m \ il
Efa.-j.ii,
M
clara,itavtvideantureaomare fïxis didis, vt poffintin-
troduccre lu« arris ingenio homines ad turpes eorum in-
telledus , & ad praua dogmata fua-. Hinc eonancur fuos
dealbare fermones > quafi arte fullonica, & candidos eos
facere fuo eloquio. Sed nullus illprufti fupetterramtale
aliquid potuit tüdere vel fabricate, quia de terra erant,
&ideö terfena fblummodo, & perpauca fapiebanc. Ac
veto Iefus nofter benignjlïïmiis Saluator & peririffimus
Magiffer fplendëntia veftimenta fua afeendenribus fecura
lupra mohtem oftendir non quibufcunque:, led dignis
Bi gratiflïmis; Óftendit enim, licet afaftidiehtibus 8c in-
dodis delplciantur, fplendidiora , quam illorum ars
fullöhica facere potueric, Quapropter vc f*pe monui, &
monere frequenter debeo, nemo Euangelium ieu fcri-
pturas diuifcas dèfidiofelegàt, nemo alriora Philofopho-
rum iudket eloquia j "quorum nufquam velvnquam
fuit, qui râle vt didum eft, aliquid fee ere feu dicere po-
tiierit. Etve mirabiliora mónftrafèntur, quæfiebayt in
monte.
E c c E(inquit) apparutt illis Moy'es'& Helios cum eo loquen-
te i } Quicunque ergo intelligit fpiricalem elfe legem, &
pér Moyfen legem fignificari, necnon & per Heliam om-
miinyProphetanim varicinia demonftrari ( qu« omnino
fidelium nullus dubitatde Chrifto prænunciare) hic ple-
nilfime cognofcit, qiiare hi duo tantum cum'eo in monte
& in gloriaapparUerint. Quod laris Lucas enidentius #
ftendic, cum dicic quod hi duo cum eo vili lint collo-
quenrefin gloria, Etdicebant cxceffum eïiis quern tmpkturus e-
rat in Hürüfalem.V b i often dit, quod lex Sc Prophetia fem-
per'eum Ielu finit,& cum eo colloquuncur;& omnia quæ-
cunque gefsit in mundo, vel qu« paflurus erat Hierofb-
lymis,cunda crebfis vocibus denunciant. Et ideo quam
benevtfides confirmaretur Apoftolorurn, & augeaturin-
telligehtia,^cum eohic conlpiciuntutin gloria; quorum
vnus de coelo venilfe quo raptu s fuerat myftice pertrada-
tur, alterveroab inferis exfurrexilfe. De hoc quippefi-
gno didumfuerat ad Achaz per Ëfâiam Prophetam, Pete
tibi fignum de ccelo, aut de prof undo inferni, quod&Iu-
d«os fignum fupra perijlfe legimus* Sed hiccongruen-
tius ratio pofeebat, vt monftrarentur in quorum hinc inde
medio Iefus vifus eftin gloria : quia lex & Prophetia fem-
per eum prsdicare non ceffitnt, femperque ac fiduote-
ftescumverboloquuntur. Neque enfin poteft elle lexii-
he yerbo, neque Propheta velProphetia , nifi qu« de Dei
filioprophètat. HinePetrusacfilij Tonitruicorporaliin
gloria Mopferi & Heliam cum Chrifto loquentesfpecu-
lantuy’QüOife etiam&nos*quamuis indigni, cottidie cum
eo confabufantes audimus, etiam clari ficatos in Euange-
lio contem plamur ; quoniam lex & Prophetiain eo compléta
funt. Propterea & Ielusfolusillisrecedenribusre-
manfitjquia, Lex ér Prophet&vfqueadlojnnem fuerunt. Deinde
euacuata eft gloria vultus eorum,vt lolus Iefus'Chri>
ftus, quern pr«dicarant,.de quo omnia quæfuturaerant
prædixerant, videatur iègloria Dei patris annuncietur
in ebridtis genribusrab his qui eospofluntvidere cum eo
iugiter eolloquerites. Quoniam hi duo tantum liintqui
dbcent de cxcellù eius, Öc de omnibus quægefsitvniuer-
làmyfteria. Qui licet videanturrecefsiflè, quiaiamnoui
nihil predicant, tarnen adhuc hodie Moyfes docet nos
decoi&deillo Helias, id^eft, Prophetia, loquitur. Hodie
namque Moyfenin niaiori gloria quam filij Ilracl, glo-
rificatum cum Chrifto in monte conlpicimusnon reue-.
