Match. 7.
'Matth. 19,
M a tt h, j.
« ? ? -
W ■Àmbrofü ânsbèrtï
Et qoispoteft cuilibc t grams apparcrc iton htflafaciens,
nifi ea quæ iuf7à funt, hciat ? In feriptiua etenim fecra quæ-
dam prohibentur, qitædam præcipiuntur : àliquacdnce-
duntur,no nnulla fuadéntur.Prohipcturfcilicet malsu pra*
cipiuntur bona;conccdüntur mcd ia,fuadentur perfeôfca.Et
, in daobus nanque illis quoepriori lôcofunt,peccatum o nine
côcluditunatque in ytrtlqjpci imperium contitïetur,qa
nonfolum præcipere,feà cria m prohibera ipfum, iubenns
'çft.Generalirer nanque omnibus iuftitia’mandature quam
tfdciam vôbii homines bona»
Quçftio nobis in hoc vérfii magna occur rit.fedita à ma-
ioribus noftris enodata, Vtiiihilinea remanferit dubieta-
ti&Dicamus tamen & nos de ëapoft ipfos,vt poll'uhius.ièd
eadem quæ ab ipfisdidicimus .Hoçaûtem habet qùæftio-
nis, quod cum hic de toc miliums beatilTunoriim mart7-
rura dicatur.in ore ipforum non eft inüentum mendaciû»
Pfelmifta econtrario obuiar,dicehs: Ego dixi in excejfu mentit
meayomnishomb mendax. Quique dum àidi,omnis homoy nul.
_____________ _______ W M H lum prætennifit» nullum exclufit,fedomnes inhoc di$o
iàhjatorin euâgelio breuiterquidem, fed pleniffime çom- ! compfehendit. Ergo fi omnis homo mendax f quom.odo
* : ■ . tibi credendumeft quod dicis.ô Pfelmifta veridice i Nutu
quid tu mendak / Dicit Pot ta lie aliquis. Idcirco hoc dixiq
quialïcutalise tranflationes habent, in paliora pofitus fuir.
Quod Aille inpauôre pofitus fuit,nunquid Paulus inpa*
uore vélin eXceffu mentis fefaille dixit, cum hociplb ver-
liculo vfus fuit & dixit,Omnishowo mendax y foins autem Detts
verax? Iohannes de tôt fnilli&uÿ dicit, in ore ipforum non eft
muentum mendacinm:pt<fp\ictz & Paulus econtrario, Omit
homo mendax. Quid (ibi volunthxc? Nunquid putandum.
eftjvnumhorum mentitum fuifte alterum, verum dixiffe?
Abïit: Vhus enim idemque feiritulian&us quidoçetom-
nem veritatem,pereos locutus eft.ïn quafeilicet quæftio-
ne,quse ( iam vt diximus )à noftris enodata eft, verborum
circuitus quærendus nôn eft.Dicamus ergo breuiter,qua-
liter& quibus müdisabfbluendafit.Igitur ficuc euangelica
docet autoritas, cum veniuet Dominés in partes Cæfereæ
Philippi,interrogauitdifeipulos fuos, diccns : Quemdicunt
homines ejfefilium Hominis? Cui cum reipondiftent, alij loban-
nem baptiftam, alti Eftam > aüiîereniiam, aut vnurn ex prophétie
rur fumait illis, Vos autem quem me ejfedicitis ?. Refpondens
Simon Petrus omhimn voce,ait: Tues GhriftusjiliusDei viui.
