A
Annt müdi
* DcTeren-
tioCuleone
ifta Lntclli-
gendado-
' cuimus cap.'
• ij.li.+Orof.
45S8.
Ptol.Eucrg.
Reipublicæapud rendues Romanos fuk,v t lènatores d o-
relinquendâmVrbem puratent,nifî Cornelius ScipioT ri-
b Linus tune imHtum,idemqui poftea Aphricanus jdiftri&o
gladio deterrüiflèr, ac pdtiuspropatriæ defenfione in fiia
verbaiurarecoëgiffèt.ClaûdiusMarcellusAnmbalisexer-
citum prælio fudit. CenteniusPcnuIa centurioab Annibale
cum o&o miiibus miliû cæfus. Cneus Ftiluius præ-
ror vidtus. Annibal ad Aniencm fluuium tribus miiibus
ab vrbe?cum Gn. Fuluio,8c Sulpitio confulibus, pugnam
cormllums, fubitoimbre&gradine mixtænubibusetfii-
îbjterritus in cadra refugit.Tuncqjdixiffe fertur,potiundæ
fibi Romæ modo voluncatem non dari,modopoteftacem
Scipfones*dUo fiacres in Hiipania Afdrubalem Poenorum
Imperatorem grauiiîimo bello oppreilèrunt. Idem Sei-
piones anibp à . fiatre Aidrub.ilisin Hiipania interfe&i
huit, k Qu.FulUio Çapua capta eft. Scipio annos natus vi--
gintiquatuor,imperium in Hifpaniaproçonfularé forntus
e ft, pró pâtre 8c patruo ibi pécifis. -Magon e nï,fratrem,
Ahnibalis captif cum cæteris Romam mifit.Scipio Poenorum
ducem Afdrubalem vicit, &caftri$ exuit. Vniuetlàm
Hilpaniam à Pyrenæo. vlque ad Oceanum iri, prouinciam
redegic, Confulcum Licinio Crafto creatus,in Aphricam
trânfijt. : t L?
Annonem Àmilcaris filium décé Poenorum iriçerfècit.
AfdrubalIroperatorCartnagiaem profugus venir. Anni-
bal in Italia Fuluium proconïulem cum vridecim tribunis
inter feçft. Marcellus conlul cum Annibale triduo côtinuo
dimicauit. Primo dië,pari pugna diiceiïum éft:ièquéti,vi-
cftus conlul: tertio, victor Annibalem Fugere in caftra co
pulic.FabiusMaxinrasC.onfiil,Tarentum quæà Romanis
‘defciueratjcepit: ibiq^ihgentes copias AnnibaliSiicumip-
I lo duce eius Charthaloncdeieuit,.ClaudiuS|Marcelluscô-
ful ab Annibale cum éxercituoceifùs eft. Annibal vtrunq;
cófulem Marcellum & Crilpum inlid ijs circunuentos in-
rerferic, Alcfiubalfrater Annibalisà Marco Liuiô & Clau.
dio Nerone coniulibus prçuentus,cum omni exerçitu Iuq
in Italia interfedus eft.Annibali caput frattis lui Afäruba-
lisante,caftraipfius proie&um. Sempronius Conful cum
Annibale cógreflus, & vi&us, Romam refugit. Annibal
poft tredecim annos fedire in Aphricâ,iulliis oblellis Car-
thaginenlibus fubuenire, flens reliquit Italiam, Omnibus
Ithalicigenerismilitib.qui lèquinollenr,mterfe&isiCar-
thagincm venir, Colloquium Scipionis peut: vbi cùm le
diu attoniti admiratione mutua lulpexilrent» infeéto pacis’
negotid prælium conlërtum eft. Inde Annibal cùm paucis
inter tumuitum elapli.ts,Adruniençum confugit. Cartha-r
ginenfibus pàx per Scipionem concefla, nauesplufquam
quingentæ incehi*. Scipio triumphansyrbem ingreflus,
J quamTerenriUs* comiCus ex nobilibus Carthaginenfium
I captiuis pifeatus, quodinfigne indulræ fibi libertatis fuit
triumphantem poft currumlècutùs eft. Punicumbellum'
j fecundum finitum, quod gefium eft annis xvi>,
j Ptolomæus Eüergetes nater laperions- regis, an nisvi-
gintilèx»quiindeEuergetesab Ægyptijs eft vocatus.quia
captaSyria acCilicia,&propemodutn yniuerla Aiïà,inter
innumera argenti pondera acvalàpreciolà , etiam Deos
eoru quos Cam bylès capta Ægypto in Perfas portauerat,
retulic ludæorü pontifex Onias,Simonis Iufti nlius, clarus
habetur. Cuius item filiuS; Simon nô tninori gloria, fiilget.
