A
Pfal.i6. 4.
P /* /.4 ï. I
Phil. 1.7.
f.Cor.ir.
1Ä. ;;;
B
x.io.
G
Mat.ïZ.16.
Pfal.109. i
D
.pfalaxi. 3.
vnayoceeorifentiunt in Euangelio-Quorum eonfenfo o-
perante in èleótis Dei,fi duo vel tres rnmil inidipfum foe-
rint côgregati, iure quidquidperierintimpetrabunt, quia
non nili in ynitate colleóri vntfm petunt. De qua petitio-
ne Dauid, V n a m inquit,i Domino,hancrequiram. Et vt
o (tenderer quia multi tales vrium (une, ficut vnus diccbat
pro tnultis, Sicut ceritus defideratadfontes aqtmrum yita defi-
derat anima mea ad te D««<Quam vnitatem commendat A-
poftplus, vt fitis, lnquit.perfedi in eodem fenfo1& in
dem feientia j quia ficut fegregatdiflènfos à côcordiacha-
ritatisjita copgregat confen(us,&compaginem co n n ect
in viiû charitatix, ita vt Deus per haric vnitatem in medio
eorum efle poffit. Alioquin fi vnum corpus fumus,quam-
uis mûltafimus membra, vnitatem tenemus, quia ad hoc
pofiiit Dras fingula mébra in corpore ,.vt omnia idipfum
fàpiant,idipfum dicant, idipfumq; confentiaht, &folliçi-
tafint inuicem, vtfipatitur vnum membrorum, compati-
antttr omnia membra, & glorificatovno membrorum,con-
gaudeant omnia membra*Sic qnippe debet eflè in omnibus,
fie & invno homine* quatenus fiiubilare Gooperado
volumus, vnum Muficum carme feruare poflimus, vt fer-
uetur corpus &c anima atqjipiritus integer in vna com page
ajnoris Dei, & in vnoxmculo pacis. Noftis enim in
^uficis.quia uifefuerit confona.ntia vocum, vrvnamex,
diuerfisvocibus defe cantus harmoniamreddat, non de-
le&aturaudire,eriamfi vnaearum prior ruerit vox in con-
centu:fio&in Ecçlefiis,cerce aut in vno homine,nifi con-
fen fom habueritchoius virtu turn,&conuenientiam cha-
ritatis,non-deled.iturDeus,necaudit voces eotunwQuo-
niam ficutA poftolus ai tyQuioffenderitin vnofattuteftomniu
mM.Quapropterconuerfantibusnobisinvnum.congfe-
gemur corpore&anima firfpirku in nomine Iefii,vtfitler
lus in medio noftinm, verb um feilicet Dei, & iapiebtia &
virtuç ipfius., quatenus nccin loco nee in tempore difiun-
gamuracharitate vnitatis, quia necloca nec tempora di-
uidunt, neque feparanc fpacia terrarum.quos vna charitas
iungit,Vnde fi duo vel tres bene fibi cöfentientes inÇhri-
fto irripetrarepoflunt fiducialius de omni re quam fecun-
dum Ielum petierint in nomine ipfius à patre,quanto ma-
gis vbifingulæ Ecclefiæ.aut omnisEcclefîarogat î Sed
quotiens nonexapdimur ea eft caufa quod non confenri-
mus duo vel tres per omniafimulfenfh vel (cientia, nec
feruamus vnita tem Chrifti in vinculo pacis.Etideo in iftis
fentenfiis perpendat prudens animus quam tertibile fit
co ntemner&quod duo vel tres confenferint,vel teftificati
fuerintjvel correxerint, 6c quibus tâta eft fiducia impetrâ-
di.Quia ad ilia refpod et i fta fen te ntia </«o exvobis,aut tres
confenferint, quia ait adhibe vnum vel duos tecum, netam
par uusnumerus videretur contem p ti bilis; quia quidquid
ifti duo vel tres çofenferint aut petierint fuper terram, co-
fènfà 6c impetrata erunt eriam&iacoelo. Magna igitur
confolatio fidelium, quorum tam paruus numerus tanta
corroborate Domini virtute $.vt qui dominaturvir^vir-
tutis fua in medioinimicoritfuorum, ip(è etiâ in medio iftôru
eiï&îe teftatur. Etii^eodubitari nó debet quod exaudiun-
tur in coelo,quamuis adhuc fint fuper terram,qui habét in
tnedio fuiDominü. Etnotandû quod non dixit in medio
eorum ero, fed in medio eorum/«»nquia no médius futurus
eft talibus.neq-,médius elfe tardabit.fedmox finceriter vt
confenferint, inuenitur Chriftus in ei sm edius. Quoniam
& Chriftus ipfèeorû confènfùseft»dum 6cipfi in idipfùm
Vnum cofèntiunt cum eis, quoru participate in idipfum eff.
