löhn. I.
Rem.9.
•: XV.
deeftin
nolho Grç-
I Lege enim principium epiftola» ad Romanos. B. Paulus
firuuslefu Cbriftifegregatüs in Èuangetium Dei. A. Quid eft ifte
Deus? & qualis perfbha? B. Tota Tririitas. A. Reële men-
titusesincapuctuum. Lege qua; ïèqdüntur. B. Quod ante
promïferatper Propbetasfuos in Scripturisfanäis defilio fuo, qui
falluseft e i exfemmeDauid fecundum cdrnem. A. Quid igictir?
Si Chriftus & filius vnQs eft fanëla; Trinitatis* npnyides
conuiëlam eïfo malitiam tuam ? Legeetiam principium e-
piftohead Hebheosqüod tuam quoque malam mentem
redarguit. & in muleis iocis fcriptu ra; plane h*c hanefïs re-
darguitur,ficpehumero enim nomen Deus de vnaperfpna
filii dici tur. Sicut, Deus er at verbum, Sc rmfus Paul us *de filio
ai uqui eftfuper omnia Deus,Sc alia eiufmodi plurima.Sed non
eft nunc mihi otium ad Congerchdutr. audloritates.Sed iisj
qui veritatem inquirunt,& non cöntentiofe contradicuntj
fatisfinthaec.
Alius Dialogus contraNeftori um
^eruditura*
T u r n a n o in te rp re ts .
QuareCbriftusdicitur Ghriftus? B.Quiavh-
xiteum DeusSpiritufandlo. A. Quis igitureft
jVndtus, Deus verbum an hotnofB. Abfit, vt di-
camuSjVnctum efle Deum verbum,& non hb-
minem.A.Homo igithrfcftvn&us. Siigitur qui vnbluseft,
ipie eft Ghriftus, Ghriftus autem eft homo, Sc alius eft De-
u&verbumpraiterhominem veftra opiriione, Ghriftus igi-
argu-« ctur eft, feciunduropartem eft homo, quomodo
m e n to re-| ergo&vos infi JScaliosfallitis, cum dicitis Chriftum efle darguitur Deum ■ &o I hominem?
■ .T4
Neftoria- dicit Chri-
ftum effe. ;
dt
verbum, &
Quæftioabcnfideli ABucaræ
hominem,
id eft, ex j
propofita»
parte verbd
& ex parte j
hominem. *
B
Turriano interpreie. ~ |
Ndririe,inquit,DeU(h in omnibus & vbique eflè
dicitis? A. Ita eft, B. Erat'autem fimiliter in ven- J
tre virginis,& matris lua:; quid igitur ampliu^itf
illa fint ? A. DicmihijCümtü cögiias, ^merite
reuo1uis,4Ccörifideras tes, quas iamCogniras habes, qiio-
modo ekihtelligia5 fcransfe'rüntuf në res ill«e in mentem tu*
amfan pótius hienstuaadillas pergit?B. Mens meaad illas
peruadit eafque Cöntemplatione intelligentie fpeétar. A, I
Dicimus nei^itur meh’tefnraam iö rebus,in qüibuS verft“-
tur,&qü^^imèditatüt^imilitërat^ue in të èffe?mittiifië‘ria
te enimynirabiënsèft fecunduïö iubftanrfam;in rébus Vë<-
ro ipfis tton i ta: fic è&mpli cauftj intëïligb ihihi Deum vér-
bum ^ihpröpriaèarne,<fequaridóéit:atin Ventrevirgiriali,
Sc póft pattiim fecündüm fubftantiafn, &?ft^poftafim vni*
tü%& incarftalu {Sc vbiqV'eÓe pröüidèntïaV&öpërariohct
Vniuêtfiim ëubëhiahténv& cöhtinefitem,trioh tanquam nauastcihic ,«#.>• ■ , « 2 eii ü . ->- ■ funt mutiü.1 alitct iübftanfaa, aliteröperationè.noh er,im in ,»,^7? iub-
, o^emtiohe Keparata feft j Ted ih ebdem f ipïb ïrt
pröpriaöitrié ïettmdtim hypoiteumi & !n Vfiiuetfo^ Deus
autem iupra ombëefceïriplum eft, qdamüisènim quafdam
Quæftio ab infideli Âbücaræ
• propofîtâ.
