f Pdfihàfij Ratberii
tua, fed fides quæ per dile&ioné cifca Deum & proximu
fbrticeF opferabaturi augéns fibi pïæmijjjmaë cura côferur.
Màhifcftë hamq; nouera t Chrifti potenriâ.quod nee I0C6.
co'rfcludkur,ncc fine terminatur,ied vbiq^pollet. Idcirco
fiait necyenireilium neéeflead eu ccedidit,irahecdeferdfentibus
demunvfidé èxhibëat lùæ deuotipnis.Hocquip-
pé iplà coniùhdtio probat,dumdicit', Nam eW,gàvfenten-
tiàrri conneâensautordinans.Ac fi patenter dicat,Domine
non fum dignus vtintres fil b tectum meum,.fed tantum,
cum fisRex æternus fub nùllms imperans poteftate,
re fâmutwm ex domo adeum putauit.Sedüir.inquit, ver.bo, tantum die verbo»&lànabitur puermeus. Nam &„ego,Ii-
&fafiabittir puer meist y Quöhibx reuera verbo làiiabitür, I cet fiib poteftate alterius, (forte Ducis,aut Regis)prælatu3
quia verboDomini cttli mrnati funt.EtfuiradoârrnaCé- 1 in minifterio honoris*, habeo fiib memilites, & dico huic
tnriohis.'Fateör piàhe/abibëunte ætatèiqttôltuhq; legere I yade,& tarnen Vadit>accçtera,quanto màgis tu non lub a-
potui-Philofophos, ficiit nec Çhrîftus ttmta fidë in-Ilrael, ' liquohaberis exercitum Angelorum, &eorumobfequio
qüam potenter cundta difponis ?>Prius hamq; verbo cun-
êtkpotes, deinde magriomm milicum officio poteftarive
poflidës : in altero quidem Maieftatis Habens imperium,
in àltero veto dignitatis obfequium.- Qupd fi ego fub poteftate
alterius tanta queo fine läbore per fubie6tos,quâto
magis tu vtiq; per éximios apparitores,qui. verbo fimulo-
mnià potes î Facit enim hic nofter Philofophus ifldmSfcio-
nem comparati onis à minore ad maiorern.Idrirca infit, Si
egofubpoteftate alterius tanta valeo, oftendens, quod
Chriftus iu xta diuinitaté,(iib hulljps fit poteftate, & tame
éræfitexerdrib.etia iuXta humanitatpnuVndç &,Rex5 abr
bàoth,hoc ëft,exercitüum voGatur. Nâ omnis,Vtaiùnc,ar-
gumentatip dviob .fit modis&ùt per ihdu6tioùem,aut per
ratiocinationem .Sed induôtioab aliquib.læculîiàpientib;v
fenfim per exémplum ftudeÉ,vt hiéhofter orator,anim um
iüdicis permóueread efteüüi^.Hinc cette, de re nodubià
ipfc.nobistWién^rgümèntum:, imrno pereüth Spiritus
diuinus,àquoilluftrabatur,adcrèdendumidquodadhuc
dubium era t,planius induciffir. Simifiquogÿmpiiq exag?
