantur »vtgrauio-
resexperiatur vndaruramotüsi & quafi traétufluminurr»,
vehementius obruatur concupifcéntiarum fluâibus. Nihil
infirmius in vita humana,quam qui fila concüpifeentia
vineit^rmihil validius quarh qiii nec a Diabolo fuperatur.
Sed aliter tentatur vére fiipra petram fondatus, & aliter
hui ftiperarenam aedificat. Ifte quidem vt cadat} ille vero
vtcoronetur&vincat. Ad vtroftjue tamenpluuiioble-
(ftamentoriun defeendunt, & flumina pr olixæ tèntationïs
inundanter veniunt. Sed hi corr hunt ; Hi vero, inquibus
Chriftus ex fefe ædificat, ftabiles permanent ,&Opus eo-
rum in coelisfempér conftabilitur. Vnde Propheta, Dotin
mum turbine &in template via i//«d .Quia profeftoconti a
eosqui in Chrifto coædificânturfçuior ac vehemens pro-
cellafiehit; Vbi licet minora oWe&amenta vitiorum pul-
fent, flumina elatipnum vel fiipet biæ fluànt, deinde Diabolus
omnes ventos tentationum circumcirca fortius
móuet, &fi inconcufli adhueftamus, fatistimenduseft
Dominusin turbine ventorum & in te'mpeftate,neforte
nos imbecilliores inueniat. Veruntamen fixos efle opot-
tet,quamüis ti ibus iftis generibus contra nos fièuiat, & o-
mnia tentamentorum genera in hisexpendat, quod nihil
! poflit contra nos, nifi fiiper arenam nosaedificaflèihue-
niat.Quippe tribus hoftisarmörum generib. femper Diabolus
pugnati carnisvidelicetconcupifcëntijs, autexte-
rioribusmundi obledamentis atque fauoribus, aut pet
feipfu m,cum vniuerfoshincinde ventosimpulfionum la-
xauerit,eorum ad ruinam quos fiiper arenam ædificaflein-
uenerir.Sed ramen curifte quilibetvirnoncccideiit, ma-
nifefte oftendtt dicens, V totdat us enim eratfupra petram. A -
I oquinnififupeream fondatus eflèt, penitus cectdifiet.
Vnde datur inteiligi,quicunque ruunt quod non inChri-
fto ædificantur : quicunque vero permanferint, nonillis
fedfideifirmitatipræftatur, & fidei virtus in eis a Chrifto
confolidatur. Expletaigitur adhortationisparadigmade-
tctttntK,Quodomnüqui*difxatfuperarena,\ct&vke,fiulto
comparabitur zvcivxe&o, cuius ftru&ura nulliusinnititur
firmamentovirtuti% Nam;vitiafemperfluidafunt, &ve-
lutarena collabuntur. Arena quippe nunquani folidari
autconiungiadinuiccmpoteft; femperbibensaquas, &
nunquani a bariditate qitantiTper molleicens. Sic , ficita-
quedefiderium & concüpifeentia vitiorum nunquam ex-
pleturfluxu voluptatis, & tamen femper ariditate malt ar-
doris fine fetietate conduratur} reque coniun&ionem re-
cipit charitati'jVt foltditatem poflit habere cum venerit Ç-
ftus,fed tanquam puluis .quern proijcitventusàfecie ter-
rærhucillucqueimpulfionibus raptatur, Pfofedo ouia
non lpiritu,fed in carnc propagantur. Hincergoad Abraham
remifiio generis duplicamr, Erit, inquit, Jemen tuum
ficutJlelUcceh, &ftcut arena qua eft in littore maris. Perarenâ
quippe carnalis propago defignattir, infidelitaris vitio &
■ ariditate carnalisdeiiderij à Chrifto diflociata} fiiper qttx
qui ædificar.qualbcunque fint quæ agit,non culmen ere-
dionis,fedruinam deiedionisexfpedat, Vbifimulgen-
— ~ ^ ~ til! s
Jti Ma tth.Èuaing. tib .V .
tihsadhucm carne, neenon & ludïuszdificacfiric'Ghri- iôo?
fto;hæreticusinfidedamnàEUs,hypocritaqnoqiiefîniula-
tionedCceptus,^iru8Chriftianasvitiorimi.laqueisinuô-
Jütus.omnes ilKndn fupra petram, fed fuperareuamædificanj.&
ideodifpergumuràCbrifto. Quorumruinatanta
fit maior, quanto altius fuper arenam ædificalïè inue-
nmntur.Profedöqiria deh'is dicit quiaudiünt verba hæc,
& bon faciunt ea.Audiunr quidem aure carnis, Scnonaure
mentis. AudiuncitaqutevBcxcuiâtiônem non ha béant,
& non vt opus fidei pcrficianr;idcirco, vt in fine concludi-
tur.fit ruina eorum magna, quiralia Chrifti filutariamo-
nita contemplerUnt.
