THEODORI COG
N O M E N T O À B V C A R A
E Ê I S C O P I 'C ^ R V M . D E Q j ï t t -
q u e inirtiicis <juibüs h b s Chriftus liQmo
fa&us liberauit. E e rin te rro g a tio h em ,.
^ r&irefponfionem.
Francifco Turriano Societatù Iesv
Interprète. ™
A.Chripamu. B.lnfidelis.
Quinque hobis ini mici fout capitales ; k qui*
bus nos Chriftus homo faëfcus liberauit. B.
Qui ifti funt inimici ? &qubmodo ab vno
quôque èoruiu libcrati fumus»■ libenterintel-*-
* ligerem jidqüe rerëuerenter interrogo, & vt
èxplices,rbgo. A.Egotibi cupideincerroganti.&fcire a-
uenti, quantum côrtfoqüipbteroi quod quxris , formôrië
explanàbo. Sed illud primùm mini rclporide. B. Quid?
A. Dicis rie tü Deum, qui bmnia mbderatar, te regit,quie-
^quam temere, & fruftra facere, aut diéëre ? B. Quomodo
hoc deDeofas eft diCere ? quandoquidém hëc in hominem
fana mérite prædicum,&cordatum cade ré hocdedet»
A .Cüm igitur Deus contràhomiftem,quimandatmneiùs^
tranfierat, Tcrrâes, & in téfram ibis| ptonunciauit,Eciit po-v
ftülabat, quod prius èidetli teAatus fuërat
quieris , die èxjigàô inierdifto cotnederis, moHemorierU.Quà-
modo fèritënttam fùam irritàm fecit vjî nulliim vérbuma-
liud Fadtüm eft, quo itifte fît fèritefitia ilia abtfigata ? Si e-'
nim tu iudicem édifies ,hodie iudicium àh'qüboptoriurii
ciare ,& eras illud jpfum irritum fàcère, annon exiftimareS
infàriiieî quomodo cgitur illius primum iudicîum, &^.ni,
tentiam abrogauit ? B. Die tu quomodo. ego ériiift i'tïtçlli^
gêntià çomprehënderehorippflüm. Ai Qqæ fuit cauflàia*
dicii de morte pronühcisri ? B. Non obèdire. A* Sicut igif
tuirquia non obediuit vrius hbmoAdartt, mots irigreflaëfE
inmundu, &itainomfteS homifies-periiafit, ftc per obédi*
éntiathvniiis hominis fècüridi Adam Chrifti, iufte m<ÿs
-deftoietur;& vitaintrodUcetür. E. Ante Chriftum igitut
Abraam,& Ifàac, & Iacob, & Moÿfès$Si Ehochj & Noe*
nonne obedierunt Deo,&ei plafcüeruritî Ai Ëtfî plaçuiflè
Deo dieühtür'jfîc tamettifî èürnteliquis höminibüs confe*
raritür.perfeâeveto,te bmtiino üemÖ nön pèceatum gti-
ftauit, prxter quam Chtiftürri. brimé autëm pëccàtunii
quoefeunque fic,{giortëm inducit.Quodïgituîad rationeth
iuftitiæ attinét,ex quo oBcdiuit Chriftus fümmaîllâ obédi-
entia,& tentationesdiaboli cundtas illà inerenuj^üdtâtio-
ne repulit, mortemdiïîbiüit \ & vitani per propriam obe-
“dië.nriâm induxit. B. QüidigitUr optis Fuit mortein criice,
noft deleiçm damiiationem mortis? A. At remanebat dsa-
bouihnôs crimihaüö. äri Ignoras Êiftös hós fuifle illius
^èruós, cumDeo noti pâruimüs, & diabolo parüimüs?
