f« Hiucmtn Rhemenfis Archiefifiofi
Hortatur
adpatien-
tiam, fi ali-
quid mali
- eis contin-
gät.
B
Tim. j.
Matth. j.
loan. r+*
Mar ci 6*
Cap. XI.
Nunc autem qualiter Régnum iftud vndique à Paganis
Sc falfis C hriftianis/ciltcet Britonibus,fit circum ieriptum,
&, vt ita di'camus,vifceràficômmotione de hisquialiquan-
diu ineo fideles ac vtiles'vifi iuerant extitilïè, fit perturba-
tum : Sc quæ conditio de Regms nepptum fiibrum inter ilium
&fratremeius fit iàcranïentb firmata. Vtinam auti-
gnoraretur, aùt interèos ipfii Conditio ferùaretur*& ne-
que difcordia EcdefiàrùinPræfiiles,& iefùiàc ancillæ Domini
inqtuetatentur, St Chrifliànus populüs afïligeretur
âc inter règrii primores viicerale bellùm ifiiurgeret, & ra-
pinæac deprèdadones rèï'üm EçclefîaftiCârùm atqùe diui-
tumfèu pâupèrtim cotiflagràrènt. At fi pro hisdiftis, (quîé
non pro infidelitate |Principùm noftrorum ad fäggiUatio-
herrteörum, fedpro periculoeorum cüm dolorem acge-
hiitii dicimus) hobis îacetdotibus Vis aliqua à quôcumquè
fiièritinlata, ficut quidam §apiens dixit',Feramus æquo a-
nimo, & vtamur foro, doriec inuiéta fælicitas finem mai
lisimponat.
Cap. X îî.
Seimus enim di&nte Apoftolo i quoniam ùmnes qui piè
\oluntviuere,perfecutionempatiuntur.Sed, nonfiait condigna
pafstones huius tempoHsadfuperuenturamgloriam , qua reuela-
bïtur in nobis£z Dominus beatosCos dicit, qui perfiecutionem
patiuntur propter iuftitiam. Nequ^enim dubitandumeft,
quia B. Ioannes Baptifta vt pro-redemptoris noftri quem
præcurrebat , teftirüofiio, carcerém & vincula iïiftinuitj
pro ipio&animam pPiüit ; cui noneftdicftuiri à periècuto-
krevt Chriftum negaret, ièd veritatem reticeret, & tarnen
proChtifto oc^buit. Quià enim Chriftus ipièait. Ego
Imperatori contra Auxeütium, inter caetera ita dicit ad loi
cum. Vtitfym imp er at or non denunciaffet, vt quo veilem per ge*
rem,quotidie prodibath. nemo me ajferuabat. debutßi me, quo
Volueras, deßinare, quemipfe omnibus offerebam nunc mihi a fit-
cerdotibus dicitur. non multum ihtereffe, vtrum voient relinquas, WEH*
an tradas altare Chrifti i cum enim r cliquer it, trades. Et hinc in onM. £ ' ■
ièrmone ad populum in Ecclefia. Video Vos praterfoiitum fu- Auxent.
bito effeturbatos at que obferükntes mei. mïror, quid hoc fit. ni fi M.yepifi;
forte quiapertribunos me vidiftis, aut audflis imperiali mandat0
effeconuentum, Vf qUovellem ,àbïrem hinc, '& fiquivellent ,ft-
Ambrofms
quendipoteßatem haler ent. Metuiftis ergô, ne Ecclefidm defere*
in petfecu.
rem, & dum faluti med tim'eo, Vos r elinquere m j Sed quid & t-
tione no-
luit fugere
pfe mqidauerim >p<auißis aduertere ; deferenda Ecclefia mihi vo*
velcedere
luntatemfubeße nonpoffe, quid plus Dominum mundi, quam fit-
hæreticis.