Sub quo Ielus hliusSirachSapien^æ librumdom,poneys,
qup Paharetum voeat: etia Simomsin eo fecit mentiorie,
Flaminius proconfuljPhilippu regèm 8t cura eo Thracas,
Macedonesj llly rios, multàsq; praîterea gentés, quæin au-
xilium éius vénérant,bello lübegir, Antiochus rex Syride
bellum côcrapôpulum Romanum inftrueusdn Europàm
traniiuit ex Alia. Annibal exhiberi Romam i lènatu ialïiis,-
clam ex Africa profeiftu s,ad À h doch û migrauit; què cjim
apud Ephefum inuenillet cun€lanté>m6x in bellü impulit.
Scipio Ah:icanus inreresteras legatos ad Antiochü mi&
fijs",etiam cum Annibalecollbquiunvfajuiliare habuit: fed
infeärqpäcis negocio.abAnabcho dilceffitvComilïgqùe
bellofkConliile Glabrjorie fuperatüs Antiochus vix cum
paucis fogitè prælio. Iternrn,Scipio AfriSanus habens in
chus viélo Annibale afq} io fiigamaäip,limbiq; on>niek" g
ercitnamilIc),paccrogauit,filiumq;Afncaniincertumquä- An»i^
'.do-ceperit) vitro remifit. Annibal äpudPufiam Bithymiæ i
regem cum à Romanis repolceretur, veneno fefe necauit.
Philippus rex,qui legatos populi Romani int'erftcerat, . Anni^Tt'.|
pp Demetrij filij fuiquélegatummiierat, veiccundiffimas
preces,venia meruit: eundem Demetrium continuo velut
Romanis amicum,fratremqi ipfius,veneno necauit. Sei- Sci io J
-pio Africanus ab ingrata libi vrbe diu exulans, apud Am i-,lat q
ternum oppidü morbo perijr.Lepido & Mucio confulib9,
Balfernarûgens ferocilhma,au6tOtePerfèoPhilippifilio* |
prædarum ïpe follicitata, & tranlèundi Hiftrifiuminis facilitate,
fine vlla pugna vel aliquohofte dele ta eft. Na tunc
force Danubius, q & Hifte^craftà glacieluperatus^ede-
ftfeni facile tranfitum patiebatur, Enomitate igitur póde-
ris& conculfionegladientiuconcrepantegelu.leglacialis I -
crufta dillbluit.vniuerlumqj medijs gu rgiub.vióladc com-
minutadeftituit. V ulcaifî infula quae ante non fuerat, re-;-' ïntuia vuiJ
pente in mari orta eft. Grachus Tyberius Sempronius»
pudVienn^m vrbem Gapiæ,in Hilpaniam vlterioretrahfi.