Qmdigittf’t>eedo'icuraret‘!pfè,quod motseüètfà ëflet,fii-
pfîus tyran nis, & potefta'sïemahebat?immô1hagis fortaf-
u s lætitia exultaflet, tanquam rex eflèt immortaliüm.B.R.o-t
gOjVt dóceas,quomodo fadi fuimus ferui^iaboli. A .Deus
à prihejoio cum hominem finxit j & fortem 8c inUûftuth
fe a t, qüare diaboluscumnon poftet fuis illuiti Viribusfii-;
petaré ëft^tqüëfipiéns ad noceridum > fallaciam i^i maJ
chiifâtiié eft,üüouIqdèper pbediëntiamfbluntariam Volû*
ptate dëlînitum , hüdatiit eum gratia, qu* fortemillutrî
reddeb«,atque ira debilitatis viribüs'façiîe eùrn fupèraüî't,
& in omnem volüptatem j Si peccatum, 6c obediëntie fe-
pulfamvnacumpofkris uiis, induxit. deinde Deus eum,
qui rnandatumiuümimp^obauérat,,&rdeceKa:.0êad irti-
micum aCcurrerat,eiqüe pb,edierat,iiifte penhifit tyrantii-.:
dèeîfls àpptimiiCuieniHiJjuïsobiediithùtusJiferuüiHfacit, jim
quit Apbffolus,y?rri/ enitn eßis einsam obciiùs. v&ndidit '^go_
fe homo,qui lifter érat, vouiptati, & inîrrticdf o #
B. Et quomodo poft peecatuirl hort potuit homô per
poenitent^m reuocare feipfum ,& iugumdiaboli excute-
! tel A.-Quoniam vendere nos ipfbs , penes ’ nos èft;pôft
venditionem vero, & fèrûitùtem, vt rips ipfi’li'beremus,
noneftintiôftra pOteftate; ôc non dicimus fie Ïïtótum ,efle
diabolum noftr um Dominüm, vt nos pehxtfüs per vim te-
neatjfed quod per peccaDuniAiebilitati yddhceps tanqUam‘
valetùdirarii facilcs fadli lùmus diabolo ad tapiendum
nos,nullo negotio, & facïleln peccata-eiiis 'Si Volüptates-
addutti,& illedi. Sicut enim fi qtiis inimicus maleuolo iùo
potionemveheniadhibear^vrpotiohe» dernlitàtum faëife
vincat sjfie cibo illo vetito hominem decepit;1^ fàétum
imbecillumarripuit.tenebatitaquenosferuitutifubiedos,
nifiquod Chriltuuaduerfàrium noftr um d$C£pit,;£|uoiifi-
que ipfe adueriàrius Chriftum ihiqU'e occidit; Sz per içi-,
, quuminteritum ilium diabolum, ^ omnes eius
leru'oscepitV&fi^nosadiab'bli Îeruitüté liberauit ïpfâ îu-
fti tia Chrifti; & morte m,y t ita di cam, à n o bis excu (îî t. tene-
bat enim nos iàtanas tan qua, qui ei pbcfdiltèmus.B. Cupio
intelliger e hoc dilucidius pet^exempl^m. A. Sic rex, qui
in regiOneqüapiamhabeaEfetups. Çilcumftuat regionem
iftam amnis.vltra amnëm verb fithbrtüsconficuS, qui pul-
chros, & iücundos frudus fcrat ; interdict tex le tuis luis
omnibus âftinhadîllu^ hôttümttaWdionbmiàîiquis ve-
ro ex illis fbruis delinitusj& illeiftus alpeiftu ; & eupiditate
illorum fruduum, & fuaappetitione mollitus, ac vidtus,
nulla radone mandati domini habita, amnem tràii’ciat, vt
cupidîtàtemfuam expleatjacqoufblum hoc faciâtjfed çt-
iahi teliquos conlèruPs fallat, voluptate, früôtuüm, quos
oftcndit,ebs dècipîens ,v t commühis domini obfedienti-
amt abiiciâht,;& fluuium trahrmittant)& lèrui eius efiiçian-
tuir. Deinde iüéprihce^ malorürb, exerceâtin eostÿtân-
nidem, & opprimât*, illi vero tyTamiide opprelîîinfel meht
dominum füum;& implorent illfus opem j & è tàhtis m ^
lis liberationem. Poftea horum taiifericordia eommotus
marifuetiiïimusÆk m itt|t prôpriUm filium veftitu feruo^
rum ihdutum, in omnibuSaffitnilatumeis ( excepte pec-
cato^ille autem, iii m èdilim. prodiehs deambulet iuxta ripas
Huminis. quemçumtÿrannus illeviderit & arBitfâcüsr
êflè vhüm è fèiciis ; hottetur, vtlbletyvoluptatibus.t.uiftu-
AimprPppfîtis, & oftënfîs ; ad traiieiendum flùuiüm, S£yt
] fub imperio fiio fît^ id e at taftien noo ôbedirè, quih potiés
ipfius horiationes Vèhementer repellere;Vnde è e lo ï& in -
üidiaincenlus tÿrannustranlèacfluuium,&Æliumregis oc-
d d a t : hune verprek prâehenlum pèteontetur in hune mo-
dum : ageiàm pefttme Sc nequilhme, cum aliis^fetuisfiia-
debas,Vtmihi eotumnatü^aDomiho n o n p arerëht, & a4
te tranfirertt> ati eos é hianibuS TulS eripüi ? & aîèrüitute
tua tibi firbiéxfto ftiberaifiîéum ia aliôqui fàcere pbtuilrem,
nolditamèniüSîmmütaïe. Wunb vëro filium rheum,qui
horïàtionibus tuisnequaquairn cëffit,qüare interfçcifti, &
iniufte occidiftiîigitür quoniam hoaouius eSy iüre; oprirnp
& te ‘St omnes tuosierUos;c a p i a & poteftari eius lûbii*
ciam. Si fi tôt milliaacquifittifti,tataen nëqüe multefimam
pattern debiri teçuperabo. Quid enim Vnquam tuefiieere
poflisvni guttife lânguinisregupar.?hocmôdoà tyrahnide
dimonis nos libérauit/iufta ratfçné»^ flt>n tb'bbre,8ë pp^-
teftate folom Vlus/"
1 B. Satis de Kkc ië diâüttt eft. die Quinque illos inimicos,
exquibus nôsChriftüshberâitkïA» Mors,diabolus,male-
diétüm legis &damnatîpipeçcâtum,itrfernuSiB.De morte
quidem quod p^robédientiatn Chrifti deletaeft,dixjlfî*,li»
mihteretiamÿqupmodohDS ab imperio diaboli iiberauit.
