t.Cw.ly.
Ofu J J .
400 ' J h ' ■ ’ ^ . Ambrofij Ansherti __ -
l u b x M m ctuJai S m i l e s a c u l e i m trmmangelomm vocibm q u i e K m c a n i t a ^ d i t o ,
qtttnque. j poris iam impletum fuifle,&adhuc duo ventura efTf, id
Di&um fuperius de his locuftis fuerat: Data eft illis po- cft vci narranda, vcl pofteriori tempore adimplenda. Sc-
teftas ficut habent poteftatemfcorpiones terrae. Etfcimus quitur p0 fthasc:
quia omnis nocenai poteftas | E t fextus angelus tubacecinit, d r audiui vccem v -
Matth. 17.]
Mitre. I j.
Luc. I j.
Ithutt. 19:
Pf^-79-
Luc. il.
I.C om o .
nuncidcircoreplicatur, vt qua fit poteftas locuftarum
pertius deraonftretur. Caudas enim fimiles icorpionum
habent,quivt iam fallus fum,vel perfidias veneno,vel tem-
poralinocent poteftate. Inquibusnimirumcaudis,quod
fiipra filentio copreflum fuerat, nunc aculei eflè memora-
tur. Quid fitautem,locuftarum caudas aculeos habere, A-
poftolus indicat,quicum prophet^ ceftimohiura poluificc,
dicens: Abforpta eft mors in viftoria:} bieftmorsviftoria tuaivbi
eft morsfiimulm fK«*.?hocipfum exponens lubieciu Stimulus
autem mortispeccatum eft. Conftat ergo quia omnis haereti-
corum aflertio, omnis iniufta teporalitatis potentia, peccatum
eft. Claret igitur ex ea parte ha*reticos dominari veile,
quam omnes fan&i veritatisq-, dodores magnopere ftudêt
pratcauere,id eft.noxiaeprqdicationis errore &glori$ fecu-
laris,menfibus autem quinque,pra:fens vita iteratoexpri-
mitur.Et fupra quidem poteftatem locuftaeaccepiflc refe-
runtur.vt menfibus quinque homines cruciarent,neceos
occiderent: hie vero eorundem menfium numeto noccre
hominibus,facultatem habere perhibentur. Quod ytique
ibide bonis,hie vero intelligendum eft de malis: quia' & il-
los cruciant.fed non occidunt: iftos vero non cruciant>fed
nocendoperimunt. Sequitur; ^
Et habebant fuperfe regem angelum abyfucuinomen
Hebraice Abadon, Grace autem Apollyon, & Ratine ha-
bet nomen» Exterminans.
In hac fententiaantiquus hoftis fic dicitur rex peruerfo-
rum hominum,non quo iple cr^aueritaut regat: fed quo
iufte Deopeftnittente,tyrannide dominationis fuper eos
exerceat, quos fibi per peccatum leruos addicit. Omnipo-
tens itaque Deus, licet occultis, iuftis tamen iudiciisron-
gruum talibus angelum praeefie permittit: vt qui experiri
nolimt gratiamliberatoris, fentiant dominium txtermina-
tbris. Vnde & per Apoftolde talibus dicitur: E0 quod chart-
tattm veritatisnon receperunt vt faluifierent,ideo mittetillis Deus
operationem erroris.vtcredantmendacio,&iudicentur omnes qui
non crediderunt veritati.fed confenferunt iniquitat’u Ipfi autem
luntabyflus, fuper quos angelus abyffi regnat, in qua foil,
abylfo catenatus nunc retinetur,ne inquantum vult noce-
repermittatmv Dequaetiamnouiflimaperfecutione fol-
uendus prasdicitur, vt propriis viribus contra bonos effer-
retur. Trium quoque linguarum proprietatibus nomen
eius exprifiitur, qu* primatum inter omnes tenere viden-
tur, & hoc non fine caula. Quia enim nouiffimis tempori-
bus nomen Chriftifallaciterfibi perdamnatum iHum que
aflumpferit hominem,vluTparenititur: propterea harum
linguarum vocabulis profertur, quai^im redemptoris domen
a Pilato expreflum intitulo fuiflè, Euangelica teftatur
autoritas. SedquiainHebraicis interpretationibus, quas
< B.Hieronymusper lingulas alphabet!literas diftinxir,non
Abadon,fed Labadonlcriptum inuenimus: conftat nimi-
rum, quiaferiptorumvitio ipfiim nomen primam literaria
amifit. In fingulis quoque proprietatibus linguarum, co-
uenit malignifpiritusadionis qualitas,&nominisexprefla
proprictas,qua dicitur extermïhans. Sicutenim Chri-
ftoaggregandi, fic andquo hofti nomen congruit exter-
minandi. De illo namque per Pialmiftam Deo dicitur:
Exterm'mauitvtneamtuam aperdefylua, Et mediator nofter
in Euangelib ait: Qm non colligit mecum,dijpergit. De illo et-
iamperApoftolumfidelibusdicitur: tie^murmuraueritis,
Juut quidam eorummurmurauerunt,&perieruntab extermina-
tore. Proprietas vero nominis exterminandi.eft ih eo quod
èxtra terminum fit. Extra terminum enim fiunt hi,qui ab
exterminatore depereunt: quia ab eleótorum conforno
per eum eliminantur,&ad perpetual mortis exilium dedu-
cuntw*. Sequitur:
Va vnüm abtit,drecce veniunt adhuc duo va.
