
mxliur ■»»■^l'T’r.'ipTrirfllilrerdcEcclefiaaeeipe-'^ ueiannirj ii diligemius inter &
remus quodfaftiimeftinipFa perfecutione, Vt tunc fol qu^darapertincrcaddlamcuctfloncmHierofolymouim
eh Dtimumiuccrcconiueuerat.Quia tunc fiquulemplu- tidle.vemt in cotpore fuo, quodleft Ecclelta ,ƒ e quo ad
rinuarcligione deficient,& clarafidesipeisobfcurafiiruf M iM m A
nubcDcrndiseobtedta. Necmiifohiigitur,fipoft tribula- xtrtsvtrtutisDet,& venientem in nubibuscall . /^ut lliam vl-
tionem dictum illotum, dicantur oblcurari.dt non tranC timum futu.i mdtett diem, vt dun,
Ia&atotailia perfecutione, accidentifta, fedquiaprsece- ventutus.&iud.catutuav.uos&raottuosjdco^uden.
detvtfequatitV otUmdamdefcdKo,antcquamrctcnte tis vtri cm mtelhgcte ,
r^ftirnamr. & duia ncr omnes dies alios ita fiet, ideo poll
ton.11.t7. lb. i«.i*
B
aCtVuC(jvmui ---------
reftituatur,«Juia per illos fict,ideopoft
ineifdemdiebus fict, quando non aliud quam tenebra
«uni. Etideo in eis, Lima, quæ eft Ecclefia, non habebit
lumen fuum, dcftelhede çoelo cadent, cum niül ti qui pu.
tabantur fendi, tentarionibus vifti.non in ccclo , fed in
tetta fcrijjentur. Ef qnia in perfecutione eos amor vitae
huius, i luce qu* Chriftus eft,eidufit, aefi ftelk, de çoelo
cadere dîcuntur. Siquidem Abrahæ di&um eft, Erie fe-
mmtuum,ficutfielU(ali.Sed quia acerbitas perfecutionis,
&amot&culicarnalesquolqueàfidecuuluqdutêdeçoe-
lointcrramrount,ficur&ipfequidciûpernisledibps,ac
fùlgur,corruit.VndeDominus, Vidcbem, inquit,/à:ija-
tMnficutfulgurdecaetocddcntem.Eiviruitcscalorum cemriio-
«etKHfar.VtiqueàgloEia maieftatis Chrifti, licet ei Temper
Luc. 1 0.1%
Me. 11 . 16,
afliftant & videant datitatem dus, quia cum furrëxç-
rit pcrcutere orbem, & dilperdete peccatoies ex eo, ne
fdo ft vllus Angelorumin fua gloriabitur confeientia,fuis
confifusviribus.Vdmouebunturvirtutescoeldtum ad
vlùoneminimicorum, cum viderint iudicem omnifiad
hoeparatum venire, vt vlcifcatur fi de inimicis fuis. Et
tuneparebitfignum filii hominis *11 ceelo.Quod profedlo
lignum,crude eft lignum,non quod iam futurumaliqUid
figni fi cct, fed vt iplum qui crucifixus eft in cruce h umilis,
gloriolum effe oftendat, quatenus ex hoc cum brnni gra-
oarum adione eledi gaudeant, impii autem & peccato-
res videant quem contempicriult numilem, quo magis
doleanu Vnde fequitur, Et tune flungent mrnes mint term.
jHfc namqiie tribusquæ magis amauemnt terram quam
coeliim, & ideo in terra miferæ remanieront. piiferfe fi-
quidem tribus propter diuerfitatem meritorom quia nee
ininfemo vna omnium tornientoram qiialitas eric, vbi fe
- toerito plangent, quia hie fe male perdiderunt.