ienSjPlatomamiroopere conftruxit,&pontem liiperRo-
danum ab vtroqjlittore caftris miro opere fundatisiiiper-
duxir.P.Licinio Crafl'o, C. CallioLongino coll. Macedo-
nicum bellügeftum : in auxilio Romanorum totæprimu
Italia,deinde PtolomaeusrexÆgyptij& Ararathes Cappa-
dociæ,Eumenes Afiæ,Mafinilfa N umidiæ fuerunt: Perle ü
Demetrij Philippifiliü, &Macedoneslècuti furtt:Thrà-
ces cum rege Cheli, fc vniuerfi Illyrij cùm rége Gencio,
cômiflo prælio vidti fugere Romania Sequence pugna,
penepari clade in hyberna diiceiïum eft. DeindePerlèus
multisprælijs exerçitu Romano profligato, iri Illyricum
cranli jt. Præfidium Romanorum expugnatiit: v bi tnagnam
multitùdinemRomanommpartim occidit,partim lub corona
vendidiç, partim lècum in Macedoniàra duxit.' Sed
poftea à L.Æmilio Paulo viâus & captiis, in triumpho çü P«feu$|
iilijs ante currum aâu s, apud Albam in euftodia defecir.cuut'
Filius eius iunior febrjca æratiam ob tolerandam inopiam
Romæ didicit: ibiqj conlumptus eft.
, PtolomæusPhilopator,filius Euergetis,annisdecem& 4614TB
lèptem. Hicpræliûviââs ïudæis numéro lèxaginra arma-. Ptol-pllill>-
torum milliû, bellum aduerfus Antiochum regemSyriæ j-at,Q ■
fumit: & viôfco philopatore Iudæam fibi fociauit. Iudæo- |
rum pontifex Onias, filius Simonis jinfignis habetur, ad röniasJ
quem Lacedæmoniorumrex ArriusJegàcos mittit. Claudius
Marcellus Syracußs florentiflimä vrbem Sicili.e cc-
pit.Scipio alter Africanus vitro fe miUtatu'rum inHifpania
obtulit:profe<Stusq; magnasftrages gentium dedir.
tiumPunicum bellumexortum^Proconlulesprofe&i in m 6
Africam, cum iäm lènatus Carthaginem delendam cen-
luiflet, Carchaginenfes iulli, arma & naues trädiderunt.
Poli modu mprocul dmari refidentes, dolorem ad delpe-
raiionem contulerunt, duosqjduces Aldrubales creaue-
runt; & propterinopiam]fen:i, arma adgreili facere, auri
argentiq; metallis fuppieuerunti Garthaginis fitus fùillè. carth.ßtus
huiufinodi dicitur ; Vigintiduo, milia paliuum muroam-
plexa, totapene maricingebatur, abfqj fiiuçib.quæ tribus
roilib^apenebantur. Is locus murum viginti pecj^ EtUm.
habuitiaxo quadrate, in altitudinem cübitorum. quadra-
ginta. Arci vrbis Byrfie nomen erat: paulo ampiios quam
duo milia palTuumtenebat. Ex.vna parte murus cómunis, !
eft vrbis & Byrlæ, imminÇns mari. Primum ab hac conlu- I
les repulfi : deinde ab Scipione jntra muros hoftes repuili. [J
AÇ3rubalimperator,Malinilîæ regis Numidiænepos fiib-
Ièlliorum fragmentis in curia à fuis propter fufpicionëm
pröditionis qecilùs eft. Scipio lüprema forte Carthaginc
delerè roolitus; dum eontinuislex diebus noólibufq; pu-
gnatur, vltima Carthaginenlès delperationem traxit. Rcx
Afdriibal alter fe vitro dédit.', Transfugæ qui Ælculapij
temphim'occppauerantjvolimrario præcipitio dad,igné
cqniumptifunt.Vxor Afdruballis lé duosq; tilios lècum in Aftjrubaiis
medium iecitincéndïum:eundem nunc mottisexiturnfa- yxorf«ócf^
ns nouiffima'regina Carthaginis, quqm prima fecerat. i lplktiuicas lèptemdecim cótinuis diebus arfit, omni inü-
rali lapide in puluerem comminuto,7 o o.pöft anno quam i
conduaeft. 1 . ^ . j
A
I imu)
631.1
Epiph.
