A
C a p . V<
tfid.t.tf.
9 6 6 Pafchafij RàtberH
W n -T -
aliæ régi ônis paffe , terrâm 'Vfcrae rèjflottiiflîonis in-
frahtes Chriftùm fidei greflibus iâm iamqóe'fëqueban-
tur. Vnde,&
IE sVs fidetis tutbaskfiendit in ih d n iim AfcénditaW-
tem fupra montem excellas Dei patris’filius, vr eos doce-
retjaltioravirtucumculminapecere, & ex loco'fignarer*
non tantum al tiora mórali s vitæ 'Sadramenta, fed etïâm
fantam Dei Ecdeliam fiiblimifls erigendam, fupta
quam ipfe R«x & Sacérdös præfidens, non modo de-
cernft, vérütn flodrina ïua inftituit vrtiuerfosi *Hinc
quippe fcriptuiti legimus : €go autemxonßitütus fuilt Rex
ab to jùpèt Sÿôft Monttm fanftùm tins, prtiicäfis praceptum
tins. Audïs traque quifquis adcs,prædicantem iùpra mon-
fcem Syofi fummutri Pontificem GHriftuntt recôgtta'et-
iam & regem: qüiâ ex Vna eademque cathedra docet ac
decernitiuxta dodrinæ fe* inftinïta.^quid vnufquHqite
lucri affeiat de ralento,&quitïtiim proficiat ex negotio*
yt obedientibüs præmia, negligenttbus autem fupplicia
in examine rependât. Etenimquiadocere (àlutaria vitae
præçepta crcdentibus venerat, dignum erat, vt fupra
monrem afcfendcret, quatenus mônftraret quod ex ip(à
tadem^ue feientia, hanc cûi prarfîdebat Ecdefiam,quæ
mons dicitur, vfqüe in finem feculi plenius erudirec.
Figurarum ordôpofcebat, vt rebüs actenïporibus my-
ftice dodrinalis vittas commendâretur, qua: typicis rul-
Cita Sacrament? copiofîus patefce«et,&ad theoriawquos
iam lubüexcrat, hincinde fîguris generaîker dotcntibus
fublimius inüitaret. Nam & iuftitïaquamfècundutndif
poficionem tempor um tradelwtperfe&ioribtis, màtort-
rat vtiquequam Pharifieorum; quia profèâo legem fins
partibüs adimplebat. Non homi nis quidem erat,lèd Dei,
de quafane edi tum legtmüs: I ußitia tui fient montes Deis
Judicia tua abyffiu mult à. Et îdeo non aliu bi quam niprà
monrem hanc date decuèrac, vt ceîfîtudo Ecdéfiarurti,
fupra quam Chriftus verita’tis Magifter fedebat doccnS*
ad fublimia feattolleret*& fluentaqu* de verrièe mana-
bant vberius totum cotpus rigarent. Chriftus itàq*,mon*
Verus eft, qui fuper omnes colles elèüatur, vt confluant
ad eum omnesgçntes. Et ideo difcipülos ficünipræerni1-
nentius abduch?, vt monte's ipfi prias ab co qlifcdfîor
erat paeem fuidipiâftTjdeinde colles exqûibus tortis muftu
dûs colligitur.iuftitiam exeiperent.Quæ nimirum itiftitia*
ficut montes DèL Et notandum quatn mÿfticadodrina-
rum vbique feateant Sacramenta. Nam turbàqu*fe-
quebatur eum prias non ad excéHà peruénit,idcirco bene
iuxta Lucam Dominus çum eis àlium in eamp:*ftribus
habuifle ièrmotiem pütatur, de quo Forte Matttoæusib-
lu erat. Qûanquam ita p.offit accfpii vt cum diPcipulis
prius quafi'oratidrtis gratia, in montem praremirtentiuS
âfcettderit :'deinde defcendiftè-, 8c tunc in al,iqUâ rtonris
aefi campeftri ceUitudine, quo turbæ adefle poflènt, V-
rtüm eUrtdemque (crmonem, quetn Matthæus Lucafc
qüe narrarurtt pariter, habuifle. Sed Verius reor,vtpro*-
tiîlimus, quod & Euângeliummagis fônàreVideiur. Vn-
de magis myftfcumprètenditur. Nam qui corda infpi-
1 cit fingu!orum,nulli dubiUmquod nouerit qui bu s fub-.
limiora fublimius, &qiiibus medrocria debeat locis ac
temporib. docere inferius. NonenimOmnesomnia pof-
fiint Et idéô priCeptorum non æqualia fimt omnibus
in ft itu‘ta,l i cet vna fît astemitàs vit*. Quia nec fîngulorum
vnum eft Votum, fîcut neevhicuique meritorutnaequale
eft præmium.
