m m
c
I. Cor. 13.*
D
■Apot. 4'. 4
teus, quamdifcrétus ipfepcrferiirfus iüdicatürüsadue- j
niet. Vnde 8c hancparaboiamvltimâmptopjpfuit>vt continua
effet pafiioni eius; vr omnesfimul hæcdno intende-
rent indicia.- Quam iufte & quam débite ipfe poténsad-
ueniétfiliüs hominis afi iudicium ; qui tam humîlis t|niq|
defpedusiudicatus ëftSniüfteprcoranlbus. E tquia pro
omnibus indebitam môrtem peitulit, potenter irifinuar,
quia voluit. Èr ofreftdit fe regem efle 6c iudicem omnium
feculorum,antèquamcQÜgtegabuhtur omiiès Gentes, vt
iudicentur de vriiuerfis prö quibus tanta mfe fuftinuit.Sed
quærendufti vtrum omnes Gentes, qu* ftterunt in ömni-
b us fæculi génërationibus;aut ill* tantum,qd* in cófum-
matione feculi fuerint adhuc in catne;aut ill* täntu * qu*
erediderUnfc Euangelio Chrifti, & ex ipfis omnibus fegcè-
gabuntur opes ab htedis.Quia ficut canitür inPlalqao;i»<*
pij non refurgent in iudicio ; fed & deipfis quifidem Chrifti
rcceperunt J Quantum ad fimplicê textum pertinët narra-
tionis,ambigüum videt-ur vtrum de omnibus, an nodeo-
nvnibus dicatjprçfertim cum in his qui àdextris erunt,nul-
[la alia caülalaudatur, neque ob aliud in pr*paratum olim
regnuintroducuntur, nifi propter fblam humanitatisgra-
ri am,& eleemofy narum largitatem. Neq; in his qui à fini*
ftris eruntaUadan^natur caufa,& deputantur in ignem.mfi
propter in humauitatem,8c quia membra Chrifti non fens'
refouerunt beneficiis. Quid ergo, fi qui humani fuerunt,
& largi in felis habitis rebusî Nunquid fi circa réliquas vir-
tutes,negligentcs fuerunt, aut forte crimina commiferüt,
hæc taliamox confeqUenturprömiflafÄut illi forte qui 06.
fuerüthuiufmödi officiis dediti, fi alias. 8c maiores imple-
uerint virtutes, nunquid continuo maledidi etunt?8com-
nino in igiiem lune çondemriandi sternum cüm diabolo/
Quantum ergo exfpedat ad faiiam intelligentiä 8c dodri-
nam veritatis,cum prudend confideratione hic locus per-
tradandus pft,vtcacholieis refpondeat documentis>Quia;
nec aliter aefcipipoteft,quam VeritavChiiftusprçdixit,nec
ipfe autem predicate vel docos, quam vt cohueniat Scri-
p t urarum fondai um in omniras ad integrum inftitutis.Et
idco humanitas eorUm noivideo laudanir tantü.quialarga
fqit,fed quia pro Chrifto fuit,atquevt ipfe ait, talis tan taq;
fuit ex fide 8c chäritate Chrifti, vt.nonalio aliquo quam i-
pfi Chrifto videatur exhibita, quia pro eiùs amore fqit. A-
lioquin iuxta Apoftolum fidiftribuarurincibos pauperu
omnis facultas return,Sctradatur corpus it£Vtardeas,cha-
: ritatemäutem non habueris, niHiltibiprodeft. Qu a propter
ifta hamanitas & benignitas rants deuotionis, quæ
ficremuneratur»charitaris ruit adimpletiojcharirasau tem
Spiritus fandi eft ihfufio. Idcirco iftietfi omniafeia in &-
culonon reliquéruntpropter charitatem femeripfos, 8c
'fiiaDomino deUotepbtulefunt. Vnde tantum non remu-
neratur cenfus dati,quantum frudus. Frudus autem dati
riuxta Apoftolum, charitaseft, 8c cbaritasoperit multitudi-
nem peccatórum.Etgo vbi charitas Dei,diffiifo per Spiritum
findumi,liberaliter opérât ur, virratum integritas feruatu r.