Interprète Turriano.
B Infidelis. Quomodo 'cùin Chtiftiis ciarè dicat, &
pronun ciet,qui non 'eft Hiatus ex d<fua & Spiritu fanlto
non in trahit in regnum fff/ortoWjfieripoteft vt qui ah-
' teadüëhtuméius fuëruh'tiüfti, noh baptièati in id
ingrediantur? A. QüiaChriftuspro illis bâptiisatuS eft,<^o
tnim^ inquïr, frbitàsfanHifico m ipfunt. Cær&um
id eft, corporibüs etiam baptizati iîint .B. QüOmodo hoc
ficrÿpotuir? A. Neicis, quod qui moriuntur periitüs ian i
hilum intereuhtjlèdpotiüs îri elem'enta,fex qüifeüs compo
fitiiiint, rofoluuntiir?B.Sie eft.A.Scriptum elft.qubdlatere
lanceaapèrto, fthguis&àquà exlatèft éiüsjifluxit, B. Sic
iàne feriptum éft. A. Ilia igïtfer aqua* Kdolutainfelcmenta
Ghriftus omnia iàndtificauit, baptizauitque diuifos, & re-
lolutos in ^emehta.B. Bac ïationfe inËdejes etiam ,& de-
nique omnes b^)tizatiftinti<Çhiante fueranrmortUi.A.Mi-
nime,ièdiolacorpora ndelium,qüoruin ariimæ cum dépendit
ad inferhüm ChriftuSj id eft, ian£ta eiu s anima, in
eüm crediderunt. Sicut enim fi quis aquee duétus aut ri-
üusmullas arbores habeat iuxta confitas, ahas quidé om-
hino extincftas,& aridàs, alias vero adhuc viuentes, & viri-
dës,qüîd tibf Videturian Omhes arbores,quas aqua tangit,
vtilitatem tapiiiht,& * qUalitâtera,acvicamhauriuht?an il-
læ iolæ,quæ vim haberit tecipiendi,&elicièndiîquæ enim
txtoto iîccæ fiinr,nihil prodeft aqua ficinfidclibûsni-
nil profùit aqiia illa, quæ in elementa abiit.
D
f Codices
Bauaÿdhic
Intcgrius
exemplar
Turrianus
habuit, vt
&Gèhe-
brard.
Ex confucacionibus beati Theodori
Epifcopi * Gharran cognomento Abucara,* Si»
I««vv» Ax(Ay.cttrx.luj5 COIltta
Sarracenos.
p
Interprète Turriano.
S Arr. Die mïhi Epiicopè > eratne mundûs idololatriae
dedttùs, antequam Mpyiès Iudaifmum prædicaret.?
Theod. Eràt.Sarr.Q^iando Moyfts docebat Iudaifi
mum,vtpars mundi videturtibiiri Deumpia,quæ
iudaifmum âmplAaeft,an quæ perfèuerauit in idololacria
reieüfto Moylè'îTheod.Quæamplexa eft Iudâifmum.Sarr.
^oftea,cum vehir Chriftus prædicans Chnftianifinüm,vtra
pars videtur ciBi pietatem coluiflè* quæ Çhriftianifînùm
amplexata eft, ân qüæ in ludaifino permanfitfixa ? Theod.
Quæ Chriftianifmüm amplexata eft.Sarr.Poftea cum venit
■j" Machometûs prædicans Machometifinum, vtfa pats vir
derur pietatisjn Deum Cültrix, quæ Mâchometifmum ac-
c'epit, an quæ in Chriftianifino remanfic reieétà lege Ma*
chomerifTheod Qüaè remanfitin Ghriftianifino.