P55-
PcolôtoæusEpiphan'es, filius P hilöpatoris,anhos vigin-l
tiquàtuor.Huius tempore geftafuntqûçïecundi libfi Ma
chabæorum continet hiftoria. ÔniàsSacerdos adlamptis
Iudæorumplùrimis,fiigjtinÆgyptum,&iPtôIom^lrô-
nonficefiilceptus,àcceptîearègi9ne,quçHeliopoleqsvo-
cabatur,& concedenté çege, templum extruxitin Ægypto
fimilé téplo Indæorum, quod permànfit vfq; ad imperium
Vefpafiani, annis zjo.Sud occafione igitur Qniæpôtffiçis,
iiïfinita Iùdæorum examina inÆgyptum cofûgerùnt. Quo
tempore & Cyréne éorum multitudine repleta eft, pugna-
tibus contra le magno Antiocho& ducibus Ptofômæi,J)o-
fita in medio Iudæa in cétraria ftudia fei ndebatur, aliis An-
tiocho, aliis Ptolomæo fauentibus. Hæc autem vel Oniæ
vel cæteris fiiitcaulà'Ægyptum petendi. ConfuleMum-
mio Corinthus vrbs opidentillîma,quippequæyelùt offi-
cina omnium artificumôc artifîciorum,ôcemporium commune
Afiæatqi Europæ fuerit, expugnata & fubuerlaeft.
Plurimaitaq; parte populi ferro flammilqj confiimptaj rè-
liqua füb corona vendita eft.’ Vrbsincenfr|murifunditus
diruti; muralisinlapis puluerém^edadlus : proda ingens
erepta eft. Sàné cum proprer multitudiriem 8c varietatem
ftatuarum fimulachrorumq} in illo ciüitatis incendio.pèr-
mixta in vn um^uri,argenti,atq; æris,omniaqj fimulmetal-
la fluxiflent,nouum genus metalli fàélüm eft. Vfrde vfque
hodie fiue exiplô,fiue eximicatione ipfîüs,æsCorinthium
& Corinthiavaß dicuutùr! ViriatuS in Hiipania ,-gèhere
Lulitanus, homopaftoralis& latro, primum infdtando
vias, vaftandoprouincias , maxiinoterrOriRomânis fuit:
Ventidiùm prætorem cum omni exerçitu fugauit : Càium
fimiliter muftis præliisfraélum: Glaudium cnm magnaïn-
ftrmftuta belli pepulit:trabeas,falces,çæteraq; infignia Roman
»,in montibusfuistrophæafulpendit.Sic perXIV.an-
nos,cum Romanos duces atq; exercitusproftrauiflè t,infi-
diis luorum incêrfedtusèft. AndrogynusRo mæ vifùs,iuflh
arulpic um in mare merfiis eft. Peftiléria tanta exorta vt mi-
niftrifeciendorum funerum primum nonfufficerent, deinde
non elîènt.-magnæ domus, vacuæ viuis,plena mor tuis
remanferuntdargilîimæ intror lumiiæredkates,& nullipe-
nitus hæredes. Puer Romæ ex ancilla natus quadrupes,
quadtimanùs,bçulis quatuor,auribus totidem, natura viri,
duplex.Scipioné Africano confide, Numantiairi citeriore.