cult huius Imperatorem timer em. Satie fi me vis aliqua abduceret
ab Ecclefid.carHem mearn exturbari poße^non meutern ; paratum
tne ejfi t vtfiille faceretiquodfolefiejfe Regia poteßatisregofubi-
rem, quod Sacerdotis ejfe confu'euit. Quid ergo turbamini ? Vo-
ler.s nunquart^yos defer am, Coaäusrepugnare non noui dolerepo-
teroipoteroflere^oterogeliere*aduerfus ariha, militesyGothoi
quo que, lacbrymameaarnïafimt. t alia enfin munmentafimt facer
dot is* Aliter hec debeo, neepojfum refifiere. fugere autem & ire-,
linquére Ecclefidm non foleo. he quit grimions poena metufaftum
interpretetur. Scitit &vos ip]i\ quod [oluamlmperatonbus define,
non cedere: fiupplicqs me libenier offene. Ec pöft aliquan-
ta. Petrus quoque Apoftolus vtriufquè rei vobis edit Exbnplumi
Ham vbiïum Herodesqùafiuit> & capit recepit in x'arcerim>noh
enim récejfirat t)èifiùuuluS ,fedßetetdt tihioris ignarus. Or abat
pro eo Ecclefia. Sed ÀpôfioldÊ in car cere quieficebat, quod efi indicium
hon timentis. mißusefi Angelus » qui domientem extitarev.per
quem Petrus produft use carcere mortemadtempus euafit. Idem
Petrus poßea vifto fynone, cum praceptd Del populofiihiharetydo*
tertt Cjfiimuniam, eXcitauitj animos gentiliutn,qtiibus eum qua-
A llo t, y.
Hum. rot
Epifcopi
itint ruDz
D
w - n i
Äpibr.
tpiß.jtl
à plebeis cortqàeri audimus : quoniam non oportuerat
Regem noftrum règnuro iftud à paganis vndique circum-
datùm, &intfaconimotum & non folidum inconiulte di-
mittere, ac qüos regèndôS & defendendos iüdiCio Dei fu-
feepit j Si qüi ad hoc ilii iè commertdauerünt, reliùquere
àcdelerere :&quiadicimtis, non debere fratrem fiiumfe-
gnum eius poft prîéftitàiiitef eoS.ïàctamenta, quæ Rex ftp-
fter, quantum exipio eft, ièruare fe velle dicit, ihuadere,
aliquodincommodum pafli fuefimus, paiién ter inlata por-
temuspro Chriftp, quiaprP veritateilla fuilinebimüsf
imitâtpfes pro modulo noftroeorurn» qui ibant gaudentes,
quont.m digni habitifunt pro nomine Ieiii xontumelïam path
* Cap. X l l t
Veruni, quia, vtprædiximuS , intermalleum &incü-;
dem pofiti fumus, Sc quod inter mâlleum & incüdem po-
nitur, auté:angitut, yel conqitaflàtur , vel produdn^&i
formâtuf , ficut in Numeïoturn libro legimusfpræcepif-
rfe bôminuni Moyfi,vt faceret tubas argenteas inter mal-
leuiü & iriCudem produdales, quæ clangore fiio ad follem-
liitatësbei pojJUluin excitarent, atque aüdientium ani-
moà ad bellum accenderent. Et S. Dauid dicit: Pfallite Dtfi
minointubisduftilibus. Et Apoftolus dici^Qluxumque feri-
piafunt, âd hojîràm doftrinam fcriptafunt, vtperpatientïam &
confoutioném scripturartimjpem h ab camus. Et. Mementote pro-
pofitorum vefirorum, qui vobis locuti fiunt verbumDei, Quorum
intuentes exitum cornierfiationis imitanimfidem: Qüæramus
tubas argenteas inter malleum & incudem produiras, id
eft , èloquiaDomini, quod eft argentum igné examinatum,
pürgatüihfiptüptumiKhiceïxtcsÔcvmmc vigentes, quorum
dodiiinâ âd bellum neceflarium & imminen^difeamus
in pérturbatîonis noftræ angore| quid npbis £^<jidum fit,
ne inter malleum & incudem firangamur ve,l co n quaiTe-
mur, fed prpducamur, atque formemur,yt per eorum
yeftigiainof^nib pedëgradientes nonaberremus.
