Simigij Antifiodorenßt Efi/e
■ Apoc.it.
%.Corsj.
Z*A'9-
D
Matth. io.
i.Cw.15.
Colofu
quid iamfemeh ingermine eJi ? vcl melius iuxtaHcbraicum,
in folltcuto, hoceftin theca frumenti.Nunquid ficus czte-
raque dederunt florem.vt exflorevbertaspotcftagnofci?
q. d. non. Itaque ego non aliqua florum conie&ura, fed
prophetico fpiritu pratdico vobis futurum omnium rerum
copiam, quia cosp’ftis zdifieare templum Domini.
Myftice viginti quatuor dies noni menfis finem defignant
malorum operum. Nonus dniro numerus femper in ma-
loponitur,vc fupra di&umcft, quoniam deeft illi vnitas
quae adie&a implct denariam perfe&ionem. Qui ergo
mala in fefiniens quafi noni menfis, domum Domini z-
dificare,hOc eft, feipfum cultui diuino dedicare ccepe-
ric, abundabit fru&ibus vineae, ficus & oIiuae,id eft,re-
plebitur gratia& benedi&ione patris & filij & (piritus fen-
&i,fpiritualem lztitiam refe&ionem atque illuminati©-
nemfert&zTrinitatis confequutus. Sed fisc, id eft,vi-
nea, ficus & oliua inuenientur: vbi fuerit malum grana-
tum: didalicarbor, quiamultitudinem gr.inorum puni-
corumfiue rubeorum eius pom um plenum eft.interpofi-
tis membranuiis inter diuerfas manfiunculas, qua; vno
cortice continentur; vnde & malum punicum dicitur: &
ita defigrvat vnam Ecclcfiam, in qua fandorum populo-
rum multitudo iubvniusfidei focietate quafi inter vniiis
corticis gremiumadunarur. [ Et faftumcBverbum Domini
ad Aggaum fecundo in vigefima & quart a menfis, dicens: Lo-
quere ad Zorobabel dueem luda, &c. ] Notandum diligen-
tidime quod fa&usdicitur fermo Domini fecundo in ea-
dem diequa&fuperius, id eft, vigefimaquarta,non ta-
men nominatur nonus menfis, quia de aduentu Chrifti
Sc regno eius omnia profpera &gaudij plena diduruseft
Propneta.-rfeqilfcetiam dicit: In manu Aggxi,ficuc pri-
mo, nec ad AggzUm prophetam, fieut in quarta vifione,
fed tantumad Aggzum, id eft, ad fefta Domini cele-
brantem, qui iam non prznuntiat venturum,fed venien-
tem denunliat & videt. [ Loquere ad Zorobabel dueem luda.']
Ad folumZorobabel iubeturProph. taloqui,qui
typum Chrifti gerebat:quia myfticum eft quod dicititr,
&admundi percinet confiimmationem: & quz fine ilia
confequenter oftenditur in ordine hiftoriz. [Ecce ego mo
uebo cctlum pmfer & terrain, & Jubuertamfolium regnorum.
&c.] Soli Zorobabel quern diximus geftare perfonam
Chrifti fecundum aflumptum hominem dicuntur qu^fu-
tura funt. Mouebo, inquit, ccelum&terram, id eft, mutabo
in melius: vtfit caelum nouum 8c terra noua: fic enim prz
terit figura huius mundi.manente eflentia: dcinde fequi
tun £ Et fubtiertamfoUum regnorum, & centeramfortitudinem
■regni gentium, id eft,deftruam oranem poteftatem &prin-
cipatum& virtutem, fiue etiam contrarias fortitudines
ncquifiz fpiritualis, vtregni eorum deftrudio profit non
folum Gentibus, verum etiam regib. quieis ifnperabant,
additquoque: [ Subuenam quadngam & afcenfbreme'm,]
ideft,omne ftudium belligerandi, quo fublato fequitur
pax. Hoc a Chrifto impletum Zacharias'Propheta ma-
nifefteoftendit dicens: Ecce rex tuns venit tib't manfuetus.
ipfe pauper &afcendens fuperpullum afina: ftatimque lubiun-
xit; Et differdet currumdeEffraim &eqttum delerufilem. Se-
quittir: Vir in glaiiefiatris fui, nempe corruer,fed in fuum
bon u m: quia gladio fermonis fiue dodrinz corruet 4 fuo
err ore. V nde & Apoftolus dicit: Gale am falutis affumite,
( &gladmm ftirirus quod eft ye^um Dei. Gladius igitur eft
• fermo ccefeftis refecans & concidens omnia perueria dogmata.