Sarr. Concftifionem rationis non confentaneam fiim-
ptionibus intulifti. Theod. Non eftmihi necelïè conclu-
derè exfalfispiopofitionibus.nonënim fîcut putafti,digni
fueruntfidè &approbarionë,Moyies & Chriftus,quiaprç-
dicabant, & docebant,vt iamfic etiam Machoi^eto creda*
tür’fqûia pr^dicabàt, & docebat. fed audi, vfide vteïque
habitus êft dighus fide. quändb mittebatür Môyfês d Qeo,
Ÿefpô^âii.ÉcceVddOj&dicent mihi,wn apparuittïbi Dominus,
Turr. legit
manus,&adiumentaintelligenriæerebüsàccipimusinâa“ • neqüéj^usmïfttle,quiàfactamp ^czvt2ià ëum Tîtxd^quïdëft
âx>reomnium, qüiiupraômnueftllon tàmén t^t^reu/nid hoc.Utiodbabesinmanutua^ôctefbotidin'virùa.&AiyitôpiDn^
eft, iècundum idëmipfiim ékiftimandum eft eflb
h o c , quod omniaî i quæ iunt fil*
pralubftantiâmfii* '
perac» i
boc,quodbabes0 riiantitu&Sc reipondir* 'r/rg4.&dixitflei Do
tninn^pri>ifeeeam,dc proiedtacbhueriaeftiiifetpehtem. 8c
rurfusetitia ierpentem manu piehdidit» vetluseft in vir-
gamk.Poftea dixit ei Deus, rniiternanumtuam in Jinum tuum,
qhatncutoniififlet, protulit bam leprolam, Et rixrfos im-
mifta, edilila eft iana.&aitDeUs ifii; Si non ttediderint prim
jign'o.nequeJecundo^acex aqua fanguinem.zttjae ita fecit Moy-
fts, & habita eftfides Verbisejus propter opera. Sic eft,an-
honi Sarr,Siciane« Theod. Venit Chr i ftus,ef te a Deo
G
X V II I.
’ Carum.
Hanc dif-
fcrtatiunreperiin
Bauaricis
codicibus
xerenonli-
Dicit'Sar-
racën’ quod
ficiit Moy
Tes Iudail- mumptx-
dicaùit, Sc
Çfatiftus
Chriftianif-
nuffi, fic
Machome-
tusMacho-
metifmuni,
fic'fit'uii
receprifue- •
rütp erp ri-
dicatiotiem
fic.Macho-
metuiti re-
ptum efle.
H
Exod. j.
Exod.$>
tii.i7-
rriiflumfidemfibifeeftnontantumteftimonio &;pröphe- 1 ad beneuiûa autem'conucrterfer; ’gladio in irtmorigeros
tiâMoyfis, ftd póftillaim‘mimönem figniVetiam,& prödi- ! animadueriuriim:ille V6ro in cbnturtSelioftjrum homihum
giisj&vanisvirtutibus, fidem confirmauit. Sarr. Quibus
ham iftis?Theod.concept‘u firiefemine, matre finavico, &
ortn ex virgine,mutacioneaquaï in vinum,& poft hiEC,non
obfeura, fed omnibus valde manifefta bculorum ccrcis-re-
ftitutione, leproforum ianatione,paralyticorum corrobo-
ratione, & variorummorborum curatione, often fro ne di-
omitansin monte* dxmonum expulfione, faturitate mill-
torum millitmLex paucis panibus, & pifeibus; mörüub-
rum, tanquam è ibmnaexcitatione, &: dehiqüfe»,vt femel
dicam i «iftaurationeriatuts, in qttibus excidetat J.& lapfa
Crat. Quid ais Cjd hsec SarracenePan minoïibuè fi’gnis quani
Moyfesfidem iuifecit Ghriftus? Sarr.Nequaquaih. Theo’.
Sicigitur a Moyle ptrenunciatus, 8c tot, ac tantis figmsd
Deo venifte declaratus;edicirdifiapulisfiiis:ICA; & Propbetk
vfqueadloannembaptiftatnyqmhdbet auresaudiendiaudiat. Vbi
igicur fit Propheta v jftcr,non eft oblcurum»
Reliiudii'eturdif
F'utio,
Malfometem nQrteffe exDfco.
Iacobo Orëtjèro Interprété.
Onfuetudine recep^tutin eftapud Sarracehorum
hypocritas, vtfiifi Chriftiahum incident, ialure
éüm nequaquâÿi dighentur * ied ftatim dlcanV:
Chriftiane,teftimoniuiti ; qtlod'vnus^; incom-
niunicabilisDeus Mahometem adiciiletit fini fèiiium &
Apoftolum. Et hæc ïpla quidam ex huiufitiôdi hypo'crità-
rum numéro Abacarie propofiiir.Cui ille reipondit^att nôn
ribrfiifficit,quodfalfi reftiftionli condemnaris, nifi & âlioS
fâiiàteftan incites:-B.NondicoJalfùinteft^nonium.G. O*
mitte igiciir dicere, M àhô m ete m â Deô miluimefte* B.Ne-
quaquam. Sed quod teftâtutpater mens* teftor & ego.C.