geratpaulofiiperiusexordium narrandiad Dominum, ta
per fe.quâ etiam perinternuncios, more Rhetorum. Pri-
mum'enimnarratbeneficiai&humanitates.qupdadifica-
Ueritfynàgogamludæis, & dilexerir gentemillam, quam
nouerarBotninumdilexifle.Deinde luppliciter eum Do-,
minum vocan s,dicit,Pwrr m e u s 'Meet in domo ,<& non quali-
tercu n q u e ,fe d paralyticus,z c dein ceps, & male* inqu i t , t or-
quettir. Quod (olum fufficeretad pcenam, fi torqueretur;
tarnen addiditjw<»/ßxad côparationem eorum, qui aJiquan-
do toijquentut yt corrigahtury aut probentur. Hic anterh
m alé torquetur propterinfelieitaté peccati. nob vtemen-
detur quidem, led vt iam malepuniatur»Echbcdiéto filet
coeleftis ófatQrj-âc-fi patenterdiceret; tibi quidèmaperui
vulnëra, tu medicus es, nofti melius implere officium Si
• præftarefalutemVobquam venifti, quialâlusrhundi cre-
deris. Nihilominus ergo mirandum in eo qùodait, Habeo
fu b tne m ilit e s ,d i c o huic Vade,&wadit>& a li o v e n i,^ e n it ;&
feruo meofach o c .& fa c it.V u to enim quod omnia coeleftiari-
matus état,qui & diuinitatem in homine deprehendit, Si
officia coeleftis militiæ pleniiîîme intellexit, & feruorû ab
his,vt æ ftimô, fècreu i t f am ulatû.Nam ille internus arbiter
alio interduiq djdtAngelorum;vade,dumad nos eos qua
ïçpe mittit.QUiaad‘hoc in minifteriofimt pofiti illiïuper-
ni Spiritùs.pïopteriWosi’qui hæreditatem açcepturi funt
iàlutis;vt noftrce vitæ negotia quotidie dilponât, Si fingu-
lorum operarenuncient Creatorj.Alio veto-, veni,& ve-
nir.Quiài&eos quos mittit , ddllosquos indefeiïpsintus
ad lauaemfuitënet,bmnesad-iè venire iubetv ^lon quod
i ta nec ego taiïtamin e&lapièhdjîinuehire pètui. Et qiiod
illilsxîqttmi fabncamUndî neqiiiuérdhtintélKgçre, hôci-i
fte in vno panio cprpulcujp totüm depreheridit,&diuini-
tatisplen^udinem îü eo ihhàbitantem-pne'èinfit. Aceéflç-
rat nimirum ad eum Verbüm, per qtiôdfÉ)eus Pater cnn-
â:â«eiàuerat;hoh prélâtittum qtiidëm.ledconiubftàntiâi'
le ô^'cb*tèrnû.IdcircbrogaciDitVfr&i)i^i^firbfeâb ebo-
perator PacriFiliusi&/fidüc pereum Pater omnia vel dicky
vol fàcit$itaipfe c um‘eb'p'ër îè ôperatur & iubet. Quod hic
reâ« inrelligënsiDif jinquit, verbo, ex tü4 icilieèt'Cbnfikb^
ftam-iàlitare, qtijà'Verbu#)’& Sapientià'ësDei Patris : Sà-
pientiàautem fenicâs èftbrbis terràtum“. Et mox profeélo
lânabk-ùr puer me us) Efficacia enim verbi pertingit àdo-
MïHaj&ideo noli vexarecorpüs, qubd- vërum.eflè Cof>fi-
teôr. ‘Neque eninf te pailîbnibüs & labôrecarn’isfatigâri
cxbpto, quaâ te ^rp nobis fùicepiflëpeniras nohigriôtfb;
rêdmaieftateoperarijVidehçetVerbipOtentiaéQuiainvna
eadëmque per/bAa fidës meamihi DeumiSc hoihiné praê-
dit»cNéeidco,fiCÿitquidàïn hærericorum,duasperfonas
\ |o ce r, fe d die, i nqn i f i Vf rié; fcilice t Maieftate fu a , & (ànabi-
tnr puer meus.Gui^fàoïtitëifàiEgojncpKiï'èniami&cùrabv
eum. Mirum ergo* ESee bfFertpr ei-,quou ipfe nonexigit*
Guidam au té r egulcypôfèenri vt defèpndéret, priuiquam
mbrctëtur-filius eiüsÿOmninodçnëgaffir. Nunqiiidiéfgb’
perfpriârû acceptor eft;DeuS,praBfèniit! bum ille régulas,1
hic Centurie fiiiireiègatiur/’A^bfir.Alibquin honoranus e-
rafiread donmreguh,&pofce'nti tribuere,quâad domü
Genturionis,& reCufanéi ofFerre.Sedfides jn eau fa eft. Illè
vt etudiaturyquietedidit eumnon-pofleabfentem curare,
cum efietvbiq; tbtttSi&prçiêntërti a defiè filibjifteverb Vt
eXerceatur ad ampliptà ÿ'& nbbis in'notbfçat quantis præ-
miherecvirtutib.adrquemDoriiinuslibenteri'regaudèaet;
difeant igiturèx hoc lo^bimitatbres Chrifti altiorafeculi
contepmere,& humiliai ic^aril eumiDpminusad filiu re-
gülî ire diftuleriti&adïëtuüCemurionis moxvenirecon-
ienfit,Vt &ifte pfobetnr,&noftra ex eo luperbiàreprimai-
tur\Domine,\riquiy, honfuim dignus vrintresfub teffüm meum.
