Rernigij Antifitodorcnfis Epifc.
non leruacnon diligic Si diUgitisme, mandaut me*feruate.
Et merito, quia»» eufiodieu dis illù retribut;o mult* , non lolu
in futuro, ièdetiamin prælènti. Nunquamenim virtus
etUïnepnsmio » ficut nec vitium (ine pâma. habet eniin
hicprxmium bonæ-confeientiæ, illc vero füpplicium de
præmioviuorum. auc vitras eftinane pomcn,autre&c
petit indcpræmium^xperiens vit. Et Apoftolus : Cogita-
tionum accufitntium, au t etiam dtfendentiutn. M ul ta cft ilia re-
tribuik>,quç & hic 8c infuturo.Seruus tuus ea euftodit lit
merito. Nam deltila quisintelligitiCcilicct cuftodienda.NM/-
/i», quia etiam illc qui non eft (émus tuus. Aliter : Seruus
tuus coftodit ea, quia intelligit. Nam delitt* quu inteUigit?
Nullus. Si tenebræ videntur» & deliâaintelliguntur. Vi-
dere, cft a tenebris recedere:& intelligere | a deli&o rece-
dere.dehis dicoquiin delt&isfimt ficut deillis qui in te-
nebris fucrunt. Aliter: Seruus.tuus euftodit ca. Sed illi
lunt p au ci, qui intelligere polfintdeliâa, 8c euftodire tua
iudicia.Nam delîÈta quis inielligit,ira vt lune intclligcnda?
fdlfcetvtvitctea? Pauci, imoperfe nulli. ldeo aboeeukis
meis manda me. Aiitei :Quia feruus t uus euftodit ea. vel quia
in euftodiendis illis cft rctributio multa,ideoaboccultis
meis munda me ,ideft, originalibus deli&is, quæ occulte
« parentibirs quafihæteditario iure dclccndunt. & ab aliénai
id eft, ab his quæ no» à parentibuS contraxi, Icilicet ab
his quæpofteaadàvài.parcc ftruo tuo, qui non pepercifti li-
berto tuo. AKter:Oçcultum fuit peccatum quando diabo-
■lus peccauic > quia lupcrbiam in occulto &à fe habuît.
Alienum fuit, per quod Adam cecidit : quiaàdiaboloqui
alienus eracDicitergo: ab occultis meis, id eft, à malis co-
gitationtbus. munda me,id eft, munda cûr meorum.Et ab
alienis,id eft,à malis perluafionibus àliorum parce ne cori-
lèntiam. Seruo tuo, id eft, meis, qui per fuperbiam à tere-
cederc nolunt,ledper humilitarcm tibi lubdivôlunt.Ideo
parce ièruo tuo, quia non pepercifti fiberto tuo, id eft, A-
dæabaliéna perluafione, quipræceptistuis Qbedire.no-
lüitjvolens elïè liber. Er'uisficut dij. Ideorogo vtàpropriis
mundes,& ab alienis p areas quiafi met nonfuenntdomïnati,
tumimnuicuLtus ero-, id eft, criminali peccàto quod maçu-
lat. Nota quod non dicir,5/ met non fuerintiCcd addit, domi-*
jiati. Non enim poteftellè, quandiu lumus in hoc corru-
pcibili corpore, vc non fit in.nobis peccatum, lcd tune do-
minacur, cum conlêntimus & volùncatem noftram ei lùb-
dimus. V ndc A poftolus : Non ergo regnetpeccatum in veftro
mort ali cor pore.Et proptereamunda me 8c parce, Icilicet vt
nec propriis cogitarionibusprânis lubdar,nec alienis per-
fuafionibus. Et emundabor a dihito maximo, id eft,à iùpetbia
quæ eft maximum delictum: qui cum caetera fine timenda
tantum in male faâis,iftud etiam in benefàdtis efteauen
dum. Hocprimumingcfiiclc recedenc bus, hoc etiam in-
gerid.e redeunnbus. Et é tait vt complaceant eloquia oris met,
icilicejcum emundatus fuero,à fuperbia,tune cibiplacere
ftudebp 8c orc & corde, 6e non hominibus. S uperbia c n im
hominum g’oriam quærit.Et hoc eft quod dicitiEf medita-
tiocordis mei in confiera tuo femper. vt tu videas ,tibi placeat
foliDomineadiutormeus & redemptar meus. Hic vcrluscum
ilio iungimr. Ab occuit i s meis munda me domineadiutor
meus«cæcerafiint interpolîta. Adiutor, in bonis :*redem-
ptor, in malis, Vel rëdemptor per fidem, adiutor iuftîfi-
cando.