Siveiaeflèppôrtet,qnæfiliistradü’nturaPatribus,fequitur
& Samatitanos, & Iddàcôs, K.Scÿthas ,& C^Hiiftianos &
Græcbs réâamfidêm colère, (^iiia omnes ifti cam përfiia-
fionem habent.qua d riiàlbribusfüfs imbuti furit. Et quid
nam diuerfîim abhis côntinet.tüa rtîigio, jé(ui patrituofi-
demhabés ; hoc enim Ségentibus, quæ pecudum ritu vi-
uuntjiblénne èit. B. Cum me in dubitatioucm ’Conieceris,
cedb preCqr,ari non & tu ea, qnæi patrë edobtus es , ièntis:
aç dbces fC . Vaqué. Sed mepat-ër meus alia docult ; &te
patertuus«lia,B. Et quænam re dbeuit parer tuus , 8t quæ.
rtam nie pater meuS.C.Pater meus doCuir me i vtrecipiam
Prophetam iai*ri olifn prihunciatniri, vel qui per figna&-
proaigia fibi fidem conciliât : vtrifque tuus Mahomerus
deftituittir : Ntilhls'enim exvëtériiVn Prophetamm numéro
quidquam de illo tanquam dc PÈophetà variçinatus eft,
neqtie ipfe fignis & prodigiis fidém ubi adftrûxit!: B. Imo
véro, quia Chriftus in Euangelioydixit: Mitto^vqfeis Pro-i
phetam nominè Mahometüm. C. Atqui Eiiangcîiùm ntil-
lam e'ias menrionem f icir. B; Paciebatyftd vos expub xiftis*
G.Si quis ad Iudicèm ft rat cliirograp'hu m aduerfus fæno-
cis debitprem, quod nihil eortun, quæ pofoÿitur, ephti-
tiear-, quid ftàtùit index, Vttalis abtor recipiat ? B. Nihil. Cv
Igiturëx Èuangelio nihïl habetis; B. Eriamfi exEuangelio
nihil^abeam,attamcnexfighis,quæ patrauit, fide dignüS
Propheta apparet. G Quale fignurn fecit fBarbarus ad fai-
fa commenta Conuerfùs -, cum nihil veritad conièntaneum
adftrre ppfiet,cpnricuit T
rëgionem delaïus, pecuniifque d elin irus magis àd malëdi-
€tà; in rëgem iaciehdâ inflàm marée, 8c hanc fiiam infiâm-
înationem proprio chirographo eprifirmarfet v’îium vllüs
maiôr & capitaliorifto hæctaliaaufpRegis hoftis rèpériri
poflèt) Haud equidem arbirror. J?orted'icat quifpiàm.: Et
quis ëo ihfàniæ probe flit’} vrpecùnia accepta liberàm faciat
Domini fùî.càlumniisincëiïendi copiarh? Cuï rbipondebj
huncipfiimeïlèihfànum Agarenorum Hëudoprophëtam
Mahometum. proût in prbprils fiiis mendaciisglbriathr.
Profeflus enim eft vùlut à Diabolo a â u s , fed Dco miflîtm,
vt eftundatfànguittem eoriini, qui affirmant, nuihen diui-
num eue perfbnis trinum}& omnium illorum, qui n'oti di-
cunt; Deus eftfol usftuftbtiiiuSvniedperfona conftans, qài nequt
genttityneifegénérâtuseftwequeïonfornvllurnhabuit Hæcn.eft
infanientisTheologia,vtgehitopéluminis,'&fànbfcificatio-
nisptodubtorem negëtéflè Dtum, & vt Chriftiinos., qui
hoc profitentur *■ tanquani iniuriofos & calumniatbrës,
gîadiô'trücideti idque libi dDe'bmâudatuniiabtat. Atta-
men ære demulfiis, çonceftït, vt eum, dqüôhomb ille à
Dæmone àgitatiis fetniffiimfërebât ; ihfe^arentdr. Erne
quisarbitretuï nosfâl'fa dicere, cum D*moriiacurti nprai-
namus5legat,quæapud illos circumfettur,Hiftorianjcuius
inicripriôy Diihiftto Saïfftt.. Hæc enfin vxiy eius fuitiqüam
àdulteriifufpebtahi, ad parentesreniifit y poftqüe aliquot
dies in familiatium eongreflii d Dæmone correjptus cor-
ruit,Vt præfentes dicerent; eum graiiiffimavi coelituS affla-
furri inftinbfcûmqj;eflè.Paulo poffc,recepta mente, percon •
ratifunt,ecquid nam viderit? quibus ille : Deçiditfüper me
repüdium Saiflæ,&ab Angelo çertior fabius, adultcrii cri-
mine abfplutam,denuo in cohtubernium admifi.