Porro de fede gloriæ Chrifti, quando federit in iède maie-
ftatfc ius,quamuis ipfe filius hominis iedere dicatur, non
corporaïealiquod fubfelliuin ibi erit, quoniam ócthroni
pOÈriineoibdiciofeguntur, 8 c libri aperti à. Daniele cer-
nunturJn quibus nimirum libris, omnia gefta mortalium
con (cripta tenentur,8c eorum omnium nomina qui inBa-
ptifmo ad militiam Chrifti dederunt.ea recitantuj, 8c qua-
litet in agone d ecercar u nc,ac fi in annafibus fu m mi Regis,
vniueriatenentur. Vnde8cin Apocalypfilegimus,quod
in throno vifus èft federefedens, &iit arcuttu fedis,fedilia
yigtnti quatuor pofita,vbicnm Senatoribus ibis Rex ad iu-,
dicium veniens fedebit.ldcirco qüi vult omnia hsc diligé-
ter intelligere, neceflèeft ( quiaipiritalia ftmt) vtSpiritus
iamäigratiarepleätur, qtûanëttio fpiritualià, nifi in fpiritu
capit. Legimus narnque thtonos & dominariones Ange-
lotum.eireagmina.LegimusSc Ecclefiam Chrifti, federn
maieftatiseius vocari. Propterea aut ipfi Angeli fedes hoc
loco dicuntüt, quibus prshderefilium hominis, nemo fiÊ
Luc.ii.) o.
\ m m f j
loan. i.H -
gloris,ciim vniüérfisSanâisfuis,quibus promifît dicenS*
Quod vos q ui ïeliquïJHs omnia, & {tq iiitti tjîis m é ,/èdebitü/üper
thronofduodecim iuditantes duoiecitn Tribus Ijrael. ^
E t iuneçongii^aburitur a ntecum omnes Ge»rw.nDixeram
iam fupra deàduentü Ghrîfti ad terras, quafi1 in loço quo
iudicatus eftfecundunvcatnem, qüodibi dèfcenfurus fit
ad iudlcium jrton adeo ignotaüS vllum lôcum elle, quifub
vno afpeduhominis capiat, non dico omnium Angelo-
rüm agmina,qui cum eo venturifiint ad iudicium, verum
nec omnes Genres ante fedem Maicftatis eius congregan-
das. Emmenvere diiftum eft, quia congregabùntur ante
eUm,cum federit filius hominis infede Maicftatis fus, o-
mnes Gentes. Nec dubium qiiûd idem ipfe filius hominis
in loco eritjEt fi in loco erit vno,quomodo ante eum con-
gcegabuntur quos locus non,capiet VnusrNam 8c iplsGé-
tesquscunque congregabuHtür,vere locales etunt,8c ante
faciem filii hominis, vtique, Vt Euangelium didt, con-
gregabuntur. Congregabuntur aütcm per reiurreâio-
Hem carnis à quatuor ventis coeli, exoecupati omnes ab o-
mni officio mundi,8c ab omniadione carnis. Etideo vere
congrégari dicuntur.quiaiam vitra non pet diuerladiften-
ti erimt,neque quafi libéro arbitrio vagi, fed omnesiub v-
hqiudiceprsfênteserunr. Hsc-idcircodicofratres j pro-
prer côs qui mouentütin talibus. Ne forte èi.toto.fi ta-
cuero, difficultas loquendi difficiUores de talitahtoque
examine generet quæftiones. Qüaproptcr primumobfe^
çro fie cogitetutfiliushominis ad iudicium ventürus, vt
intelligatut 8c credaturDeus, neque triplicetut aiit dupli-