I ;
In finem Plâlnm s Dauid. XIX.
I Xaudiat tedo minus m die trtbuUtiotiii prottgatU
! R nomenDei lacob. Mit tat tibi auxtlium defitnftot
&de Sion tueatur te. Memor fit omni* Jacrtficq
tui,&bolo(außum tuum pinguefiau Tribuat tibi
fecundum cor tuum, & otfine tonfilium tuum ton-
In finemplalmus Dauid. In fuperiod plàlmo propre-
tacommendauiepaftionem Ghrifti, qua credences (àl-
uantur. Iniftoautcm commendat rcfutreüionem Chii*
fti, qua credences iuftiftcantur.In illo oftendicur.quidno-
bis profiled t mort alitas diuinitatis: iniftovero, quid pro-
fueritdiuimtas mortalicacis» lefiu Chrißus enim mortuustß
fropttr delitla noftra, &rtßrrextt propter iuftifieationem no-
fir am. Pramidens prophetaper fpiritum gloriam relurre-
élionisChn'ftifuturam,&cum Chrifto omnes creden.
tes reliirreöfcuros, optando fundic prcces ad Deum pa<
trem,noncxaliqua dubitadone,lcd exnimio defidetio
ficdicens:
Xaudiat tedominut) (cilicetö Chriftc,qilia mes àdiutor
Sineus 8c redemptor, dominuspater cui omiiem c n hi-
bes obedientiam, exaudiac ce, relùfçitando indie tribu-,
lationisyid eft, in tempore ad pallioncm dilpolito. Protegat
re,ideft, mos, nomen Dei lacob, rd eft » inuocatio nominis
Dei lacobdde&iunioris popu li,Icilicet lutftarods & præ-
ripientis '’ primogenita prions populi, id cft, Iudaici, fei-
Iicec dignitatem 8c honorem ilium quipromiftus fuit Iu-
daico populo, qui primogenitu^ fuie > qùia prius eleclus
eft quam gentilis.Nomen Dçi lacob, id eft, inupeatio nominis
Dei lacob, &non DeiEfau, qui dixit: l*cob dilexis
Efim odio babul & ma.or feruiet minore; qui deponitpotentes ér,
exalt at />«wi/«:Protegat te hu milem,& eiu s pomen i n uo -
cantem , à perfecucione fuperborum ludxurum : ficut
protexic lacob humilem & eiuS nomen inuocantera,d
perfecutoceEfau. Mittat tibiauxiitum defanäo. Tibi, id eft,
tuis mittat auxil umdetelamfto. Vel cibi capid mittatau-
xilium de làndto, id eft, de tuis faciendo eos lanâos, fan-
iftificandamembra tua, augeat auxiliatores mos jquem-
admo.dum manus &alia membra capiti auxilio lunt. Et de
Siont ideft,defpecula,Icilicet de.lpe cxlcftium gaudio-
rum .tueatur te, id eft circunlpiciat tibi, id eft, tuis. Sicut in
Sion erant fpeculatorcs 1er ulalcm, ita Ipes cxleftium gau-
diortim lit cuis munitio, de qua li bi prouideanc. Memorfit
0w»«y*rmj$aÿ'rni,ideft,memoresfaciattuos ommumin-
iuriatum tuamm, quas paflusesante crucis patibulum.
quæ Deo lacrificiumacceptabile fueruntpro delidtis hominum.
Et bolocaufimn tuum y quo tu voluifti ce tocum
ofFerre.Deo in ara crucis. pingue fiat, id eft, vertatur in
lætiriamrelurrcddonis.vt ficut mprtuus.es propterpecca-
ta noftra, ita & relurgas propter iuftificationem noftram.
