i l l j o Pxftlwßj Rzäerti
fidei noftvac, & illi in coridemtlarionem perfidix fox. Ve- |
runtamen quamuis ita confingantomnia&componant, |
ipfi temper fibi conteii tent & teftes fraudis tea:. Vnde ve-
nientes qiiidam ex ipfis cuftodibusin ciuitatem, nuncia-
uerunt, non aliis, ted ipfis Principibus Sacerdotum, ora*
nia quxcunquc faeruntfada, vtexomnipane inexcufa-
biliseoruminueniaturimpietas. Illitamen, quamuisin
omnibus itaconclufi, necficfufcipere voluerunt Chri-
ftum Dei filium,nec renocare fe ab i mpietate tea,ted poft
haccOmniatecundum doridam cordis tei thefaurizare fibi
i ram & ind ign ationem in die ir;,&reuelatfone iuffi iu-
j diciiDei. i V B s p e it E autem Sabbathi, qua lucefcit in prim a Sabbat
h fe n it Maria Magdalene & altera Marta,videre Sepulcbrum.
Quantum fentio,mirum & inauditum loquendi oritur
genus. Nob enimhanc (xculidies nouit vefpcram, nee
habet mundi vtes,quia vefperafinit & non inchoat diem;
cenebreteit quoque & non illucefeit.Vnde&Genens fcr-
! uat ordinem naturae, & fact uni e ll, inquit, mane ac vejpere
dies v n a , fic & de reliquis, nifi quod Sabbathum id eft te-
ptimadies, quae requies efle dicitur, habet mane fine vilo
vefpere .Quia protedo vcfpera Sabbathi ipfa eft in myfte-
rio lucefcitin prima Sabbathi, non vt nodem pariat, no&ite
que fit mater, ted vt ordinem mutet dumagnof.it audo-
rem, 8c tota clarefeatin dicm.Et non in quamlibet diem,
ted in earn quam fecitDominus extra oem diem; vt format
non tempori, ted tedori fuo & creatori omniumfzculo-
rum.Et ideototahxclocutio radiatin myfterio, refpon-
detin nouitace, anhelat gaudens auroram iucis exhibere,
yrtota clarefcatvefpera, qua: accidie in occafom Solis in
prima Sabbathi, qua: eft dies lucis;dies inquam lucis.qux
nullum nouicoccafom. Primaigitur Sabbathi dies Dominica
C i f . I xxvm.
JtMMj.U,
nunc dicitur, qua: prima condita eft in principio,
& prima meruit videre Dominum rctergentem.Ipfa qui-
demprior mundo principiumdedit, ipfaque per Chri-
ftum prior reparari promeruit. Sed quod Euangeliftx, di-
ueriSmulierum delcribunt tempora, non mendacii eft,vt
impiicalumniantur, ted teduhe vifitadonis earum offi
cium. Necitaquediuerfiimeft quod fentiunt, ted vnum
atqueidem,vt paulo plus quam media: no&is int elligatu r
tempus, quod eftgallorum caucus,& cum diuerfis appcl
lauere nominibus. Matthzus enimfcribir, Vejpere Sabba-
tb it pro eo quod 6ft, tero; id eft, non incipiente node, fed
iam profunda & magna ex parte tranfada,apparuifle Ma-
r iae Magdalenx, vclveniffecas v id e r e f pulchrum. Quiali-
cettero,tamenin ipfa vcfpera prioris Sabbathi,qualucefcit
in prim a Sab baths, v e nerunt ita vt deinceps in nouo Tefta-
mento non fequaturnox diem,ted prxeedat. Quia iuxta
fApoftolum n o x prace f i t , dies autem appropinquauit, & tunc
vtique appropinquauit quando Do minus reforrexit.Si-
^uidem vefpere, non immerito tropiee, pro rota accipi-
tur no die. In cuius no&isfine, id eft, vefpere Sabbathi.
ye nerunt prxfatx mulieres ad monumentum illuccfeen-
te iam eadem node in prima Sabbathi, feu vt in Grxco
hat&ur, in vna Sabbathi. Ipfum igitur Euangelifta, vefpere
interpretatu# eft Sabbathi, cum ait qua lucefcit inpri-
mePSabbatbi, id eft, appropinquante iam luce fequentis
diei.Verumtamen quantum de hac re Euangeliftxdifien-
tiant,confiderandumreft. Quia quamuis Matthaus ita
dicat, longealiter Marcus dehacipfa eademque narrare
videtur. i t vaide m a n e, inquit, vna Sabbatborumvcniunt ad
m onumentum, orienteyel or to tarn Sole. A quoquidem ncc
Lucas,nec Ioannes multu diferepare probantur; cum air
Lucas, valde dilu c u lo ,S c lom n es,M a n e cu adhuc tenebra ejfent.