nam ex quatuor cornibw altarts aurei, quodeH ante 0-
cubs Dei, dteentem fexto angeto qui, habebat tubam.Sot-
ue quatuor angebs qui alligati funt in fiumtne magno
Euphrate.
Quid itaque hoc loco per altare, nifi vt fupra iamdixi-
mus.San&orum Eccefia figuratur? Qgia enim altare ad fa-
cerdotes pertinet, reâe per ipfum membra lummi ponti-
ficisfigurantur,quibus videlicet per Petrum dicitur: Vos
genus regtum, rega'efacerdotium. Bene autem altare aureum
dicitur,quiapEofe<ftoEcclcfia iuftorum (tiperna lapientia
illuftratur. Per aurum eifini nonnunquam lapientia expri-
mitur,Salomoneatteftante,quiait: Accipitefapientiamfient
aurum. Re«fte quoque altare ante oculos Dei efiè raerao-
ratur,quia nimirum eledtorum animæ,interno conditoris
fiai refpedtu ad perpetuam tuitionem illuftrantur. Hinc
j namque feriptum legimus: Oculi Domini fuper iufios. Et rur-
fum : 'Abfconieseos in abdito vu'.tus tut, à conturbatione homi-
num. Proteges eos in tubernaculo tuo» à eontradiftione linguarum.
Quo contra humilitatis exemplum prabens idem Plàlmi-
fta fubiungit: Ego autem dixi in extafi mea, pro it ft us fuma
vultu o.ulurum tuorum. Tantqquippeverius diuinitatisre-
Ipeûu protegunturele&i,qüàntoIçhumjlius ab eius vifio-
ne longe elfe profitentur. Cuius altaris cornua quid aliud
quam laniftos prsdicatores defignantf. Vnde & languis
hoftiarum, in veteri quoque teftamenro cornua altaris
fiequentius myftice confecrabat. Quia enim peramplius
& perfeiftius lanifti prædicatores lèmetiplbs hoftiam vi-
Uam offerunt,quique cumPlalmifta & Apoftolo dicunt:
Propter te morte ajficimur totadie, aflimatiJumus vt ouesoccifio-
H«,re<ftefonguishoftiæ, altaris eprnua læpius faniftificar.
Quern vero alium in vnoe cornibus altaris, nifi principem
prxdicatorumintelligimus,ideft,mediatorem Dei & ho-
mmum,hominem Iefum Chriftum, qui lèxto angelq tu-
bam habenti,ideft,ecclefiæ prædicanti iubet, vt quatuor
angelos foluat? Iplaenim in angelo, ipfa & in altari figura-
tur. Et cum ad angelum cornu altaris loquitur, iplum pror
culdubioaltareafratur. Ipfi inquam,vt quatuor angelos
lbluac,iniungic:quiavidelicet poteftatem ei ligandi atque
foluendiincoelis&interristribuit, cumeiinperlbnaA-
poftoli Petri dicit : Quodiunque ligaueris fuper terram,eritli-
gatum &in ccelis: &quodcunque foluerisfuperterram»eritfolu-
tum & in ccelis. Sed hanc poteftatem non in fe, led in capi-
te polfidenttnembra,quæinvno & per vnum caput lol-
uunt& liganc. Non autem mendacirer ipla faccre cre-
duntur,quæ per caput eorum fieri probantur. Quid quoque
in quatuor angelis cognolcimus figurari,nifi corpus
illud perditorum, quod ex malignis Ipiritibus & reprobis
conftat hominibus, cuius caput ille elle intelligitur, qui
initio quidem temporis per fiiperbiam Deo fimilis elle
concupiuit : led in fine temporum per damnarum ilium,
quern alfiimethominem, iam Deo fimilis ellè déficit,fic-
ueper Paulum dicitur: Quiadiuerfatur&extottiturfupraom-
nequod dicitur Deus,aut quod colitur? Quaternarius enim
numerns, in Scriptura facra Ixpe pro vniuerfitate ponitu r:
vnde & in fine feculi, à quatuor coeU vends, cledti per an*
gelos aftumi perhibentur. Vnde ctiam &hic poft tertium
verliim, intantum præfari quatuor angeli mulriplicari
monftrantur, vt fiiper vides miUies dena millia equos fédéré
narrentur, quod videlicet corpus & coniunwmum ÔC
dilcretum eft. Coniunâum,videlicet propter meritum
iniquitatis: dilcretum vero, propter vtramque naturam,
dæmonum videlicetatque hominum. Sicque in vtrifque
partibusdepingitur, vt pars in parte exprefla inueniatu r.
