$*p-7‘
ÏExod. }J.
i.Cw. Jj.
loan.?.
M a tth .r
lehan. i;
Ifa. 60.
Ibid.
Matth, i j .
Matth. 6.
üCo r.ï.
l\lhef.z.
Ich. ? 6.
I P
Anibrofii Ansberti
rint.quibusfubftantiailladiuinitatis poteft intueri. Vride f
& fpirituflanäus volens mentes fpiritualium abufitatadi-
urni nodturnique luminis viciflitudine omnino fufpende-
re,quam foli corporis oculi viderc nouerunt, & ad illud lumen
iricommutabile, ad illam lucem ineffabilera atque in-,
acceflibilem reuocare, quam foli cordis oculi valent intueri
, dici c: Et emit as non eget fqle neque luna, vt hueant inea: nam
claritas Dei illuminabit eam. Qüod vero fubiungitur> &
lucerna eius eft agnus: fic dicitur, non quo in illa ciuitaiea-
liud.fit claritas Dei,aliud lucerna agni: fed quo vt fupra iam
diximns, doceatur& iple agnus cum patre & fpiricufan&o
lumen efle ciuitatis. lpfe en im eft verusfilius,& vita at er na,
veraque lux, illuminqns omnem hominem Venientem inhunc muti-
d«?w.I)eillonamquealibifcriptpmeft: Candoreßenimlucis
aterna. Quia vero (yt didtum eft) hanc lucem inifta mortali
carne vt eft, nullus intueri valet, DeoadMoyfen dicente:
'Non potms.viderefaciemmeam, non enim videbit me homo & ri-
uet: Sc iuxca illud Äpoftoli, Videmus nunc perJpeculutn inani-
gmate, tune atu em facieadfadem : quae fit cadem lux, melius
explicäti per liriguam carnis non potuir, quam vtdicerecur,
Claritas Dei illüminabit eam, & lucerna eiuseftagnus. De qua
opoituniori loco inferius dicemus.Sequitur:
Et ambuUbmi genteSf et Usmen tin s, & reges term
afferent gloriam fuam & honorem in illam.
Hoc quod gentes per lumen eiusambulare dicuntur,
nonadfuturi temporis remunerarionem, fed ad pnefenris
laborem referendum eile lätis elucet. Neqj enim iam tune
inambulando laborabunt,fed p oft laborem beate viuen-
tesquiefeent. Tempus ergo nunceft quo ambulant pere-
grini per lumen agni, vt quandoque peruenientes ad pa-
tnam in ipfo quiefCant lumine agni-.. Hinc ipfa lux & via
pesegrinantiumdicit: Quamdiu[um in mundo Juxfummundi.
Quamdiu domute ? Ecce ego, inquit, vobtßum fum omnibus diebus
vfqueadconfimmationem feculi. Quique adhuc exhortando
Inhimmti Ambulate dum lucem habetis vitale tentbra vos com-
prtlundant.Dc hac luce per quam ad patriam redeuntes il-
luftrantur eleQfiper prophetam Iiäiam dici tut iSurgeAtumi-
naielerufakm, quiavtnit lumen tuum gloria Domini fuper
teertaeß. Arque poft pauca : Et ambulabunt gentes in lumine
tuo,& cunäi reges infptendore ortus tut. Qui funt autem reges
ietr<e,mfiqui 8c corpora fua Sc moms cogitadonum difei-
j>lin* vigore regere nouerunt IQuividelicet in illam ciui-
tacem , gloriam honorem fuum afferre narrantifr I tan-
quam diceretur,Qüiain hac peregrinarione gloriam feculi
qus&tantummqdo reproborum effinon amauerunt,idcirco
iuä,mad «eternam feliciratcm detulerunt. Qui enim hic ab
h ominibus völuntarie recipiuntgloriam 8C honorem, illic
proculdtibiöiam quod deferant, non habent. De quibus
fcdpmm eü.omnia operafuafactuntyVtbeattßcentur ab homing
bus.Amen dico vobis,receperuntmercedem fuam. Vel «fette glo<;
riam fiiam & honorem in illam reges afferre, eft, praedica-