E ttunc videbuntfilium hominis venientem in nubibrn cceli
cum virtute maffia & maieftate} Tunc autem præfiniti
temporisaduerbiumeft, & nonpoteft refpicere nifiad fifed
præfinitum tempus, & ideo diligentiffime perquiren-
commemorata fimt forte fie intélligenda, vt nonnullä
eorum didlorum excipiantur, qua non nifi ad dus aduentum
dum ad quodhæc omnia refpiciant. Nani & fupra fimi-
liter pofitum eft, Et tunc plangent omnes tribus terra. Quod
pene omnes magis ad finem feculi ( quos & ego fecutus
tom ) retulerunt.Sed fiomnis circunftanria leOionis con-
fidere tur, & Euan geliftar um collatio faâà foerit, nimia
difficultas nafeitur, vtrumnead illud cxcidii tempus hæc
omnia referenda lint, an ad aduentum Saluatoris. Quia fi.
ad ilium referantur, in multis fermo excedit diuinus, &
maioramouet quam ad illud tempus pertinere videantur
psaloinferiusia àiàt,Cumvideritü hac omniafieruSicnaL-.
que didtquafi omûah*c,quçlùpcriùs coromemorantur
iptelligi velit. Ettunc his ita dictis, ait poll h^ec$tit ote quia
prope eft in Mssif.Non quod finis feculi iam fitj ficut ea lo-
nare videntur quæ præmifit, fedquia prope eft&in ia-
riuis aefi in introira,vt finiatut. Vnde tuc forte feiemus qa
prope eft,cum^derimus nonaliquaeorum, fed h*c omnia
quæ lupra diâaiunt. In quibus & hoc eft, quia tunc
virtutes ccclbtum mouebuntur, deturte videbunt lignum
filii hominis. Ef tunc videbuntfilium hominis venientem in nu-
bibusceelieum virtutemagnu, &maieftate.Ettunc mittet Angelosfuos
cum tuba&vocemafftaj&cpngregabunt eleftos eius d
quatuor ventis, àfummis calorum vfque Od termines eorum, feu
cæiera. Quæ omnia profedlo in hac hora nouiflima facit,
veniens in fois membris tan quam in nube ffiagua ,frudli-
ficante Ecclefia atq; crefeente,donee Euangelium m vni-
tfcrfo mundo cSplcatur,& pdicetur in omnib. Gentibus.
Quod fane Euangeliiiccepic ex quo pdicare voluir, & di-
cere; Poennentiam agite appropinquabit n.regnum calorum.ld-
circo ab exordio fermonis huius,ica quçdam ab his tribus
pertinere probantuf, quand o pet feipfem ^enturus
eftipfeficut in vltima parabolarum minime dubiratUr.
Quando venturuseftfilius hominis in maieftate fita, &
omnes Angeli cum eo, Ettunccongregabunturanteeum om-
net Gentes, & reliqua. Sic forte & hæc quædidt.quod virtutes
cceîorum mouebuntur. Et tunc dppdrebit fignum filii
hominis in coelo, & mncplangent fe omnes tribus terra, Videbunt
filium hominis venientem in nubibus ceeli, cum virtute multa &
maieftate. Et mittet Angelos fuos cum tuba&voctmagna. leu
citera. Licet & foper Ecclefiaiq iruerpretari qucanc
melius tarnen de foo, per fe > ex.tremaadtfeht u , lonare
videntur. Quamuis diccre paifimus, quod virtutes ccelo-
rUm a Iudæa lint rcmoùendæ, he fetantauxiliummife-
ræciuiratij &tuncprædicandafit crux iri Ecclefia , & e-
rigenda ob triumphùrti virtutis Chrifti, & tunc in ilia ob-