explica nunc , qiiom6do nos redemit à maledióèo legis fa-
Àftus pro hobis maledi&üm. A. Memineris èofü'rn iqüÆ
prius à me diél^mht qübd qui fhlfliês* legëhi mottis ttàft-
fiutmüs, milH^iHte4j:e;5debëmüift refpôhde enimmihij
qùod te primuth dé morte Adam rogabam, Facit rie Deus
qüicqtiam ftuftrâ, & câfu? B. Abfit, A.Siquis alicuidd^e-
rec mille nummos,qttos hullo mpdolblüerë poflèt, nollet
autem bxigere Dbmiriu5,cuidebetur {futamam auri, feri*
, pfiffet aütetti ^iaS contra illSih debftprem chirogiaphtirii
^ in èarcerem eoriiicerét, male omnibus mo'dis aftî'ce-
j çef,àÉigeret,& pirériiéret,qui hóllet» vtiahté diri;lltfrirn»m
fepetete, fèd potifis ppftulâtfet ,vtdimittèretür fiber &T6*-
lüttiSinorifte ftùltu th hune elle exiftimaremusî B.Qkomo-
do non î A. SiigiturDeus nolebat exigere à nobis iuftifi-
' illam le-
getntücit r
d cqiul'a*- ;
fus i a cpjft- •
ad q c b c .
âuisfacU y
éns iègelrt
iMoy.iiiine
|lla rtiilc-
ratione
duöbus, vel j
tribus tèfti-
bus mori-
tui,Dcu.i7-
càtiohcs legis,'qüare hanc contra nos feripifitî àt riôri üceft,
abfit.no’n enim btiofe,dc tanquam ludens, quin potius iu-
fto iüdicit) fiio,pmnia quæ in lege feripta erant,à nebis exi-
gtbat,& quia non poteramus foluere debitum, pro hobis
Dominus nofter Chriftus perlbluit,maledi£tum & confie
mnationem nobis debî tâm v olen s aflu mpfit, arqué ïnlè
fulcepit:& quæ nos pati oportebat, iple pailuseft ; verbe -
ratus, fputis, pugnis, colaphis affe&us, crucifixus, ôc pro
hobis mortuus:quamuis,vtpaulo àntèdiximus ,perobé-
dientiam mortem delere potuiflèt, fedtamehic^Vseivtnitf,
ideft,vtabundaret,&fuperflueret, qùo nos ex diaboloeri-
peretj&exjma'cdiôto legis,iuftoqueDéî iudicibjpro no-
bis mortùus eft, vt liceret Deo mifericordiam nôbis tri-
buere;& non iuftiriam propriam improbaret, Sc fuperiia-
cuam,atque irritam reddèret ;'lèd potiûs nanccircumlcrf-
beret,& terminaret receptis,& récupérais propriis iuftifi-
cationibus ; nequémifericordia eius x n& n& i id eft,fine
opéré iuftitiæ tranfîhitteret)^:. '
B.Sed de his làtis haëtenus.explica modo, quo modo ex
peccato nos liberauit. A.Quid eft peccaturriînpnne eft ab-
erratio abfèopiV vtenimfiq'iis yalec, çunji ambulat,vbi
vult,pedemponit; cum veroexquapiam imbecillitatela-
borat,efFedus tremulus, nonpoteftveftigium figere,.vbi
Vult, fèd potius animadiierlb loco, in quo veftigium pq-
nat,abinfirmitateluadetru(us,alibiponit.Siecum in anima
noftra peccatum habitareccepit, infirmant, &imbecil-
lem cam racit, & aberrantém àfuo feopo ac propofito,
Chriftus atlterj baptizat nos in aqua, & Spiritu fànfto, Si
gtatiaSpiritiisiânÀi roborat nos,& omne peccatum,at-
que infirmitatem de trahit jacreno .iat, Sc robur priftinüm,
Sc pulchritudmem,quæ ante tranlgreflîonem Adæ erat,re-
ftituit.B.Quintus inimicus relinquitur, id eft, inférnus. A ;
Quia fieri noft poterat,vr cuth carne in inferisperegrinare-
tur,ânimaa carne Domini per mortem îeparata àd animas,
quæ in tenebris erarit, profetfta.& lumihe diuinitatis
illis illato,eas,quæ in eum crediderunt, in paradilufn tran-
ftulit, & régiam infèrni demolitus éft. Sicucenim iariua Si
aditusperegrinationis verbi Deiin mundun. fââa eftlàn-
ëtiffimavirgo,fic mors fadtaëftianua, & introitusdelcen-