fiogabatur enim , Vf ad ihftiluehium & confit
mandumpopuitÆi fireferuaret. Quid midi a ? nofte muro egredi
Capit, & Vtdensfibi in porta Chrifium occurtere, vr banque ingre-
di,ait. Domine quo vadis ? Rejpondit Chriftus. Venio Romani,
iterum crucifigh IntellexitPetrusadfiuam crucem diuinum per-
tinete rejponfum. chrtfttu enim non poterat lierum crucifigh
quicarnempafisionefuficeptamortisexuerat. Ouodenimmortuus
eft, peccato mortuus eft femel i quod autem viuit, viuit Deo.
lntellexitergo Petrus, quodimum Chriftus crucifigendus effet in
feruulo. ItaqueJponre remeauit, interrogantibus Chriftiams ref
t onfum reddidit , ftatimque eorreptusper crucem fuam hono-
riftcauit Dominum IE s v m. Videtis igitur, quod in feruulis fuis
pativelitChriftui. Etpaiilopoft. Ego ipfenonquotidievelvifi-
tandigratiaprodibam, vèl pergebam aaMartyres ? non regum
palatijpratexebameundo atque redeundo l & tant en nemo me
ternit, cum exturbartdi me haberent, vf prodiderunt poftea, vo-
luntatem, dicentes. Exiieciuitate, & vade quo vis. Éxpefta-
bam,fateor, magnum aliquid: autgladium pro chrifti nomine,
autincendium. Atillidelicias mihi pro pajsionibüs\obtulerunt:
fed athleta Chrjfti non delxcias, fedpafiionesfuas exigit. Nemo
ergo vosjurbet, quod aut carrum praparauerant aut dura , f t vi
debaturfibi, Auxentiiipfius, qui fie dicit Epificopum ore iaftata,
Plarique narrabantpercufforespramiffospanam mortis effedicre-
tam. nec ilia timeo ; & ifia non defero. Quo enim dbibo, vbi omniaplenagemitusfint
atquelacrymarum ? In hiftoria Theodo-
ritilegitur, quiadum de Ecclefia Ambrofius iuberetut ex-
ire , air. Egoftonte hoc non ago, nelupis otiium fiepta contradere,
aut blafthemantibusDeumvidear. Hie , f iplacet, occide. hoc loco
mortem prortafufeipio voluntate.
Cap. XV. ,
Igitur nobis non iolumiequendum, led & ampleden-
,dum eft pro fide ac Veritâte,fi contjgerit,quodde ie B.dicit
Ambrofius loquens ad hcdcCtztofxpmi.Volensnunquamvos
defiram,coaftus repttgnare non noui. dolerepotero, potero flere,po-
I rpgfinere. aliter nec debeo, nec pojfum refifiere,fugere autem &
i relinquere Ecclefiamnon foleo. Sic enim egerunt iàndi præ-
• Cap. XIV. , r S 1 <|eçefibnesnoftri» vt in Ecclefiafticis hiftoriis legimus.B.
0 • • ^ 1 Hilarius Pidauenfis, Paulinos Treuerenfis, Dionyfius
S. Ambrofius in libello , quem obtulit Valentiniano Mediqlanenfis »Eufebius Vercellenfis, Ioannes Conftan^
' ,, - . tinopo-
G
Horn. 6.
jfmbor.