Hiipania, Nümantinfquoqùc cùmfti pariterferro, venèno
arqué igné çonlumpti iunt. Scipio Thirelizm quendam
Cekicum principem cbhlulqit. Qua opeNumantia, aut
priusinuidiaclaruifiètjaurpoftfuillèteuerlà. Thjrelùsre-
IponditjQôccrdia inui6la,dilcordia exitio fuit.Ptolomçus
fororem lûàm ftupro cognitam, ac deinde in matrimoniû
receptam, jiouilhme turpius quam duxit,abiecit. Priui-
gh am fiiam, hoc eft filiam fororis &coniugis, coniugem
àlciuir. Filium luum quem ex Ibrore lulceperat,necnon &
filium fratris occidit. Quamobrem tantis inceftis parrici-
diilqùe execrabiÜs, ab Alexândrinis regno pullus eft. Antiochus
non contenais Baby Ionia,atque Ecbarana, toto'qj-
Mediaimperio, aduerfus Phraancem Parthorùm regem
congrelTus & vidftus eft. Habuit enim in exerçitu luo centum
millia arrnatorum, ducenta millia & lius calonum
atquelixan®i,immixta Icortis & hiftrionibus.Parchorum
igiturviribus opprelfusjintenit.
Ptolomæùs Philomètor, annis trigîntaquinque. An-
ftobulus natione Iudæus Penpatetiçus Philolophus co<-
gnofeirur. Qui etiam Philometori Ptolomæo explanatio-
num in Moylèn Commehtarioslcrjpfit. Attalu^ Eumeni
filius, morien-s Teftamento populum Romanum impe-
rio Afiæ fuccederé hærèdem iuffit. Licinius CrailiisCon-
luladuerfus Ariftonicùmoum At tali fratrem, qui traditam
PepTFeftamentum Romahis Afiamperualèrac.cuminftru-
âiffîmo millus exerçitu : prærereaa magnis regibus, hoc
eft jNicomedeBithiniæ,: Mithridate Poufi & Armeniæ:
Arlarathe Cappado cia.*: Philemene Paphlagonie eorum-
quemaximiscopnsadiutus, conlèrto bello viétuseft: &
circumuentus ab hoftibus pene cap tus effet,; nifivirgam
qna erat vfus ad eqùurif|'in oculum Thràcis impegiflèt.
arbarus cumira 8c doldre exarfi ffet,propt:ereaIatusCraf-
” gladio tranfuerberauit :ïita excogitato genere mortis, ef-
xugit 8c dedecus & lèruitutem. Perpenna Çonfnl Arifto-
: ./■ . . 27 1
nicum recenti Victoria fpj:iatum,iinprouilb bejlo in fugam
verrit, & vrbem ad quam confugerat oblidione çinâam
ad déditionem çôegit. Ariftonicus Romæ iullu Scnatus,
ftrangiilâtus eft. Seleucus cognomento Philometór, XI.
N'annisregnaiiitinSyria. Selcuci temporibus Heliodorus
mimisà fege ad expoliàndumæfariümtempli, diuiniçus
flagellatus fepellitur. Cùi lùccedit Antiochus,qui appel-
JatUseftrSotendeinde Antio^h9,quiappellatus eft,Theos,
id eft Dçus:deinde Antiochus Epiphanes.Hicingreffus eft
Ægyptum,& conftituit bellum aduetliim Ptolomæum ré-
gem Ægypci.'Hic Iudæorum Ifgém impugnat omniaque
lordibus idolorum comnlens^n templo.Dëi louis Oiym-
pij fimulachru m ponit. Sed & in Samaria lùper verticem
: montis Gariza,louis peregrini delubrum ædincat,ipfis Samaritan
is,vt id facerer, precantibus. Verum.Mathathias
Sacerdos leges patrias vindicàt, aduetlus Antiochi duces
armacotripie'ns: vndeoftum martyrium lànétorum Ma-
r chabæorum Vll.ffatrumnimis venerabilciin quorum ho-
! note Viennenfis Ecclelîa fundataeft. ’)
Onias fiimmus pontifex habetur, cuius frater Iafon,
præripiens fiimrhumßcerdotium,permitfente Ant.ocho,
légitima ciuium iura deftituens, lûbipiàarcegymnafium