Nam hoc intelligitur & Marcus dicere.cu ait, & valde mane,
Oriente iam Sole, id eft ,]ab orientc, cum caelum iam
incipiebat albefcere,licet adhuc tenebra: eftent fuper terrain
;q> non fit nifi ex vicinitateiam Solis orientis,quando
aurora quafi pneuia Solis incipit apparcre & tamenadhuc
tenebrarum caligo denfatui ;Qu^,tanto magis artenuatur,
quanto magis lux Solis przuiainaltatur. Vnde quod ait, i t
valde mane, non ficacdpiendumeft, tanqnam Solipfc iam
t eftetefFufus fuper terms, fed potius, (icut diccrc folemus,
I mane,feju valde mane, quando galloru cantus, ac fi pracco,
j info nueri t, lucis iam quia mane eft tergamus. Non quod
Sol fit iam onus, fed quia e vicinoadefTefcitur,velcreditor
mox dies affuturus. At vbi v.iderimus aliquam O-
rientis partem rubefeere, vel quippiam inalbdccre, m ox
diluculum adefle proclamamus, quod & valde mane vere
dicimuSiVnde vnum eft,Euangelifhe quod dicunt,vnum
quod fentiunt. Quiaidemefl, mane.valde, quod Marcus
air, quod eft valde diluculo, quod LuCas; fed 8c quod
Joannes im mutauit,Mane cum adhuc tenebraeJfent,otto iam
Sole,id eft,quando or tu fuo furfumafeendens incipit terras
illuminare. Sed quomodo cum his tribus congruac
Matthams ,de quo nunc dicimus , qui nec mane valde, j
nec diluculo, nec Mane cum adhuc tenebra ejfent t (edvejpcre
Sabbathi qua lucefcit in prima S a b b a t h i , iam ex hoc
plura dixer m perquirendum eft. Quiavt dixi prima
nodlis pars vtfpcr eft, 8c per hanc partem, totam
nodlem voluitjignificare; in £uius aodis fine, qui eft, diluculum,
vel mane cum adhuc tenebra; eftent, venenmt
fandlx mulieres cum aromatibus ad tepulchrum. Sed
Matthseus inter cattera rerum Sacramenta,ideo vefpere
dicitcasvenifte, quiaexeo{icebatiamaromata, qua: mi.
nus paraucrant in Sabbatho, tranfa^o die, deferre. Forte
& ideo nominauit vefperam ,vt hanc licentiam exprime-
r et. Sed cum ait, Qua lucefcit in prima Sabbathi i cal e eft ac fi
dicat,mane vel diluculo quando lucefcit nox priorisdiei.
in prima Sa bbathi, cum adhuc tenebra ejfent', quando inci-
piebatiamluceterminari,vttranfiretnoxprioris Sabba-
thitora in primam Sabbathi. Qqaproptcr quiaa ve{pere
nodem figuificauit, & in eo loco eloquio diuirii verbi ar-.
cana Dei Sacramcnta reterauit, admiranda eft diuiniver-
bi Sapientia,& virtus intelligently, quamuis alii hanc ho*
ram hmplicius, ncc fub oblcuro earn protulerinr. Quia
vnufquifqueeorum, non nifi vnius temporis horamvo-
luitexprimere, id eft plus forte quam media: nodlis.vel
gallorumcantus,fparium. Quamuisenimtreseorumfi-
nem, Marthatus verovoluit indicate principium. Vnde
Hieronymo videtur quod Matthteus Hebrye termone
Euangelium confcribens non tarn vefpere dixeric, quam
(ero;& eum,qui interpretatus eft, v erbi ambiguitate dece-
ptumfuifte,quia non tero interpretatus eft, fed vefpere.