Sic ftimîrum omnislê humiliât,qui diuinitatéChriftipræ-
ferftemferrenqnvalet:HineMoyresexcolloquioDei,etfi
perænigmaloquûturjNoM^w j inquit, Domine eloqüensfeu
dignus ai beri & iiuduis terttus, ex quo ccepifti loqui cu feruo tuo.
HihcAbraham yfè terra ac cineré eoram Domino fàte tur.
Sed&lob poftvifionem., in-fàutlla & cinerepromittitCe
peÆgere poenitentiam.Cirius ôc^pfe Petrus miraculo per-
motus,exelamatfncâptüra pifciüm ,Exi à me Domine, quia
h«mopeccatorfùm.Ta,mehicttôà (è Dbminum repellit, fed
fate tur quod nô fit dignits vtintret fub teâü eius, & verbi
maieftaté inéoplehiffiméeÔfitetur Jmplorat enim abfèn- 1 ab eo vnquam exeat, fcilicerabillaærcrnævifionisdulce-
tem,vt præfentem föinßnuet, cuius indeficiens prxfêntia t dine,dum ad nosveniunt :ièd hoc eftillis i re, q uandoque
vbiq; àaeft,& potentia omnia coplet.Tum deniq; altiora. creaturarum,& noftramintendere caufàm. Ve n i te ve r o in
promoùês,licet occulte,de fiio'exemplomanifèftiorador j cpntemplationemillius immenfie Maieftatisièmper protêt,
quod Angelorum oblêquïoetiam Humanacurantür. penfîuSafpicere. Vnde reâre dicitur, In quemdefiderant An-
Nam & ego bomofum $6qukjub poteftateçmfiitutüs ,habens gilifroJpicireJEo namque defiderio, quo magis defideranry
pibmemiliter,&dïcohuicvade érvadit ,& altoveni,&vehity magisgdeüm venire'creduntùr; quiaimméfuseft&fiim->
& feruo tfieàfac boc,&facit. Mira prudetia Genturionis, qui mabeâtitudo>quem àfpici unt. Caetera m quod ait,Erferuo-
fubvno mométotanra,perfeqùutôséft Maieftatis arcana, m eo fac hoc,&fàcitx Vid et ur a*bh is dæmonum feruitia pru-
quando & vifibiliaatqjinuifibili^ Ghriftofiibie<ftaeiTè p- déter iècretiiffè^quos &fêruos appellat , & ab:eo ficUt neP
ftendit, per quem omnia confiant & Angelorum admini- , redire,ita necvënire, fiio exemplo vnquam defignat. Ni-
ftrari officio. VndeidéDominusRex exeteinium in lêri- ' mirum , quia lemper iè fùalque nequitiarum fraudes in-
pturis (âcris quantotiens prædicatur. Non enim ad humi- tendere,non ex diuino iufiu, fed pro fiia pelleâi fuperbia,
litatc fuaminhnnandam,vr quidam volunt, iftatënrurio • non omittunt. Quiaficuç ebrum eftire i nec aliquandoat>-
mdidit,quod homoeflécfiib poteftate cönftitütus, quafi his,|lefinére ; itapoteftatéDomini agente, qui eurUin be-
exindcriiagispeccatórintelligatuiiledvtperfcól9orator,. .nevtiiîumaIis,velintnolint,.expientomnia.quæfibifunt
gutPkilpibphuS,inducit éxemplumiquqanimum piiftitiii imperatà. .Nam $c in ahtiqüo populotRômano, quosliH
tudicissxofficii fiiiqualicàte nioueatad çffeâum , &cre- bertasgënerisnobilicabatvfnulluii eorum quosiudiciaria
i» Matth. Euang. Lib. V.