f Alia interrogario, Ipeuc exempli,
quod Mahometus fuerit hollis Dei, & a Dx-
i , mondnbfefuis. , .
Dogma ad cor,firm atioaem Chri*
itiani (mi ex vdcib us h utnilibus,& abiebtis j»rje-
^ dicationis Euangelii.
•J> ■
Turriano interprets.
Vidamex peritis Sarracenis ciirti audiflet de E-
l pifepp'b federetque.cum aliis deccm e^; magi-
f ftratibus, ftpit eiiin^aecerfiri: confifus cnim
Jfl eloquentiar-Tuz co’nuocaiuelraT 'eps * Vt laudem
irAiiiftidqclorisab eis ftrret»ingreflb autem Epifeopo* 8C
ftdereiuflo,aiidiui,inqiiit,£pifCope,glbriaritejidqueprd-
ficeri, pofle Chriftianifinum conhrruaie eX humilibuf &
abieblis. .Theodorusautemciim audaeia^, Accottfiden-
tiam jillius noftet,verum>inquit .abdifti. Sait. Si hoc afleqtii
non poteris»<^udvi’spati?Thep.'\^rnonhabeamamplius
poteftatemdifputandi cumSarraceno.Sarr.Et fi hoepote-
risinecmihifaculras, & poteftasfitcumChriftiModiiJe;
tendi. Theod« .Q^idahiidpacifceris,tepallium ? Sarr,
Qjjod tu paiftus es idem & ipfje.Th. Non eft idein, fi enim
meifermone Sarrdpenorum excludas , magnam grariam
abeisihibis, &ieth gratilfimam eis ftceris ,. tu vero, etfi
n^Italoquaris, nfillifis mbnieini efleputantChriftianfi ad
hoc cum grauiter rififlet * miratus fiduciam Epifebpi ait
Sarracenus : * Njilb pignorb cofttratios viciflimpado,
age iamlEpifcopeloquamur.Thebd.Refponde percofttan-
ri.Sarrac.Percontare, quascunque libcr.Theod. Quotfunt
forteshominum? Sarrac. Nefcio. Theod. Tres omnino
funtvSarr.Quseift#|Th.^apientesVmedii ftulci.Sarr.Con-
cedo.Th. Eftnealiquaparsexhisrabus vel vna, qmeap-
probet habere fe Deum crucifixum? tunc Sarracen us quafi
iamprope viciflet,nihilcundfatus, nulla, inquit.Tfi. Ad*
tierce beneSie *furripiaris, Sc cum fperas vincere, vi^lus
reperiaris. part. Non me pa
In te rp r ets G te tfe fe . reperiaris.^arr.NonmcpcEnitetinqufi, aUertatDeus, vc
S I Vniuetf*terra; Doniinus ita accenlusihprouin"I vIlusvnquamprudcns,velftultus,yelmediusproficeatur
cis alicuiiis incolas libi cpnliicia dicen tes:, & ppt* J habere fe Deum crucifixum. Th. Igitur Cbriftiani opinio,
tend* hiaieftatique, lux illudentes, mirteret ad illo? J ne tua,nonfum homines, in quibus omnino re.yeriu tur fa.
quempiam belli ducem, qui a malcdiblis auerteret» pientes,&tneaii,& ftulti.HicSarwcen^ du|picans,&: fente-
H
tîïcdé»
lunt n*5îau.
codd>
dens deci-
111 il '
■» n * l