Solct namqueex conteetudine loquendi, & ter urn non
vefperam fignificare,fed tarde. Solemus enim dicere.tero
venifti pro eo quod efltarde; & quy facere ante debiieras
tec faltem tero, ideft tarde. Ip quibusomnibus, quamuis.
vberrimusfitexpofitionis exitus,tamen notum eft, vt dixi,
& admirabile loquendi genus, in qua& hiftorix ter-
uatur veritas, &ineftabile vt ita dicam conftruitur Sacra-
mentum. IntantumipfaLatinitas videaturefle corrupta,
cum ait, vefpere qua: lucefcit; quod 8c ift Grxco fub eo-
dem feeminino genereferibitur, licetcuiuslibetgeneris
apud Latinos vel per efle dicatur.Qjioniam in nullo redtc
loquendi genus corrumpitur, vbicunque diuinis regulis
diuina Myfteriaineffabilius commendantur. Quoniam
etfi nullus alius loquendi eftet modus, quo intelligeretur
hxclocutio, potuiftemus dicere, quod vefpere Saobathi
eftet,non ve{perafcentedie,tedno^;e iam, vt ita dicam
vefperafcente, id eft, iam finiente node, Venit Maria Magdalene
& altera Maria. Alia vt quidam dicunt, fed ipfa; alia
in peribna 8c fignificatione, ted ipfa in nomine & nouita-
tevoluntatis. Quam aliam, quidam matre Domini exifti-
mant. Sed non puto q tantisafteda eratanimi paflionib.
tatis excruciata(doloribus,vt fic paflimditeurreret, quam
ab illahoravods Dominica: difeipuhts tefcepitinfuam.
Et notandum,quia non ait Euangelifta venerut ,fed venir.
Quia teb vno nomine veniunt duar,myfterio nd cafe, quia
dux ad Chriftu venturx erant Ecclefix;dux quidem,quia
exduobus populis, quia vnacftEcclefia, vnaque colum-
ba Dei eleda gcnetricis fax. Idcirco rede dicim9 quia ipfa,
eft in nomine,ted ahera in prole; altera quidera ex profa-
pra,fed ipfainfacramento fpontelitatis & nomine. Porto
de Maria Magdalene n ulla eft obfcuri tas, quibus horis di-
catur veniftc ad monumentum, quz prius vidicrefurgerv
temDominum, &pofteaad monumentum flererefer-
tur. Qijia Jk prius fola deinde cum altera, fiue 8c curik
aliis -, memo: beneficiorum Dei, qux in fe Dorainus
eontulerat, ad tepulchrum cius frequenter currebat, &
ln Matth. Euang. Liber.X / 1.
vt ita dicam, inremota dfficiis erat, quern nunc adorat
difeurrens & videt, deinde prx nimio.1more dcflet,quem
quxrit abtentem &plorat. Quod autem dicit, quia vc-
nerunt videre fepulc hr urn, magnitudo diledionis oftendi-'
tur. Qucm, quia videre non potcrant, ardebant amorc
charitatis, ft vel tepulchrum eius,quo pofitus fuerac, vide-
te poftent. Veruntamen,earum aduen tus, non fine caufa,
ad monumentum fuit, quiab alio Euangeliftaplemus re-
fertur,cum ait,quod cum aromatibus venerunt. Nonenim
vacuxveniunt, fed plenx officio charitatis, & virtutum
odoramentis.
E t ecce terramotut fallut magnus. Angelus enim Domini défendit
deccelo,& accedens reuoluit lapidem ab oftto monumenti.
