A
Matth. x8.
A c t i l .
l ° f s -
C
Eph. 4.
mpUran^uereperiaturîHinceniiti(Tominusin euange- I Hollis nofler, vtiaffi diximus, propter malitiam draco:
......... . HH lio de pufillis tit Angeli eorumfemper Vident ftdtm pa»t-r1i s mei nrnhlpriillm!inir9r»m /rfllanc _______ 1
quiinc&lisejh Hinc de Petro ad ianilam pullante dicitur, ;
quiaangelus eius eft» Hinc lolue principem exercitus do-1 1
mini intetrogatjdiCensiNo/?«-«, an aduerfartorum? Quod
aucem & draco angelos nequam habere defcribitur, nec i=*
pfeqps creafle,led luperbi* ruina lecum paricer deiecifle
intelligitur.Ideo hanqu e eius vocantur,quia ad eum perti-
nere& eius volu nratem perficere comprobantur vbi etiam
paricer malorum hominum forma comprehenditur. Nam
pro. qualitatib. voluntatum,& de diabolo leriptum eft, In-
imicns homo hocfecit- Et de Iuda ad apoftolos dicitur, Vnus ert
‘fobts diabolus eft. .Quod ft itaeft, imo quia ita ell ergo & nos
in bonorum angelorum numero comprehendimur, iftius ,’i
reuelarionisacceftancibus verbis , quibus poll.modicum
homines vicifle referuntur,cum hie angeli pugnalie dican-
cur. Sequi cur.
E t non ‘Valuerunt, neque locus inttentus ejl eorum am-
pliusincdloa
Cum maligni Ipiritus mulca prxualeantaduerlus quol-
damele&os, quosnonnunquam poft abrenunqiacionem
eius dum refiftentes impugnanc, fibi per operationem ne-
quaquam fubiiciunc: fiuntq; habiratio & locus perempto-
ris,qui pridoerant& habicado locus redempcorisrqUos tamen
quia eledi funt,aur celerius aut cardius amiccunc.-quo^
modoaduerfusxepugnances nu valnifle,neq; in cxlo quod
eftcor eledbtum,vltra locum nonliabuifle iidem malign!
Ipiritusdicuntur KO quani muhipoftabrenuntionem ho-
ftis noftriiam pene vidores,ad eum funt rcuerfi, locus
habicacioque eiusfadi: qui tamen diuini gfatiaante mortem
praeuenti, refipifeunt a laqueis diaboli a quo teneban-
tur capciuit&denuo lentiunt beneagences impugnacorcm
quernancq paululum habuerant mala agentes fautoreni*
QuomodotYgoCvc diximus) non pramalentincafio,.neq;
locus eorum amplius in illo inueni cur nifi pars a coco intel-.
ligmdaeftjcuipr^ualeread *ternam mortem malignbruiri
turba non poteftfln qua locum habitations inuenire non
pocuit,quia poft abrenunqiacionem eius, nuilum eis v,el in^
ndelicacis crimen,velopetadonisperfuadere poteft. Hoc
eftenimnort valefepugnancibus refifterej necin eis Viera
locum intienire.'nuUum Icilicet mortale crimen pofle im*
S ere,per quod illorum corda debeatpoflidere.Vttde&
iSadmonet, dicens: Nolite locum dare diabolo. llleenim
locum dac antique hofti, qui quodlibetmortale crime ad-
micdt.Nam hi qui minimacommitcunc&camen a maximis
eauenCjhabitacio antiquihoftis nonfiunc,neC eo pr*ualen-
teiiiccumbuntquia&ftper deledationem corda eorum
nonnmquam penecrat,nbn tamehper confeftlum inhabit
tac.Intrat inquam per minima,fed non inhabftat per maxima.
Illenanqueeius fic habicacio>in cuius mente regnat
peceatu.Tolleregnu pecCatoino inuehiturldcus diabold.