latovultu, fed reuelata fede iam eumveneramur.*Ne- !
que Moyfenaut Heliam fine Chrifto inuenimus, neque i
Chriftus fine his duobus teftibus prædicatùr. Quoniam
eefi- hi duo tantum Domino ieiunioquadragintadierum
iunguntur, Dominus tarnen folus eft, qui fine alterius
fuffragio ieiunafte legitur, quamuis Vterque eorum in.
heremo ieiunaueric. Qüibus profedo indiciis déclara- ;
tur, quod lex Sc Prpphetia ibium, quæ Chriftus adim-
pleuit, didis ac fedis nunciauerunt. Alioquin vbicun-^
que fine Chrifto aliquis Æorum videtur, ingloriofus vti- ’
queprobatur; quoniam qui Moyfen lólum, aut Heliam
vider , Dei vèrbum quod fedum eft ad Prophetam ilium,
vd ilium, fimul cum iliis videre non poteft; &vbicunque
Dei verbum mon eft, vefë Prophetia talis aut lex à
vero vacua eft ; quia Chriftus verbum Patris * vete veri-
taseft.. - ;-"Q •'
R e s p o n d e n s autemPetmdixitadlefum:Domine>bo-
num eft nobis hic ejfe.Si vis , Jacianm hic tria taberndcula, tibïv-
num, Moyjivnum, ó" Heiia vnutn. ^ Q profunda human«
ignorantiæ cæcitas, qu« tanta inuoluitur caligine obfçu-
ritatisjita'vt vixaut nunquam polfit-furgere, vt videatlu-
menclaritatisDeil Ecce beatus Petrus quantis eruditur
dôcumenris,quantis attollitur pr«coniis,fed mox(quam-
üis ex aftedü Chrifti amoris ) cohfideraudum, vt ita fe-
tear,quamfatueloquitur, quantifque implicaturerrori-
bus. Qifia cum Deus in carne venit, Tabernaculum P>ei fa-
dum eft cum bominibus. Non tria fiquidem, fed vnum;
quia licet Pater, & Filius, & Spiritus fendus tres fintper-
lon«, vnum tarnen eft eorum tabemaculum lucidum &
præclarum ; fimiliter, etfi tres vifi Turn in gloria, Chriftus
videlicet, Môyfes, & Helias, non nifi eos vna nubes
obumbrat, vnumque vt protegat obuoluit Sc obumbrat
tabemaculum. Quod tabemaculum , quia ipfeeû, nubes
lucidafinepeçcatofeipfum, & quicumeofunt, de-
fenditab omni æftu, ôç illuminât. Hoc quippe eft proprium
tàbernaculi, vtaîiquos obumbretfubfe. Vndenu-
bes lucida in qua erat Spiritus fendus, obumbrauit eos
qui cum Chrifto vnum erantin Ëuangelio, 84 tres iftos,
qui deorfùm erant, vt vnum fièrent, non omifit. Omnibus
tamen diuiniorem&fplendidioremrepauferionis &
requiei exemplo fiio per nubem dcmonftrauit «terme
quietis requiem, qyæ protegeret eos fimul & illumina^
retomnes. Dum hæcâguntur, ecce Petrus in hacaffer-
tione trium tabernacülorum quatuor incurrit & eoam-
pliuserrores, quorum primus eft dum-fieri decreuit tria
tabernacula',de quibus mox-effent migraturi ; quia ntSn iH
manüfaftis habitat Deus, neque fiib fofiorum feématibus,
cum vnum tabemaculum Éuangelium, inquo lex & Pi o-j
phetia couniuntur & complèntur. Alius error eft, quod
feruos cum Domino coæquat. Tertius , quantum dâ-
tur intelligi, quia non putauitiâm iudicij diem immine-
|r e , noninterueriientemorte , & ideo dicit , Domine borium
eft nobis hicejfe. Et hoc ipfiim, vt dixi ; ihendacium
eft; quia fi fie bonum effet, vtique in eo permanfiffent
lo c o nec tâmen aliis.fübueniftèt,, nondicogenèrihu-
mano, fednecipfisCoapoftolis, quicumeo ad eundem
Jocumnon afeenderant. Nec enim de his aliquid c ogjta-
re videtur Petrus, in quibus caritas, quam maxime com-
mendabatur. Adhuc ex hoo error quartus<ommenda-
turI dum pu tat tabernacula fieri in regno Dei manufada,.