E t üle;BiMm «,inquit,Siw»« Bariona,quia tara drjanguisnon
reuelauit tibiyfedpaier meus qui eftin calif. Ecce homo in co life
lîi one filii Dei verax,imo veradflîmus homo. Sed vnd»
verax? Quia caro & languis nô reuelauit tibi, fed pater me*
qui in cash s eft, Rurfum, cum idem Dominus & laluator
omnium eiiHem difcipulis diceret, EcceafcetiditnusHierof.-
Ijmam, & confummabuntur bmnia quafcr'tpia futrt pefprophet as
defilio hominis ytradetur enim gentibus, & illudetur y&flagella-
bttur.&conjpuetur : & poflquamfldgellaueftnt ^occident iumy &
dietertiarejurget:Petrus veritate pridem clariflîmus,feor-
lùm ait iWv.Abfit à te Domineittonflet iflud. Cui ille : Fade rétro
mefatbanas, quiafeandalum es mihh non enim fapis ea qua Dei
funtfedquahoiuinUm* Ecce homo mendax.Sed vnde mendax
? Vtique indejquia non làpit ea quæ Dei lùnt, fed quse
hominum.Ergo omnis homo quantü de lè,mendax:quan-
tumdeDeo, verax. Sednünqtiidhincablôliitaputàbitut
hæcquæftio.?Et quidem quantum generalirer ad cunCtos
pertinet,traditione paternaabfoluta iam cernitur.Sed quia
delblisvirginibus fpecialiter hoc didtum intelligimus, lïc-
ut de lolis virginibus didum açcipimtiSyNemopoteratdicere
canticum illudynifii'la centum quadragintaquatuor nitllia :& il-
ludyhifimt quicum mulieribus nonfitntcoinqmnatiy Virginesenim
funtyhtfeqitunturagnum ^«or«n^ier/f:nimirum quæftio quæ
putabaturiam lbluta,adhuc reitac enodan^a.V erè éhim(vt
patematraditioneiâdiximus j ad omnes pertineteleftos,
quod&ex femendaces,& ex Deo pronunciantur véraces.
Âc vero cum fpecialiter de fendis dicat virginibûs , Inyre i*
pforum non eft inuentutnmendacïùm t line dübim oftenditur,
quia ad comparationem aliorum £ tanquam foli virgiiies
dieuflt ur veraces,non quo alii ntSn lint ex Deo veraces, fed
quo (vt didum eft)ad comparationem yirginUm, non lint
veracesv Sednec mirum vt hi vefaciôres *ftimentur,'qui
véritati quæ eft Chriftus, propter virginitarem carriis &
mentissamplius inhaKrere videntur.Et cuih fit Çnriftus ca-
putecclelise,virgo ytique ex virgint nams,qui iHi inhçtcUt
primirfiiinitum virgines corpore & fide. Et cum lint omnes
eledi in ilia commun! bçatitudine line macula, ad co-
parationem tamen illorum,foli virgines catne & mente diprehendens,
ait:<2«<ec««^ttr vpltis vtfa
dr hoc vos facite illis Ac li dicereuEt bona qfia: iufte Vobisab
aliisimpendidefideratis,ipliproximis veftris impendite:
6ç màlaqüâ: omninopatiaquibuuslibet non vulris,nulli
infefrepræfumite.Hæç fencentia aèquo hire præcepti vni-
uerlos tenet aftlidos. Nec-vni omnin'o tranlgredi licet,
quödónmi bus imperatum eft. Apertus ènim con temptu s
Dei eftjfeccre prohibita,& iullà non facera Dùo vtro reli-
qiia qua: fequuntur,quorum vnum concediturfeiadetur a-
liud,in noftrapoteftate dimiilaiunt:vtaiit cum mintoriglo-
ria co nceflis vtamur ac licitis, aut ob maius præmium etiâ
ea qua: nobis petmifta lunt,refpuamus. Conceduiitur quidem
nuptiæ,cainiumelùsacvini.fed horum omnium ab-
ftihentia, çonfilio perècifùadetur. Ad. virginitatisautem
honorem pertinet licentia nuptiarum: efeatutft vero indùj-
gentia ,virtutem abftinentheclariorem fadt. Ex compara-
tione nanq; illocü,ilia fulgefcunt.Sed nunquid à lege man-
dator urn Dei lolutus cft qui tantumniodo non iufla cufto-
dire contendit ? Minime, Domino atteftante, qui adole-
feenti ainsi visingredtad vitaniyferttamandataln caufe enim
iuftitiæ vnum debemus onineS,virgo ;vidua,nupra : medi9,
lùmmus,& infimus gradus, æqualiterfubetur omnib. implerepræcepta:
necàlegeloluitur, quifiipralegem ctfejppofiiit:
quinimo nullus magis illidraVitare debet, quam q
relpuitqnæ licebant, necquifqualnitaà fe mandatapolli-
ceturimplenda, vt ille qui amore perfedioriis lupra mandata
confeendit:quiqi dumamplius ftatuitfecere quamp-
cep turn e ft, often dit minus fibi præceprum elfe quam face-
ré poteft.De virginitate nâq; d icitur: poteft cape tty capiat.