Nam cum propter diferetionem parcium eiufdem corporis
, author huius libri aliud equos^atque aliud lefibres nos
vellet intelligere: propter meritum ramen iniquitatis, 6c
Aquila per medium c celum volans, & deflans ter vae.de in equis leflores & in lèfioribus. equos oftendi t , cum ÔC
m m ffid. jo.
IfutUe
Thff
H
Matthä
Marei ty
k a n h. i j .
Its t_Apocalypßm, Liber Quart us.*
fol. t J tf.
rcm.46.
de oreequorum ignem Ailùlphur exirèy&feflbres equo^ ;
rum loficas igneas & fulphuréiis hÿbfete perhïbuit : quate-
nus'fcilicct Sc equoS, de quotum óre igriis & fuiphur égre- (
diebatnr,loricas igneas Sc (ulphureas,qi|ibus leflbres tege- ;
'banturjhabere doceret: & rttrfiim de ore (elFöruin,qui lb-
ricas igneas & fiilphiircàs habebant,ignem & fulphpr exi-
remôhftraret. Itemôtim fuperiuspropterdilcreriohdne-
iufdem corpotis .aliud angelosj âtq^ie aliud. ventos ofteh-
dere vellét, dicens: yidï quatuor angelos fiant es fuper quatuor
angulosterra, tenentés,quatuçrv. ntos terra: próptér meritum
tarnen iniquitatis, &'angelos &vehtos vnum elfe perdocuitjCum
eoldem Angelos qui fuperquatuor angulos ventos
terræ.neflarëritjalligatbs tenebaftt,in fiumine magno
Euphrate vïniftos perhibuit. Sic etiam eum fpecialiter, jp-
prie àc principaliterauthores ac fedu<ftores malorum homines
ponit, ïn éis lubieótas& lèduiftas plebes intelligfere
monet. HæcptbjPter fùbfequentiünflocqfum intelligehtiæformam
dixffle fufficiac,nuncyl èxpoiltioriis ordinem
redeamw. Dicatur itaq; ahgelô tubarn habenri‘: [i>/«e
• quatuor angelos '»qui alligati, funt tnfiUmtne magno EuphrateÆ
Acfi Ecclefias diceretür:Et in angelis homines,& in homi-
nibus angelos folixe. Sécûndum habe rationem & diabolus
homo appellatfltjficuiredenjptorhoftef'irrEua;iigelio
deïuperlemînatisziÂaniîsdlçit: Intmuus homo boef cit. Et
hömodiabolusyocatur,ficutpereundemi-edemp torera
de Iuda ApoftoliS dicitursW^ëx vôbis diaboliuefc Quid itaque
pér flümen magnum Eiiphraten, in quo quaeuor angeli
alligati perhibentur,intelligimus figurari: hifi hoc
in quatuor angulis terræ, fuper quçs iidein angeli ftatkés,
ventos he flarçiitténébantjtd eft,muridani regm poteutiä
Chriftö ecclefiaeque contrariain> Euphrates enimfluuius
eit Babyloniæ. atque eandèm Babyloijiam ingrediens, in
flumina diuifùs.Quèài videlicet in làcris pagihis in malum
poriifrequenterficithus. Hinc eft quodeleiftiiam terrenis
exuti contagiis, dicere perhibentur : Supa flumina Êabylà-
nisillic fedimus &fleumus,dum recordaremur im 5 io«.Hinc le* '
remias interfeiftiohcm reprohorühouiffimis di^bus futu-
ram dengneians,,dicit: Dies ille Domino Deo diesvltionis ,vt
vteifeam fedeinimicis fitii» & deuorabit gladiis f&implebituf
fangum eorum : quoniatn fiicrificium Domini Sabaeth in
terra aqüilonis, & in fiumine Euphrate faCfificium, fub-,
audis, non placationis. In quo videlicet fiumine,id
culihùius potentià, antiquüs höftis eürh corpofe fiiöideó
alligatus pfccdlcitur, quia 4 ?chrrenti nunc tempore, ih-*.