Vnde&Apoftblusquiaintroicu eius ad cordafideliumhr
minimis exdudi non pofle pr^uidit.perpetuam illi habica-
tibhem auferenda pr*monuit, dicens: Non regnetpeccatum
tnnflro mortali corpore.Ve 1 cercead Uouiffimum eccleiue
cerCamen,quodtemporibus anrichriftiimmanius contra
holiesliios habebic i oculos h*c nouiiSma prophetia re-
tendit, quando ab eofurtditus excludendi, ex toco fupe-
randiemnc.Etideodixit, aduerfus earn malignbs fpiricus
ye]prauos homines non valiifile,neque locum ampliusin
in ea habuifle:tanquam fcihcec ab aduenm redemptoris u
nito contrahoftescertamine, ac deinceps toto tempore
fethvet innouato,& nunquam finito, in cpnfummatione
feculi terminetur. quo perado, ifta fententia Complfiatur
qua dicitur: [N<?8 valuerunt, neque locus eotum inuentuseflant-
pliusinulof]Non valueruntrcilicet, quia in fine Certaminis
iuccumbenc. Neque locus inuentuseft eorum amplius
I in cada,quiafundicus ab ele^tis cxclufi,decipiendi tempus
vltranon habent. Sequiturj
(E t eicflus eft draco Metnagnu*,ferpens antiquus, qui
vocatur dtaboltts (Jrfathanas, qui Jeducit vniuerjum
orbem: &proiettus eft in terram> & angeli eius cum illo
m ijpfint.
propter immanitatem lceleris,magnus : propter occultas
infidias,ièrpens : propter ieduâionis diuturnitatem anti-1
qu us: propter lapfum&accufationem, diabolus vocatur.
Diabolus enim, & deorfum fluens, & criminator ibnat.Vt
àuté de prima eius ruina taceamus, deorfiim quotidie Huit,
cum âb eledtorum cordibuS expulius reprobos inuadit.
Quibus fibifiibiedlis, contraeosacèulàtionem intorquet,
quoSinuitUsdèlèriti Scinde acculât, vndelàthanas Ibnat.!
Sathanas enim diciçur côtrariu$ quique Vniuerfum orbem
lèducit,partem Icilicet orbis in hispereunt, quanquam &
multos eleâotum plehinq; leducat, non tamen in perpe-
tuum neçad asrernam mortém. Proiedlus eft autem, vude
& quo,nifi de cçlo in terram,id eft,de mentibuselc&orum
in cordateproborumf Non quo m eis & ante non erat, lèd
quo ab iftis exclufiîs, ampliüs illis dominari ecepit. Digne
igiturruinameiüs terra excipit, quianimirum terrenalà-
pientium, terrena quæ^ntium mentes inuadit.De qua fei-
hcet terra, eidem lerpenti in prima malediélionc figuratim
dicitur,: Terrdmcomedes cunftù diebus vita tua. Sedliterram
comedic cun dis diebusvitæ fuç,quid eft quod alia feriptura
deillo àicit,Efcaeius eleéta:nifi quia etiam deüotat, quia-
pudhumanàm quidem æftimacionem adhunc eledi pa-
rebant,ledin diuina prærdentia terra iam erant î Sequi-
tur: t *
Et akdiui vocem magnant, dicentem : Nuncfaîla eft.
Jalus ér virtus & regnum Dci nojln, &J>oteJlas Chr tfti
eius : quia froieftus ejl accufatorfratrum noftrorum,
qui accufabatillos ante çonjpefîum Dei nofirt die ac nolle;
T otics draco de cælis in terram ruit, quo ties ab eledis
èxcluius reprobos petit; Et quia quotidie id fieri certum
eft confiât nimirum, quia vox hæc ab aduentu quidem re-
demptoris ccepit, lèd vlquequoadconlùmmationémun-
di perqfniatjClamarenondefinit.Toto.quippeiftoin tempore
fit,quod ipià fadum laudibus atcoliit.Et quid eft illud
audi, [nunefatta eftfalus &virtus & regnum Dei noftri, & p0-
teftas Chiift'tdus.'] nunc,lùbaudis omni tempore yieæ præ-
fentis, ab aduentu fcilicet mediatoris vlque ad finem ciul-
dem prædkationis. Salus autem, quagratuita Dei bonitate
ûluati: vircus,qua roborati:poteftas,quaper ipfumin bea-
titudinisgloriaiumus collocati. Cunda igitur hæc in ho-
minibus iadafimt,fed nonab hominibus, rieque per ho-
minemjlèd per lelum Chriftum&Deum patrem.Domini
eftfaluSjdomini virtuS,dominiregnura, domini poteftas:
quod totum mediator nofter in corpore lùo, quod eft ec-
clefia,homo fadus accepir.Vnde & tick: Data eft mihi omnis
poteftas in calo &in terra. Qui funt autem ifti, qui hæc in cæ-
lo gratifiantes clamant,niü iandi in eeelefia, Vox vero magna
làndorura, vtpaulofuperius prælàtus fum, magnus
deuôtionis afFedus,magnus eft intern* laudis conuencus.