.T vn c accedens Petrus dixit et, Domine quotienspeccauerit
in mefratermeus,dimittameivfque[epties? Dicitei lefus. Non
dicotibi vffefeptiesifedvfquefeptuagefies.feptiesr} Nam Lucas
hanc fententiam de indulgent ia fratris,& illam qua corr-i-
gimandatur,fimul iungit quasDominusdocendodifte-
ruit. Quibus fententiis vnâ propofuit dicens,attendue vo-
bis. Quæ & harum duarum intelligentiam clariorem red-
deret, & auditores fiios follicitiores faceret.Non enim di-
Ht, licet vnj vidcatur loqui, attende tibi,(èd atten dite vobic.
Quia quidquid inhisduobus præceprisalicuiattenderit
homPjfibiquoq; attendit, & quantum videbit ipfëalceri
videbitalter&ipfi.Etideoifta nouitas locutionis,quantü
mihi v ide t ur, officiofiffime præmiftaeft, & hæc adm onitio
prêter vfiim-loquendi fadlaj quoniam multa fùntquae I
repræ^endimus-in frattibusqui in nospeccare videntur,
&multa quæ dimittere debemus.Idcirco fatis prouide di-
(ftum eft, attendue vobü, ne vagus oculus & pafîiuus intui-
tus, atque impröbus-afpe6tus plus refpidat curiofus ruinas
aliorum^c culpas quam fiias ,ne forte dum fuacæcus
-non videt crimina ,temere curat reprèhendere aliéna, &
du tri nô confident aliis quotidie quas infert iniurias, ipfe
.fibi illacas ab aliquo grauius porter, pfopter quodbeni-
gniffimus magifter & clementiffimus Dominus, paucis
prouide animos audienrium præftruxit verbis ita dicens,
attendue vobis-,quia quidquid eft in bis duobus præceptis
quod agim us,nôbis primum vt profit attédere debemus,
deinde proximo bon minus quam nobis. Qui fi peccat in
nobis & eum corrigimus, ita vt lucratusfit per nos frater,
dupljcemmercedem habemus 5 vnam quia éi libenter di-
mittimus,alteram quia eum lucrati fumus. Alias auté,nifi
mandanteDeo fecerishomoquæiubentur, nec tibi attendis
nec proximo. Et ideo quia tibi prouidere non vales fine
proxim o,neC proxim o priufquam tibi fubuenire, reifte
diiftû eft, attendicévobisloiliciti inuiccmfiruare vnitatem
pacts in vinculo charitatiSy quia quod donas & recipis, du vices
vobifmec impédiris. Quia erfülle hodie,tu quoq; eras
peccab i s ; Hinc forreerit tibi iudex cras.qcrat hodie reus,
etfi parui pendere potueris neilli pecces,Deü tarnen non
efFugies,qui iubet vt agas,a quo tibi plura dimifla funt, &
cui innum era debes. Idcirco noueris,quia non in hoc nu-
meropiusiudex veniam anguftat,neq; hac lege conftrin-
git- & fine concluditfed hunc finitum numeru fubfacra-
mento piæ fignifieationis,pro infinito pofuit.Tame miil-
ri quærunt, cur Petrus vfq; ad hunenumerum peccata rc-
mittenda'putaucrit;&nonamplius? Forte,quia feiebaf ex
legé hunc numerü remiffionis effe feu requiei.Vnde Dominus
patratis omnibus die f ep tima requieflè dicitur, feu-
que \eptm,SeptiesCaditiußus in diey& refurgit. Vnde &Lu^
cas fignanter fie refpondifïè Dominum dreit,ßfepties in die
peccauertt in te. &fepties in die comerfusfuent in teÿdicenspceni-
tetmeydimitteiUi. Nam &fepumusannusrequiei erat in
lege,ficut & fepties fèprem decurfis iubilæus fiébat annus
magnæ remjflionis.feuquamplura quçmlegéperfejptem
huiufmodi prçfigurantur.Vndefibtquidam eörum hnxe-
tunt argumentum eius interpretationis;necnon& quod