E t c ï i m e i ù t , < f r
aberiensos fttum doccbat eos iteens:^ Accédant autem difèi-
pulf adeünijqiiî iamanimo ei inhærentes ,-fîde interius
propinquabat, &ipièaperiens os fuum docebateos. A-
pCrtio nam que profunditatem fignificat Sacramenti. A1*
périt icaqueorfs ianüam,vt fluen ta ertiÂatetabyfli.Aperit
oftiü theiâürohrm:vr dona diiiideret'vniuerfis. Siquidem
ora Prophetartimpritis aperietïs ipiè impleüerat. Ape-
rnit autem & ipfe ós fiium; quiaex îpfoeratgratià,qu* il-
los olim perfudéft t Alioquid hie fi non aperui (let o ris o >
i fttum, eofum eloeptià ttiendadio hOtarentur, quia quid-
quid à fîecultéprómilTurn'fuerat, in to qüafi fîgillo filatr-
debantur. Vdué'ciim télerattit myfticâ ftpienti* documenta,
refté os apcruiflèdicitùr, quo flueretquafi ex vnô ;
paradifo' fîuüius, ex quo lion folünr Apo'ftoli,vefùm om-
' îEcclefîafeculorum rigataviterer. - :
B e ATI pauperesßiritu. ^ Noua igiturrés &prxconiû
mcffabile. ^Nihilcnim magis cönttarium qUam pauper-
tas&coelcftis beatirado. PaUpcrtas namquemagis mife^
tiarutn éft,&préi(ïuracalamitàds.'Sed & luâ:us & perle-
eutio quid aliud (une, quam quoddam poenalc prafentis
vit* exitmmïidcircofdendumquibùs bcatitudo condo-
natur.quod iam non hieviuant, quia fècundum feculum
viuentibush*cnihil aliud font,1quam miicriarû *rumna,
Vndepatet quod iuxta illam*,in.quafideacipe &caritate
»mviuitur, vitam beati Viuere dicüncuri etfî non ad hue
in r e , fpe tamen^eruenrendi hire heaci accipiuntur.
Poteft enim efle no n beatüs fpe,àii prxmia coeleftia pro-
mittuntu r? CaufàigiturhuiusbeatitudinispoiTeflîo regni
coelorum. Adh oc quippe Dominus nrontem aftendit, yt
dilcipuhs terrena iam relinquentibus & fuperna peterin-
hus j velut in alto, pofitis, pr*cepta!traderct cceleftium
mandatorum’, ôc munera (àcr* benediâ:ionis diuinitus
largiretur,fècunduin quod Dauid canic : Etenim bénediâio-
nés iMntïegisldtèr.^Atque vt apertiusgratiam Apoftoloru
dehgnaret, addit dicens : ibtint de virtute in vfrtutentt vide-
biturDens DeoruminSyon. Patetplane qttodideminhoc ■
more b'enedi<ftionesApc»ftolis dédit,eifqitegradusquoÇ- :
dam fiimiffimos exlapidib. preriofiflîmis ftrauiÇ, quidq- :
dura in monte Syna Moyfi legem dédit. Sed ibi in tabu- <
lis lapideis eam delcripfîq hic veroteftamcncüm nouum,
fecuodûm'Hieremiam dequoinquit: Scribam leges meas
in cordibuseorutn,& in fenfu eorutnfcrtbatn Mf.-Ibidemq; qua?
fi (èruos,hic autem quafîfilios affatur. Vnde miro pnnei-
pio VfîiSi illicàterrore incipit,hrc verod beatitudine. IlliC
namquepoenas itrogat, hicauteth defiderium accetidit>
proponit munera,prærriia repromittic.. > n | .