Vndevefo falüs,vnde vire9,vndc regnum Dci noftri,&po-
rellas Chrifti eiüs,fubiungunt dicentes: Quja pfoiediis eft
acculator frâtrum noftrorum, quiaccuiabacillos antecon-
fpedum Déi noftri die ac node. Hincattendant,&hince-
rübelcant}qüi hoc certaminis bellum in fupernisièdib. fa-
dum f uiflecontendunt.Dicant itaque fi valent, quomodo
hoftis nofterantcquan^adererjfiratres accufibat, quipri-
us cecidit quam homines fièrent quosacufarc.De ilio nanque
fcrip tum eft, quia in veritate nonftetit.
Quarnobtem ftatim vbi Creatus eft,cetidic. Confiât atitem
aogelos prima die eonditos,hominem verbfextà ad imagi-
nem Dei formatum. Quomodo autem fratresantequâ ca-
deret acCülabatjCùm adhùc creati bon client quos accula-
ret’Dicunt fortalTe, quia vfu feripturarumpro futuro tempore,
àcculabat, fit pofitüm.
Refpondemusi Confequens ergo eft, vt& illud quod
præmittitur, proledus eft,fimiliterpro futuro temporcac-
cipiatunAc per hoc flifi infaniunt, omnino nobis conlèn-
2 5 ? » prfmæilliusruinçnequaquamconuemt
quod dicitur acculàbat fratres neftros ante confpedum
u ei noltti die âc node videamus quemadmodum lecUndæ
iConuemat.Et quidem quotundam hominum mentes cum
ffdpm
casmaUgni fpirinis polSdent, inprædeftinatione iam cæ-
lum fum,fed tuneinrecælum apparent, cùm eoldem ma-
ljguosfpirKusale repellunc. Sed nunquid tales apôftatæ
'Ypiritusa.ççjjlàijt, quales adhuc polïident?Sed Icifendum
qifiaiuxtaçonluctüdinpnftrip.turarum, ficut exaliorum
p'éifona'bfciçd^ .jprætbiK ,v lu hac fenlentia præteritum
rémpùs pro futuro accipændum eft.Tunc enim hoftis no-
fter homines acculât,cum Fratres fiunt: tune accu^t,cUm
eumab habitaculo cordis eiiciunt. indie-aurèm&node
hccii(àt,id eft, in prolpetis & aduèrfis.. in die & nôde acculât,
cum àlios in pi'plpetitatibùs. extolli, alios inlpicitinad-
U^fifa!tibus'ftangi.In die SC pode acculât, cum quoldam
de virtu tibus erigi,quolclam attendit,de apertp etiam ini-
quitatis opéré gldriari.Sed ab hac acculàtione ille per omnia
liber appatet,quiJiocip(eacculàre ftudet, quod ab ad-
uerrarip.accufëripollè cognolcif,cpnfitendo Icilicet, dam-
nando, fiendo$C poeuitendp. Oççulto autem aduerlârio
fratres acaifiive,eft non lpqiièndq^xterius,lèd odiendoin -
tenus. Malitiaenim ipftus , açculatio eftaduér/ùslàndos.