tores fandlos qui propter regimen animarum iurefeges vo-
camur, turbas fidelium adxtemam patriam fecumperdu-
dere.Hinc Paulusfidelibusdicir: Gloria veflrafumus,ßcut &
claudurit.Dumenim occultas inimiciinfidias exhortatio-
nis verbo præcauereinfinuant,quidaliudagünt,quamadi-
tum ciuicatis pra:cludunc?Ari non aditum înuniunt, qui é-
uangelica voce innove vitæ præfèntis clamant, Vigtlate &
orate3vtnonintretis intentationem? Ari non aditumciiiitaris
per quern infidiator poflet intrare, claudebac Petrus cum
diceret'.Sobtü eftote&vigilate» quia aduerfarips vejler diabolus
tanquam Ito rugiens circuit,quarens quern deuoret,cutrèJiJiitefortes
in fide ? Huius ciuitatis aditum cuftodiufitiimo ipfiiis ei-
ui tads aditus contra inimicum obftrudlus fiunt, de quibus
per Salompnem didvxv.Vniufcuiufque enfis fuper femurfuum
propter timorés noiïurnos.Et rurfum : En lettulum Salomonisfe-
xagintafortes ambiunt ex for tifiimis Ifiael. Sedvfquequoifta
ciiftodia eric, vlquequo iftæ portæ clauden tur, nifi vfque-
quonox vitæ præfèntis,hox aduerfi fatis > nox mortalitatis.
nox corruptionis tranfierit.&r dies æterna ,dies pacis, dies
immortalitatis, dies incorrupdonis illuxeritfDicaturita-
que : £ tporta eius non cl^dentur per diem, nox enim non erit illic.
Acfidicerétur: Sublatonoftis timoréidieifecuritaselettosillu-
jhabit.Sicenim dicirur, portæ eius non claudentur per diem,
ripxenim noneritillicitanquam diceretur.Ideo portæ
eius non claudentur, quia iam ibi vitra lipx non erit, fed
perpétua dies fulgebit. Non enim iam ibidicetur., Vigtlate
' & or ate,quod v tique ad noclis pertinet aduerfitatem : led. Vacate
érvidete quontam egôfumDeus, quod ad dieijedigitUrfecur.ita-
tern", vbi cerre honefte diligetur quod vid^tur ,iinecef&dô-
ne laudabitur quQd amacur; vbi nec marcefcit-quifquam o-
cioj'nec fatigatur laudis æternæ præconio. S equitur :
E t afferentgloriam & honorem gentium in illam.
Et qui alii gentium gloriam & honorem in illani afferent
duitatem, nifi reges terræ, prædicàtores videlicer ftnÊti ?
Quid eft autem, gloriam & honorem gentium in illam d-
uitatem afferre,nifi exaggregata turbàfidelium^ipfâmele-
ctqrum fociecatem gloriofàmatque hohôrifîcamreddéreî
Quod fingulariter Dominas facere pèthibetuf, ficucpèr
Paulurh dicitür : Cum tfadiderit regnumDeo &patri. Magna
enim gloria magnusq; hb'nor gentium in* ilia duitâtè after-
tur,quia njaxfmaex parte cxiplis geptibus aedoratur : non
lolum f. ipftgenriumîiùmérofitate, verumèdâingentè m-
gnitatis aaépta poteftàtéfQuam vtiqile Efàü inamoderadus
terreho cibo qnærenti^lli preeio codiparaiiit : quia defpe-
6tis terrenis voluptaribus, quibus càrnalis ille & hebraicus
populusdèmetiplùm illicit,in domo paternaprimis fedibus
pdmisquerecubitis honorari,acprimis tèrræ viuentium
ftmiailismeruit in poftèiîîohera dilàtarbDominoatceftan-
tp.qui ait:M«/d venient ab oriente & occidente,ab aqailone & au-
firo,&accumbent in regno beifilii autem ngfltaiicientur in tone*
brpsexteriores,ibi erit fetus &Jlridar <fe»d«».Quos autem alip
os filios rçgni vocat,nifi IudæewQuibus, expulfis, conftat
nimirum quia ex eanibusfilios fibi adoptauit inregnum.