ceturin duos,fed fenriamus omnes,quia Deus 8c homo v-
nus eft Chriftus. Ac per hoc vbicumque fueric Deus homo,
quia vbique eft, totus vbique putetur eflêChriftus,-
qùo poffint ante filium hominis eongregati omnes Gen*
tes,quidefcenditde coelo;quiafilius/hominis cum hæclo-
queretur;iuxta ipfius voté, iam cratin coelis. Iddrco quia
ficindiutfa eft perfonâ Chtifti, necabfutdumeft credere*
quod corâm ipfo eongregands fint omnes Genres. Qûk
nüfquam abeft,neque eft vbi non fit Chiiftus,8c ideoom-
nes ante eum erunt. Non igitureft foluendus ipfe. Qûia
qui foluit Iefum, hic autem Antichriftus eft. Tum in ad-
lientii eius tanta manifeftatiofecundum hominem erit,vt
non folum nullus iuftorum i vetum etiam nec aliquis pee-
catoru m ignoret Chriftum ad iudicium veniffe ; Quando
exiet ficut fulgùr ab Oriente,8c parebit vfque in Occiden-
tem.Quandocognofcent omnes peccatores terrs füa de-
lida, 8c iufti manifefte videbunt femina vircutum fuarum,
adqualem eos perduxeruntfinem. Et hoc eft quod dicit
(oiK jC o n g reg a b u n tu ra n te eum omnes Gentei. Si enim modo
quando nec (îmnes côgnoicunt.Chriftum fecundü quod
eft, nec ipfi eledi, palam, nifi quiatantum in fide côgno-
feunteum;8c tarnen intrant ad eum & ante confpedum e-
ius, quando cognitionem eius habent,8c illuminanturlâl-
tem per fidem.Sicut canimus in Pfalmo,/»rr<*fci» conjpettü
eius in e xn lta tto n ey cÿ izn to magis rede dicuntur omne s Gé-,
tes ante eum eongregands 8t conftituends, quando palam
omnibus erit, tam bonis quam malis, tamfidelibas'
quam infidelibus. Fa&üs erit ante oculos mentis eorum,
iam no fidei, aut diligenris alicuius inquifitione repertus,
fed in carnis fus oftenfione tam manifefte prolatus»vt nemo
ignoret quod ipfe fit Chriftus, 8c nemo dùbitet quod
ipfe fit Deus. Ac per hoeforte,iuxta hune modum, non in
aliquo quidem loco apparebit filius J)ei 8c hominis, cum
yenerit in gloria fiia,8c in aliquo noiïapparebit,ied ficut i-
pfede fulgore appatitionis lu* monfttare digftatuseft,vi-
jfibilis erit; Propter quod vbigüe omnibus manifeftus, 8c
ipfe^n conipedu omiiiü eritjoc omnes vbique ante ipfiïm
erunt,88||con(pedu eius finguli manifefti erunt. Verun-
tamé appaiick) eius corporaliter quolibet mo^o nota erit
8c manifeft^oel iècundum quod in monitè refpléduit, vôl
iuxta quod poft refurre&ionenMplbilis fuit, 8c videbunt
mali quem pupugerunt, 8c plartgentfuperfe omnes trio,
fêrr*; T une è contrario iufti gaudebunt de taritofplédôre1
'piiffimiiudicisintefdö, deliumambi^t:aurcërteperfeââbrës,Sandi,dequibus iù ^ 8cde tarica gloria Maicftatis eius,
Pfalmô canitur; QiiiaMcf»d:runtfedes in iudicio, Jedesfiipsr qüiailla vifio needum in formâDei érit, neqj«gni perce-