bicatur itaque £ Nunc faâa eft falus & ..virtue & regnum Dei
yoftri,<ÿpèteftas Chrifti eius:quiaproieftus eft. accufatorfratrum
noftrorum, qui accufibat iUos ante conjpeâum 'Dei noftri die ac
hoUe. T Quodnimirum fi qùis ab àngelicis ftiiritibus di-
dum intclligat, citius.lèquendus eft, dum tamen cælum
èèclefiain fentiat, arque in„co didum accipiat. Non enim
-dubium quod ipfi in làluatione hominum talia dicant ,qui
natdDominbfecunduipcarnemgratulantesVinterracla'
manv.Gloridïnfxcel/is Deo, &interrapax hominibus bona vo-
lmtatU.Sctir.eeillud abfurdum po^eftyideri, quod angeli
homines à feruitute diabolica liberatos , fratres, vocant,
quosmaiusaliqüid hâbere iami Cernunt. Multb enim ex-
cellentius eft,mediatorem Dei & hpminum, hominem Ic-
lum Chriftum, fratrem homines habtue quamangelos.I-
piè enim per Plàlmiftam dixit: Narrabo nom en tuumfratrilu;
meif .Ipk iri euangelio per lèmetiplum : Fade ad fratres meot,
& die eis. Non enim dedignantur habere hominès fratres,
qui'Dèunfhabent hpminiim ftatcen),iFraccpsitaqiie-dici*‘:'
mus angelos & homines, nqn natura.'lèd dignitate, ledæ-
qualitate,lèd futura bead tudine.Sequitur :
Et ipjt vicerunt ilium propterfenguinem agni, érpro-
pter v er bum tejHmomijùi > d r non dilexerunt animas
(ùasvjque ad mortem.
Hicmanifèftiflime clâret,quod fitoelum, quiue Tant
qui hoc bellum cum dratone & apgelis eius geflèrint in
cælo.Paulonanquelüperius didum fuerat,faftum eftpra-
litim magnum incalo. Michael & angeli eius praltàbantur ami
dracone, & draco pugnabat & ange lie tus, &non valuerunt, jgpgL
locus ïnuentus eft eotum amplius in caloy hic autem de homini-
bus diciturftpfivicerunt ilium proptçrfknguinem agiii, & propter
verbumteftimonijfui. Propter'languinem vero agni vin-
cunr^quiapaflïonesOhrifti teqUlnTtunpiopterverbum te-
ftimoniifuivincunt, quia fidei reditudinem euftodiunt.
Dç quibus adhuc fubditur: [Et non diletéerunt animasfuas vf-
qitead mortem.] Ta nqua m diceretur : A h té elegenintmori,
quam vt animas lùas carnaliter diligerenr. Vique ad mortem
lè pofuerunt, ne eas nequiter amarent. Hinc raulus
dcCcipCoatt:Egononfolumat!igari,fea&mori in lerufalempà~
ratusfumpronomineDomin îeju,néefactoanimammeampretiô- .
ftoremquamme Qu o çontra Dominas ait: QuuCmacanimam
^rf>»,MrrfffMf8 .infitantüriraqüe.orftries eledi redèniptp-
rem luum, inquantum lnimana fragilitaspatitiir, iii non di-
ligèndo vfqueàd mortem animasluas,quem Iciunt pro fua
redchîpdone non pepercifle etiam animæfuæ.Etquiaglo-
tiôlb certamine;qüotidiè dimicantes hoftem hûmaiiigeneris
exuperan t , liue ipfi,fiüe etiam angelici Ipiritus ,mu-
tua exhortationélubiurigunt;
Latatninïcgittï dp qui habitatù in èit. •• V '
PluraHaUtem numéro c^los ad lætariddm iùuuanr,quia
nunverofitatem ecclefiatpfh alugttant,qüæomnes vnam
fielèreddunt.flabitantes yeep ipcælis,hominesfiàndos
vèl bealqs ahgelpsinnuUnt,quib.liS cpncprditerinDomi-
hdconùenifgtatulan: cum & hoipines*, deuidd*hofte,ad |
conlprtium angelörum redeujnt> &ange]i redintegratum
numerum luum iftis receptis alpiciunt : vbi non eft aliud
quod exponi debeat,nifi vt hac manente lætitia, hic liber
debitumloluat, finem accipiar.
