(-4 b+
lefitm-
D
IEphef.6.
Remigij ^ntifftoäorenßs Efiß»
Gcntibusad corripiendum quafi (ilium prædagogo, illi
tanquam in hoftes farnientes interficete & pUniré volue-
rûnc.Propter h<tc dicit Dominus : Reuertatodlerufa'im in mifericoYdiit,&
domusmeaadificabiturinea,nempcpetXöio\ai-
bel &le(u, & perpendictilum, id eft linea caerhentariorum,
extendetttr fuper Icrufalem. SpimUali ter Ienifelerri eft Eç-
cle(ia,paeem & concordiam videns. Ipfaeft& Sion quæ
in ipeculam vertitur,non humilia vel terrena, led eceleftia
concern plans : quae fi peccauerkvelin ea chantas icfrixe-
ritjtraditeanvDommus perfequutionbns ad purgandum
I vel'ut aurum vel amentum in conflatorio. Aduemrii vero
quibus ad probandum tradita eft, adduntiti malum, quia
pro dilciplina vtuntur crudelitate. Vndeillis irairtmina-
tur, Ecdefis autem luæpaeem& mifericordiâ repromit-,
tir, & perpendiculum fiuefiinicuhim dieirexferidendum'
in éa, id eft menfutas& ordines fingùlorum quifiintEc-
elefia,-fuis locis&temporibus pro tfieritoÉum qualitari-
bus diftributr. [ Adhuc cl ma dicens: Hac dicit Dominus exer-
ettuum : Adhuc effluentcmtates mes. bonis,& confoUbitur ad-
hue Dominus Sion,.8ccsJ îubetur Propheta tlamare non
ftrep tuvoéisjfèd inté nttone menti». Ciuicatesiriquam
meæ'quas nunc videtis igné Chaldæorum exultas, abun-
dabunt adhuc bonis omnibus, vt præfen ti foeliata te præ-
teritam miferiam confolentur.Sed&T myfticcpromic« un-
tur Ecclefiæ bona ilia de quibüs'Plalmifta dicit: Credo vider
repont Domini in terra viuenùum. [Et leuautoculos meos & vidi:
& ecce quatuor cornua ,*&cf] Quatuoç comua quæ ven^-
tilaucrunt Iudam & Ierulalem 8c Ifrael ,quatuorgentcs
elle ipfe Dominus exponit Dicens : [Hacfunt cornua qua
v ent dauerunt Iudam & ifrael & 1erufitlùn. ^Daniel quoque
Tub figuraLeenæ8c Pardi, Vrfï & altenus beftiae quam
nominatim non exprimit,manifeite quatuor regna-de-
feribit,id eft Babyloniorum,Medorum ac Periàram quo-
nun vnum fuir regnüm, Macédonum & Romanorum.
Cornua aiitem potentiam regni fîgnificare.vfitatiflimurn
cftinlàcraicriptura,vtillud : Sublimabit cornu Chrißtfui.
Item: Er exit cornufalutis nobis. Hi ergo w'nrilauernnrfiue
dilperferunt Iudam & Ierulalem. Mul ta enim mala ab*his
nationibus Iudæi paffi funt, 8c maxime ab Antiocho co-
gnômento Epiphane, id elt fiiperapparente, quia Deum
fevoluitappellari. Advltimum Romanitantaeosclade
vaftauerunc, vtpene per fingulos viros eos dilperderent,
adeo vtnemo eorumleuarec caputgraui malorum pondéré
prciTus. Et hoceft quod fequitur:[Ef oftendit mihi
quatuor fahr os Dominus. I t dixi : Quid ifti veniuntfacere lEt
; ait: Hocfitntcornuaquaventilauerunt ludampeffingulos viros,
; &c^\ Quid lint (abri & ad q u id veniant ipfe Dominus exponit.