Hoc ghdiofeparanturvir a fratre. filius a patre.
. nhaamatre, nUruskfcntru. JndielUadiettDominus,ajfumdm
I te Zorobabel,&c. Supra di&um eft Zorobabel tenere ty
I pum Chrifti. Seruumeum vocat pater propter affumpta
I formam fevui. Et Apoftolus dicit de eo quod quurn
! omnia filio fobiefta fuerint,tunc & ipfe filius (ubiedus
I erit ei qui fiibiecitfibi omnia,nempe patri. Quurn ergo
fuerit hoc impletum aftiimet eum Deus pater & po-
[ net eum quafi fignaculum in manu fua. Ipfe ell enim imago
' Dei imifibUis & forma fubflantu eius. Hinc iple filius de fe
dicit: Hunciaim pater fignauit Deus. Ea quippe fignamus
quz lingubriterdiledaialua efle volumus. HunC1 ergo
I p 1 ter fignanir fpecialiter,hoceft, elegit& Kngularigratia
i ftonauit fecundum humamtatem: vt ficuteratverus homo,
verus effet & Deus. Hoc fignaiculo fiue annülo figna-
quicunquein eum credit, & per bona opera fth place-
recontendit.
f inis Aggai Propheu.
PROOEMIVM IN
ZACHARIAM PROP
H ETAM.
A C H A R I A S Prapheta,film Ba-
rachu,filius t^Addo Prophet4, vnde-
cimses duodeeim prophetarum ovy
* h m 3 id eH, contemporaneus fu it
Aggai Propheufimul enimfab Dario
ficundo regni eius anno propheta-
uerunt. Sed Zacbarias menfa oSlauo, qui eft apud He-
braosNouembtr. Aggaus verojexto men fequi nihilomi-
nus apudiUos habetur September, prima die menfis pro-
phetare ccepit: ac proptereadectmoture tile loco,ijie veto
vndecimo conjhtutus eH. Hieautem Darius filius fa it
Hj/fiafais quarto locopoJlCyrisPerfis &Mcdisimptrauit
Siquidtm CyrusChaldaorum defruxit imperium, & in
CMedas& Perfas tranflulit. Hicprimoanno regni fiu,
fecundum quod Iefiiaspradixerat quinquaginta ferme
mtllia captiuorum de Baby lone remifit in Iudaam,vafi
quoque templi Domini qua P^abuchodonofar tulerat,
reddtdit: & templum readtficari iufiitinlerufalem fab
Zorobabel dr lefafacer dote magno. HuncCyrumTho-
myris regina CWaffageta rum inter fecit, eiusque caput in
<vtre plenum fangutne proieett, dicens: Ribefmguinem
quern femperfiti(lt. Huic fucccjfit in Yegnum filius eius
Cambyfes, cut (uccefferunt duoJratres iJMagi: qui bus
interfeciis Darius i f e Hyfiafais filius Rex Perfarumcon-
flitutus eft. Cuiusfecundo anno exorfiss eH Zacbarias
prophetare. Itaque a primo anno Cyri regis vfaue ad
fecundum annum Darijcomputantur anm quadragin-
ta, in quibus alt are tantum extruHumfuerat dr iafiat a
templi fundament a: vicinis nationibus ex pracepto
Cambyfis Regis prohibentibus ne templum n)el ciutta-
temadtfearent.
ZA C H A R IA S PROp
h e t a .