J é tâ .j
riam. Vnde Do minus: Tune inqm ,injti fulgebunt,Jicut Sol l £
in virtutefua. Sed quaérendum quid eft quod Marcus aixsEf \Mat., -
mtroemitsmmominen:um,viderunt iuuenemfedentem in de- Marc.t
xtrit,coopertumjlolaCandida,sir obftupuerunt. Si enim Angélus
ifte fuper lapidfem fpris fedebac, quid çft quod ait,
quia intus introcuntes iiuieben»,fèdentçm vident? Nifi
qui> forte duo tüc vifi funt Angeli,viius de quo Matthxus
dicit,8c Marcus tacuit,alter;veto de quo narrac Marcus^
Matthxus ucet, vt dribs viderint.1& a duob. figilktim au-
dierint quxdixerunt.Prius fiquidem audieruntab illo qui
fotis fedebat fuper lapidem’ quern cemebari t,cuius profe-
<fto verbis.prius exhortatxfont,quiadixerateis: Vemte&
videre locum vbi pofi: us erat Doming. Quovcnientes &c in-'
gelus defeenditde coelov, fed quia ab inferis dominator 61 Matthxustacct. A quopene fimilia audierunt: Nofoe
reafcenditDominus. Etideo terramotus fallut eft magnus-, expauefierejefumquaritis Nazairenum, feu extera. Q uemi-
n tc m inorputo quam fuit, quando emifit fpiritum,quia taque Angelumpriusviderehonpoterant,quiaindextris
vterque motus terrx vereinfoctus fuit, quando magna: intira feptafepulchri fedebat, donee ab iflo priori Angcip
ac plures Afix ciuitates corruifle legunuir. Nec imme- benigmflime exhortatx introierimt, ab O îente reuoluto
rito,quia difliliuntimaterrarum,commouetur chaos,& iamlapideindomumillam rotundam,peroftium monu-
quatiunturfundaméta prbis terrarum. Q u id igiturmirû menti. Vbi protinus viderunt Aiigelum fcilicetiuuenem
fi vitra fines Judaue,inconfeete terra tremuit, & pondéra illuin fedeniem ad meridianam plagam illiusloci,vbi po-
mouenturgrauiora,cumDominustotiusorbisdefeendit fitum fuerat corpus Iefo,hieeriiin locus indextriserat
& reafeendj t ab inferis. Quando omnia mortis iura fra&a quia nimirum corpus Lfoquodfopinum iacuerac, caput
ereduntur, 8c porta: inferprum diftplutis yiribus referan- habuit ad octafom, vnde dexteram necefle eft habere tad
curjqux omnia nifi in imis eflenr.nd credo quod terra,quç Auftrum,in qua dextera iuxta pofitionun loci reéte fede-
deorfom &foperabyflum eft, fic tremuiflet. N on folum re Angelas intelligitur. Et idcofchematepuiçhnDomi-
temcl,ted & fecûndo. Ideft,primum, quando omuipotés ni cognofiere, vaide perneceflarium eft, vt poffimus-co-
Xefos emifit fpiritum,&ad interna defeendit, deinde'eum. gnoteere & vifioncs Ang l.cas plenius, & Euangefifta-
reforgitab eifcleminferis,& captiuos*quos tenebantclau- rum diflonautiaad vnam repigere concordiam.&fnteJh-
ftra inferorumyidor fecum inde redaxit. Idcirco no font genriam vifionum. Nec non quomodo 8c tecundum Lu-
audiendi qiii dicunt,alicubiinfemaquam inimis terraru cam,intrantesin monumentum,duosAngelos ftantes ibi
efTe. Quia fialicubiefrerit loca ilia Dominum ad fe ve- autfedentesinuenerint Quia nifipofino fepulchri id d if
nientem vtiquefenfiflcrit,ficut terra prxfenfit ac tremuit, rèrminet & diftinguar, videtur efle contrarium, quod Eu-
quando Chriftus occubuit in mortem,&q»andoabeayi- I uangeliftx vanantprd myfterio. Fra timoré autemeius ex-
tftor afcendit. Nec mirum fi corripitur tartarus,diteiteunt j ternti funt cuf odes,&fallsfunt veluti mortui. Miniftn iJet-
infema, cum ad eaChriftus vfquç exciirrit. Addicitur . fidix,&cxccutores mortisalienx, nequeunt fufferrccce-
morsquxreos tenebat cum incurrit in iudicem; &quia leftiavifo,neque fiduciam fomere de fopernis. O quam
Ixuiens in homines exarfit, & profiluit in Deum, merito miterifunr,quos tuncperculit timor mortis,qiiando fe-
remou font iura tartarorum. Poteftas aufertnr cum ab curitas çredenribus reddita eft vitae. Merito igitur quia
inferis mortui fofeirantur. Angelas enimJ)omini defeendit de mortem ter ua bant miniftri mortis, ne viucret vita, percctlo,
imo Aiigeli. Nonvc refofeitent Dominum, ted vc
annuncienteum reforrexifïeà mortuis, & oftendanc nobis,
quia terreni^redditumeftiamcaelefte commercium.