Quos non Propheta ipfe vidit, led Dominus cio-
ftei^ht. Hqs fabros intelligimus angelos obedientes
præeepto Dei ,&ad hoc venientesr , vt quod Gentes de-
ftruxerant, ifti ædificarent. Angeli ergo venerunt deter:
rere ea, id eft in pauorem mittere cornua, vt depofitacrU-
delitate Chrifto colla fubmittant. Hie artendendum
quod fingularitçr dicit» Cornu leuuuerunt, quum quatuor
cornua dixerit, quia licet reges quatuorregnorum non
fitnul regtlaueranr, fetPviciifim fuccclïèrunt r verunta-
men quilque fuo tempore cornu leuauit contra populum
Den Sane quiafupra dixit Propheta leuaftè le oculos vt
viderct quæei oftendebantur,indicat Ipiritualiterintel-
ligenda elle. Iuxta id quod Dominus in Eu^ngelio,
Leuate inquit oculos vefiros S'vtdetc regiones quia iam alba funt
ad mejfem. Et Ielâias : Leuate in ccelum oculos vefiros, & videte
bonis î& duæab opinatis mäl&Vv3^ diufti (cilicet (pes^
metns & dolor: contra quas palüones funt quatiior anirni
virtutes Boni artificesi prüdentia, iuftitia, fortitudo 8c
tétnpetantià. Hi fabribohi reædificanc quicquidillà Cornua
deftruunt. Sed 8c lanâi quihasvirtutespoffîdent,fa-
bri Ipirituales '.finit. Âpoftolus énim de (e dicit : Vtfàpiens
arcbiteâus funiamtntumpofui. Et iplc Dominus creator o-
mnium iilius fabri diôtus eft.
c a p . n ;
ET leuaUi oculos meos, & vidi:Etecce tir , & ih manu eins
ßniculusmenforum.] Semper leripeura Prbphetica trif
ftibus læta fiibiungit. Nam quipriusleuauit .oculos vtvi-
deret tciftia iitComibus, rtuiic item lçuat oculos vt vide-
at virtirn metientem Ierulalem. Hic eft ille l^irdequo feri-
p'tum eft: Ecce vir orient nomen eins. Et in Iezechieïis libro
cernitur, habens f^cu lum & calamum in manu- dus vt
medtetqt ciuîtatem Dei Ierufilem | cuius arti^et 8c corn
ditor eft Deus. Hæceftlanifta Ecçlefia mater làpâôtum,
quæ ædificari coepit in paflione Domini Ôc rcfurreôlione,
& quotidiéàïdificâtut vt crelcat iri augmentùftt Dei. : qui
habet funîculùm 8c câUmum m'enfuræ, quiâiplè aiipen-
fittmenlurasdc mérita finguforum, vidètetiam quäntafit
latitude charitatis in fingulisi quanta longitude fpei&
longanimitatis. [ Et ecce angelus qui loquebatunn meegredie-
batur,&alm angelus egrediebaturin öccurfum eins.] Ange-
lum qui loquebatur in Propheta, Hebrsi ad litteram Mi-
chaëlemintelligunt, vtfupra diélum eft: angelum veto
qui venitin occurlumeius, Gabrielem dicunt quilæta-
bundus dicit ei vt nuntiet& loquitur Prophetæ quantam
rerum abundantiam habiturafic Ierulalem, quæ tunc.vi-
: debatur ad cineres vlque deftruéta : q u o dque ab [que muro
füturafitpramultitudine hminunt & iumentorum & pacis
mdtitudine.Quareautemabfquemüro paulo poft often-
idît dicens : [Et ego ero ait Dominus murus ignis in circuïtu, &
in gloria ero in medio eius. ^ fiæc 8c de Eeclelia ipirituaiiter
dicipoftunrquæ èftciuicasDei,de qua Plàlm ifta ; Gloriofa
dicta funt de te ciuitxs Dc/.Hæc abfque muro habi tatur.non
in di gens tnortaü præfidio, quia Dominus murus ignis eft
in cîrcuitu eius, & iplc in medio eius eu in gloria. Hæc ci-
uitas habet homines : habet & iumenta, ideft vtrunque
populum. Nam per homines Iùdæi d efignantur quiin
lege conüerlàbantur,& quafi ratione vtebanturhab entes
notitiam Dei, gentiles verb qui^Deum ignorabant mérite
îumènravocantur. Nonnulli per homines, prudentes
^quoique &èruditos ihtelligünt : Iumentavfcro.fimpli-
cesqüi funt in Eeclelia, de quibus PlaltUifta : Homines
\ & iumenta-fdlùabis Domine. Dominus ergp murus ignjs
i eft iri circuitu Ecclcfiæ, vt earn charitatis igife calefaciat
j &lpirituferuentemfaciat. Etipleeftin médip cirisglo-
ria, i Ihm fua prælèn tia glorifi cans, qui in circuitu ab ad-
uerlàriis quafimurus igniseam défendit. \_Oi6,fügitede
terta aquilonis dicit Donimm,quonum in quatuor ventos cceh di*
lperfivos,&c.] Ailyrii 8c Chaldæi qui populum Dei capti-
uauer un t in Aquilonari climate funt. Et Ieremias- Propheta
poftqùa deferibir ollairi fuccélâm à facie Aquilonis
ftatimfubiünxif: Abaquilonepandetur omne malum fuper
vniuerfamfaciém terne. Hortaturergo Propheta, necid
folum,fedcrebrius monet, damans vt fugiant de terra
Aquilonis, vbi ex magna adhuc parte remanlèrant 8e
redeant ad fedésproprias. Spiritualiter præcipitur no-
Infrâ.S.
llti.u .