donum D<*aid. Êrgb Rëx f*culorum,Deus Per bum)quöd ca- pci o.Sed qüia in tattti iudreis examine neitto gloriabitur fe
ro/^Æ«^g/,filiushominis,{edebitluperhuiufinodifederti | cailûcorlÿabete,inipfaapparitionisfu*glgria,illuftrabit
m s *
corda eorum,qui fîbiminiftraüérunt,vt intelligant fingù ,
li opera fua bona, vt habeant fua quæ geflèrunt etiâ 8c ma-
[ liinconfcientiafiia, 8c hoc fit fegregarebonos à malis, li-
broique apercos efle,quando.finguforum confeientiæ nu-
dæerunt8c manifeftæ. Hinc quoque ipfe per Prophetam
*\t,&ccvenio,cogitationes eàrümvtcongregem.EtV zulus h.^o-
ftolusjcogitationes accufàntium dicit, aut exeufentm, ad-
èflè finguioçum, in die cum iudicàuerit Deus occulta ho-
minum. Quia ptofedo^oni Paftoris eftfiiaram ouiü po-
gnirionem habere,vcerüateas de medio malorum , iuxta
quod Ezechiel ait, hæc dicit Dominus Deus, Ecce ego ipfe
requiram oues meas, & vifitabo illas ficut vifitat paft orgregem
fuum,in die quando fueritin medioouium fuarum dtfiipatarum,
fie vifitabo oues meas, & liberabo eas de omnibus îoeis in quibus di-
Jpcrfis fuerant jn die nubis & caliginis,hoc eft,i npræfe n tiar u m
quando vix vlla diferetio eft inter bpnos 8c malos, donee
ipfe pàftorveniat, quando feflurüs eft in fedë Maieftatis
fimb,& tune implebitur quod Hune perProphetam dicitur,
8c fegregabit eas de populis 8c nationibus,8c congregabit
castel collocabit in dextrisIuis.Ecideofendus Euangeli-
fta hanc vltimam omnium parai» olarü, non in al tenus pçr-
fonam pôfiiit(vt fupra vbi ait, quod Éxtbunt Angett ,&fepa-
rabunt malos de medio iuftorumJ fed fblius in eîus pe ffona qui
ait, Egofiumpaftor bonus,qui cognofeo mcas,&cognofeüt me meâ.
Angeli fiquidem colligent malos de medio iuftorum; ipfe
Vero per le Chriftus; quia bonus paftor eft, requiric Sc vifitat
oues fuas, quoniam nullius alteriuséft difeutere con-
feientias fi nguloru m. Et fiatuet quidem oues a dextris, bcedos
autem àfinifiris.Vtouide fatis poft biduum Pafcha fadurus,
deinde ttadendus cruci,&illudendùs aKhominibùs,ace-
to quoq; 8c felle po tan dus, rede præmittit gloriam trium-
phantis, 8c i udicium æcernæ remunerarionis, vt fecuturà
lcandala pollicitarionis præmio compenfàret, 8c releuàrët
animos difeipulorum à moerore tantæ tentarionis. Quod.
autem dicitur oues ftacuere in dextris,hcçdos vero in fini-
ftris iuxta ill udintellige, Cor fapientts in dexter a eius, & cor
ftulti in finiftra iüius,cum nemo qui alubi habeat cor, quam
in parte qua naturaliter omnibus collocatum eft. Sed quia
fàpientes fuerunt ouesCnrifti,elegëtüt cor ponere in dex-
trisjquia vias quæàdextrisfiintHouitDominus Stultarau-
téfeufatuæ,finiftrastenuerunt, in quibus pofiierunt cor.