. vbi nec calor,nec frigus, nec pluuia,nec «ftus, vtique n,ec
.jvlla-inquietudo erit. Vndc quamuis beatus Apoftolus
Petrus, tantoclari taris lumine, tantaquecircumuallatus
gloria, &illedus dulcedinc nimiæ fuauitatis, nullus ne-
gare potefteiim erraffe, etfi nsfeiens lûquebatur. Qua-
propter.quæfo beate Petre humilfimus, fi idco in monte-
affumptus es cum'Chrifto, vt fixis tâbernaçulis Domi-
num pofsideas folus cum paucis. Quod fi ribi hoc placet,
curcoæquas feruos cum Domino ? Quid igitur de te
aut de tuis cogitasCoapoftolis ? Arivforte binos per fin?
gula vif fociare tabernacula ? Fortafsis ergo tanta videtur
tibi hrafe gloria, vt placeat ribi, vt illi fint Domini-, vos
in fingulistabernaculis, qUos fabricate difponis, mauis
vt firis Dominorumferai. Neque cogitâs quod Moyfes
& {délias nunquam &nufquam.velinteffefineDeoi)o-
mino.Sed iam,qniaicaintendis, quisveftrum erit Domini
feruus,quive Moy fi, vel quis veftrum'Heli«? T olerabi-
lius ergo elfet. fi dixiflès vnum tabemaculum Domino fieri
debeve, cumquo quinqne fimul elfe potuilfetis. Nunc
autem,vt eum venia loquar, videris mihi errare, quod &C
Euangelifta te ftarur,t e nefeilfë quiddiceres. Qùapropter ,
cum omniintenrionemenris cogitandum per omnia quæ
gefta di&ave funt coram Apoftolis, quam difficile perue-
nerint ad firinitaremfideiacfoliditatem dodrinæ, ita vt
ante aduentum fen&i Spiritus parum vimitisnabuerint.
Hinc igitur eft,quod beatus Petrus tantis moueturimpul-
fionibus,quamuis deaïnore Chrjfti i&fideimagnificen-
ria,videamus venire,error tamé in çaufe eftqnod tria fè re-
, .promiti
l l i
iim i f .
1
în Ëtldftg. (Md tth Lib.Vl / ƒ,
ptomittit facere tâberhacula, vnum fcilicët,acfi priuatim
Iefiljâlterum Moyfi, & alium Heliæ, quafi non eos cape-
ret Vnum tabemaculum, neque in vno fimul omnes con-
| fiftetepoflenti Et hocvtOrigènesvult, inftindudiaboli
malitiofefiebar, dumoperabaturper èum, qui nefeiebat
fecramenta Dei, neque quid loqucrétUr, volens non elfe
fimuHefum & Moyfen arque Heliam, fed feparatim eos
ab inuicem trium tàbernacùlorum obtentu j quod fiéri
non pocerar. Nam fi ih vnum fint Chriftus & lex ac Prophet
« , tufic Chriftus vere Dei filius comprobatur, fie •
que lex & Prophet* vera prophetafle inueniühtur. Que»«,
niam lex & PEophet« teftimonium dedenint .de Chii-
ftb ypr^dicentesea quæfutura erantin Chrifto,&Chri-
| ftus teftimonium legi & Prophetis quod vera propheta-
uerint, dum Prophetiam illorum ipfis rebus adimple-
uit. Neuter eorum fine altero vera dixiffe probatur, con-
. tinno fi ab inuicem, quod non poteft fieri, feparentut;
quod force fieri cupiebat, vt præfatùs Doctor fenfit, mala
fuggeftione inimici, Petrocficente, Facidmus hic tria tabernacula,
nefeieris ( Euangelifta tefté) quidloquëbatur.
Tamenremedium eft érroris, qüod benigniffimi Magi-
ftri, priufquam incipiat facere quod errons eft, deuote re-
quiritur voluntas. Sed felfum negarinon poteft , quod
bonum Petrus éflè teftatur. 'Dominebonum e/?»o^,inquit,
htcejfe. Quod fi bonum fuiflètillic eos elfe, manfiftèntv-
tique ibi, nec omififfent facére quod erat bonum. Sed
quia non erat de veritate, ideo felfitas fuilïè non negatur,'
fien t &illud quod ait , Propitius tibi efto Domine, /fe» erit ti-
bïhoc. Veruntamen quia lèçundum propofitum hic Petrus
iam à Domino beatus & fendus erat vocatus, & filius
gratis Dei,quid eft quod oberrat? Ideo credere debe-
mus & corifiteri, quia omnia illi iuxta Apoftolum Pau-
lum, cooperanturirfbonum, etiatn etfiab aduerferio ftimu-
labatur in aliqüo; quoniam proximum indulgentiæ eft, ;
quod de exceflu venit pij amoris. Nam &ipfe vcLucas ait
fqmnum pâciebatur, & qui cum eo erant teliquigrauati
dicuntur non fomnofiquidem carnis, fed fbmno mentis.