An noneanes erant genres,de quibus Dorainus in euànge-
lio.pr.opter probandam eorum huroilitatem.adcondem-
nanpgtphebræprum perfidiam àicebzv.Noneft bonumtolltre
p.inanfiliorum, & nut ter e canibus ? AdhæceCclefia ex gentivosnofiraindie
Domini noftri left chrifii. Hinc rurfum'ait: bus in illa Ghananæa refpondit: V tique Domine,nam & catel-
Qttodeflgaudiumnoftrumaut corona?nonnevosante Dominum lieduntdemicis,quacaduntde.menfa Dominorumfuorum.Hmc
nofirumleftm ÇhrifiumlRcâe enim gloria,regnum & ho- enim agendç funt grariç redemptoriomnium,hinc ad amo-
I.CcMf
Maitk
norvoeanturhbproquibusiidemrcges coronantür, quibus
pro meritorunvdiuerfitatedicitur : Ejlo tufuperquitique
rem eiusacçendendafunc corda fidelium, quia ex canibus
filiijex feruisliberi,ex terrqnis conclues cæli, atqfexdefor-
mibus gloria & honore condigni elle merùerunt. De qui-
bus melius vtcunque intenus animus aÛquid çbncipic;
quam ftngua exteriuspfofert.Sequitur:
2fec intrabit ineamaltquid coinquinatum, érfqciens
abommationem & mendacïum, mjiqui feriptifunt in li-
bro vita agni. «B
Furiinïemporis hoc lo.co,fient & fppfa, ecclefia.circun-
ifcrijjitur' quanto non ficut nunc,permixtos cumjjonis qo-
. habitantes patitur malo s.-quia foli cum Chrifto boni r.égna-
h u n iiSm q«d & in quo in eadem Içruftlçm cæiefti feli^i-
terpérmanebunf. Quis’fîtautem l'ibeçagni, quidvc Utftin
illo nopiina iuftorum fcribipaulo fuperius difièruimpsJnw
ciuitates&tufkper decern,vt fcilicet cum tantis & prP fantis
ætCrnos tecipîârifhonofes,quantos in hacvita fpiricali vi-
goïe régere.ftnduerunc.De quibus alibi dicitur : Kigesin folio
in perpetuum côllocàt,&illic erigentur.fubzudis, qi$â hic in
lodb afflidipnis funr humiliatf, illic in loco gaudii- eredi.
jSciendum præterea, quia in alia tranflatione neqùaquam
|dicirar,&afferent- gloriam fiiam & honorem in illam ifed,
•conferenc; vtfciUcetper hoedidum, debitis inuieem do-
jeeantur laudibusde honore çonferre largitoris.Sequitur:
- * Et porta eius non claudentur per diem, noxentmnon
''e r itillic . 3 1
; ' Sieur prædicatores fàndiad vitam ingredientibps port^
apertæ fiuhr,fiçquoquein node vitæ prftfèntis, ne oc- —'•-‘-t-— ,
aduerfàrius-eofdem jnuàdac, aditum iptroeundi *: ter hæc autem indifcufuimrelinquqre ngndebemug, qpoq
peri) tus
in Apocdypfim, Liber î)eeim ut.
I Msub.y
• Ibidem.