de iuftitia ycro non dicitur,qui poteft racere, faciat : feddi-
citur,Omnis arbor qua nonfacitfruttumbonum ,excidetur &in
ignem mit tetter. Acperhoc multumk confilio diftatimpe-
rium.lbialiquos exdpit,hic omnes generalirer cömpre-
hendft; ibi præmiumproponit, hie pcenam : ibi inuitat vt
fiat, hie nifi fadum fuerit comminatur. Hoc àutem idcirco
didmus,ytdc Iblacarnisintegiitate nullus fibi applaudat;
quia ïiinfécerit quæ iulfeluQt,nequaquamapud DeUmac-
cepja lunt.quæ nc«i in /fit offer re conatur.M ulti etenim fibi
de lola capitate àpplaudunt.& vt poft lïias voluprates eant,
Dei vpïuntatem abiiçiunt. Quique perpetuæ caftitatisbo-
numnoncum iuftitia, fed pro iuftitia offerre volunt,&in
compcnferione peccatorum, præmium virginitatis anntK
nierant, atque in regnp cælorum ceteris fe præferendos
putanc, hi libi mandatotum tranlgreffioneaditum cktu-
difnt ipfiu s regn i cçlor am. Ad monendi autem funt hic qui
virgines permancre decreuerunt, Vtconfiderent quid A-
poftolus de virgiiftb'us l6qu}tar,dicens< Innuptd&virgoco- ;
gttat qua Dominifunt y quoniodo placent Deo, vt fit fan ft a corpore
drJpiritu.Ilia etenim Virgo quç corpore & ipiritu feftda eft,
nec in meir.bris,nec in mcnte.corrupta elh Peccareautem
honineaufe,tantum virginitatis eft, fedetiam inquacunq;
patte iuftitiæ*Quamuisenim corpore quælibet fit virgo,&
tamen aut manibus, autoculis, autauribus peccet, autiin-
gua*quPrbbdo corpore feritfta dicenda eft ? Deinde fiodio
infeda, fi inuidia, fi âuaritià, ft iracundia, fi luperbia, quo-,
modo Ipifitus ob’unct fehditatem?In qualibet enim parte
hortim'buâe dfximus fi delinquat, maeulatn virguiltan lu-
perducit. Quod vtique noh fo^um dç fbeminiis,verumet-
iam de mafeulis yi rginibitó fentiendu m eft.'Attendant igit
i u r q f i i d e . f o l a ! çüRtUr fine macula Et hoc iàcræ fcripturævlus elfe probain
hoc beâtiores fûturi fent,quià npdi.uftafeenónt: fed'in f ttlljita fepiflîme lôqui.vt eft illud. Nemo bonus nififolus DettSy
h9cqûoiu%perfecerant,infepér&noniuflàaddidcrunt. ! cum'dicantüretramhominesboni»ficutfcriptuuf eftt Bo-
De quibus adhuc fubditur: - S | mtshomode bono thefauro cor dis fui profert bona. Sicihqüam
EtM.çre ipforum non ejl inüentum meniacium,fint j &' hoc quod gèneraliter de omnibus præmilimus, id eft,
icuïafùnt* . in oré ipforum non eft inuentum mendàctum : 8c illud , Egô
ephc.b
tuc.1t-
f‘film1
I •
m t i 60.
dixiinextafl mea, omnis homo mendax : poteft incelligi, vtex
cottiparatione aliorum hominumfolrvirginesjdicâtur fine
macula atque veraces; excomparatione vero Dei, & ipfi
cum macula atque mendaces.Sequitur:
Et vidiAlterum angelum volantem per medium coe-
lum yhabenwn euangetium aternum, v t euangelizaret
fèdentibusfuper terram> &fiper omnem gentem & tru
bum& Unguam drpopulum,dicens v^ce magna : Timer
te dominum & date iüi honorem > quia venit hora iudicii
eiust&adorate eum qui fecit calum & ter ram, mare dt“
fontes aquarum. •
Cuni in præcedenti locutione nequaquam angelo-
mmmentionemfecerit.quidfibi vult, quod nunc alterum
angelum introducit:Non enim qjicimus alterum, nifi cum
præcedit vnus, & fiibfequitutalter. Quod idcirco feeifle
credéndus eft,quia aut altéra vifionis figuram oftendir prodire
ex altéra: autcerte,quod venus,quia in agno angelum
incelligi voluit de quo feriptum efcVocabiturnomen euuma-
gni conflit angélus. Ipfeenimagnus, propter innocentiam
&fecrificiUnmpfeappellaturangelum, propternouam re-
gni cælorum annunciationem.Et idcirco hune, quem mo-
do*interferir,mcuius ctiam vocabulo nil aliud quam præ-
dicantium ordinem lignât,alterutn voçatrnonquo Chri-
ftus eiufque prædicatores vnus^lonfunt, inquantum ille
homo eft,fed quo in narratione non vnus. Nô eninrde an-
gelicis ipiritibushic mentio fit,fed defendtis prædicatorib.