holon, totum caufton,!ncenlum. inde holocauftuin dicé-^
batur ilia hpftia quæ tota incendebatur, Tribu.it tibifecun*
dum cor tuum, ideft, volutatem,vt polfis pOnerecum velis,
animam tuam > & iterujn earn rçfumece ,cum velis,
& non fecundum corinimicorum tuorum. Ér omn,è% confi
Hum tuumconfirmety tarn de reprobandis lud çis qua de làl-
uandis gentibus.Quafi aliquis dicat : Cur tantoperérogas
$ làluatione Chrifti? Ad hoc. latabimur In falutari tuo. Egp
&mei fimiles, lætabimur in eius làluatione Chrifti tui,
quod mors illi vitra non dömipabiturvLxtabirhufc.hiclß
fpeeiufdem refurretftionis iam intusliluati per fidem. Et
tnagntficabimuf plenaria làluatiphe,cum mortale Hoçin>
dueritimmortalitatem. tarnen prius in numneàominx Dei
nofir i, Icilicet conformât! ei Icilicet à C hrifto Chrifti mi &
di6li,&faâ:i eius corpus. Imp leat dominus onmes petit tones
f«.«.Præcedens verfus interpoli tus fuit. Nunc continuât
optariones.Impleatdominusomnes petitiones tuas, tam
quas mof talis fundes pro nobis, quam illas quas fündes
im mortalis faeftu s,ad dex teram patris fedes. Et reuera im*
plebit, quia dns exaudiet ilium pro fe & pro Qxis de Coelo fanctO
fuo,id eft, de potenda diuinitatis illius, qui eft cadum (an-
äuraTuum, id eft, de diuinitate verb], :Ec reue.m eltaudiet»
quialàluum faciet dominus Çhriftum fuuiâv E t‘rçutra
hoc eric,quia ego nunCylçilicet longe aptequam fiat,cognoui
quoniam faluum fecit dominus Chrißumfuum. Et höc inde
pacer,quia falus dexter* eius, id eft,lalus danda humanitati p
dex teram eius, id eft^per diuinitaté, erit in potentatibus, id
eftyvaldepotens, nunquam conuertetur in ii)fi,rmitatem.
i fi'met.LtXabimur in falutari tuo,&in nomine D.ei noßrimagni-
! ficabmur.lmpleatdominusomnetpetitiones tuas: nunc cognoui,
| quontamfaluumfecit dominus Chrißum fuum.Exaudietillumde
| calofanäofuo, inpotentatibus falus dexteraeius. Hiincurribus,
\ &biinequjf .i nosautem in nomine domini Deinoftrfinuoeabi- , I | , ,
| mw.ipfiobl’gatißi’.t &cecidmint,nosautem.fiinexinms & ere- j Et nos hoc modo faluati, magnificabimur in nominedo-
j cti fumus.Donmcyfaluumßtc regem ,&exaudi nos in die qua in- minipei noftri Jilli autem qui faluantur perfiniftram tan-
| uocauertmuste. * | v # I tumglorianturin diuitiis& potentiis luiius leculi. ideo»
h'piipr&d
Anitas ijgj
iiabcbatji
It» us fili J
in domo i
niogcniu
pecorum
dabâtui, i sbulualii
Mali.
Gtn. ij.
Rm.y.
In Pfatmos Enarrationes.
quia obligati funt ih üliiik 'cupidftâte. Aliter ficun'dutn
6 6 $
ordinem, Impléat Dominus omnes pc'ntîones tuas. Et
reuera implcbif,qa!a ego nunc cognoui. antequam fiat,
perfpirimm:veltfunc,cum maxime opus cratindie tri-’
bulationis, quoniam ^luû fecit Dns Chriftum fuum,rc-
fufcitando&addextcram fuam collocando. Exaudiet cc-
iam ilium lêdetem ad dexteram fuam de ccelo fànâo fuo,
id eft, dc emidione Spiritus lànfti fui, qui eft eius ccelum.
Exaüdituseft in terra, vt refulcitaremr : exaudit us eft in
ccfclo, vt Spiritus fanélus mitteret ur. Et hoc inde parebit,
qiiodillumexaudiec.de coelo lanâo fiio: quia in potentatibus
falus dexteræ eius,id cft, lâlus data nobis per filium
qui el^ad dexteram eius, critnobis potentialis,Icilicet x-
terna 8c indeficiens làlus,quæ nec morbis afficitur, nec
mceroribus fàuciaturjvcl in potentatibus, vt etiam quando
infirmamur, tunc poten tes fimus. Salus dextcræ,æ-
terna: vt illud; In dexter* eius pax & fecuritas. Salus (ini-
Hr«; temporalis; vt illud:!»finiftra vero illiusdiuitta & gloria.
In eo quod dicit : Exaudiet ilium de calo: o?.zrA\x præmilfas
optationes nonelIeexdubietate,fedex afteólione maxima.