« fententia s qutmpkm tor^aebàt ctucUtibus; oblecramusettatibus.&quoridieclamamus^SB
fedior emmlibertas viri pro feruo rogat. Qui quâuis nec
dum fit renatusexDeo,dum adhucin came fragili peccat*
quia fi ex Deo natus elïèt,vt Ioannesait, penitusnoh pecdânMb
lus exaâorpoenarùm iùre creditur.?Sed tortoresilli nimirum
intelliguntur ,'qùos & po teftas premir vt obedîat im-
peratis, 8c conditio peccati vïtiat, vtin malo mib.ftri poe-
narum fine,qui nûnquanT aliud queant, quamuis male ve*
lint, nifi quod diùina æquitas decreuerit. Vnde & in hoc
eodém Euangeli o rare tortores appellantur. Quod prude-
ter iftè intelligens,fupplieiter fuggerit Dominum per An-
gelbrum obfèquia omnia implëre poflè. Quorum officio
comoris infirmitas,vel Contraria poteftates, quibus for-
tafle ifte torquebatur ; quiailli malig ni nihil amplius pof-
funt quam quod iubetur, procul ab homine pel leren tu r,
maxime ille cumfolopoflèt curare verbo» Multa liquidé
hic,fide,quamuis adhuegentilis, intelligere potuit de di-
uinis, & prudenter edicere de arcanis. Idcirco lèquitur,
Audiens le fus mvratui eft.Qmd ergo miratus eft.?N unquid fi-
dem,quam autiplè ante non dederat, aut eum tan ræ fidei
prius fore non præfciebat?Non vtique; fed fidem laudat 8i
approbat,qua iplè dederat, & miratur, vt nos admirantes
fàdat. Sicquoq; &ad Abraham dicitur, N une cognoui quod
timeasDeum,id eft cognolcere faciam.Qui nimirû loquen-
di modus in icripturis lacris vficarilfimus eft.Sed tamé,fleuri
perfeûus timor in Abraham diuinicusin tan to fidei o*
pereapprobatfir, itainhocCencurionequafiin primitiis
gentiû, fides perfeâa ex Domini àdmiratione oftenditur.
Ërgo in mundbnihil in conlpeébu eius mirabile, ôc tantü
vnius admiraturfidem.ldeoquelèquentibusait;^;we«^ico
Vobis,nonînueni tant am fidem inlfrael. Nô de omnibus prio-
ribus Pàtribus Sc Sandtis hoc di<ftum putamus, led de lo-
liseiufdc ternporis loquiturhominibus, quib. ideo iftius
antefertur fides,quia eos,licet lex autPropnetæ.tamé longa
eruditione perduxerant ad fidemjhunc vero, nullo do-
cente alio, pater lolus per Spiritum làndtum plenius infti-
tuit.Non enim caro & languis eum ifta perdocuit, fgd pater
Chrifti coelitus relêrauit. Vnde per eum,necimmerico,
fides gentium collaudatur. Nam in priori leprolo vniuer-
lî tas defignatur, quos lepra peccati originalis relperlèrat,
in ifto vero Centurione lola gentilicas aggregatur. Cuiùs
nimirum fides,vitra Iudçorû.multis in locis,propterChri-
fti gratiam,prædicatur,quia genres mox gratia prçdicatio-
nis &lignorum percepta plenilfime crediderunt;l^/w/4«-
tem, inquit, me non cognouit, &populus ille me non intellexit.