P fui AC.
Ffal.iS‘
fubterradeorfum.Hxcc[Uàt\iotconm!inc(]vihixüimfpm- bis vt qui habitamus in Aquilone yento frigidilfimo,
tuales 8c contrariât fortitudines qu* contra Ecçleuam hoc eft qui in tempore infidel: tatis firimusnori habenteS
Cornu grauifiimæ perlèquutionis leuant. De quibus A- feruorem diuini caloris , quique in confufione virio-
poftolus inquit; Nonefinobu colluclatto aduerfus carnem & rum verlàtifumus .Vtfugiamufad Siôn, id eft Ecclefiam
fanguinèm, fed aduerfus principes &potefiates, aduerfusmundi Domini : & relinquentes terrena 8C humilia ,ad celfîtudi-
reâores'tenebryrdm harum, contrafiintûalia nequitia in cale- j nem contem plationiS alcendamus & in fummitate
ftibus. Deqmbus &-Dauid : Super ajpidem & bafilfcumam- (piritualiuni dogmatum confiftamus. [ Quia bac dicit Do-
bulabis, & conculc'abis leonem & dräconem* Diabolusenim minus exercituum : Poftgloriam mifit me ad Gentes quijpolia-
confira eleâosficut alpiseft*quia occulte percutitvbafi- , ueruntvos. ) Vox Demini eft Saluatoris, & dicit le â Deo
lifcusquiaaliquadoapertevcncnainuidiac diffimditjleo parre milium, non per id quod omnipotenscft& æqua-
quiaperlêquitur innocentes ,dracoquiaqu^^oteftim- lis patri, fed perid quod homo eft minor pâtre. :Vnde
piaroracitate déglutit. Polftntetiam pe^quBfcr cornua .& millumie dicit poft gloriam quam habuitquum a-
qUâtuoraniftii perturbationes intelligî :duælo opinatis pud pattern elfe , licet nunquam delèrueric patrem.
^ : ... I ; j" : ' HÎnc
A
ïh iip -ï
Pfisl.ttU*
Matt, y
ffdcy
Èxpofitioin Zachartam Prophet am.
Hinciplèpatri dicitiClanficametu patir apud temetipfum,
claritate quam habuipriufquammundusfier et. Et Apoftolus:
Qui qmm in forma Dei effet, non rapïnam arbitrât us eft effeft
a jualem Dei. Miflus ergo Deifilius poft gloriam diuinæ
maieftarisaaGentes, quælpoliaueruntpopülùm Dei,vt
çlîènt eis præda à quibus àntea fuerant prædatii [Qüientm
migerit vos, targetpupiUam ocùli mei.] Tafhim pro vexa-
tione&iniuria dôbemus accipere, iuxta illüd : Nolite tangere
chriftosmeos. Sanâienirilfunt quafi oculi Dei. Quibus
dicitur :Vos eftislux mundi. Quos qui lædit habetur
quafipupiUam oculi Dei tangàt,&claralucevelifcillüm
priuare. ecce ego leuo mantim meam fuper vos ,&erunt
prada his quiferuiebant fibi.] Eleuauit tune Dominus ma-
numfuam vtpercutercc Gentes, &reduceret in Sion po-
pûlum fixum, hoc eft Chriftianum reuocet per poeniten-
tiam in Ieralàléni, id eft Ecclefiam perculfis aduerfariis,
ideft Ipiritualibus hoftibus qui illam impugnare non cef-
lànt. [Laudans latarefilia Sion, quia ecffîbgo venio, & habitabo
in medio tui dioit Dominus.] Adhuc ipfê Dominus loquitur j
& hortator populum de captiuitate liberatum vtgaude-
at & exulcet. Sed & Ecclefias præcipirar, quæ eft (ilia
Sion* id eft fupernæ iilius ciuitati» quæ ex Angelis conftac
& hominibus fanétis, vt Jiberata de (èruitute Diaboligau-
deat, quia Dominus in medio eius habitabit, & multa in eum
Gentes funt creirtura. Iuxta quod reliâurus corporaliter
• Apoftolus dixit: Ecce ego vobifeum fum omnibus diebusvfque
ad confummationem feculi. Pollicetur quoque futurum vt
ipfepoßideat Iudam,id eft populum fe confitentem,drw
ipftjit pars eius in terrafanâificdta, hoc eft ecclëfia, &vt eli-
gatadhuc lemfalm quam videbaturin perièquurionibus
abiecillè. Sileat omnis caro à facie Domini, quiaconfatrexit de
habitacülofanftofuù. Ergo quia Dominus poflelTurus eft ,
Iudam partem fiiam & ele&urus Ierufalem omnis caro,
ideftomnegenushnmanum, fileat & formidet 8c pa-
uoreaduentusconticefcat.Quiaconfiirrexitad iudicium
J vtvnicuique pro fuis mentis réddat. Confiirgere enim
Deus dicitur quando ad iudicaridum excitatur. Omnis autem
caro omnis homo, tantum non muta an i man tia acci-
pienda lunt, iuxta illud : Ad te omnis caro veniet, id eft, omnis
homo.