Hi i» curnbus & hi in equit. Quad dicat: Illi autem
quorum ialusefl in finiftra, gloriantur in volubilibus!&
in potentiis huius feeuli. Hi muocantte in curribus,lci-
licer venientes ad inuocationem,confidentes magisin
volubilibus huius leculi quam in tej 8c ideo faJus eft illis
non in potentatibus,led in infirmitatibusmo in dextera,
fed in finiftra. Et hi in equis,id ell,in fuperbia 8c dignitati-
bus. Traótum ab illis,qui de toco Ifiael tribus vicibus in
anno afcendebantHierofblymam ad ozundumjsios autem
qui bus dabis lætitiam làlutaris tui, inuocabimusjion in illis,
I fed in nomine Domini Dei noftri: vt clarifiéetur in nobis no-
I men iiiius,qui eft Deus creatione,& Dominus recreatio-
I ne. Alitenîli in curribus, & hi in equis confidant ,quemad-
I modum faciebat Elàu &Tui. Nos autem,Icilicet lacobitz
præripientes primogenitaeorum,inuocabimus in nomine
Domini Dei noftri,quemadmodum lacob faciebat,n5
inaliofiduciam ponemus. Et merito,quia ipfi obligatifunt
adcurrus 8c ad equos, prauis cupiditatib. luis vel funibus
vitior u m. Et ceciderunt, ab ilia dilute: quia ligati& incurua-
ti ad terrena, non valent mente Ce er igerc ad coeleftia. Nos
autem, fciticet qui inuocamus nomen Domini Dei noftri,
fitrreximusy id eft,fiirgemusab illainclinatione mentis.lci-
licctab infidelitate ad fidem; & erefti fumus per operario-
nem. Et 6 Dominent lurgamus & erigamur ,fa!uumfac tc-
^ew.-refufeitando &ad dexteram tuam ponendo,vt quem-
admodum nobis hie in paüîone lua conculit exemplum
pugnandi,ita ad dekteram tuam interpellet pro nobis, i-
plè hoftia, iple làccrdos. Exaudi nos in dseM eft, in puritace
mentis,vel inlucefidei,quiadieinuocauimuste. Non e-
nimin nofle exaudis.
In finem Plalmus Dauid. X X.
Qmine, in virtute tuaUtabtturrex, &fuperfa-
lutare tuum exultabit vehement#. Defiierium
cor dit eius tribu ifiiei, & voluntite labior urn eius
non fi-audafii eum. Quoniam prauenifiieum in
btnediftionibus dulcedimis, pofuifii in capite eius
coronamde lapide fktiofb. Vïtampetütd te,&tr.buifiiei :lon-
gituditfem dierum infectdum, & in feculum ficuli. Magna eH
gloria eins tn falutari tuo,glonam & magnum decorem impor.es
fitpereum• Quoniam dabis lum in benediâionem in feculum ft-
ctdtyUtficabiseumingaudntuin vultutuo. Quoniamrcxjperat
diode,hic aurcm ipïàm relurredionem merito Fa&am
commandât. Iunguur autem cum lùpcriori^îc:
DIxi, Dominefaluum fac regem, 6c merito debes fàluuni
facere,quia ô Domine vatet,in virtute tua,id cft,in ver-
bo fibi vnito, quod ex te nabcc, latabitur rex : qui rex cft
fuper omnes reges,qui folusregit,folus dirigit,lciI.omnia
ribiateribuens, nihif de Ce prælumcns, vt infelix Adam.
Lætabitur prius in lua làluatione, & vehementer exultabit
plenaria exultations fuper falutare tuum, içf eft, ûluatio-
hem humani generis fibi impofitam. Leticia, ammi: cxul-
tatio corporis. Et merito exulubic,quia iefiderium cor dû j
eiustribuifti ei. Quod fuit ponere animam corn vellct & jehan, i
iterum relumere : vel vtmoreretur propter peccata no~ 2100.4.
ftra, &relurgeret proprer iuftificationem noftram. Etre- j
luntate labiorum eius non fiaudaflitum/idefi, voluntate pad
s & reconciliationisper ledatæfcundo. lplêenimpa- J
cificauit quæ in coelis 8c quæ in terra fiint. Vnde Apo- iCdejf.i.
ftolus: Ipfetîlpax noftra quifecityiraquevnunt: vnde angeli tsfhtf.i.
I concilies noftri,prius inimici, quafi transkti in regnura
âltèrmsDomini, naro illo qui vencrat pacem dare mun-
' do, concinunt : Gloria in excelfis Deo, & in terra pax homi-
nibut bona voluntatis. In labiisquibus ofculum ('quod eft
figntim pacis) damus,paccmintelligtmus. Aliter rvolun-
, täte labior um, id eft, præconum eius non fraudafti eum,
Icilicccquinhaberéteandemvoluntatem circa ecclefiasi
luam,qium 8c ipfe habuitconfèruandi eam, & patiendi,
&moriendi pro ea. vnde Apoftolus: Quotidie moriorpro
vobis fratres, vel voluntate labioram eius non fraudafti
eum, Icilicet denegando ei volùncatem labioram eius,
quin habeac taies præcones quai es voluerir, vel quin ad
eandem gloriam prçcones eius perueniancin qua iplc eft.