C
T mus. Conftacnamq; 8c verum eft, non de aliis dominum
^îdâmïiæteticinon lolum prifeis,verumeriamnóftris
modo temporibus affeuerant, poftdiem'iudicft ppffc ex
temo fupplicip Hberari eos,quipergratiam Chtiftifi-
dem Sc baptifmafunt confeçutijillifque cruciatibUs prp-
nterfidem qviam fine operibus tenuerunt, poffepurgari.|
Pro qua aftèrtione aUifq; inapditis-blafphcmiis > fandoru
concilium Origenem dudum eiufque fequaces anathe-
matis fulmine percufllt Qüodqüitlem fton faierem,maxi
mecum ad hoc ecciefiafticps dodores, dc quibus vnu
nominarim exprimp., beatum Gr^orium ppnrificem
Romanutn, ita a-rgumentis fidei ac teftinloniis Fctiptuca-
rumpbuiafre cognofcam,vt ita eorumimperitiæatq; pet-
fidiaeora contudetint atq; öppilauérint, vt yltta quippiam
de hac re löqui non poflentmifi nuper quidam ex numero
fratrum,cuius nomenideoreticeo,quia adhric aut non
audét,aut certè confuÄditur in publicum prorumpere,
hæc Puæ à Tandis patribus condemnatafiint,vera.efle mir
1 hi perrinaciter ingeffiflèc. SednonÿeP contraeiusobieftarefpondeo,
vt euçnquih.uiufinodieft confundam: fed
vt fi forte hæc quæ fcribimus, legerit, vevra ratione fupera-,
tus s ab erroce viaî fuæ pedetn intentioriis temoueat : aut
certe quia mine intra fandam ecclefiam deefïè taie? npn
polîunt,inilliustaciiaperfonaompibi^t.efpohdeani.Iriij?
tiutn autern .verbprum illius ad me huirifçemodi fuit: In-
dica, ifiquit, fi jafiipplicio damnatis Chriftianis, poft die
iudicitppteft eftealiqua pur^ttio' ? Cuiego:Si vprum eft
qupd Dominus de teprQbisaçfalfisChriftianis,didt,;lk»tf
! Infuppltciumaternum : nulla ratio, admittit., vt pp.ft veiiiarn
I conlequipoflint : quia non poteft elfe naendacium,quod
veritas de æternp fppplicio dixit. Et ill« : Sedhpc deigne
potuitdiéhqni propter diabolû eiuCq; angelos ÿ&l inpre-
dulos exurendos,æternus voçatqr, nam apefte fcciptura
noaeos dicit in perpetuum crucfarlCuiinquara : Si Vetü
non effr quod minatus eft, falfum proculdribro, eri t quod
promifip, Ait enita;f hunt hi in fuppücium aterm jufii autem
\invieam aternam.Etille;Da, inquit, apertumteßimonium,qilo
! doceantur , quanquam multis fçeleribut obnoxq, in perpetuum
I crucian. Ad hæc ego non meis, fedapoftoli Pauli verbis
refpondi:>4» nèfc'ttisquia iniqui regnum Dei tum poßidebunt?
-■Notite en are, nequefornicarij, nequeidolisferuientes, neque ad-
1 ulteri, neque molles,neque màfculorum conçubitores3 neq^auart,
nequeebnofi,neque nuledici, neque rapaces regnum Deipofiide-
! kwr.Rurfumque ille: Potuit hoc de illo tempore dici,ari-
« tequam fièrent Chtiftiani, mâxime cum ita ipfe çonclu-
dat: Ethecquidemfuifiitfedabluti eßts,feifanftificati eßis.C ui
inquam; Non nego quod abluri fuerint his mâlis, fèdiri-
tetrogo vt refpondeas,vtrum poffithomo poft lauadri ba-
ptifmum fieri iniquus,aut fornicarius, aut idolisferuiens,
aut adulter, aut mollis, aut màfculorum concubitor ,aut
fut, aut auarus, aut ebriofiis, aut maledicus,autj:apax. Ad.