fidioneplangeftclè omnes tribus Iudæôrum. Ac deiri-
ceps videbunt filium hominis in nubibus cceli, id eft, in
làndlis prædicatoribus per Ecclefiam cummultagloria&
virtute verbi venientem. Hæc idcirco dixerim, fieirride-
ar ab eis: qui hæc pene omnia ad vnum referont tempus,
feu ad eum aduentum in quo Chriftüsvenitquotidie in
foaEcclefia, aefi in membris fois: feu ad eum, quando ip-
fe per feipfom venturus eft in fine feculi. Quod neutrum
horum congruerelaris æfttmo,• neque conuenire. Vn-
deprofequar . licet pôlfiht dfin Ecclefiam interpretati,
magis yt de aduentu in cotpore fop , ' in quo ledet ad dc-
xteram patris, iritelligattir.li! quo etiam mortuus eft, &
reforrexit, & afeendit ad cttluuv fecundum qiiod fei iptüeftin
Aâdbus Apoftolorum.^Ef nubés fûfcepiteum, inquit,’
ab oculis eorum, vbi & didtuth eft ab'A ngelis, Sic veniet quo-
modo eum vidiftis euntem in cerium. Et ideo nec imnierito
creden d us eft, non folum in êodem corpore, verumet-
iam, vthic diûum efti in nubibus venturUS i quoniam lie
veriietficutabiit,&nubeseum abêuntem fufeepit. Qui
profedo fenfus fine dubio preunprior efti & abfolutior,
vt quilquecum audierit vellegerit,Tune videbuntfilium hominis
venientem in nubibus cum poieftate magna & maieftatCy
vt ipfomprorfos accipiat eius aduentum, non per fcede-
fiam,fed per feipfom quando ad viuos venturus eft 8c ad
mottuos. EtproptereaScripturæ làcrælcrutandæ font,
ncc teroerealiquid definire oportet, fi fortealtefaltius in
his prouidere qUaliacunquopoteft, Quia nemo Dodoru
nondicoegocxiguus , vnquam referare omnia quiuit.
i t f«»c inquit, videbuntfilium hominis, id eft, infinep feculi,
venientem cum virtutemulta&maieftate. Sed longe aliter
videbunt eumeledi, 8c aliter reprobi, eledi liquidem vt
gaudeant, & reprobi vtdoleanc. Ac propteica didum eft.
Tollaturimpius» nevideatgloriam Dei.
Quia licet eum boniac mali vifori lint, lie tarnen cum
impii & peccatores videbunt Vt confundantuc, 8c ficiufH
ox eo glorificentur. Veruntarnen, quia Videbunt eum venu-
entern in nubibusc<rfi,quaerendum cft,vttumne corporaK-
bus oculis, an alio quolibet inodo. Sed quia didum eft,
quod vifori lint filium hominis, non aliter accipiendum
credo quam in fpecie humana in quaafeendit, videbunt
in nubibus venientem fopernis, ita vt omnes eum videant
, qui eum crucifixerant & reiecerunt, Et notandum,
quando aflumptus eftab oculis Apoftolorum, quia nubts
fufeepit eum.Nune autem dicitut venirein nubibus cu virtute
multa & maieftate, & tarnen omnino fie venict,qué-
admodum ab Angclis repromiflum eft. Quia in eodem
fchemate corporis & in ipla carne, vere venturus eft, fed
in nubibus cum multa abexordio lermonis nuius,quçaam sd n» *** virtute -&-- -m---u,l ta» g-l-o--r-ia-_. Quapro-
Euangcliftis didafont, vt de eius aduentu fotte dida in- 1 pterquia eum iam fupra in magna glona , 8C clantate
A
Matt. 17 •}?I
loan. r.14.