dé quibus feriptum eft:£r angelipacis amareflebunt. De quo-
rum etiam perfona per Malachiam dicitur : Labia faterdotis
euftodiuntfeientiam, & legem requirunt de ore eins quia angélus
domimexmïttuuft.NcefriiMis fupernæpatriç angeiieis lpi-
riribus euangelium annuticiare commilTum eft, lcd fendis
prædicatoribus.Qui videlicet prædicantium ordo,pIerun-'
queinfeptenarionumero propter fepdformé IprituiTan-
âigratiam,quareplentur,in hac Apocalypfi poni videtur.
Hoc autem in loço propter triniratis anô unciarionem, qua
eledosad fidem aggregant, in ternario defignatur. Quid
autem per cælum hic intelligimus, nifi (vt læpe iâ diximus)
eledorum ecclefiam,quîÈ lemper cæleftia meditatur,vf jp-
fe cælum in quo Deus habitet,efficiatur:Per cuius medium
fieneifte angélus no ambulare, fed volare dicitur, quia fen-
di prædicatores &pennacontéplationis adfiipernafemet-
iplosfufpendünt, &.tan\cn curam proximorum intùeri no
negligunt.Per medium cælum volant,quia & terrenis defi-
deriis non inhærent, & hinc inde depoîitos populos, fiue
literis feu verbis,ad cæleftia inuitant.
^.iQuos prophetaintuens ziv.Qùfuntftiqutvtnubesvolant
crficut columbaaa feneflrasfuas » Vç nubes enim volant,qui
à terrenis dëfîderiis penna virtutis fiibleuati,& verbis pluut
& virtùtibus coriilcanc. Quique vr columbæ ad feneftras
fuaslfunt: quia per hocquôd exterius conlpiciunr,nil terre-
numconcupifcuot..Qui rede etiam euangelium æternum
haberfi’dicuntur,non quo aliquando non definat euangelica
prædicatio,fed quo vi^afutura quam prædicar,æcerna e t
le epgpofcatur. *
; Quod videlicet tr opice,<Jidum,prudens ledor facile a-
ninteduertittab eo fcilicet quod nunciatillud quod nuncia-
tu t,oftenfumfùilïè. Quid au tera ifte angélus prædicet, au^
diamus. Ait enim tTimetè,dominum,& date illi honorem,
quoniam yenit hora iudicii eiuS ; & adorate eum qui fecit
cælutn &tenam, mare & fonres aquarum. Licet enim ab
exordio fidei Ghriftianæregnum cælorum appropinquare
nouerimusjdomino & Iohanne baptisa diccnte : T omit en-
tia*nagiteappfopinquabitenimregnumcalorumihocKamen in
lwojnftantiflîmehôram iudicii eius iam iamque nuntiat
anuturam:&ideo huiufeem odi prædicationem necefeurio
præmifit Omnibus exhibendam dicens : Vteuangelizuiretfi-
W m \
~ÄC fi diceretur: Eampotiustimete, quipottflmmum & cor- ; P
/« « » ^„n^mMwtqaambeftiam.quafoljsiiotdlpre- M.7,h ,s
ualefccorporibashominumillliquehonorem tribuire de ^
quo pet Damelem dicitur: Afiuukm invifumfa, & m e .
cum nubtbus call qudfifilius hominis ventebat, & Vfquead anti- •
quum (herum peruetijt:&in confpettu t'tus obtulerunteum.& de- Dsmet.
& lingut tpfiftrmmt.VoKfhsam poreftas zierna. qua; non
aurerecur,& regnum eius nori comitnpetm. Et de quo pet
Paulum diaturif'ropterquaiiltumixsltMit,&dotiauhtU,noquta
dommm Ufas Cbnßutmglmu eft DeipatrüMi inq uiunt,
datehonptetn.&uöantiehriftoqmaHonoticonttatiusm
cnaractere de nomine ac numero noraihis eius copnofei-
tunatqueeumadorate, quifecitexium «ttetram mate&
fontesaquatura: 8c non imaginem illam diabolic* fedu-
ctlonis,quaputatur aucicbriftHsconditoreflicteatura; In
c*loemriiJtcrta,tnati 8c fontibusaquarura omnis cteatüra
in tempore condita.demonftratut.Sequitur:
E t alius angetusßcutuseß eutn,dicens: Cecidit cecidit
Baby Ion tun tnagna,quxa vino irafornication is (tut pot a.
uit om/sesgenfes. 1
Ineo quod ifte angelnsprimü ieentus ailetitut/uccedens
pradicatotnm ordo monftramr. Bene autem anpelus angelum
iequitnt quiaeiuspratdicatiouem imitatin. Ille di.'