Vnde ficut in hoc dido ignorantiam Petri non approba- |
mus,ficpræcipuümâmoremilliusergaDominum vene-'i
remur, & feruorem fidei, quem fæpifîime apertis indi- |
ciis idem validifîimus diledionis fu« executorintus ce- I
lare non valebat, fed fiagrabat foris ardor quem intus ge-
rebat.Inde eft qüod fupra interrogati di(cipuli quem, eum
effe dicerent, ipfe primus pro omnibus refpondtt, Tues
Chriftus filius Dei viut.lnde quod eum non vulc pari, fed re-
darguit dice ns, Propitius efto tibi Domine, non erit tibi hvc. Inde,
quod imminente horapaffionis fiiæ, dum ipfe dicë-,
ret, Oninesvos feandalumpatteminiin me, in iftanoàe. Cum
aliiturbarentur,intrepidusifterefpondit, Etfi oninesfean-1
glôriam bonam ëlfe,nec làüdalfe fufficit, fed eriarn d e u i
ti'bne præftantior impiger operarius occurrit,& pollicetüt
communisobfequiiminifterium. Qui quamuis nefeifet
quid dicéret, offerebat tamen feruïtutis officium , quo
nô inçonfultapetulanria, fed præmacùràdeuotio früdum ;
exhibebat, accumulare fibi cupiens mercedeni laboris. !
Nam quod ignorabat quid diccret; condirionis'&it hlr»
man*;quod vèro promittebat,deuotionis obfeqülum, Et
ideo petrus a Domino non reprehenditur,quia etfi difpli-
cuitignoraflèquiddiceret, placuit tamen tanta deüotio !
Deo.Ec ideo inter h«c verba fada eft nubes,qü* ipfos te*
geret lucidiffima,& eos pbumbraret,Vt feirët Petrus, quià
non néceffe erat tria tabernacula fierfoum eos videret nii-
be coelefti obtedbs, & quafi fiib vno tabernaejulo coopë-4
riri.Vndie cpnfequentefait Euangelifta»
A D H v c eo loquente, ecce nubes lucida obumbrauit for.4]
Nec dubium quin ipfeeft illà nubes, quæ fufeepit eum ab
! ôcülis omnium Apbftôïbrum,quandô eleuatus eft in cqî-
, lûm.Sed&'inveteriteftamentbcoramfiJiisIfraeljCoiurn-
nam nübisper diem,& colümnam ignis per nqdem præ-
ceffiftè legimusjfed quod lucida efletaliqua eorum, non ;
habeimis. Quinimbariteaduentum mëdiatoris(vt feri-
ptum e{t)Ténebràfitaquain nubi'm «eris fuit hoc eft, verbo-
rùm feienriain legé atque Prophetis occulta & obfeüra,
<Pfamufe mufti qu*rant,ipfe null es vtrum corporea fuerit
ah non' ? Sed reftac tamen incelligere, quidquid fuerit
quod magnum fecramentum fait. Quia noui teftamenti
dodtrina, non iam innubetenébrolaobtegitur, fed per
nubem lucidam tonansparerna voce perfpicueauditur. la
pfefiquidem nubes non ignea, non tenebrofa, fed lucida
fuifle prædicàtur. Quia non in igné terroris nunc venit,
non in caliginecæcitatis, fed ip lumine veritatis illuftra^
tus à Patriarchis Chriftus&â Prophetis lumine clai itatiji
illuminatus. Et notandum quod nubes lucida Moyfem
& Heliam tenet & obumbrat. Quo’modo lucida eft fi ob-
umbrat? Nam Scv'trtusaltiftimi obnràbxoX. Mariam. Idcft-
co intélligendum h«c nubes aliquid quod illuminai:, 8t
..luçer ad aliquid quod obumbrat. Aufert igitür Moyfem
& Heliam, & occultât. Et cum eos feheat & occultet,
non tamen iâm Moyfeis 8c Helias de hubefenantinqua
latent, fed folus pater per nubem loquitur, ïolaque nubes
lucida pàtérnam vocem exprimit. Sicque nimirum noui
teftamertri gratia, legem 8c Prophetiam obumbrat &
cbnférüït, àc tenet, occultat>& obumbrat in Iictèra.Con-
feruac aurem iq fpiritu , occultât iri «nigmatibus & fi-*
guris , renet in myftcriis. Sicque fit , vt qu&quid lex
&PfOphetia loquitur, quanquam Ipiritàlrterobferuari-
dum rctineatur, non iam per vêtus feftafhëntum, fed
. .. . . . . « . . i --V ; , pernouumaudiafuQlicutpêrnubemlucidamfolummodaltzattjuennttnte,
egonunquamftandaltfabor. Etiteruro, j doDeüs Pateiloquividaür. Iam deincepsMoyfestacet
Domm, par amfum tecum, & in cmerern, & in mortem ire-, Helias filet, & per fplaiffiubém paterna Vox fonat & âum
ÿ i
Èxod. IJ.zi
F
r/.il-ix*
Rurlulqne, E'iam ft me oportueriimori tecum, non te hegabo.