in Aux*
Epijtoioe. ry
iirt6pblitanùs,'&miiftiàlii qitbru'm dida &exemplâvfqüb
bddië inianda fièrent Ecdëfia, quortim, iuxtàPJâli voeê
intuentes exithm conuerfafiom imïtdri debemus fidem Atqfix-'
'trhfl*. & de ita ëxpulfis'à fedibus fuis, Epifcopis pro fide Sc
veritàte,ficut præFati iàfidi Epifcopi expulfi Imperiali crit-
delitace fueruntjfàcri canones Sardicenfes dicunt.V t fîali-
qlbs Epiicopus vim perpëfius eft&înïq;cxpulfiis pro diicî>-
plina&Cacholîca confeftîone,velpro'defenfione veritatis
effiigièns perîdila irin'oeens & deüotus ad aliam venerit ci-
uitatem, non prôhibeatur inimorari, quamdiü aut redire;
poifitjautiniùrjaeius rëmedium accepeflti& iafti & larga
Dënigrtitate huftianitas eieftèkliibtndai ,
e . f . I x v i i • *
• • v « J
Et hinc S Gregoridsad vmueribs Epiicopos pet Illyn-
«univ Fratres i nquit, coeptfcoflfque noftros, & quos captiiiïta-
tiiiUuerf .rumquenecefsitdtum anguftiacomprimant debetiscort-
foïandostconiùft'urofqus vobifcumfii Eiclefiafticisfitfidntationibus
hbenterfufiipere: non quiilgm vt per coriùnmïontàpïfiopalis thro-
nidignitas diuidatur,fed vt ab Ecclefia iuxta ppfiibilitatëm (uft-
cientudeheantalimentapempere.Sicenim&proximuminDeOy
& Deummproximo dihgereconiprobamur.NulUinquippe eis nos
in vefris Ecclefitis aufto nta 'em tnbuimusfid tamen eos veftris coft-
t inertfiummoptre hortamur.
Q^jaliter etiamjVel pro^uibus caufis Epifcopi Écelefias
fiiasfine detrimentb ©rdinis acanimæiuæftdtenipus de-
feferevalejànttS.Augufiinus i^ept^pU^d Honoratum Ë-
pifeopum inter cætera oftendit diçcns.Rjsftatvt nos, quorum
minïfimum quantulecufiqueplebi Deivbifumus manentijta ne-
ceffarïum efl,vtfine hoc earn non eperte.it remanere, dicamus Do-
minolEfto nobis in Deumproteftorem, & in locum munitum. Sed
hoc cofijiliampropterea ti i non fufficit,vtfirtbû,ne coiitra Domim
puceptum velexemplumfacerenitamur,vbifugien.lumeffe de ci-
uitatein ciuitatem monet.Recolimusenrn verba dicentis.Cum au-
temper fi quentur vos inciuitateifia ,fugàe in align. Quit autem
credat ita hoc Dominum fieri Volui([e,vt neceftario minifierio, fine
quo vinere nequeunt,defer^nturgreges,quos fuo fnguine compa-
rauit?Hunquidhocfecitïpfequandoporiahtibusparentïbus in Æ-
oyptumparuttlus %tgit,qui nondunt Ecckfido xongrigaUtrkt, qàas
,ib eo defértasfuiffedicamusiNunquid quandoApoftolus Paulus, ne
ilium comprehenderet inïmïeus per jenefiram in f t orra fubmiffus
ejk& effugit matins eius,deferta eft,qua ibi erafiÈcclefta netejjario