C A P . , I I I . .
U Toftendit mihi Dominus lefum facerdotem magnumftan-
KJtem coram angelo Domini, & Satanftabatadextru eius vt
aduerfareturei.] Hebræi iuxta litteram hoc loco le&mfa-
cetdotem magnum filium Iolèdechintelligunt, ad cuius
dexteramftabat Satan,id eft aduerfiirius eius diaboIds.Sa-
tanehim Hebraicc aduerfarius dicitur. Stabat autem vc
aduerfaretur, id eft y vt acculâret eum : à dexteri s veto fta-
bat.q uia iuftam acculàtionem habebat, eo quod ipfeficUt
8ccæterialieriigenam duxiftèt vxorem. [Et dixit Dominus
ad Satan : Incïepet Dotftinus in te Satan, & increpetDê-
mmut in te'i-qui elegu Ierufalem^ Bis dicit Dominus vt
patrem & filium infinuet » ficuc ;alibi : Pluit Dominus
à Domino ignem & fulphur fuper Sodomam. '
Nunquidnonifie terris eft, er um de igné1! Sehfiis eftï Quum
Dominuselegerit Ierufalem décuhäis vrbibus Iudà j&
non ei imputer quæ fecit, cur tu lefum conaris àcçufando
obtuere qui de Babylonica captiuitate quafi torçs lèmiu-
. euafi5- Semiuftum autèm eftlîgflum quod vulgô Ti-
tionem dicunt. [Et lefiuerat indutus fordidis veft/busfl -Tri-
pucèm ob^cauflam Ibrdidis veftibus veftitus fiuïîe dieituti
hue quia ahenigenam vxorem duxerat, fiùe propter po-
puh pecCata cuificerdos præerat feu propter fqualmrem.
captiuitatis. Et âit ad eos qui llabartt an te le puta angélus,
antequemftabat Iefiispræcipienscæteris ângelis'exbeï-
i Domini* [Aufirtopeftimnt+fordida abeo. JQüumqüe
I *IU0“ jmperacum fuerat opère irripleuiflèrit,, dixit ad
tum angplus. Ecceabftulia te iniquïtatem tuam. Hicoftëndit
qaætuennt veftintentaibrdida, Et induite mutaioriis,ideft
aeütidem vxofeitt tibi coniunxi. Septuaginta pro Mu-
d 0ny f oderemjid eft talarem^uhiCam tranftuletUnr. Et
/ u l *^, lcetangelus:PoHitecidariaiûae mytram mandant
Wer caput etus pcr cidatim, id eft pfleum 8c facetdotalis
—° ltasintelligitunvtablatis fotdimis peccatoifum müitatblioth.
Vet. Patr.tom^.Pars i 4
dum haberet lacerdocium. Myftice IefusSacerdos ill cell:
cui dicitur: 'tUesfitter dos in aternum. Quern Domipus o-
ftendit Prophets, quia iple, per le Videre riori poterat.Sta-
bat coram angelo Domini j hoc eft iple Dei & hominum
mediator Deus & homo Chriftus Iefus. Ipfe aflat ante
AngelUm&ipfe ftabat ante ft. In Chrifto ettim dus funt
fubftariti* Dei,&hominisin vnaperloria. Indutus Crat
iordidis veftibus, quia peccata rioftra portauit. Stabat
Satan a dextris eius, quia volens tentatus eft a Diabolo,
qutvolebatprobate vtrumeflet Dei filius quern videbat
poft ieiunium efurire. Quod veto fequitur j Increpel Do-
minus in ttSatan, filius Dominus dicit de Deo patre: non
quod ipfe non pofleteiim increpare, qui omnia operatur
ficuc & pater, led propter riatura* vnitaiem , vt quujn
Vnus increpac intelligatur alius increpare. Deus enim
pater & filius idem funt in fubftantia, & tamen alter eft
pater & alter eft filius in perlona. Ipfe elegit lerufalem,
id eft Ecclefiam. Tonis autem erutusde igne ipfe Chriftus
eftper humanitatem: qui in Babyiorie , id eft in mundi
confufione non eft aduftus Hamma alicuius pec*
cati.