D. AMBROS1J
ANSBI-.HTI PAESBYTERI,
I N ÄPOCALYPS 1M I O H A N -
NIS A p Ö S T ö L.Ij
Liber fextuS:
N fulgente gratia redemptoris noßiri , qua
nullis prxcedentibus bonorum aduum me-!
ritisjC^leftibusindigniperfruitnurdonis,nu-
per in prioribus Apocalyplis. partibus quirl-
queedifii libros; Nunc autem eadem gratia
annuentefinio etiam impellentejad ea qu^ reftänrenodan-
da,ftylumconuertoi Et qüianotariorum folatia deefle vii
dentur,eaqu? didauero,manu pfdpria exärare ebntendo;
Et.tunc quidem foliiis diuinae alpirationis inftihdu, nunc
yero adiunda etiam admonieiöne fraterna, id agere tento»
Cur autem poftquamomnesecclefiäftici feriptores filue-
runtjhöc. agere ftudeo, in initio huius operis, Vera luffrai
gante rationefiedori fiitisfecifle me recolo, oftfendens vtir
que üequaquam meaulii tetneriratis, led diuina gratia ad
hoe opus impullüm; ftfi nec mirum efle, li nuncIpiricuG
ländus per hominem vtcunqueChriftianüm,Ina verba de-
promat.qui dudum perimpios prophecauit: tfempufq; per
omnia Icripnitas difterendi eile, filpiritullandi gratia cui-
quam digneturadeflemec pr^iudicandum efle,quo quilqt
.tunpore feribat: fed hoc Iblummqdo fiilcÄrnendumi Vv
trumnam vera & catholiea,anfalla&hsreticafint qiuede-
Icribit.Sed iam neidipfum in ea exeulationerepeteris,faftt\
dium ledori generem, ad expofitionis tanrum exordium,
locutionis cönuf rtolermonem. Igitur poftquam Iohan-
nesfadum in c*topräelium m agnnm,arqu eanriquum ho*
ftem in terra deiedum fuifle,VQ.cemque in cielo lxtantium
pro eius deiedione aclua ereptiotie audifleiediceret-: ilied
de reprobisfententiamprotulic,dicens:.
Vaterra & Pnarfquia defcenditdiabolus ad, vos, ha
bensirammagnam fteiens quodmodicum tempus habet-,
Iniquorunrfcilicei eörda jterne marilqüe nomine defi-
gtians,ad qu* verlutus inimicus,ab eledisexclußls, delcd-
ditrnon quo &ante in eisnon eflec, led quo expulius d n on
fifis *qnos ante iniuftepo Aide bat, ämplius liiis, repcobis
ici.licer,doittinaricceperit» Qui rede Vocabiilo.terra; delii
gnantur,quiacontemnenres Cxleftia, terrenis lemperfie-
fidorüs inhiant:defpicientes*terna,adipifci temporaliade-
fide;rant.De quilhinprim*;riialedidionis fententia ad aji-
tiqüum lerpentem dicitur : Terram comedesainäis diebus vita
tu*. Bene autem marts, nomine iidefn ipli defignantutj
quialemper & Luperbi* fiudibus tumidi, & viti.orum in.
ueniuntur iileccbris amariffimi. De quibus redeludas. A-
ppftolus dicit:Hifuntfluäus marisferooisidefpumanmfuascon-
/Ä/?ö«ß.Qttibus fcilicet idcitco v* futurum praedicitur, non
quotillisv*iaxternum de«flcc, etiam fi inirmeus ab ele-
dis non exduderetur: led quo yalidiusäb eo poflefli, ne-
quius per eos maliti* lu* nequitiam exerceret, quam fa cere
t,fi de ecclefiaeiedus no fuifletrquiq; tanco fit fernentior
ad fieuiriam, quanto levicinioremlentic ad peenam.Confident
quippe quod iuicta fit,vt licenriamnequiffim* liber-
tatis ami trat. Et quanco-breuitate re mporis ang uftat u r, tato
mul tip lici rare crudelitatis expanditur. Vnde & hie quoq;
rede dicitur: [ Vd tgrra & marit quia defeenditdiaboltu ad vos,
habeas iram magnamfeiens quod modicum ttmptu habet, j Quia
enim pr*lens tempus quandoque fine debito conclu-
ditur, quamlibet prolixis morarum Ipatiis protcletur, ab
jplo etiam exorcjjio lui modicum efle veraciter dicit»r;qua-
to magis aduerlario noftro ä tempore redemptionis, ex
Giir.
îttef.i. d.
H