‘^.Imeteiamsnum.&dateilUbomrem.qmavenitborawiicti
nai'nlcsmtemon^ceciditcectdttBabylonsllamania. Babylon
autem lnterpretatum, mp/ü^ibnat.-Et quid aifiid Babylo-
Dlsnomiue,nili mundusin mabgno pofitusdnteliieitur.to-
tumlcilicet corpusdiaboli, totaque duitas eius.qu* ab
impio Cam luper terram fundamentaiedt? q u s icilicet
quanquam m bonoaliquando re*dificandadellrui natretur.
vt eft dlud quod dominus ad Ieremiam dicitfocecasÄtt
«i ‘‘ bafafupergentu&fuptrregna,vtcuellas,&deflruJ,&
dtfpendas & dsßspes, & edifices &plantcs: hoc tarnen in löco
ruina eiuidcm perEda: ciuitatis nilhoni fignificat.quia eani
fctmo dimnus aut tempotalibus bonis deilitui. aut contra
Deum,8c ccclefia oftendttfupetbite. Namquia mundus d
jppriacccideritglonaipie hocindicat qui pene cüfeneiäu-
temopia dtuitiarumiam iamque coniumitut. Et quid mi-
rum ,fidlipr*dicat0tcsMtrcmi,vtad cslcftcm pattiam in-
ultcntcleilosjiam temporalem glptiam cecidilfe denunti-
anr, quieius tumam qua funditup cönteratur, pr* oculis
habentcumnos ctfiindigmidipfumagetetent?mus. qui
quandocortuat adpknum,ignoramus'An non veracicer
mundum afnaglotia, etfi nccdumfündims.eottuifledid-
feeuitatibnsin robote
fottltudtnis.in zdlficiomm munitionibus videmusfQuod
ilptanon eft,vbt eft llladudum fuper omnia reena exdtata
jndyta Roma.Babj>lon ftcmidaf ybi etiam prima ilk Batj-
Ima.cuim regmmbduae cap,t, ex auro eptsmo comparator-
Nonne vbique ciuitates deftru&as, vbique caöta euetiä v-
btque mmmadiruta confpiciumsiSupereft eteo vt m o ia. ;
lum tails lain non ametur vetumeiiara ne quisruinam c-‘
IUS excipiat.intentione cqjdisab ea longe reffliatiquia veto
tuncitrepatabitet reprobaduitas cadat, quando contrai'
DcumSc ccclcaam etigitut, & hoc manifdte cogsofei-ii
mus.Quanquamemm iniqui mne funditus cadant cum
tetnamotte pleöendi, ad mortem Cariiisperuenerint.iam
r”n/'V' • — * - ' 1 - IßT ’J -
---in »Hieoyxjt. dfiuHP» çy lingUOM
&populum. ypde& dominus ziv.Pradicahitur hoc euangelium
vniuerfo orbe<, dr tune ventet confummatio. Bene autem prædi-
cator um vo.cejdicitut: Timete dominum, & date illi honorem
quia venithora iudicii eius: adorate eum qui fecit calum dr tenam
mare & fontes aquarum.
Bib both.Vet.Pat. Tom. 9.Pars 2.
___ r au muiicui «inis peruenenntjiatr
ramen tunc cognofcuntur cadere cumaufi fuerintfuperbi-
re,ficütper Pfelmiftam domino deeis dicitur: Detect[H eos
dumalleuarentur. Acfidiceret: Tuncdeiecifti, quando eos'
in|fuperbiamcrigipe8nififfi.Sicdemqinosvfitatphuinaneä
[ocutioms modo cumin iiipcrbiamaliquem ereduni con-
meimus, eum iam ceddifle proriuhdamus. Chiudaurem
idem angelus .ptsdicatorum vidcbcct ordo ruinam per-1
nerfe ciuitatisfcciindorepetènsingeminatiaut p te con-1
fitmaaonereiidipfumfiidt, autfortcin eademconeemi-
nattone iimuiglotiani temporalem cnmfuperbis teddilTe
denunciat Ac fi diceretiEt fecularis gloria,8c amatores ciuldem
temporahsgloriat.paritercedfierunt,
................. ......................... p P - i . „ Q u o d