quantum vult noeëre non permittitUr, vfqüequo eiufdem
♦corporis nouiflimä perfecutio aduenict, qua membra
Chrifti ïh capite fito quod ipfe eft Chriftus, a pèffecutio*
ne lui çàput fimul & membra iniquitatis abfoluant. In
qua videlicet fentencia membtorum Glirifti, qua£ & fi
prefiurlTanguftantufi iudicio tamëh capitis 'fui il|à<fe pati
gratulantur. «Àc fi ei apertius dicerëtur: Inquantum pérfç-
cutionis anguftias æquaniniiter ferre debëatis attendite,
qûas vobis aduerlàrij. veftrinon valënt irrogàre, nifi iu-
dico veftro quod conftat in capite, in quo tof a dignitas to-
taque corporis poteftas confiftit,quodque ^>ro vobis atque
in vobis clamat: Data eft mïhi omnis poteftas in coelo & interra.
Sequitur:
Et folutifunt quatuor Angelb.quiparati erantin ho-
. ram (fi* diem, d f menjem d f annum > v t occiderent ter-
tiam partem hominum.
Horum angelorum folutio , nouiflîmæ perlècutionis
initiutn defignat. Quatuor etiam tempora, id eft, trîen-
niam &lèxmenléS,qurbus ipià perlêcutio grafiabit, per
horam&diem & menfem & annum, congrua lènfim fi-
gnificationeexprimuntur. Ideo ehim in horam & diem
. &menfem Sc annum : quia congrue gradatim horis. dies,
j & dièbusmenfes, Si menfibus certum eft ahnos,expieri.
Pàratiautém ad occidendam tertiam partem hotninum
quatuor'ângeli dicnntur , quia nimirum anriquus hoftis
eiulq*, focietaS'jinextricabilescontra Écclefiath inimiciiias
gerentes, opportunitatem lemper tiocepdi præftolantur.
Vnde hèciihmeritb de'lôcuftis ptàmifium çh,quod' effteriç
fîmiles ëqqis paratis in prælium. T^rtia aùtem pars hófni-
num quæOccidi natratuçjn pr«latis fimul8i(ubie(ftis,fua-:
E
Apoc. h .
4 0 1
foribùs quôqueac fuafis intelligitur. Eadem. enim morte
perfuaforcs,qua perfuafi moriuntur: & nequaquam alios
öccidunt, hifi l>rius feipfos iugulauerint. J^c fi môrtuf<
mortuos occidunt, dum perficji'ad perfidiam alio* pertra-
hunt, dum iniqui ad iniquitatëm mtiltos perducunt. Sequitur
:
Et numerus equeftns exercitus,. vicies millier dena
millia audiui numerum eorum.
Hiçnuroerusjic fpecialiter ad errommprçdicatoresre-
fertur, vt tamen fedtuftæ plebes in fedudoribus intelli-
gantur, dacinpnumque focietas ,in vtrifque parribus ex- _
preflà, ducatum fèquapibus præbens.itpoprécipitium pa- j
rans,quiyidelicet,contraeledorutfi numerum veniens,
duplex fimul & bis milliçs multiplicatus oftenditur. I)e
eledis namque dicitur : Ctirnts Da d c c c m millmn multiplex. . .