Non quod in Iltael làluato tune fides aliqua nô fuerit, fed
in ifto plurima Si prascipua,quafi in omnib. gentibus, ap.
pcobatur. Oftendit deniquein illoeleâos per gratiamex
gentibus,proptereàfides eius Ifraeli cum pomorü frudtib.
præponitur. Frudfus autem fideifùitcharitas qua Deum
& proximü dilexit;prudentia Si intelle<ftus, qu-bus in homine
diuinicaté deprehenditjhumilitas fundatilfima, qua
le indignum quem Chriftus accepto fert,conficetur.Iufti-
ficatur autem ex fide, & primam carnis conditionem non
lpernit,cucamgerens pro domefticis.Quapropter necim-
meritOjvirturum militia circumuallatus, Centurionomi-
natur.Centutio quippe d centum nomenàccepit.Cente-
narius vero nùmerus de læua lêmper in dexteram, coronâ
coeleftis & beatitudinem dcfignans,transfertur, eos ofté-
dens in beata vita fùturos,quid dextris eruntlocandi.Qui
profèdo, quiaperfeéri funt, neceflè pro imperfeélis Deû
exoran t,eo quod adhuclùb Ipiritu fer uitutis, quafi pueti,
timbre ptemantur feruilijquatenus ab èis paulatim perfe-
âaeharitas foras mittat tîmorem. Sed tarnen adhuc eadé
gentilitas,quia needum tenata, ideo lüb poteftate alterius
elle fertur; Habens no minus fub le milites, quam & lu per
fe Dominos,qui fibiad vniuerlà.quæ carnis erant.officio-
filfime male famulabantur. Sed&iuxtaTropologiam, fi
quisCentcnariam atrigcricperfciftioncm,quafi Abraham,
Ëâapexrepromilfione generans, inueniet quo mifer in--
trorfusgemat. Quia partus adhucin vtero, quafipuerin
domo,male viriorumlanguoribus vexât us, pataly ticus, ia-
cet. Altera pars etenim eft in nobis centenaria , de qualpi-
ritales fimus; altéra vero animalis, vnde quæ Dei (untneC-
dum retfte làpimus; quia aHimalis homo non perdpitea
qua funt Spiritus Dei.Nâ ex eo quod làpimus pro noftris
Biblioth. y et. Patr.Tom.y.Parf i.
caret; tarnen,quia Centenarius, Deum addexteram Collopandusobfictat,
exfidequotidiecuramr,D»«i»jJinqmési
futr mus iacet faralyticusïn domo. In doroodnquam ,'dc qua
didlum legimus ad auimam, obliuifeere populum tüîim &
domwmpafrwrflünhacquippedomo.lcUiccthmùsGeculi,
ornais anima paralytica iacens, id eft, intus diiToffitâ; nec
immerito, eo quodhadenus, ex patte animalis lit ,pueir
appellatur.Et puer licet centum annönim, hlbm morietutj
qui ptofedofèmper donee puer eft, tnaleadæiiiombus
torquetur.Idcitco tam diuquam taliseft, non aiftima-
tur dignus, vtIefusfubtedum eius ingrédiatur. Multttrii
eft enim,ad quem Chriftus in träte dignatut, vt tnâhfioné
apud eum facianPropterea ergo primum per humilé confemonem
exhibenda eft noftra infirmitas, quibus intus ih
animo torqueamur malis ; tünedemumpöfteüram, hö-
Ipitium bonorum operum virtutibus præpararidum. îti-
terdum tamé licet fimus fub poteftate Principis hüiüs fie-
culi,creduntur fubelfe nobis yniuerfi appetitu s carnis, &
nos eorum rare dominamur. Hinc quoque ad Cainçüm
de peccato in foribus loqueretur,5«^ rë,inquit, erit appétit
s f«»w>quorû fi bene dominamur,fi ea quç libertatis füht
lemper fedtamur, vt de feruitute àd integrü transferamur
in hberratem,tum fidem reOam,cum bonis OperibusDo-
mino exhibemus.Re vera mulcum diftat ihtet fidem,& fi.