Et ideo marito finguli greges ad has deputantur pactes,
quas in fifes elegerunt tenere operibus. Hinc ergo eft quod
monecDominus in hoc eodé Euangelio, Nefciat finiftra tua,
quidfactat dixter a tua. Et notandum q> oues ftatuec in dex-
çeris fius,hoedos auté tantü in finiftris.Nqnin finiftris fuis,
quia finiftrorü viæ 8c opera no funt ëius, qui nihil habet fi-
niftrum. Et ideo pluraliter dicit in dextris vel finiftris,quia
multæ feint adiones vtrarumq; partium. Quapropter non
qu^fi ad locû,oculum deb era us intendefe, fed ad mérita
8c difFerentiasfingularu pattium. Alias autem iuxta hum^-
nitaris dexteram vel finiftra, npn fpacium eft quod càpere
poffit fingulas ouiu vel hoedorum partes.Et ideo ait ius hçc
omnia cónfideranda funt iuxta mentis intuitu. .Oues.itaq;
eledi, prop ter innocentia vocantur. Vnde datur intelligi, |
non ficut quidam volunt,ptoptetfbla humanitaté, iuftos
rémunérât,vCrümetiam8cpropterimmaçulatamvita, vt
ouesiuredicantur. Quia, hæc eft vitæ human* perfedio,
VtProphetadocec,declinared malo8cfacere bond. Quo-
rum opera,quia bonafecerut,8c non cuicunque, led qüia
Çhrifto miniftrauerunt,iure laudanr^r, 8c quiainnocéter
vixerunt, nec immerito oues dicùntur. Porro reprobi non
oues, non capræ qu* ofFerunturin fàcrificiis 8c foetos nu-
tri unt,quæ tonfie afeenderunt de laüacro; inter quàsnulla |
fterilis inuenitur.fed hcedi funt appellaci,quod animal val-
de Iafeiuum eft 8c petulçum.femper mens ad coitum. Et 1
ideo reprobi, quia femper luxum 8c vojuptaté carnis feint !
fedati, non immerito vocantur hcedi, quotum ftetilitas <
bonioperisçondemnatiir. Et quia luxuriofe fæculi oblc- !
damenra funt fecuti,neque fuis feredimere volueruntbo- '
nisiuffilque operibus, iufto Dei iudicio ex vtroque con- i
demnantur.Vnde fequitut: >
T v n c dieet R ex bis q ui à dextris fuis erunt t Venite benediiïi
p a tris m ei, poßidete vobisparatum regnum a conflituttçne tn u n -
<#.]Miro igitur modo forma regnantis introducitur,v t rie- ,
B iblio th .V et.P a tr.T om .y.P a n x .
mo difcipulorüm de ignominia crucis erubefeat. Etvocat
eos bénedidos pàtris feu, ob éminentiam diuinæ behëdi-
diortis qua cohdonatur eis immenfà gloria, qui benédidi
dicùncur,i Domino qui fecit,caelum & tenant, qüa nüllà mâ-
ior eft benedidio,quam ea,qua per ffiiüm bénédictin tur à
pâtre.Quam regulam fidei Apoftolus PaiiluS fecutüs, âie-
ozt,Bencdtclus Deus & pater Domini noflri lefts Çhrifti ‘quibenè-
dixït nosomni benediftioneftiritali in Cbrifto ïèfu in coeleftibus.
Vnde quia pater benediçit ele^os fiips .non quaiiéiih(|üê
bençdidione,fe4 omnibenedidion^ipiritahm Chriftpi
iureipfe benedidospatris fui eos vöcat, quos ëlëgit'fpfe
8cad regnum inuitat percipieridum. Vocatâiifem eös ij,ui
per fidem 8c charitatem eum fiintfeqüu.ti, vc tranfeant ad
fpeciem æter næ vifionis, vt qüia cum Dep Vixenirit iti Ùè-
culo, proxitniotes 8c cphæredcs fiant iti regttp, përëon-
templaripnèm tötius T rinitatis.Çatieqüæ^le^pfi Témper
hæreticorum infidias , qüi dicqht quöd bènëdidps
Dei patris idép hóe loep eos vóearit âd diftindiqnem eo-
rum qui benedidi quidem feint ,, fed longe informs, per.
Chriftum; quijfi remâneahc vlli extrahâc benedidionem.^
qui bepedidi diçantur, (quod omnino cat holica fides no
recipit,/ ficut nec vllus extraillam malçdidioneni^ qdàni
reprobi Funtaudiçuri. Ac propterea non nifi duæ pattes è-
runt, duæque çiuitâtes, quæ ab ipirio fæculi colliguntuf.