fepté fintdona Spiritus lànÂi, in quibusremiÆo omniü
peccatorum-,feu quod fèptem viria principalia, quibus re-
miffisremittunturvniuerfà. Aliivero dicunt,quia fepties
vindicatam eft de Cain, & ideo Dominus addidejit iuxta
quod de Lamechfâcra vindicandum percenfùit Hiftoria*
totiens remittendum, vtinquantü Smplipt excreuit vin-
diifta, amplior fieret indulgéria & veniaiQuapropter quia
przfixus eft à Domino remittendi terminus, nullus forte-
vltraaudebit parcere dellnquenri.Vitra ergohüclimircm
tranfilirenemoaudebic. Sed huncterminumremittendf
parabolafubfèquensabfoluit-, cum inuétus eft qui decem
millia talentoru erat debitor,& dimiftà funç ei ômnia. Idcirco
nemo dicat nbn vitrafc dimittere debere fratribus^
peccata,quia Dominus amplius dimittere nô iubet. Quia
fi hocitapraefixumeflèvëllet,nequaquamquodipfè ege-
rit fubiungeret. NampeEdecem millia talentorufignan-
ter expreffit peccata omnia,quæ in nobis inuenit 6c.dona-
uit.Propterea & tu noli fùbducere mifèricordiam.fed po-
feamus pa riter huius num cri fblurionem. Non enim fine
caufa Lamech prias huno numerumin vindiÂam fiai ita
præmifit, neq; Dominus rurfus eum in remiftioné omniü
peccatorum fine caufa præfixit.Sed quærendû de ipfo numéro
priuscenfco,quia aliter quidem eum calculanda
mùltiplicanr,aliter veto alii ipfum eundemque numerunr
ad myfterium & non ad calcularionem tantum cenftrin-
gunr, Vtquidaitlèptnagefiesfèpries?Solumodofeptua--
ginta, & fèptem întelligantur,non tantum,* vt dixi,fècun-
dum mulriplicàtionem calçuh, quantum fecundum my-
' fterium fàcramenri. Nam fèptuagefies feptem quadrin-
genti nonaginta fiunt, vttotiens in dieremittamusfratri'
peccanri,quoille amplius peccare nôpoffit.Quod fi in die
aut intépore vltraaliquidinte peccauerit frater tu 11 s, nü-„
quidnon vitra dimittes ëi î Nam ficut côpinuo in fequen,-.
j.Cor.S.tï
ti pitrabbla ttâ^âbitüi’ipluiseftdecbm millia taièntotum,
quana fèptuagefies feptenij & plus centum denarii quam
feptüagiilta fepteim Quia forte centum deharii mille af-
fèsfhnt, &idèO per decem millia talentorum feu per centum
denarios omnia quæ in nos committuntur, infinuat,
quia debemus ignofeere, ficiiti 6C nobis oramus dimi tri.
Non enitii âdhuriietum qiiotidic nos proftrati rogamus
ignofei, fedpttcâmur j Diniittehobis débita nofiratficut&
nosdimittimus debitoribusnojlris. Quæ débita rogamus ? o-
mnia,an aliquam partem eotum?Nùili dubium quod prb
omnibus-rogamuS quæ quotidie inniirriera commitri-
mus,licet nobis in baprifmo iam dimiftàfint omnia. Vnde
quid fibi quod ait feptuagefies fepties ? Puco qiiod non
lege càlculandi hoc loco finiëilduS eft numeru s, fed fecundum
magnum myfterium & âdmirabile facramen-
tum pertraiftandus. Natti Lucas Euangelifta, cuius tous
(iuxca Paulum ) eJlinEuangelioi âb eo loco quo baptizatus
eft Dominus $ ccepit afcendendü riumerare genealogiam
Chrifti.: & merito y quia ibi eft iflitium afeenfionis ad
Deum. Quamuis Matthæusdefeendeftdoab Abraham
yfque ad Chriftum, étiam & ipfèfub myftico expleuerit
facramento, tamen ifte, Vt dixi, âfeendendo coe'pit numerate
, & numerando cdmpleuit generationes leptuaginta
fèptem. Exorfus eft itâq; ntimerare à Chrifto in quopec-