! conftituit,& Ephoebiam Hierolblymis. Quo poft trien-
nij tempus in Am ma tem regionem expulfo , Menelaus
frater Simonis de tribii Benjamin principatum la eer do tij
obcinuit. Guius impiafatftione, pius Onias pontifex per
Aridronicum peremptus eft. Quem propterearex Antiochus
purpuraexutum eodemloco, quoinOniantimpic-
fatem cpmmilèfat,iufficvita priuari. Menelaum vero Antiochus
Epator, poftmodum AntidchïfiliuSde tutriquin-
quaginracubicdrumdeiiciiuffit : taiique morte-iuftilfimé
damnatlis eft. Mathachia lacerdote defu.näo v Iudas Ma-
chabæus ducatum Iudæorum lulcepit, anno CXLVI.re^
gni Græcorum. Qfiimox Antiochi duces de IdUæa expel-
lens,& ternplum ab idolorum i magini bus emundans, pa^
; crias leges poft triennium luis ciüibus reddidit. Antiochus
Perfipolin nobiliffïmam 8c copiofilfimameiuitatem Ipö-
liare cupieiis, multitudine ad arma concurrente,in fugani
verfiis eft: & ccelefti eumiudicioperurgente, dumaccele-
raretiter, vtHierolblymam coftgeriein lèpulchri Iudæo-
rum fàceret, inlanabili pl.igapercuflus, homicida & blafi
phemus milêrabili obitu vitafun&us eft. Guiliiccellic Antiochus
EupatQr eius filius : &poftduosannos, ideftan-
nöCLLregniGræcorum, regnauitDemetrius Seleucifilius.
Hic conftituit Alchimum impium in lacerdotiO,Iuda
Machabæo in bello pro legibus patriis 8c populo Dei pu-
giiante occilb :& anno CLIV.Alchimo milêrabiliter mor-
tuo^jmniiimfàuore, Ionathæprincipatus ddàcerdotium
decernituf.
Ptolemæus EuergetesannisXXVIII. Ionathas Iiidæo-
rum dux& pontifex cum Romanis & âpartiatisamicitias
facit. Hic fiimmainduftria facerdotio adminiftrato oéto-
decim annis Tripfione Occiditur, ftaterqueeius Simon in
là.cerdotium affiunütur , anno regni Euergetis feptimó;
Scipio Africahuséxanimis in cubiculo fiiorepertüs, vxö-
ris fuæ Semproniæ Graçchorum lororis dölo necatus.
Cuius vigors modeftia in vrbeRomana fic valuitjvt eo vii
uotieqüe Ibciale neque ciuile bellum poflè exiliere Cre-
deretpr. L.Çæcili iMerello, 8c Q u. Titio Flaminio con-
lulibus » Carthago in AfÂca refticui iuflà, XII. defilum
anno quam fuerat eùerlà, & dedmftis ciuium Rottlâno-
rum fimiliis, quæ earn incolerent, refticuta & fepleta eft,
Fabio Confule. Bitoito regi Aruernorum Galliæ ciuita-
tis bellum maximoinftruâu comparand, pauciras Romanorum
oecurrit, vt vix ad elcam canibus quos in agmi-
në habébat, fiifficere pofle Bitoitus iadlarec. Qui cum
fibi ad tramfeiendas copias vnum pontem Rhodani
paium elle intélligeret, alium compadis Iintribus cate-
nilque connexum fuperftratis confixiique tabulis inftru- >
xit. Gonlèrtapugna , vi&i Gallig conuerfiin fugam, coa-
ceruatis inconlulte hominibus, præproperotrahfituconcis
vincula ruperunt^aç moxcum ipns Iintribus merfiîünt.
Qu» Màrtius-Confiil,, Gallorum gentem fiib radice Al-
pium fitam.bdLbaggreflus eft» Qui cum fe Romanis co-
piiscircumleptos videfentj occifis coniugibusac libefis,in
E
Anni m
Ariftonicui
ftrangula*
Heliodorus
facrilegus
flagcllatùr.
Onias,
flam ma s
4 69 0;
Ptol.Eucrg.
Scipio vjto-
risdoloper
entptus.
H
Bitoitus it t