dem,licet vna fit fides omnium,ficuc A poftolüs m^Ha,tides,
vnum Baptifma. Vnde & fides iürc dicitur fingùlôruta,
non quod alia fit fides alteri, & alia àltèri, Cum hoh fit nifi
vna fidesjfed in vna eademque fide pro dohp grati q,Sc vir-
tute animi, magna fit diftantia quantitatis. Inde nimirum
eft,quod & fingülorumdiciturproprià, & tarnen Gathp-
lice vna pmnium prædicatur; quia nifi hæc vna eademque
teneatur,nulla eft altera. Propter quod Dominus nequa-
quam,non inueni iftam fidem in Hrael,quia omnino fi di-
ceret,omnes extra fidem eflèntifedaits non tan tam inueni
fidem,vt fit vnitasin fubftantia fidei intelligenda,& quantitas
meritorum ihiplà eademque fide à Domino recotri*
penlànda. Hinc quoque Cananææ dicitur mulieri, O htü-
lier magna eft fides tua.Veao veto,Modicafidei,quare dubitißi.
Quæ,fi non mulcum intereflèt, nec iriilto modica eüiparetur,
nec in ilia deniq; magna laudaretur. Tamenih vtrifque
,ficuci & in omnib^ qui fane làpiunc, fides Vnâ Vêl cor-
rigi tur, vel prpuehitur, vel proponitur quoqu è ; vt ab aliis
imitetur.Cæterumifidh fides, Jicetdicatür, hoh eft fides,
quia de corde fingittir. Quod lifiilfi falfhht de Trinitate
crediderimus inanis eilôiTpcsnoftra; caritas quoquein-
certa.Quia dum falliim diligitur.vera elfe ho poterir.Pro-
pter quod in ifto quod veiam habuérit fidem & ttiagnam,
non ob aliud laudatur, nifi vt imite tur. Quod fi voluwùs
eius imitatores cenferi,nô audiefidtis ^ r e iö n , ac cæteri,
qui phantalma Chriftu fine verâ came fuilfe dixèrüttt. I^o
Arrius,qui créât urä eum pütat cüm Verbo, qüod in prin-
cipio erat apud Deû, créât öihtlia, &foïo fermone reltau-
rat vniuerlà.Non noua hætefis Feliciana,quæ vetetü cine-
res voluit remouere,duas perfpnas inChriftointroducés,
Verbum Icilproprium Dei filitim,&adoptiuum inDeum
hominis filium cum hic hominem Deum intelligat ; cutti
ait,i?/f verbo. Alioquin^^ nifi vnüs idemq; elTetbeüs & Homo,
potius ad Deum interiüs, quam exterius ad homine,
orandum elfet. Queriietfî minoratum ab Angeljs Cerne-
bar,tarnen eundem ipfumhominem, perhocqUodVnus
erat cum Verbo,dotninâri lùper exercitu Angelpf üm fuo
exemplo aperrilfirtiedocet. Idcirco credendû, quodho- I
mo, quia medicina nobis à Deo pâtre eft, Verbo di-» '
cit & curat.No tarnen alius iplè,Si alia pèt/oila Vèrbijquia
Vérbü caro feélu eft, & habitauit iri nobià vnus idemque.
DràOjiriqui t,robis,quod}nulti ab Orienté,&OcctdeAteve-
Htetsti ] &c«tera quæ lèquuntur.- Quærendum ergo quo-
modo vêtaient ? Nunquid grelfibüs pedum?Non vtiqae,
fed fide.ac caritate, arque humilifate, quibus ad euin ifte
acctmtgrcfiibus- Eo quoqüê quifqtie magis perüeniet,
Eph. 4-5*
G Mat.tf.x8.