caca omniadeletafunt, &peruenit per omnes progenies
numerando vfque ad ipfùm Adam,qui primus nominum
peccauit, & nos omnes cum peccari obligatione genera-
uit.quia omnes ac fi in mafia damnati fumus. Et ideo fub
magno facramento à Chrifto vfque ad Adam per omnerct
lineam nafeentium fèptuaginta feptem generationes col-
liguntur, &ab Adamfimiliter vfque ad Chriftum feptua^
ginta fèptem. Si érgo nulla generatio prætermiflà eft,nulla
culpapraèteritur quæ non debeatignofeh Etidævindi-
dlæ peccatorum quæ de&uierunt per ortinem proge-
niem vfque ad Chriftum, quas Lamech connumerat, le--
ptuaginta fùnt.Sedvr obfcurius tegetetur hoc facramen-
tum, non fèptuaginta & feptem dixit eafHém vin diift as effe
futuras^pd fèptuagies fepties,quod 6c in idipfum intel-
ligi debere nemo qui ambigat. Quem numerum Dominus
in remiflionem omnium peccatorum commendauit,
quand o à baptifmo coepit numerare, vbi omnia peccata
foluuntur. Et ficad Adam linéam Genealogiæ Chrifti vfque
perduxit.vt monftraret quia ficut vindicatum eft de j
Cain fepties, quando fèptem vindiâas, vt multi tradunr,
exfoluit : ita Sc de Lamech fèptuagies fèpties, quas ipfe
prædixit & prophetauit, exfolumm eft : vt fèptuaginta &
feptem vfque aa Chriftum fiant,in quo omnis præuarica-
tio 6c pecbatorum vindi&æ fînem acdpiant. Quoniam
ficut quidam tradunt, feiebat Chriftusexccndere aliquos
peccàta fùa eriam vitra hanc rcmiflionem.proptcreaadfeptem
addidifle Chriftum fèptuaginta, vt dicat in eo tantum
numéro remiflionem peccatorum fieri oportere in
hoc mundo adhuc degenribus, & fecundum ces huius
mundi peccantibus ; quoniam fènariùs numerusinquo
faiftus eft mûndus, videtur operis ac laboris,fèptimus re-
quiei 6c remiffionis.Vnde fi quis diligic mundü,& ea quæ
funtin mundo operatur,& fiecularia tantum intendit, di-
cit non incongrue fèxies peccare,& finem peccatorum in
fèptenario acciperc numéro, vc in eodem ad veniam pof-
fic percingere. Quod fèntiens forte Petrus,ideo interro-
gat, fi debeac vfque fèptiés dimittere.ScdDominus feien s
in his quç fenario clauduntur numéro,contra decem præ-
cep ta mandatorum Dci agèndo,quotidie nos peccare,fi«
xit limicem & finem peccandi, vt in éo numéro qui remiffionis
eft,vnufquifquc fratri ac proximo libenter indulge-
at. Quod fi aliquis fùpergredien s ea peccata qùæ fieri fo-
lent in rebus mundialibus & fæculâribus vitra volendo
peccare, fl poffibile eftet, vcamplius viueret, quiain pec-
catis fuis finem non fecit,nec de fàâis digne veniam quae-
fiuit, iam vitra remiffioriem peccatorum fiiorum in fte nô
habebit ; quoniam quidquid in mundo contra Domini
mandata contrahitur, ei veniapræftacur, quia vt citrus fe
conuerterit aut tardius, ita tamen fi fatisfecerit veniam
pofcendo(Luca tefte) quem larfè»t,quiaetff non alter, in
omnibus peccati s offcndicurDeus.Fortaflîs ergo/quia talis
huiiis humeri côditio eft, vt peffima fîrtt omnia peecâ-
ta quæ funtmÿftice fupra fèptuaginta & fèptem , in quo
numéro temiffio dahir, & ideo benigniflîmus Iéfus hor-
tatur Petro fuo acpræcipitvfq^àd hütic nümerumfTatri-
büs peccata dimittere , quod fequens prabola eriam de
hoc ipfo latius pertradabit, vt darii hic Viuinirpetenti,
venia nulli dénégetur.