hæc ille:Pott/?,inquit.Cui egoiErgoifipotefiiriifihucfruftuofa
poenitentiaante diem obitus liberauerit, vt Apoftolus dp cet,
regnum Dei non poßidebit. Rurfumqué üle vt erat obftinatæ
mentis, ziv.Stergo quandoque regnum Dei non poßidebit, quid
eft quod euangeliiim bquim, diçensïExaftor mittet te in career
rem,amen dico tibi > non exies inde donee reddas noüißimum qua-
dratemÏExcé,ok,\i\ his verbis aperte innuitur, tamdirieum
folummodoinfuppliçiocruciari, vfqriequo nouiflimum
quadrantem, id eft , minimum perfbluatpeccatum. Cui
ego'Si illa prariónis particula, id eft, donee,ita intërponi-
tnr, vt poft fblutum nouiflimum quadrantem de carcere
eum exire doeeat: ergp, quod riefaseft crede re,, & béata
virgo Maria poft örtam in carne veritâtem, Iofeph vicum
fuum cognöiiit. Sic enimilliç d icitut: Na» cognouit eam do-
nee peperitfilium fuumpümogenitum. Etülud.' Vccefiept oculi
feruoruminmanibm, dominorum fuorum, & ficut octtli aticißa
in minibus dominafua ,ita oculi noftri ad dominum Deumno-
ftrüm,donecmifereatur nobis.^ Ergoquapdiu fèruis mifereatur
domihuSjCandiuoculieorrim interidentin erim: poft-
quarn vero mifèrtus fuerit,auertent óculps fuos abeo.?Ad
j hæc ille nil rëfpondere valuit. ■ Cui cum diefirem, vtrunl
nam adhuc in fua fetitentia perdurarec, ftulte refporidit:
fiàm riec illud, neciftud fè credere profefliis eft. Sed iam
quianecprolixiorem locurionemex his habuimus, quid
I de hac re fcntiamus,&illi & omnibus manifeftius aperia-
Uxiffe,nr * • •
Th. L
M a t. I O
Matt.-j. d
t fa lm . SS.
Eibliaih.Vet Patr.Tam. Q.PàrfZ»
redemptorem dhciffe,nifi de his qui fidei baptifmurn funt
confecuti : Uulti funt vocati, pauct Vero eleâi., Si ergo mplti
funt vocati, fèd pauci eledi , conftat nimirum quia nullus
nifiele&ilsed Vitam iternamintrabip Apoftolus deniqj
de qriibafdam Chriftianis diçit i Confitenturfe nop Déum,
fallis autem negant. Et dominus definite ait ; Qui autem mt
negauerit coram bominibtis, fiegabo & ego turn edrampatre meù
&coraangelis ««*.Quique alibiaitiNo» omms qui àicitmihi,
domine domine, intrabit tnregnum calorum : ßd qui facit volun-
tatempatris met qui in colis eft ,'lpfe intrabit in regnum color um*
Quidapertius, quid lucidius fiipec hac te poteft inuemri?
Ecce etenim apertiflime veritasdocec, non orrtnesDeum
per fidem conntentes ^inrratnrps in regiium cælorum : &
audet quifquam prë diabolico mendaciter fingere ,quod
eadem veritas denëgatîNeq; ri;àif,qui me riuncpei fidem
inuocauérit, voluntatemq; patris non feeërie poft inferni
TuppÜeià regnum cælorum iritrabicriedait, n5 omnis qui
dicitmihi,dominedomine,1ntrabif in regnurhcælorum,
-.qu0d vriq; adcofeiffionem fideiperrinerevi4 etur: fed qui
»eit Voiuntatëm. patris meiquiincælis eft,fiibaudis opC7
rando iuftitiam »ipfèinttabitinreguum cælorum. T efta-
tur etiarri dominajalibi in futurü impips diclurps:Döfö<«^
domine,nonne in nomine tuopropbetauimus,&in nomine tuo da-
monta eiecimm,&in tuo nomine virtutes multosfecïmus)Qmb.