Quamra Vna, non nififilips benedi&ionis receptüra ëft,
alcerayero maledidionis, Pe rcipitejXac^xk,regnum quod vobis
paratum eft à conftitutione mundi. Porro, quod in latino a çô-
ftitucione mundi,in G ræco habet, dro Kxrtt^oXnt nUficvi
id eft,à depofitionç mundi. Non enim hoc yërbum çdn •
ftitutionem fonat, fed fignificaririusidquod deorfum ia-
citur infundamentis figmficatur, 8c iri inferiPrem ibetim
mitriturdefublimi,feucûaliquares.expfdiû fumiri Vridë
8c qui domorum prima iaciunt Fundàmenta dicuncut na-
Tce^«/SA»»fo4N,id eft, deorfum initia
ficut quidâ ait Græcorum fermolatioreft, 8 c )ihguà foeli-i|
cior.Vride hoc verbü,x<»T«/SoA« rede initium fùhdamèiifi
fonare vide tur;8c nec in Angelorütii, iiëq; ÂrchâbgclorÜ
creatione, feu cæterorum fpiritüalium, inuenies hoevèr-
b um,nifi de mundi initio, vel conftitutione rerum corpo-
ralium.Porro à.conftitutione mundi,feu ab originépàratû
regnum fàndommprædicaturjnePnlirü, cüm &i]5fi fail-
d i ante mundi conftitutionem præfciti à Domino 8 c
dëftinatiab Apoftolodicuntur^in qüO regno iam parat*
manfiones mule* funt.Paratum fiquidem regnutil ab origine
mundi paratas in feiahabetmanfiories, quas Domi-
nus Icfus cü afeendit ad coelos iuitparare,8cnónauterqüa
paratæ eranr.Quia non nifi perfide ad easveniniiyldeo fi c
parandæ font in fide prædeftinatorü, vt funcferii ih illo re-
gno coelotâ.Efiimienim, & dediftismibi manducare. Magn,t
igitur vnitas in hoc foco corrimendatur Chrifti 8c Ecclé-
fiæ, magnumq; làcram en turn,de quo diçit Apoftol us, quj^
erunt duoin càxnev «4,ideft, Chriftus 8 cÉcclefià, itaVtipfé
fit caput,8c omnes eledi in corpore vno Vnius capitis ri^i
bra. Ac per hpc vbi tam magnum coriimendatur ferfantë-
tum, euigilare debet animus, vt fie viüac in Vno corpore
Chrifti,quatenus fe fentiat elle meiftbrum Chrifti.Ët licut
ædificauit fingula membra corpus : ita coædificetur vnüfe
quifq; fuoin^lp.co honefte,qûomodo fuo congruat Capiti,
8c vt viiiatin corpore Chriftii tegatur fpiriru Dei. Quia
qu icunq; fpiritu Dei aguntür, hi tantürq feint filii Dei, fra-
tres Chrifti 8t.viuuntin corpore Cjirifti. In quibus tanta
vnitas,vt dixi,hoçlocp commendatar à Dominp,Vt Ouid^
quid yni eorum feçeris,mirO modp, totum fibi fecilfe te-
ftecur.Super exaltantem munus operis in fe,quod feceris,
y t fadum illud gloriofius com mend e t. Vnde ait, Efùriui e-
nim,&dediftisni!bimanducare.Sitiui,&dediftùnuhipotÜ, feu
cætera.qu* omnia humanîtatis videurur elfe Officia.* Sed,
vt dixi,non fie accipere opottet, quafi prætermimscÆteris
virtutibus,& admifiîs criminibus,vnius iuftitiç (pecies in
eis fçmuneratur,fiëut nonulliæftimafif.Abfùrdfieft enim
nihil aliud intelligere virtutis illis fuifîe ad præmiu, qui ita
remunerâtur, nih tantum communicationehamanitaris.
Sed quia,vt dixi,eorum pérfema infrodudfur, qui reb. ha-
bitis.nec ex toto‘ quæ mundi funt reliquerunt.rediim fuie
vtifihisamplius küdarentur offiçiofiffime Domino de«
H h h h h i — feruiffe,
E
KÈph.
i.j.
Luc,h.
,K