C A P . L
N menfe oftauo/tn anno fecundo Darij regis fa-
Hum eft verbum Domini ad Zachariam fi'iunt
Barachia filij Addo Prophetam dicens. }-Nota
quod & Barachiz & Addo dicatur filius Za-
charias. Conftat atitem hunc Addo efle ilium,
qui (vt Regum liber indicat) mifliis eft ad Ieroboam
regem peflhnum quando &altare dirutum eft, & manus
regis aruit, rurfulque orante yiro Dei, reftituta eft. luxta
fenfiim allcgoricum : odauus menfis qui eft apud nos
Nouember, jnitiumeft hycmis,& nullas habetiolenni-
tates. Quia enim populus adhuc .de captiuitate non
perfede reduduserat,& necdum zdificatumcrat templum
Domini, idcirco Propheta-in menfe qui nullam
habet folennitatem nullamquelztitiam dicitur prophe-
tafle» Veruntamcn recordabantur Domini, & habe-
bant memoriam prions templi & religioniS: quod oftendit
Zacharias, qui interpretatur Memoria Domini. Id*
eo digni erant benedidione Domini, quod eft Bara-
chiftiqui Benedidio Domini interpretatur:habetes teftimonium
Mtttbïi'O'
pfal.iy.
Expofitioin 2 dpi
moniumdcuotionis tuæ ipfum cui nuda &aperta fimf 0 -
mnia Dominum: quod deraonftraturip Addo qui Tefti-
monium Domini interpretatur, Sed &omi>is qui ftu-
det memor efle Domini : rede dffcitur filius Barachiz, id
eft, benedidionis Domini, & filius Addo, id eft, teftimo-
»yDs*w»fe'Q^$wChri(to«aconfeflùs fuerit coram hör
minibus* eonfecebitur eum ipfe coram Dcp pâtre qui êft
in ccelis. [ IratusefiDominusfuperpatres veftros iracundia. Et
dices ad eos: Hac dicit Dominus exercitutim: Conuertiminiad
me, & ego conuertar ad vos dicit Dominus èxercituum : Nec fitis
fient patres veßriadquos clam Ab ant Prophet<e priores.] Quod
Dominus iractis dicitur , non eft putandum qupdin eo
vllamentis perturbatio cadat, fed per hoc innuitiif eos
dignos elfe ira atque vindida quibus hoc dicitur : nec ira-
tus vlcifeitur, quia ad hoc corripit vt emendet. yndefer
quitur : Conuertiminiad me &c. Namfi iratuseft curillos
monet vf conuertatur? Przcepit ergo eis qui de Babylone
redieranr vt conuertantur , ne inej^aut fuftinere filii
quod fuftinuerunt patres. Dominus autenj jexercituum
(quod Hcbraice dicitur Sabaoth). vocatur, quia mb fe ha-
bet c osleftis militiz exercitus. Tam autem Aggzus quam
Zacharias frçquentiffime Dominum exercituum appellant,
y t eis datent fiduciam qui contra regis Perfarum im -
perium & contra circumfrementes hoftes templum Do^
mini zdificabant. [Hac dicit Dominus Exercituum : Connerti-
m'tnide yiis veftris main dr de cogttationibns veftris pefimis>
&c.j H[ocex fiiperioribus pendet. Oftendit enim quid
Prophet« priores patribus eorum loquuti fine, femper
d ice n tes : Comertiminide tiit vefiris mails. Hzc clam ab an t
IefiiasiiOfee, Ieremias,cxterique perordinem vt à mails
opefibus &peflimis cogitationibus conuerterentur : fed
indurati‘6c quafi defperantes non audierunt. luxta quod
Oamelidipfumconficetur,Dominum orans pro libera-1'
tione populi fui. [. In die vigefimaquarta vndec 'mi menfis Sa-
batfi, in annoy. Darijfaftum efiyerbum Domini ad Zachariam
jifinm Earachufilium Addo Prophetam, &c.] Menfis vndeci-
musSabathapud nos Febt uarius dicitur. Interpretatur
autem Sabath virga, propterfterilitatem & rigorem hye-
malistemporis: vigefima die, quando lunaiam fiiblu-
ftrem nodis prodiicitvmbram &propedeficit. Quiaer-
go Propheta Zacharias populo adhuc ex maiore partca-
pudAflyriosexultantiloquebatur, rede in duodecimo
anno & in vndecimo- menfe atque in vigefimaquarta die
menfis,iamiunadéficiente 8c tenebrarüm Horrore cre-
feente> dicitur vapeinari quz fequuntur. [fiidi pernoctem:
& ecce vir. afeendensfuper equum rufum & ipfeflab at inter niyr-
teta qua er Ant in prof undo &o.] Per nodem fe vidifle dicit
&non indie ,ficùt Mofes cum quo loquebatur Deus à
facie ad fcciem, & ficut Iefaias qui dicit,Vidi Dominum
fedentem fijper fqlium excelfiim : quia adhuc pöpulusin
anguftia feruitutis quafi in mode tenebatuc, & id circa
Propheta quz pro eis vider,in node fe vidifle teftatur.