E -tfalhim eft cum canfummaffte Ieftu verbt hac,admirab<m-
turmbecftt{erdodnmmem.-\ Quamarn turbie mirât* dicuntur.
eum fuperiusad eum fobdifeipuli legantur accefime
f Nib quia ant turba dilcipüiorum, ex quibus duode-
cini elegerat, dicituradmirata, quospernoäans inora-
tione cum dies 6 a u s eilet accerfierat, aut cette cumde-
icendifieciecundumLucam & fteiifletinlocôcàmpelèri,
vbi& mulmudo plebisfuiffelegitur. Tune vtique cum
hniliet eundem fetmonem qüem iam forfitan fupta habuerat,
mirât* dicuntuttutbé,&nondifcipuli.QuBdifci--
pubs rides potins & dileflio coiigruebat quamadmira-
uo.Admirauo ergofignum eftinfidelitatis, quianeedum
mens benedevixtùte Dei ienticnsjftupec ad ea quæ prins
necdum crediderat.Proffus&ideo'fiuntmiraculayvtmës
ad ea com moueatur qua tenus incipiattredete, & deiib
euiÿhiiifflpoflibileeft.innullôdubitare. Confummatio
iglturfetmonisplenitudo&intcgritasintelligatuidoiârinarum
, quia nihil impetfedUanis habet fermo Chtïfti
Vnde &,
, / ^ V* B Æ ‘tdmirtbantur eo quod effet docens quafipoteftatem
nabens&non fictftfcnba. & P hm f i. J Poteftas ergo non in '
domi natiöne exa&ionis, fed in doârina erat, oftendensfe
Dominum legis.qui&eaquædeetantpoteftativeiili ad
perfectionem addeDaq&quævmbrçfuerancJuce verbaas
refera ta, fiibulouebac. Deinde indidem pneceptorum
I quæ ad agendæ vit* perfedhonem fuerat, verbo &exempirs
confirmabat. In omnibus feDominum exhibens,non
bcurPharifæi ac feribæ fupetftitioià docens, fed quæfaiu-
as étantpræmonftrans, Illi qnidema qu* verbis docebant.
openbüsinipoffibiliademonfttabantiifte'veioperfeaiotaaocensi0mniavirtute&
operibusfirmabat,Culus
nmiiriim dodtrma [cftim onium babens à lege & Prophetisfigpotumetiam
vittutibus commendabatut. Non
enim dodtrinam légis quani orædicabat in fynaeopis , à
Mbis & iegi/peritis didicetarïfedfimniabatureirac fian-
cïik îpfi eloquentia verborunt& return,ièntemiarum af-
nnenua.Iatvcmanifbftehincindedareturintelbgi,. quod
■pie foret legum lator,cuius poteftas & virrus in omnibus
patefcebat. Fetturnamque quodetianuiivultu eiitsgra-
«quantoticnsicfplendeftebat, itavthinoinde mentes
afficeretauditoruroi, Sed hinc magis propter doarinam.
dicunairadmirati ; quatn (àne docltinam iugiterintendentes
non admnemur cura turbis,fedqpctemut cum A-.
poftolis.quateniispoftfinem-vitæ'coronemutcuuiipfii.
bed'quam infelicés funt carnales adhuc hodie in Eccfefia,
<)dtnecadmirantufcumiftis,co'quodnon cutaheinteib; i
geté quæ dicuntut.nec credunt cü fidehbus,vtadbibeanc
■neîjitationem opetis;necagunt cum Apçftolis,vt pôfiiut
alteqtu 1 Cgmitn, quodpioiniinim eft rede quætenabusî
aed quiMemigante Gh tifti gtatia;immeniàSpiritusËhai
udtbina traniègimus, & cacumina montis oliuatum, in
wobæcdidacreduntut, memeluftcauimus, adnoimet i
ledeundumefli; quatenus aide^cenfum montiscum !e-
prôfô:vu!nci a noibä medico pandamus : & quia hæc quæ
j dnuraus ', adbuominiineimpleuimus * ûltemvcdeorfum
I “dotantes, &p tocidentesante fteieminfins in confeifio- j
I na vernam coiequamur. Propter quod nnem libri &con-
I tnramationeinfermonisfimulclaudamus.vcmaltéfius.
principiodlepra,quacoinquinamur,Donii-
no manu tangente plenins pur-
gemur... - «
P RO L O 0 V S L I B R I
Qvinti P a s c h a s u
Ratberti.