Inde, quod gladium educit, & auriculam ferui Malchi
abfeidic.,'H«c omnia & alia quamplura de feruore fidei,
& ardorepij amoris in Chrifto , veniebant, quamuis difi-
penfetiuelatistentarionibus exerceretur, quem; vt cre-
dimUs, licet eis crederet, omnia ilico operabanturih bonum,
qui futurus erat PaftotE. clefi«, vtexluis infirmita-
tibusdifeerernonfolumhumiliari, verumetiam & alios
tolerare. Tamen pium eft cogitare, fivifa Domini vultiis
claritare, vult deinceps ih monte manere, & nee ad momentum
defcende.re, relpuic gloriam mqndi & totum
quod in mundo blanditur,lbla ei claritas, qu* deChrifti
facie refplenduit, placet, quidputarepolmmusquomo-
do placeret ei,fi talem tunc polfet intueri per corpus mbr-
tale,qualemhunc cernit exutus iam mortalitate! Vt vere
fatearnemo quiedicerepoffir, quantum eiplaceretvltra
quam mensconciperepoftet. Verumetiam adeo non eft
Petrus arguendus, quia recelleratS fe, quafi iam gratia
relurredlionis futur* illedus, fi ait inter myfticaadmira-
tionis fecramenta, Domine bonum eft nos hie ejfe. Cupiebat
etanim beatus Apoftolus Pauluseodem ardore fidei dijjol-
ui, & effe cum Chrifto. Fortaffis ergo & ifte quia pr*graua-
tus loin no fuerat, idco piitabat quod refiirrcdridhis fpe-
cicmfolutuscarne, per extafin iam videter. Quam fane
Biblioth.Vet.Patr.Ton:^tPars i.
N ie eft filius meus dileftusjn quo mihi benecomfl.icui,ipfiiht
audite. jHictftjacfi dicat qui naturaliter meus eft filifis*&
hic eft qui mihi à natüradiledus eft.Efgb.hic, non aduer-
bium loci,fed pronotrien perfbnamdemonftranris eft, eo4
qüod prStêr hune nullus alius propius eft. Et ecce ablata*
eftcuiàfigehdo'rum.rabernàculorum, quiareceffic Moy-
fes,receifit & Helias, qui ferai erant & non domirii, Re-
ceftèruhceigo, nefbfredubrum eflèt, Pater de quo iilorâ
diceret;Nuncautem, quiafelus remanfit,certùin quia & H
lex & Prophetia ad eimi tranfiit,& vox Patris, nondeafior i
addifcipulosqiiamde ipfo fuit. Ac fi diceret vox diuina,
Hicfoî iis qui reman fi t eft Dominus.Hic folus, quem eftis
fequuti, diledus & vhiculs eft filius. In hbcfolo & non ia
Moyfe vel ttelia, mihi benecomplacui. Ét idèo pr* om-
nibus &anteomnesipfîimaüditei
E t audientes difetpuli ceciderunt inftt.ie;fuasfuperterrams
& timueruntvalde.]Vox igitur ilia quæaures difeipulorum
percuffitjfiuè pèr fèmetipfam,fiùe per Angélicam creatu-
rahii élem e n cum, qh* lucida refulfi t , ;D omiftus comni ô-
uerit,-tamen per nubem fortuit. Quia vero de nube pro-
cefsitvoxquædifcipulosirain terram proftrauit, in mo-
dumtbnicrui fada fuit, ficut tunc quando imminence pa fe 1 ioan.xiAj
fione idem Filius ad Patrèm dixit, animamea furbata z8.iy.
............. Ï Î Ï X l ____________ ,fit I '