FkiUp.i. 7.
ffrl. 17.IJ.
transformatum legimus, qujBrcndum vtfumne ih ipfa ea-
demqueclai irate venturus fit* an cumpotiori ? Narü tunc
coram fuis quos alfompfit, facies eius fieut Sol tefulfit, Ef
vefttmenta fafta funtalbaficutnix, & vtalij codices haberit,
ficut lumen. Eteccetinquit,nubes lucidaobuntbrauiteos, & ec-
ce Vox de nube di cens, hie eftftlitis meus dileflus, in quo tn'thibeiie
complacui, ipfum audite. Et ideo noh abs re quæritur, ( quia
virtus & maieftas magna fumra pr^dicattir cum veneritj
vtrumnein illam Ipéciem transfôrmabitui* gloriolam,ficut
tunc transformatuS eft toram illis tribus difcipulis,an,quod
magis fcqUens eft,in maiorem & manenteni gloriamtdtus
iam trahsformatUs erit vitra quam fuit in ihônte. Manifeftum
namquc eft quod tunc coram tribus tantum transform
matus eft ;in futuro vero & in côfummatione totius mun-
di apparçbit p roculdubio in multa gloria , vt videant eum
omnes eledi. Et fortaffis ideo tünc ficut & in afcenfioi*
foa, nubes lucida obumbrauit eos ihfineventurus adiudi-
cium, multæ nubes portabunt filium hominis venientem,
cum tali tantoque apparatu , glbriæ fuse valdé dignifomo;
Nonquiahisegeat, 8c quia Deus exaltauit illum^ionapit
nomen, quodeSf fuper omne nomen. Et non fecundum diuini-
tatem Verbi hoc accipereoporret eum, fed feeudurn quod.
Verbitm caro faclum eft, 8c femetipftlm exinaniuit, vt per omnia
quidquid eft in Chriftq corpus & anima, totum fit
Deus, tom mque exaltatum. Decebat enim corpus, quod
fufeepit ex virgine* & virtute altiffimi Dei,taliter apatre
honorari , vt fuper talibus nubibus veniret,rion aerii obfu-
fcatus, fed fUperratdonalibus & Angelica, ne irratîonabile
vkleatur.vehtculum filij hominisglorififcati, quod omnino
créderè non oportet ; quia non decet alias inteiligeré nubes,
nifi dequibusdicitur, EtveritastuavJ^ddmbes. Nani’
&thilla transfiguratione, non æftimo illam lucidam nu-
bem acreaip folum modo fuilfc; maxime quii fequitür, Et
ecce vox de nube, dicensyhiceflfi'.ius meus dilettas, in qUo mibi bene
complacuit. Non enim nubes ilia erat diledifilÿpater, neque
per irrationabilemcreaturam fortuit pater/fed, vt ita
aicam,verbum Deifadum eft ad earn nubeih.ficut fodutn
eft ad Prophetas ; Vtputa ad Ifaiam, quando dicit, Fi'ios ge-
nui &ex dtaui, ipfi autem peuerunt me. Non Ifaiam in hàc
voce,fed Deum patrem in Ifaiam loquentem audimus. Sed
& in hacnübe cum dicit. HieeHfitius meus, olficium intelli-
1 font verbis &‘lenfo, vt ad ilium fecundum Chrifti aduen-
tumin feipfo pertinerö iure dicartturi Et ideo forte E ifta
eondudit, Qtfta tonpfaterilnt'generaikhacy donee hacdmHid
fiant. Qiliafiedidafurit,vt& fadä monftrentur in Ecclc-
fia,& qua: fa&a font in hac höra noijiffima, gldriofiilj exht-
benda funt. De quibuS intertogauerUnt Apoftolidn fine
feculi & in feieundo foo aduetttUiNam Stde hodocO^on-
fehtit Apoftplu!,(juod in voCe Archangeli, & in noüifiimä