Et accedens reuoluit lapidem. Er non dixit voluit, fed reuoluit
tep/demquiaduplutusprobauit mortem Chrifti,reito-
lutus vero exftitit after tor veræ re furreólion i s, cùm exhi-
buitvacuummonumentum. Non enim auterripoterat
quern tan tus claudebat lapis, quèm figilium oblignabat,
quern milites cüftödiebant. Qui idcoante oçuipsmulie-
rum reuoluitur,vt fie corda per fidem apÇriat infidehum,
quomodo aperuit fepulchrum,& oftendit iam ex eo, fine
vlljus fraude refurrexifte Dominum. Cuftodiunt Angcli
exuuias corporis,& rogant mulierib. ne qux tant iam vi-
uentem cum mortuo. Et f débat, inqait, Jupereum. Qux
caufà Angelo tedendi erat? Nunquiaaliquainerat ei lafti-
tudo?Forte ex itinere,aut laborc aliquo, facigatus erat, 8c
ideo fedebat vt requiefecret. Non vtique,quia nulla ci jn-
cflè poteftlalTitudo, quiaincorruptibilis lutura eft. Sed
tedebatquafl fidei adtertor,& doÂor refor redio nis Chri-
* . Sedebat quafi Magifter coeleftis fcholæ foper pètram,
fbliditas fedentis daret credcntibus fidei firmitatem.
Prxdicabat iam Chriftum ex teffione foa, quo ipfe yiâor
! afcendensjfèfturus fic foper petram, id eft, fopra foliditaté
1 fidei,aefundamentum Ecclefix fox,quod nomen à petra,
quxÇhriftuseftjderiuatur. Tues, inquit, Petrus, & fuper
hanc petram adificabo Ecclefiam meam. Erat autem ajpellus eius,
ficutfulgur,& veftimenta eiusf cut nix. Infulgore etenim terror
iudicij defignatur,in niuc autem blandimentum can-
do ris vt demulceatpios & percellat impios. Alias autem
ad Angeligloriam nonfufficitfulgur.nequc adcoeleftcm
naturam cohueniunt veftimenta. Sed fob tgli tantoque
fplendore prxfercbat coram oculis humanis fpcciem no-
ftrx re furredlio nis, 8c formam atq; habirum, in quo qui
reforrë&uri font per Chriftum transformandi font in glocuffit
&,'proftrauit Angeli aduentus, ac tedi font vel;
uti mortui. Quod nifi eftent vt ira dicam plufquam mOr-
tuijdebuiftec eos excitare ad vitam reforredio Chrifti, 8c
vifîo Angelicaoculos eprum illuminare vt crederent re-
forgentem. Vacuum quoque monumentum & lapis re-
uolutus, debuit oftendcre.quod iam rediftèt ad vitam qift
i figuato lapide non eft inuentus in monumento. De hue-
rat enim miraculum efle de fado,de exemplo fpesfrefur-
gendii de reuetfione Chrifti ad vitam firmitas credendi;
de vifione Angeli,honor & triumphusxftimaureforgen- I
ris. Vnde quia eos tanta dementia coeperat, vt in n .llo
fidem de Chrifto poftent recipere , iuce tedi font ac
mortui. ^
Respondens autem Angelus d ix imuüeribut, nolite
timers vos, fcio enim quod lefim.qui crucjfixus e$l,qumiis. .
Refpondere quafi ad interrogata dicitur Angelus; cum
mulieres voce nihil interrogant, ted quiaàd ea qux intus
gertbantur in animo Angeluslóquitur.redeac fi ad in-
terrogata refpondere dicitu r. Çonfolacur enim eas.& do.
cet,& ne timeant mdnet.Non eos qui corde crcdulo prç-
mortui iacebant,imo terrore perculfi, ted eas qiias deuo-
tiotrahebat Scaroor pix diledionis. Vnde fignanter ait,
nolite timere vos. Ac fi dicat, illi rimeant qui non amant,nec
creduntjvos curpertimefcitis,quxveftrösvidetis conclues.?
In iliis fiquidem perteueretpauorac terror iudicij; in
quibus pcrmaiftc perfidia & incredulitas menus. Cxce-
nim vos,quia Icfiim quxritiscmcifixum, nolite timere,
ted congaudetè & co ngr j t ulami ni, q uia forrex i t tertia die,
fuaqué vobis promiilà compleuir. ,Non ettbic. Scilicet in
mônùmento,vbi cum quxritis,yed ventte & videielocum,v-
bi pofitus erat Dominus. V t fi meis verbis non credicis, faite
vacuo iam credatis tepulchro. Ecce quam pius Dodor,
quam modellus, quam benignus inuitator. Qui licet re-
fplendeat vt fulgut.fic temperàt termonem vtp; rmulceat
H J
mentes