r»« i f t i f e k e x e Æ i t u s vicies milliës de* 6Z‘
^ ; Biblioth. Vet.Pâtir.Tom. %iPqrs 2
De iftisveto.numerusequeftrisexe&itusvicies jriilliés dena
millia. Et Vt manifeftius fiat quod dicimus, ad vnum
finiplicem bis dena millia,id eft,viginti millia occurruritiad
decem autem fimplices,vicies dena millia: ad centum ve-
ro.bis'centies dena millia: ad mille,etiam, bis millies déni
millia(ad decem quoque millia »vicies millies dena mi Ilia.•
vt fcilicct ficut didum eft, duplex finiul.& vehçihbnter âu-
dus, contrafimpiicënfac paruiffimum riumerumappbni
credatur; Duplexitaq.upeft,quiaeXmaligpiàfpiritibus6c
reprobis cphilat hominibus. Duplex eft , quia à foris ex
kidæisyhaÉreticis atqite gqntihbus: ab incus verb aggrega-
thr ëx fiilfis fratnbusi MulqpleX vôro é ft, cjuia ad eius
comparatrohëm eledbrüm numerüsjiàrtuffimuàeft: Reliât
èrgove çdntràgeinl.ndm îti^lhhldimicet iîmpleXbç)-
num, contra multiplicjtatem perditbritm, defuflet^paii-
citas aciprifitorumQuod himlrup) âlia trànslatib; qùarii
Donatifta Ticonius expoluitj. fimili qüodammddo. fen-
tentia indicat, qu^iplà vérba gififecaVride translata eft,fer-
uat , id eft j bis myriades mÿriàdtimi Qubd ëriini apud
nos Viginti millia» hoc funt apud gr*cosbi?mÿciâdéS.
ftendunt autem duplicëiil nümerum'cdncça fimpliceiTi
venire , viginti ifcilic et rniilia i cbncrà dëcerà rhilliâ; Vbi
fubaüdieddum eftj màloriim corpus ëa ratidnë qüaiii præ-
mifîfhusjcontra Vnicuhi corpus bùnotüm £erftiriüm op*
porii. Et vtëiuldeni cdïpdris memfirdriHri rtiiiltiplicicas»
$ônttacd>Vpdps1^hrifti' tatifeftçih mèmbtdrüra veHiënSii
mani&ftàietiîr : cüm diddthëfiet, bis 'mÿriadëS, HeqUa^
dii^hi fubiunduih eft, qùdf mÿriaduni , led interhiinaté
bis myriades myriadüm,vt fc per hocdidiim ittnuiheirabi-
lis rnulritüdo myriâdûm delgnaretüt. Tertia qudqüe ëdi-
tio, quam Priihafiüs ënddauit, dilfithilem nùmèrum pô-
fuit. Sic enim habet : Et humérus militantium eqüïtttm illm:_
oftogïntd millia audiuï numerüm edrurh. Quod omnirio fpe-
ciàliterh^teticis êonuehit. Sicuc ênim feXagc^arius nu-
merus bohbrum lîdbis prçdiCatorUipf{ie'ciem préfigurât,
vnde eft itlud t!n îeftulum saidthonfifexagiMfortes dm-
bïùnt ex fofiïphu ijraei: ita quôcluebdogenafius plerun-
què hæreücam prauitatem défichât- Vnde &' Salomon
ëïim îheritionem fidelium facerec, dicens ; Séx'agihtà funt
reffi»Æ;prbtïnüih^reticorüiti pierfidiæ noh irhmeittbKftil^-
iunxit : Et oüogtnïd concubina. Quod aütèrh Salomon pet
dâogiHtâ; concuBhiiS, hoc ifta tràhslatio per oâoginta
millia miUtanriùm Cjurium d:efignaiut. Perrinet làneâd
muttiplicitatem rrtalorüm, c(ubd oâogenarius in Salo-
hiorie nitiplex, ad m ill^ ih fingùlis fuis ^artibhs multiplicatus
in hàdrianslâtione oftenditur. Re&eetiirfcon-
chbiharum nohien,eqüitacu1 mi'litanri,diabolo, eiufqi Vafi
Àntiëhrifto congrüit, vt fêflitët:àdüfenicntèt«mpôrfe‘h)i-
ptiarùm,tîiio perfedë ipbhfo cdçlefti Ec lefia adhærëbit,
hærétic?mâle ae Chrifto lentientes, quafi concubihà à
thalaiho ëXcidfiVid èft , ab eiufdem Saluatoris confefiîone
d i fiün 6lf,aâiitt ( r o milcëantur : fubaudis»diabolo &ei querq
àirufiipftrit,pçrdîtioriisfilio. Sequitur: v
Et ita vidi etpuos in vifione : & qui fidebant fuper
eos, habebant bricas igneas & fycinthïhas
ph ureas.
Ita in hoc ptCn pet equps Ipecialiter errorum prædicatores
dclieiftntnr,vttamenm;ij>ede^nusmu^j^j^ 4
L 1 eft,