Quoniampeccatum nonfecit, hon eftinuentus dolus'iitore eius:
Sicutquondarnrubusin mediisignibusnon combureba.
tur. Erat autem Iefus indutus fordidis veftibus; quia qui pecca-
tum rion fecit, projiobis peccatumfatflus eft, id eftfacri-
ficium pro peccaco, &iple infirmitates noftris tulit. H*C
fofdidaveftimcnta ablata funt jb eo quum noftrapeC-
catadeleuit. Idcitco enim fordidis indutus eft veftibus,
vt nos modo ftolam fiue findonem mundam in baptifmo
indueret , & dicatur nobis iam mudatis: Omni temporefint
veftimenta tua Candida. Cidaris munda fuper caput eius,
defignatlplendoremdiuins maieftatis eius. Nam caput
Chrifti Deus: ipfe autem Deus eft& homo: & ficuc in
veftehumanitas,itaincidari diuins maieftaJs intelligi-
tur daritas. ['Et Angelas Domini ftabat, & conteftabdiur an-
gelusDominiiefumdictns : Hoc dicit Dominus exercituum: Si
in.viis meisambulaueris,&c.'] Iuxta tradicionem Hebraso-
rum, ad litteram arigelus ante quem erat,Iefus, loquitur
ad eum poftquam indutus eft fordidis veftibus & indutus
eft mutatoriis: qus per fe fatis aperta fun t , nec e-
gent expofitione. Iuxta Ipiritualem vero fenfum diffici-
fis eft interpretatio, fi hoc quod dicitur,ad Iefiim filium
lofedech; si in viis me is ambulaueris & cuftodiam me am cuflo -
dieris, adlelum Dominum noftrum velis referre. Sedfei-
mus eum pro nobis formam feruiaflumpfifle , & pro nobis
pauperem fadtum quum diues eiler* Notum autem
eft quia Chriftus & ectlcfiafunt caput 8c membra. Ergo
accipiamushoc ex parte membromm.vnam qubd i |^i dicitur,
membris v tique dicicur l itaq ue merabris eius pro-.
mittitur quod fi ambulent in viis Domini & cuftodiant
cuftodias,id eft praicepta eius, iudicenc domum eius qux
eft eedefia, De qua Apqftolus: Chriftus autem Jicut filius in
dome fua, qua demits farnus nos. Idem quoque ad Timo-
theum: Vtfcuis, inquit, quomododebeas indomo Deicoiiuer- j
fariquaeftecclefia Dei viuentu,tolutbna&firmajnentumve-;
ntatis. Indicat ergolefes domum Dei, pro mentis 8c viri-;
bus fingulofum alia m cOriftitUCns luperdecem ciuitates,
alium fuper quinque: alios fattens dodores, alios pafto-
res ,aliis dans poceftatem faciendorum fignorum.-alios
fadens incorpore fuo oculoi* alios manus , alios pedes.
[Ef dabd tibi miniftros de his qiti nunc hie afiiftuntJ] Dedit Do-
minus filiofiio de Ahgelofurftnumero miniftros , quia
lamftosiubsadhucimcarne pofitos fimiles fecit angelis.
Vnde ApoftoluS dicebat: Muniapatus ttofler in cedis eft.
Nam vifginibus latietas promittitur angeloruiri Domino
diceiite :No« nubent tUque nubentur^federuntficut angeli
Dei in Cab De afiifteritibus ergo dicit fe ei dururum mini,
ft tos. quia illi qui non flu&uant,fed ftabilesoSconftantes
funt in Ecdefia Dei,qtiafeserarit Apoftoli qui cum Domino
ftantes perfeufcrabaht,trierentur angelics dignitatis
focii fieri. [ Audi lefufacerdosmagne, tu & amici tin habitant
cbram,te quia vin portmdentesfunt. Ecce enim ego adducamfer*
uum frieumOrientpn,&c.~\ HoctocO 8cIefiim eum cantum
iUxta litteramaccipirrius quifuitfilius lofedech, cuipro-
mittitur filii Dei adUentus» QuUm enim iiipetiusnunc
pfal.ii
Eee lefum
'• j
I.Cor. f . .
»•
fetir/,. ;
i.Cor.n. ;
i.Ctt. t. ‘
Mphafim
Col. I.
Reb.j.'
Lut. 19.
i . Cor. it .
Philip. J.'
Matth, i iv
Jr