tüfia, mortui qui in Chrifto fuht/refofgant primi. Siitijli-
ter&in'Apöcalypfi Iöahnis, Angeli feparaUerurit Vttubä
carierent. 'Necndn &E|eehielid!citür, Vaticitidrefili hdml-
nis, Vaticinare & dices ad Spiritism, hac dicit Dominus Deus, d
quatuotyentis call veniSpiritUs, & injiifftafuper inteffedos iftot,
& reuiuifeant. Qua: licet Propheta de Iudaris iuxta hifto-
riam dicat Spiritu proph'etiali, ad ilium tam«i tefurfedid-
filsdiem tehditoiculum. SicUt &inhde IdeoEüangeiißärf
quppiüisprxdicaföresfandi qUotidie id adimplereittEc-
clefiaiionfdfieiiti; Hinc quaerendum • qi|os eledds pr«-
nuntiet corigregahdoSjVtrumne illos tantum, quoiineär«
nedies ilia inuenerit, an eo$ qui ex aduentu Chrifti erüÄ
fandi, an forte omnes qui a conftitutidne mundi füeruHt,
& ficut Abraham diem Domini videru ntj & credideruflc
Chriftum in carne Verttiifum. Vnde,-,quia de vltlmadie a-
gitur fermo, omnes Chrifti eledös, prsefeitos & pradefti-
natoscortfiderareeft dignqm. Sed quidintereaex^hpedi-'
eam,aut fi in I0C0 cdqgregaburitur, licetdara fopta dc iocd
aduentus eius dixerim quid plurimi feniiaht, Vltra vircS eft
exiguitatis mea,autfüperfluumqüirerei Curri& edngre-
garedici poteft in vnitatg prgdeltinationis cdlHgerejeof;
querefufdtari in tuba Dei, & in voce Atchangeli ad vitam,-
vt omnes firnul partem habeant in ilia prima-rcTurre&io-
ne. Quorum vnitas & reftitutio äd vitam, rede epftgrogai
tio vocatur. Necigirotimpij Sc peccatores non reforgent,
fed quia indigni eirunt hörum confoftio,idqö non nominal
tur, Ipfi^tarnen, hon^ifi, vbi,velv(>i,incpnfpedu Deie-
runt, & a finiftris qUia teprobi eruiit. Quid igitUrmiriim
fi ortmes eledi aut reprobi, quamuis differentfer dean tut
aftare,cum&in lob lcgatur,quod Quad am die,cum venijf.nt
fttq Dei cor am Dominöy aftitit inter eos&Sdtfiati; fic qifippe &
ißioihnes venturi funt arttc Dömidum, quämuis'incöm-
'preherifibilis vid^tür ftiu^itüdoi Sed illi qdi congragaridi
m w m
i aicunmr. fie «amërtcongrègabuntVrVrëpüifîVp^eî^hoh
Bfuit nÄubesp!rod 9am9 *ans Sf ca andt eufmôbfr“an“s.squid hoc loco de nu- f folcffl ^ u a fttâ rv en tis â ^ r u m v r EtangcliSadicit. ^
bibus cceli debemus fentire,fuper quibus venientem filium
hominis videbunt cum virtute multa 8c maieftate ac gloria
quichnque vifori font eurti tünc nonabfqué nimia Clarita- te. Et ideOjlieetiungaturfencentia.plangentfbus tribus ter-
ræ.non æftimo quod ipfi vifori fint eum intus in foa gloria,
fedficobtedum nubibus, vt fotis appareatynde confun-
dantur & doleant, quod talem tantumque hoir audierint
Dominum. Quodii Apoftpli.quando Hierofolymam ve-
nit Dominus/diligentes eum, ftrauerunt veftimehta fuain
via,ne afelius, in quo fedebat, terram calcaretjnudam,quid
mirum fi pater& Deus omnium nubes fubftërnat cceleftes
corpori filij fuidefeedentisadopus cofo’mmationis? Nam
& primum quando venit Iefus, plenus ömnEvjrtutè vertit,
& ideo virtutes exibant deiJlo, Sed in comparationem virtutis