fusGhriftiin infcrnun'^
Éiufdem Theodori Abuearç expianatio
voeuriHquibus Philofophi vtuntur,& confuta-
tio hærèfis Acephalorum.Seuerianorum;
id eft, Iacobitarum.
Interprété Vrancifco Turriano Socktatis Jèjû.
I Is,qui verorum dogmatum ftudiofi finit, & dëféftïb-
res,neceflària eft vpcuna,in quibus philofophfc Verlàn-
tur, explanatio, & diftinâio. Harum enim cognitip-
nem perfeétam quiamulti ex iis,quifepienteS eflèvi-
debantur,ignorauerunt, à veritate aberrarunt, & inabfùr-
ditates,acblalphemiasimpegenmt* & à redain Deum fide
nefeientes quidem exciderunt,fed quia oculos mentis à
lttminèlâlutis defîedcre voluerunt, &ad peftiferas tene-
bras fponte declinare,ih profundum interittlS deciderunt.
Quamobrem omilïîs nunc vocibus nihil figqjficantibus
tum non artieuktis; tum non articulatis ; aut fignificanti-
bus%rticulatis , quæ ad conclufiones rationum nihil
pfodeflè pofluntjde illis,quas principio dixi, pauca pro vi-
ribusnoftristra(5tabimus,quibus alumnos Eccleliæcon-
trahæreticos, &Ecclefiaeaaueriàrios Acephalos démentes
ip ftruamu s, & arme mu s.
Ex vocibus igitur quibus vtunmrphilofbphi,aliæquiT;
dem ftintPhilofophicâî, vt lubftàntia,animal,homo,Pe-
truJ. AliæveroLogicæ,vt genus generaliffimum,fpecies,
natura^ubftantiajindiuiduumyhypoftafisjperfbna. nôtan-
da vero eft horumabaiiis inter fè differentia^ Omne commune
in vocibus quidem phildfôphicis, communieat no-
men,&definiùonem, cüm iis, quæ funt infhtipfïim commune,
vt animal communieat homini,equo,boui&leo-
ni,quæ fùb ipfofunt, tum nomen ,,tum definirionem. homo
enim, éademq; eft ratio aliotum,animal & fubftantia a-
nimata,&fèutie«s dicitur,& vnufquifque fingularis homo
fimilitet. in lo'gids vero quod cbmmuhe eft, othiiihb non
com rtiun icat nbtn en,neque d efini tionem. nec enifa quod
diciturgenus, idemq; fpccies fubakecna, dicitut Vnquam
genusgeneraliflimum. neque definitiohem generis gene-
raliflimi penitus reci piet, neque fpecies fpecialiflihia genus
appeUabitur,hecindiuiduumfpeOes, neque aliquid prbr-
fusirivbcibus logicis eorum, qus inferiora fuht nomen,
vel definitionem fuperiörüm poreft fufciperefPrjettfrea, o-
mrie quod in vöcibüs philofbphicis def?Situr,ftatimoften-
dit in feipfodefinitidnem, quadefinitur,veram efiè.homo
enim,qüem definiünt efle animal parciceps rationis mor-
tale;& mentis, ac fcientié gapax,ftatim in fe ipfo demon-
ftrat efle hanc veram definitiohem hominis, in vocibus Vero
logicis non fic.Sed contra potius,omne quod in his de-
firtitur, in fc quidem Falfutn eft, in voce vero philofophica
verum eft, verbi gratia,hoc notneri fpecies, id-eft, h*c di-
ëtiotriu{n fyllabaram,ficdefinita, quod de pluribus diffc-
rentibus numero in eo.quod quid eft,pr«edicatur,in fè qüi-
dem falfüm efle hoc demonftrat, in philofophica vero voce,
de qua praedicatur, plane verum.vt diximus. Species e-
nim,id eft,h£ecdi<ftiotrium fyllabarum non prxdicaturde
pluribus differentibus in eo,quod quid eft , qiiod definitib
dicit,fed in homine oftenditur,verum eflè. homo enim dé
Socrate,Platone, Ariftarcho, Phjedone, & de fingölis ho-
ihinibus.quifuntinfiniti, & numéro differences, pradiea1
tur,&definitionem totam in fe veram feruat. , . . .