Spiritualiternox in quacerniturvifio obfeuritatem defi-
.ghatmyfticz vifionis. Hinc Plalmifta:Pofuitinquit Deus
tenebras latibulumfuum. [Etecce vir afeendens fuper equum rufum
dr ipfeft abat inter myrteta qua erant in prof undo.] Equi
rufiafceniorem Hebrziad litteram Michaelem archah-
gelum incelligunt: rufus crat,quiaipfe erat vlrorillius po-
pulicui fpecialite rprzeftin iquitatum.Myr teta qux erant
in profundo , prophetas dicuntßc iândos qui in profun-
do, ideft m edio cap tiuitatis verfebantur.Equi vero 8c rufi
& varii & albi qui virum, id. eft, Michaelemfequebantur,
defignant régna fiue angelos qui ipiîs regnis przfunt. Ta-
men ordine permutato. Vtalbiquidem defignenc Me-
dps & Peçfàs quibenignifuerunt ergo Iudzos, &fhb ip-
hs dimiflà eft captiuitas & templam inftauratum.eft.
Equi autem varii finf Macedones quorum alii pii erga
Iudzos iahiiperfequj$tores eorum}fuernnt: Equi rafi re-
gnujp fignificent Roinanörum crudele & languinarium
quod tçmplum deleuit 8& gencem fubuertit. Pleniilimc
autçm'fupçr Danielis vltimavifio loquitur. Qu:dam eo
ordine quo hie dicuntur quatuor fimul, régna incelligunt:.
Et equum quidem rufum fuper quem vir fedebat,
atque equos rufos'qui eum fequebantur dicurit efle ÀC-
lynos 8c Chaldzos iânguinarios & crudeles , quorum
Biblioi'h.yet.Batr, Tom. 9>Pafsi.
1 Aflyrii decern tribus .flub Salmanalar duxere captiuas.-
Chaldziverodu^S tribus fub Nabucht^lcmoforinceafe
1erulàlem femploque fubuerfo. Tertios -8c quartos ya-
rios & albos Medos putant 8c Perfas quorum alii clémences
fuerunt, vt Cÿrigs 8c Darius acque Affuerus, alii,
crudejes;vt Cambyfes & czteri, [ Et,dixi ,Qujdfunt hi Do-
mtnemi}] Equos videns diuerfi Coloris intetrogat quid
fint. Sciebat enim in equorum fpecie aliud ilefignari.
T une a»gelu$ qui i n eo loquebatut p r o mill t fe diifturum.
Sedillo recedente vir qui ftabat inter myrteta quodille
interrogauerat expofuit :'[ iftifunt quibus pracèpit Dominus
vtperambularent ten am, } & .fu^earû fubigeient poteftati.