iljius qua venturus eft rurfus glorificatus in fine, mo- 1
d\cte videntur qûæ fadæ funt,i ftæ virtutes. Quoniam rfcfti-
tutiönis feft gloria, cum qua veniet, in qua èratprîiis ante-
quam mundus fietet i de qua nunquam receffit, êtiam cum
irtemeependéret. Sed & abexordio prædicationis vfque
ad finem in nubibus quotidie venit,ficut iam fupra didtim
eft, vt glorificetur Sc crefcat Ecclefia, quæ eft corpus Chri*-'
fti, quatenus & ipia rurfus glorificata per ipfurn1/ ad eum
afeendat. Vndefequitur:
E t mittet Angelosfuoscum tubd & vocetnagna, & congréga-
bunt eleäos fitos à quatuor ventis y a fummis calorum, vfque ad
terminas eorum.} Hæc quippe quidam, vtdixi, de Ecclefia,
ficut 8c reHqtia foperius diàa, accipi dèbere, ferttiurit. Sed
nos & ad futurum lhagis præfens capitulum putamus fine
præiudicio altcrius,referendum. Quoniam pene in omnibus
iftis, quædam fic fónarc videntur, vcadpræfentem
Ecclefiam congruere polling quædam vero fic foperexcel-
BibHoth. Vet.Tatr. Tom.^Papti,
fummis calorum & vfquedd ter minos eôrùm,: vt ferrip'er ciiin
Dpminofint, 8c vbi fueritcorpus Chrifti,ibi deiriceps .fint
8caquilæ. Etnotaftdiimvtdixi,qüiainhis diétisqùædàm
fie excellunt,vt irt præfentiarumfieri Heq ueântNemini aü-
tenj fopèr terrânt arbitrót cfonuenife quôd iîc, Et cbnffèga-
bunt eos d.fummU coelôruni vfque ad térmiri s eôrüni. /Nafli^
quat“of véhtis' coe'lïpôtcft fieri, id eft, à quatuor plagié, y t
fanât prædicatofes Chrifti Ecdefiam'congrcgerit, fed nJt
fqo fi d fii m mis cCelorum qùeaftt, iiifi forte taies inueniâit-
tur,inter homines intérim, qui&apüd Angelos in Coelc^i-
bus commorentur.- Quapropter quia non coriticnit,Vt auditors
taies intfeniantur, reftatvt æxAngelôfuîù ilfficiis’
iam per Ch. iftigratiam, coeleftes facti, talcs iri refrirreâioj
rte cbhgr^entüï àfommis côeli virtùtifius vfque ad ti»mi-
nos eius, he vllus exttaterrairios, cceîorum exéorris inue-
niatur., •Quoniam ipfi vt ftcflæ,iriib vt Sol, ih iUaperpétua
ætcrriitatèjluceburtt. Et idèônonimriierito à fommiscoe--
lorum cdlliguntur.vt ih firmamerito cceli firmentur ,8cV.fe
que ad tefminôs eortint,ex,his qui præfi iti fu nf & prædeftp
nati,ne vllus alienus inueniatur. Legimusautt'mih’Numé-
rorumlibfo.qiiöd duodecim trib. filiorùin. Ifiaelcum exi-
rentd^erra Ægypti,circa fanâuarium Dei I* quaturir'pla-
gis cceli caftrametabantur. Et ideo hic quia illi 1rs figura ad-
impîctur, nôn àbfquc magno myftcrio, a quatuor ventis
ccfilicc^gregaridicüntur. fiieut 8c in Eïechiçled^ultùoi*
Vjgrttis Spiritus fuper îWrféiSès «iörte irtfuSare idbétu^
Et fartéidè^fic iubetur, 8c fic faâuri fitrit Arigeliyyt fiçiit
tune à quatuor ventis/ èaftrametantes irt ludæam 8c iri hæ-
feditatem Dofflini pér Iefum intfôduéfci font.'fie&dqtta^
tiinr vernis Angelicdngfégabunt eîeétos Dëi. A ventts autem
non terrenis ,fcd cceleftibusfanéti Éuarigclij, id eft^I
fommis cceîorum vfque ad terminos eoruih 5 Vt ab léfo
J ggëS;