I b Eb(inquit)dirt vobis.Simile eft regnum ccelorùm bomini
régi qui voluit fationemponere cum feruis fuis. ] Condufioeft
hæc parabola fententiarum fupradiiftarum, quæ de cbtii
cordia & de indulgehrialoquunturfratribus exhibehda;
Quia ficut perictllbfiffimum eft proximos fcandalizare i
ita 6c peccantibus irinobis veniam denegare. Et ficut de
feandalizantibus conclufi t quid illis pbriüs expédiât : ità
&abnegantibusindulgentiam,qualepericùlinmminëatJ
prædixit. Sed quis ifte homo fit Rex ,fcuifithiletègnüm
elle poffit coel orum,aut quod hoc loco rëgnùm coelorüm
dicatur, vidcamus. Nam in hbc Èiiangelib fegnüm ccelb-
rüm aliquando præf ens Ecclëfia vdcatur.aliqùando virni-
tes & prædicatio Euangelii,aliquandbipfe Chrifttis; qüb-
niam ipfe eft regnum coelorum, ficut ipfe èft fâpiëfitia pa-
tris, ipfe iuftitia, ipfe eft veritas 6t vittüs. Sic fjuippë ipfe
eft regnum. Regnum autem non alicüius eorom qui fniii:
deorftïm,nec quorundam ëorumqüifurfümihaerëiftb
dominati dicuntur, fèd omnium eorum qui furfiim fiuitj
qui appellanturcoeli & ad cceleftia tendunt. Scfcündü hbC
igitur dicuntur coeli, quoniam ipforü eft Chriftus, fecun-»
dum quod ipfe eft regnum, regnans quotidie in cordibüs
eorum,ficut eft iuftitia rcgnans,& fàpientia 6c veritas, cæ-
teræqüe virrates in eo,qui fa£tus eft nobis cCelum.perhoc
quod portaüit ipfe cceleftis imaginem; H o t ergo regnum'
coelorum faétum èft fîmile homihi régi, qùando verbüm
cdrofa&iitti eftiôc quando vènit, infimlitudinê carnis peccati',
&c de péccatodamnauirpeccatum; Tüiic vtiqücfaftuhi
eftjfimilis hominiRegi,vniehs eiim fibi&petofhnia,fine
natu rariim cômixtione, facicns eülh fibij vhü i ta Vt Deus
& homo vrius fit Chriftus Rex Rëgum; A t per Hot Deüs
homo Chriftus.quia Rei eft conftitütùs à î>èb pâtrefuper
SyoH monremfanâum ««î,volùit ration èm pônere tùm fefi
uis fois. Ad hoc quippe conflitutus eftRexjVteosregat
qUos condidir, deindé &qubs redemit. Sed he for te hxç
fententia obfcUtior tibivideatür quàait, i\i\ia.voluiiratio-
nemponerectimferuitfuis. Nimirùrri quia hbc fàdtüm necdu
nouimus, feias profetto, quia parabblicè perànrieipatio-
nem loquitur, ficq;nartat, quia volüit ytquandôqué im-
plenrifinon dubitcs,quod quafiiâfeciflèprædixit. Quod
omnino rettedicifur,quia voluit,eo quod fie féfoàqjprç-
parauit omnia, fie cunéta' difpOfoit fàcrarhenta 6c fmgùlis
Cas dona diftribuit talentorum,donee redeat.Et tùnc cte-
pif rationem ponere cum eis quibdsfoa krgitus eft talen-
ta, quando voluit,quandoqùe ipfe difcreùit. Ettùnc fini-
endaeft hæc fario, quando Vniuerfa négofia prtêfentiSvi-
tæ fini ta erunt, vt tune incipiatfingulos-difiuteredeap-
portato lucro,cum iâm negotiandi tempus Vitra no neric.
E t cum ccepijfct, inqait ,tationempof ere ob.'atus eft eivnus
qui debebat decem millia talefitai\ Andiltis fratrès,quam fifepe
in hoc ipfoEuarigélio, qùotiens Saluator inparabolîsaïf
negoriandum fuas pecuniasfoaquetalentafuiscommifît
iuXtâ menfuram fingulorum.ficquè abiit.Et vnus plus ac-
cepit^lius vero miiiùs.Itaq; vnùfquifque fecundum pro-
priam Y«rtürem. Quoniam ipfe qui diftribuit fingulorum
vires,folus nouit & quantum vmcuiqüe date debuerir.jt-'
lit quidem dédit quinque talent a, forte quia tantum potuif
tradare. Alii autem duo, quafi qui minuspotuerit Aliivero
vnunt t iuxta vires qualitatis fuæ. Sic & in aliis lbcis, vbi
plura fuis dhrifit, pro quibus omnibusrationem habitua
rus cum eis,redit, Sed quis fk,cum coepiflet rarioriem per-^
nere ifte vnas, qui oblatus èftei y non immérité quærituh
Quia etfi tfe illo vltimo examine,qüando de fingulis ope*
ribüS foiguli Deoràfionern redditüri font, hoc diétumat-
dpimusjrtturrcei, cunj ccbperit rariohem poflere/offe*
rendus fit ifte decem talentorum debifpr rrhpoffibile erif,
Vt hic falls deinceps foos conferuos affligere poffi t, auc V-
num eorum, non diCO foffocare, Verom nec a b eo, vtexi-
gere pecuniam peffin Et ideo quærehdum eft, quando
____________ L. Aaaaai j
r Joan. t.
Rom.2}.
Pfal.x. 6.