feiUco refponfuram efle fàtqtür, dicens: Tune confitebor il-
lü,qu’ta ttunqua noui vos: difcêsteà meoperarijiniquitatis.VM-
lus quo qi affirmât, dicens : Etrmum flat Deifund amentum,
muit dominus qui/impetus. $i ergo verura eft quod vêtiras
dicit,& Ci verum eft quod Apoftolus concors.yeritatis di-
cit,proculdubio quos nunquam fè dominus nouiflein fu-
furumproteftatur,npn funt ëiris,quia nouitrdominus qui
funt eiiiäiSi inquam nPuitdpmin.us.qiufLint eius,& ip fir-
turum de miraculisconqiierencibus dici;,nünquam noüi
: vps:iilps folrimmodo quos nouit,iri libto vitnferiptos te-
ôepQuo çontrade illis quos non noriit, per pTlmzfta di-
citur -.Deleantur de libro viuentium, & cym iuftisnon fcribatur.
Etyt ni$iisin longupafermq non profiliac, iniftius Apo*
calypfis lócurioneapertiffime innuitur, poft vlpmum iu-
dicii diem,nullum introeundiadicum ad elèÂomm fode-
tatereprobis efle.In hoc enim verfu, ex quo ifta prouenit
occafîo de hac re difputandi,ita de fànâa cæleftiq; ciuitate
•dicitunEf omtie maledi ft um non intrabit in eam, nifi quiferipti
funt in libro vita agni. Et quid eft omne maledi 61 u, nifi illud
qriód benediërionem illam fufeipere nonmeretur,de qua
1 voce redemptoris dicitur: Veriitibenedifti patris mei,percipi*
te regnum quod vHbisparatum eft ab origine mundx: fed ilia ma*
ledi&ionem audire, difeedite à me malediftiin ignematernu,
qui paratus eft diabolo & angels eïusi Sed ecce dû ifta %iire q-
rimus.ad memoriatn redit quod fiiperiüs eidem memoriae^
defriifle videtur.quodidemvirqui nosad iftadoquenda
compulit,vehemëntiflimequærebat,dicéns:Sicriminofi
Chnftiani poft fupplicium non fiiluanmr, quid eft quod
Apoftolus de eo cuius opùs açfèrit diciv.Ipfeoutfaluus erit,
fu t amen quafiperignem? Ad hæcautéagiliter ego refpondi,
nequaqûam ignemæternumeflèin quo dies domini re-
uelabitur, per quern & no alü nifi hi qui Cljriftum in fun-
damënto habuerint,poflunt fàluari:hif.qui ligna,feenum
atq-, ftipulä, id eft,minuta peçcataquæfadle pofliintigne
Creihari, inChriftum credentes,comittunt. Sed nunquid
fornicarius äut adultet Chnftum habet in fundamento,&
non pötiusmeretricëm in ruinofàm arenam} Quiadbaret,
inquit A poft olus ,meretrici, vnum corpus efpcitur. Et rurfum:
QUt adharet domino,vnusjptritus eft.Eigo cui atihæret qüifq;
ipfum &pro fundamento habet. Concédât ergo quifquis
ille eft, ilium polleper ilium ignem purgatorium Lilian,
qui Chriftum habuerit in fundamento.i.qui fidem crimi»
nófis operibushinc nondetuleritmacuIatam ,acnequaquam
i.C o r .j.
gchëna: ignem dicat efle in quo dies domini decla- |
! ratur,fe4 ülum,quifecundu Petrifcntentiam hæcvilibilia Selementa
concremabir. DicamuseriamilUquieiufmodi
eftjfi nos recipit,quid ficilltid de quodubitat,ii*M<» dicoü- j
! bi,no exies inde donee reddas nouifiimum quadrantem. Sic enim ,
! dicitur, Non csJies inde donee reddas nouifiimum quadrantem: t™-**
' ac fi diceretur,quoufq;etiam pro minimis peccatis mortis j
rr “ ' Yv vindi-»