Deinde angeli qui régnis fingulis przfidebant non ad
aliurn veiiiunt ,nifiad virum qui ftabat inter myrtetalîué
ad angelum, & dioçerunt/. Perambulabimns terrain, & ecce
omnistmahabitatur & quieftit: aefi dicerent:Omniare-
gnatuta funt & pacata, nec vlla premunturanguftia. Ex
qua refponftone, ilie angehis qui interpellabat pro Ifraël
occafione accepta deprecandi Dominum pro populq*
dixit : O Domine qyUmpmni&terra fecurqnabicecur cut
nonmiftreris lerufalemf& vrbium luda ? maxime quurn fecundum
tua prom ilia tempus capduitatis expletum fit:
natnifte feptuagefimus annus eft. Rejponiit Dominus ahgelo verba
bona defuturorum promiflipne & confolatoria depræ-
fentium necdEcate. Hzc iuxta litteram. Allegoricevir
qui afcendic fiiper equum rufum, Dominus & Saluator
eft : .equus rufus, rnortalitatem noftrz carnis defignat
quampro nobis aflumfic:cui perlefûam dicitur : Quart '
rubrum eft veftimenttim tuum ? Notandum voeo quod hicirt , Wf; ^ • 1
equo rufo federe defetibitur: in Apocalypu autem loan- j
nisinvefte cancîîdaIuperequ.umcandidum-iedeûSâppâ-
ruit. Qui enim rufus eXtitic in: paffione, éandidus appa- )
ruitinrefurredione. HinCEcclefiai'n Çantiçis Cantico- Cant.f.
rum dicit: Dtleftus metis candidusyir rubicunduf. Myrteta
quz erant in profundo, inter quz flare defe jb itu r, an-
geliez funt poreftates quz ei etiam incarne pofito affifte-
bant, eique miniftrabanc. Pet equos varios & albos Apo-
ftolos & apoftolicos yiros debemus accipere, qui totum
orbe m pr^dicando pefagtauerunr: quotum alii rufi, quia
martyrio coronati : alii varii, quido&rina & opereae di-
uerfa fignorum varierate diftinifti funt. Alii albi quiayit-
ginitatis candore.& integritatc fideiaemundi cordis pü-
' ritate przclari. .Hi miffi funt à Domino vc totum mun-
dum Euangclica pizdicatione complerent. vnde & ab
ipfo Apoftoli, id eft, i»;j?iappgllati func. Poftquamvero
im pîeuérunt propter qiod miffi fuerant, reuerfi funt ad
Virum quieft rnagni confilüangelus,ad quem oranis prz-
dicatio 8c quicquid boni agitur referendum eft , quia ab
ipfoeft quicquid bonieft. Vnde & ad lob Dominus c^cit:
Nunquid mit tesfulgur a & ibunt, dyreuertentiadicenttibs: Ad
fumusi Sfabit vir inter myrteta, vel ( vtalia translatio habet)
inter monies,ideft,Chriftus difcurrebatintervtriufe
que vocationis populos fàluandorum & damnandorum.
Vnde Apoftolus '.^Chrifti bonus odorfimus Deoinhisquipere-
unt&in his qui faluifiunt. Quod vero angelus rpgat vc mi-,
fereacur populo quiaiam feptuagefimus annus eft, figni-
ficat quod Ieru lâlem, ho c eft Ecclefia nequaquam perfe-
dam confequitur libertatem priufquam verum fabba-
tum,id cft^equics impleatur quam feptuagefimus annus
defignat, qui numerus denario per feptenariura mqltipli-
catoperficitut, quz pax in ^fa;fenti inchoatur quurn à
bellis inimicorum quiefeimus: perficierur autem in futu»
to quumad vifione m cteacotis perueniemus. [fit dixit ad
me angelus qui loquebatur in me: Clama dicens: Hac dicit Dominus
exercituum. Zelatus fumletufalem & Sionzalomagnof]
Quz fueruntverbaconfolatoriaquz.Dominus fiipra re-
fpondit. Hie iubethrPropheta clamare .• Zelatus/ùmlefu-
falem acelo non parue> fed magno. Zelushïepro furore & in-
digna tione aCcipTtut:& quia m agna péCcata commiferân t
Ierufalem& Sion (quz vnummht) ideomagnamiram
Dei meruerant. Sed nutic iuquit irafeot ira magna fuptr Ge-
tes opulent as,epat in longa pace quiefeutit & afflnunt bonis
omnibusAjuas fupta equi tufi & albi^efignabat. Cauflartt
quoqj ta fflÄrz.f xponens,ditit:]Q«/4 tgo iratus fumparum,
ipfivero aimuerunt iH malum. Deus enim tradidit Iudzos
Ufa. 9.