inwifterio,& mnabaliisfratribus ibidem c$rtftitutis,quod oporte -
bat,impletumeft?Eis quippe volentibm hoc Apoftolus ficerat,vt.feu
pfumferuaret tcdefiaquemproprieperfiecutorillequarebat. Faci-
ant ergo firuiChriftï,mimftriverbi &fairameiitieim,qu9dprace-
pit flue perm fit. Fuguntfimine detluitate inhuitaiem, quando
eorum quifquamftecialiter aperfecutoribus quxritur vt abaliis,qui
nonitarequirutttur, non ieferkturtcclefta,fedprâbeant ciboria
conferuisfuiî,quos aliter viu re non poffe nouerunt. Cum antem o -
mnium,ideft> Epiftoporum & clericorumtft commune periculum,
tj qui aliis indigent,non dsferanturab hisquibus indijnt. Autigt-
tur ad loca munitaomnts tranfcant,aut quibabenttehfànendine-
cefiïtateniimn r clinquant ur abets, per qudsillortimft Eccleltafti-
cafupflehda nsçèfsitai vt auipariter viuant,xutpariterfufferant
j quod eos paterfamilias volet perpeti. Quod fi contigerit, vtftuedii
maitft,alii minus fiueomâèsdqualititpaiiantur, qmèoium fint
qui abus patiuntur apparet, tilt fcilicet, qui cum fe poffent talibus
malts ertyerefagiendo,ne ahorum hecefsitatem deftrmntymxhere
; maluer unt.lùnc maxime probatur ilia car it as, quam ioannes A-
poftoluscommendatdicens.SicutChr'tftu) animant fium pronoms
pojuitftc&nos debemus anmasprofratribuspohere. Namquifu-
giunt,velfuis deuinftinecejsitatibusfugere nonpoffuntyfi compre-
henfi patiuntur, pro ft ipfis, rionpre.fratribus vtique patiuntur.
Qutveroproptereapatiuntur,quiafratres,quiets adebriftianam
fAutem indigebant,deferere nolueruntfine dubiofuas animas pro
fiatribusponuht.
’ - C*i>. ^VÎÎ*
Sicediriî; fecit ^^ S.fï4iç^ùi RëmPriinl ÉpiicopüS , qui
niit corbnari. Sicëodem rempoté $. Änianus/fichfin ïà-
cris hiftoïiis legîtur. Sic B. Lupus , Vt in eiushymfip ca-
nitur. Dumbelia cuhftaperdereht ,'OŸando Trecas muniït. Sic
$. RèmigiuS 'Re¥hoîùm Epïicqpus iùperueriientlbûs
Fràncis paganis in BelgtCam diôceieos fine protf indam Ec*
de fi am fuam non defence, fed orationibus, & Hindis ex-
emplis ferodtatem gent'iV perddmuit, Sc in verbis iuis
monftra placauit : & hon iblüib prouiricia'm luani à glad i o
gentili eiipuit, vèrüin&gentëfii pagahâm ad fidem Cfiri-
fti cöoperante gratia conuértit, & tria mfiid paganorùm
vUdcutb Regeinvigilia Sandii Pafi:hæâd^ramm baptifi-
mi perduxit,tite obieruans, quod S. Gregorius in ho ni ilia
Ezechielis prophetæ Dàiiîelis exponens ienterifiam. Tbonus
eius fl anima ignis, rota eius ignis accenfus. Hi enim, in-
S. Anianus.
js.Lupus.
S.Remig.