Vo.'opater vtvbiegofum,ïbifit &mnifier meus. Reueranon labm.ij.
fraudabis. Quon ampraueniftieum, id eft,przuenies in be-
nediâionibus dulcedinis,id cft,immunitate peccati. In Adam
omnes præuenti func maledidione, ifte folus fuir inter
mortuos liber. Præueniftieum,ideft,prmsm eüm gra-
riæ muneracontuliftbvteflltprimogenims in molds fra-
tribus quantum adiuniorem populum nom teftamenm
quem illi cipiti vt corpus, poft mords experienriam apra-
fti, quafi viâori coronam capiripoft vtâôriam. Vere his
bened «ftionib. puentus, quia de Spirirulindto cocep tus.
Præuenras eft Adam plenitudine amariradinis, in quo o-
mnesmoriuntur; præuécus eft Chriftusin bcnediâiomb.
dulcedinis, in quo omnes riuificabuRtar. Velprsaenifti,
quia nullus ante eum, qukionprius lu b malediäo;hic au-
tem imraunis fuit primus in genere humano, & (blas ab
omni peccato. Pofuifii in captteeius coronam de lapide pretio-
fo. Quia præuenras fuit benediäionibasdalcedinis^deo
morris amaritudinem fuperauit. Et poft vitftoriam pofiii-
fti in capite eius coronam de lapide pretiolbjd eft,drcnn-
dedifti eumpreciolbram Apoftoloram ordine daro.Su-
pradixicjdefiderium cordis eius tribuifti ei, & hoc oftên-
dic,dicens: vttampetijt a te,& tribuifti ei. Cbnftm refurgeUs
exmortuu yiamnon moritur. Longitudincm Herum in hoc feculum,^
in feculum jiiuli,id eft, viam femper manentem
tribuifti ei inmerabris.Vellongitudmem dieram tribuifti
inmembrisiquia regni eius non n it finis. Et in ilia vita magna
eft gloria eius infalutari tuo,(\\mCedetc eum fedfti in dextera
tua, Vel hoc modo magna cft, quia no lolutn file eft
g'oriheatus, led etiam g!erijm&magnum decorem importes
fupereùm,id eft, addes eifidcles, gloriolbs miraailis, de-
corOsvirtutibusjqui enim vultin Chrifto maneie, ficut
inDommoy&inmifetiOirdiaalnfiiminoitcommouibitur. inue-1 ille ambulauit,debet&ipleambularc: vel dedilti ei, feimaturmanus
tua omnibus mimicis tuis, deleter a tua inueniato-
mnesqm te oderunt.Pones eos vt cltbanum ignis in tempore vult us
tui: Dominus in ira fua conturbabit eos, & dtuorabit eos ignis.
Fruit um eorum de terra perdes,& feuten eórum afiliis I) omnium.
Quoniam declinaueruni in te mala,cogitauenuu confiüa qua non
potueruntfiabi/ire^Qupniarn pones eos dorfum, in veliquis prepayable
vultum eorum. Exdtare Domme in virtute tua, canton-
mm &pfaüemits virtutes tuas.
In finem Pfaltrius Dauid.Eadem intétio eft in hocPlal-
m°,quc fuit in fuperiorit fed ibi optando egit de refurrelicet
afîumptohominidomînicojpoteftarem glorifican-
di fuos & decorandi, gloriolbs fàcerein viâoria, décotes
in pajma. Hoc modo impones. Quomam débit eum i» bene-
diàtoHem mfêclàum fectth,vt per eum omnibus detnr bene-
didUo,ideft,omnium bonorum incremcnnun: etenïtn
non ad tempus,fèd in lècülum lèculi. Et tandem latfieebi
eum ingaudio, plenario ldi. quando aflodabhot ei corpus
fuum. Cum vultu tuo, id eft, cum manifèftabitur præfènria
tua. Et merito dabis eum in benedidtionem, eptonïam rex,
Icil.dominicus hf>mo,jficrat in De»n»0,noniniè vt Adam,
qui datas eft inmalediôionem. Et in mferkerdu ehifyoù. ]