C h r c /lo fr im bm , quos d ia im fm e n tU
xm n d e fm s tllÿ ftr tt v ir tu tib u t, e f coeleftis orur.
Z i ÿ p ë f r l f i t o
M tw fic* dijciphnt Centuk degenubm, Pascha^
sIV,s Ratbertvs Mcmachorum om n ium fn .
tpjcma3 & Leuttarum v lttmu s. « r \
Xpo siT v M in Matthæo, cariflimii
quod olim iirchöaueram, vt eo in offi-
cio Fracribus penfum ferüitüris meæ
pro veto perfolüèrem, mùlris demum I
Jujcepco regiminis loco, præpedicus I
loihcicudinum curis, & caufarumferémoras,
nonfoium ilbid lmpcrfedum reiiqui quod coe-
perara .verumenam prætermiiioquietisbono.memeti-
pluni pene pluntms autarum allifus impnlfionib. in nau-
fragium dedi.Sed quiaDeus nobïs,vtille vatesait.iua ptouidentiahæcotiafecit.
Frattès.qiiiàvobisadnos miiifvénérant,
crebtoqie fqlertiadgreifi funt horta ru, vtexpleré
opusquodincboaiidrjra.vefttoqndcôfeetatem nominb
ne illudetetraxta illud exEuangebo.quiacoepi ac fi turrim
ædificare,necpotuenmconfiimmare, Vndeitaq;eotum ‘
exhorratione petmotus.ac fi diuino tadus affatu, decréui
I rogaras ^Ferre deuotionis obfcquio, tamcaritativeftræ,
! aadd id imfpruî ltemrumn c“ vtr0 fa™ce”re1m1;” V nde& cipofnit hiniiuaom qouriasmxeontiloi.
bioturaopufcUIain.eodêMatthæo,quædudumilliscbnn
irb f if pr° ™ro4 a'u‘tetexeteac ^fiprincipium buius o- •
pens,fi force fiiperipios,acfi fiiper fundamentum poilèm
amvobisptomnnete.quâ&illisptocenfufefuitutiscuJmen
tonus fttudnræ engere, vt quorum vna inniolabilis
& mcocaminata manet caritas, vna deuotio, vnum q; ptopoiïtum.
fietethæcieâio vnafôliditasdüedioniSjvnnfq:
funiculus mpiexfidei,fpd,&caritans,qai nunquam tumpmir.
viiaqüe&bricapeifedionis;qüçnnfquani viôldtür;
Bearametgo meexiftmiansfote, fiquippiammeis quod
grarum effet-, pro cenfuexfduetem, Scbfferrem vobis licet
exigiium pto munére non ignauipondetis taientura
ocnpkt.usquodplaceref.^ioniamviptçfenti,exomnibus
& m omnib us gtatiflîma me diledionéinChrifto fut I
ciperedignari©fti5,&refouere finucaritàtis, De6q;com- !
mittereprecibus,maxime eo in teinpote, iuxtailludantlquumprouerbium,
quandoamicus &Medïcusinnebeü
fitpteprobantur.Hinc eft cariftimi, quod tÿoftudio eau*
ia v.litationisnd vos quam fçpe venire decreui.defiderans
vos vtdete,& co trigete in me-quod diu negligencius omi- ’
feramiqni mediieâionisaiFeiftU'Contra omnia aduerfan.
tiaconJkilatteftisinoratlonibtisvcftris,itavtinpreientia-
tiimnihilmihidecireputaiem.cnm'tantabeneliibveftta
ft* rati“ ? s c,rca me flagrarent, quoniam debitotès j
faateifo-omn,bus(qutnihilaiiudvllideberis,q„ïaradice'
cardisiiicoelo'pofinftis.nificaritatemiquâiemperdében- I
doexfolmfcs,i& exroluendo magis magifqoedebitoies
^dheftis. Sed quiabberalita’s veftra tnnlram exubetat in
dandoteredoquod dtinaecipiendoliberalius, fandrâ bev
neuolomveftramagis^udebitptonnuietevetbi, quant
pio villus cenfodan. Hinc gratum FoteputauiqSdquid
deuorasobralcto.quibnsptofeaodebqiqBidquidpóffum.&
quodfum. Veruntamennonadeoignarusvtne-
fciamquodnequeodigne quatuor Edangeliftarum qui»
dngamfcnihpenccrareexiguo.nequeadliquidtini vnum
eotuminceiligere.NodicSegotantilIus.vetametiamne-
icioccfi vllus eorum qramagnosfefefiiciuntvirmribtts,
Quoniam bæc quadnga cactus Dei eft multiplex, inqua
f Cbnftnscæleftiautigapetagtat quadraram otbem modo I