quit, qui an'tmarum euftodesfiait, & pufieiiàogVegis oner à füfie-
per unt,mut are loca minime per mittüh tuf. Sedquia vno in loco pofiti
, diuinitàtis in fe prafentiam portant & ardent ,t hr onus Dei
ftamtna ignisdïcitur.Ez hinc S. Atiguftinus in præfataëpifto-
laad Honoratum Epiicopumad locum dicit. Cur enimfi-
bi pu tant indifferent er obediendimpracepto, vbi legunt de ciuïtate
in ciuitatfm effefugtendum, & menetiarium non exhorrent, qui
vi.let lup'um venieniem&fugït,quoniam iisti efi eicura deeiubu
Etpaulo poft.F«gif Apoftolus ,cum Àperfecgbre proprie ipgeqùfc
reretur, aliis vtique neceßitatem fimilem hon babenttbus , à qui-
b tu ïllic minifierium abfitvt defereretur Ecclefia. SicfugitS.A-
tbanafitts Alexandria Epifcopùs cum eum fteeuliter apprehendere,
Cm fi antius cuperet Imperator. ®
C à 1\ XVÏtî»
Legimits etiani iü epiftolis magni LconisPapæ,quod
cum Eutychianahærëfisin Orientalibus partibus confia-
gratet, ab Imperatore idém. Apoftolicus Äintifex, ièd &
Heiperiarüm partium Pontifices ad vniu^rlâlem iÿnodum
fuerinteuocati.VndeidemS.Leo, vtpïoprie ipfins verba
ponamus inter cætera ita reicripfit ad Theodofium Augu-
ftum. Quamuis ad item CoHctlii Epïfiopalts, quem pietas veftra
conflit A t, occurrere me ratio huilaper.Hittafi, quum nec aliqua ex
hoc exempla pracejferint, & temporalis hecefsitds me mrt patixtuY
déférereciuitatem.£ c ad Pukheriam Auguftam. Nam, in-
qn?£, Ultid quodpief!as Impèratorisetiam me credidit debere in-
tereffe Conciho, etianifecundum aliquodpracedens exiger et ur ex-
emplum.nunc tarnen nequaqtiampofsit impleri > quia rerwm prax
fientium him is ihcertn conditio à tanta Vrbispopulis tne abeffe non
fineret,& in defterationt f>î quandam animi tumàltuantïiimmit-
ilrentur , ftper occafiouem caufis. Ecclefiaflica videre patriam &
Apojfolteamfedem velle defer été. Quia igitur adpublicam vtÙita-
tem perttmiffk cognçfiitis, vtfalua dementia veftrà venia,drarita-
time& prccibus ciuium non negarem,&c. ï t in epiftolaad
MartianumAuguftum. Sacerdotesprouinciafrum omnium con-
gregari prafentis temporisnecefiitas nutia rationepermittit, quoniam
iUaprojftncia, dequibusmaxime,l.nteuocandi -, inquiétante
b jlà , ab Ecclefiis fuis eos non patiuntur abfccdereda.ppn Canou
nibus Africæ prouinciæ legimus Epilcopos de Numidia
prouincîa iufte & rationabilicer excufiitos,quia Legatos ad
vniueriâle Concilium etiam pro corn muni b us & Ecclefiafticis
negotiis non miièrunt, quoniam tumultu -çironum
ptopriis neceflicatibus in ciuitatibus fiiis,aut impediti,auc
e xcuiati remanier fint.
CAË. X lX . ; ^
\ i
Mine efgo eu colligendum,fi cauiæ fidéi& genètali Ec-
clefiafticarum dehnitionum negQtio ciuium caritas, quæ,
atteftante ApoftolP ,maior eft fide præponi debet , ficut
verbis S. Leonis, & iàcrorum canon um demonftratur ,v -
; trtim pro quacunque alia càuià Ecclefiàs Sc oues nobis cô-
mifiàs finc,|)uriculovaleamus dimittere, Sc in alias quaicu-
que partes iecedere. Denique cdm partemImperii contra
Theodofium Sc Valentinianum Maximus vliirpauiç& cogéré
t Epiicopos vel contra fide.m agere, vel Ecaefias ifias
deicre re,aut dio quolibet modo per^qui^S.Marrinuseiufi
dem Maximipræfentiam, Sc colloquiu.ft non declinauit,
Greg.ho*
mil., y
Dan. 7.
Aug.ep,
F
Leo epifl. '
[ G
; Leoep.iy
tyïft-h 4'
C.Aphr. e
de Epifc.
Numid.
femporè Vrmidülöramin peiiectitiöfiegenefalf iuàm non | minime àutem Ëcçlefiam iùam dcfieniit^Sed cum fares ex
^ier^èdürrat'em,&,intrapàriëtësEccreiîæmartyrioxne-1 diutrfts partibus Epifcopi ad Maximumferoeis ingenït vint &bd-
Maftinin
noluit declçfiam:
v
Seh.SiiIpït.
inv ita S. ;
Mar.ch.fi
lorum