Praeterea,omnis res, de qua dicitur fpecies fpecialifll-
ma,poftquam dicitur fpecies,natura etiam, êjfubftantia
riominatur.-ex quo fir,vc qujecunq; arqualiter earn fpeciem
participant,eiulcletn natural,& eiuidem fubftantix efledi-
cantur, vthontb, pr*dicatur enim de illo fpecies infitna:
i Quocirca fimul atque fpecies vocatur, vocatur Sc natura &
fubftanria rcfpeéfu omnium,de quibus pnedicatur; prasdi-
»catur autem de Petro »Paulo, Ioanne,& di"i fingulis homi-
* nibus;qui fpeciem zqualiterparticipant. Vnde qui Ipeciei
fubi'xiurimr,eiufdem nature funt ac fiAbftahtiae. qua: verb
fècundum rem futitsqualia,de quibus genus dicitur, noti
necefle bit efle eiufdem n atu ri, Sc lubftantix. qu*autem
iunt eiuidem naturae,& fubftantiar^de quib.pradicatür ge-
nus,non quia funtfjquali'’. fècundum genus,idcircb font e-
iiifdem nature,& fubftaritiaejed quialètundu fpëci’é , quae
infra genus ipfum eft,fffht xqualia.Quocirca de quib; did-
. tui^enuS, nbn eft genus eorum natura,& fiibftantia,verbi
gratia,fècundum animal,quod«ft,genus,xqualei fuht ho»
mo,equus,bos;leb,qux quidem fuht eiuidem generis, fed
non eiufdem naturè,neq;fubftantiae. vnde ahimai eft quf-
6‘em genus, non autem natura, neq; fubftantia. fubftaritia
illa quaé ad voces philofbphicas pertinet, quam definiüht;
rem pet fe eiiftencerti, tion indigehtem alio; vt exifta ^ eft
quidëmgenuseorum omnium,quae infrajSam fimt, fiqui-
dem qüxGunque fècundum ipfam xqualia funt, omnino
eiufdem generi^icuntut,& funtjhbn tamén eft eorum natura
& fubftantia, quia non omnia,qua: fècuridühl ipfam
xqualia funt,eiufdem naturx, & fubftantia font ,\rt omni- .
bus eft manifeftum, homo enim, & malus punica, Sc lapis
fècundum ipfam fiibftantiam xqualia funt; quia vtrunque
recipit nomen,& definitionem fiibftantitjnbnfiwt tarnen
ëiufdem naturx &lubftantix. Quar^ fubftanria propofita
genus quidem hdriam eft, imrao genus generaliftimumi
non tamehleft natura eorum,neque fubftantia.
' Quare pmne/boncedunt, dupliciter did ttothehfub-
ftanrix,logice,& philofophiëë, & vt fimplidter dicairi, o-
mne noqnen philbfophicum, ftatim vt didtur,fadt, vt qui
audit,aliquid ccrri & definiti intelligat, remota fdlicet ab
go homonymia,qux xquiuocatip didfolet$ita vt nihila-
liud intclligi ex eo poffit prxter rem definitam,vtfiquis
dicat hoc noipen homo,continuo qui audit, rem certam in-
telligit, animal fcilicet rationis particeps,&mortale; neque
poteftalifiÖ quippi^m ex ipfo nomine hominis compre-
hendere prxter rem definitam.omne véro nomen logicum
habet hoc proprium,vt cu dicitur, non fubiidatmetiaudi-
éntisaliquid rei cértx,& definitx,quia fn multis, & diuerfis
rebus ponicur. vc nomen logicum fpedesuquod multi-
Iplidter cu:cumfertur,&in hominem, eqqum, bouem,au-
xu m,circulum, grammaricam, plurimaq^e alia cadit »non