B e a t ly în q ttk , pauper esjpiritû yquom'am ipfortim eft r'e-
gnumcotlorum.] Etnotandumquod nonfinc additamen-
to ait : Redtipauperes. Plurcs ergo feimus rebus-egere, fed
non quia pauperes funt, ilicô bea'ti efl^poilh nr, Profeûp»
quia non Hcceffitaspauperçatisfâcîtelïealiquem beàtutn,
fed fides fan&a deliotio paup'ertatis. Hosytiq; pauperes
iarefignificat eftèbearosyquicontemptis rebusmundi
huic faeculo moriuntut vt Dco viuaiit, de cöram eo dj-
uites ac locuplêtes babentür. De quatiiminim pa'uper-
tate in Apôçalyj^fi* Angêlo Ecclefi* Smÿrn* dicitur:
Hac d cit primas & nouißtmus tqui fuit tnortuus & vîutt,fcu
ttibttlationem tuam,& paupertatem tuam,feddiueséf, Omni-
fariam igitùr paupertatem intell igere debemus,cum vous
Ëuangëliftartim> beatipàuperes tantum aicattquaè nimirum
paüpertas duabus conftatcuidçnterparribusrïn ter-
renarumfciîicer rerum abdicatione, atque inlpiritUScon-
critione. Et quidem harum vnam paupertatem, qux in
abdicarïonë terfcenarumconfîftitypauci haberc ptoban-
tur. Alteram verojqu*in contritipqe fpirituScft,omnes
eledi habere polïiint*, quia & i lli facultates terrenas abdi-
eaflè creduntur,qui eis non ad illecebras Garnis, (èd ad o-
pus pietatis vfusneceflarios vti videntur. Quanquam e-
nim nonnulli ele£torunvmùltas pecünias poflideant, tarnen
quia Vt diximusi non ex defidèrio carnis, !èa ek vo-
»
F
to pietatis,atque inftinfitu necefîitatis,ab eis poflîdentùr,
pauperes proculdubk) e(Te probant ur. A n pau peres no n
funt qui cun&aterrena* non tanquam propria, fed tan-
quam aliéna difpenlântf’ Sed vnde pau peres, irtde diùites
fiunt. [Quia nimirum,vnde in tetris temporales pecunias
indigentibüs erogaht,inde fibi*ternas in cüelisdiuitias
congregant. Vtrilque;autem illis Pauli (êntenria poteft
aptari,qua.dicitur : T4»ç«Ktrw nihil habentes, & omnia poßi-
■dentesi quafi enim nihil habentes omnia polfident,[qui
terrenas diuitias penitusabiieienres, coeleftes.pcr fiderti
iam tenent; quafi nihil habendes omnia pofiîdcnt, qui
etiam iftis in vfum vel opus mifericordi* retenti s illas in
deleâarionem quandoque fe habituros fperann Velcer*
te vt de horum perlona loqun mur,in eo,taquam rilhil habentes,
Âpic.i
omniâ poflident, quo res perituras, & ad illicica
defideriafiia non recognofcunt,& tarnen ad cunda qü*
funt vtilia.fuas omnino efle perpendunt. H*c de vna ele-
i . u
Ctorum
fifal. 09'^'
F/4.87 IÄ*
p.fMJ' ™
- «S.ti.i.
nim paupettate breuiter di'éti fint, nunc de altéra diuiciis
vtique plena. Airnamque, Be <tipmptres jpiritu, tju niam
ipforum ejl tegnum cdorum Pauperes videlicet,non ami&u,
ledlpiritu. llle autem fpiritu pau per eft, qui etiam cum
bonaagirj (èmper (è inutilem attendit. Illefpiritu pauper
eft,quicümplures virtute & (ànâitate fuperet, cunéfcis
(èipfijm inferiofèm theritis perpendirjcüiùs ni mi mm vox
inVGAmisriConztàicetKyEgoegenus&pauperfttm. Etrur-
fum, Egeuusfum ego,&in ubortbus àrutentutèmea. Sed talis
profeâo paüpertas valde locuples iam regni præmio da-
tun cuius portio& hæreditas ■ Deus e(Tc credeur. Beatuts
inquic Propheza, populus eu ms Dominas Deus eft. Et ideo
quâquam beat os dicanc eos, quibus hæc quæ mundi font
affluant, Dei tamen indicio beati pauperes ipiritu prædi-
cantur. Pauperes autem fpiritu, humiles & timentes
Deùm intelliguncur. Quod licùt inirium ïàpientiæeft
timor Domini : ira (pirirus paup'ertatis prima beatitudo
ponitùr. Nam fpiritum eontritum & humiliatum Deus
non (pernit.Gæterum quos præfumptio fpiritus inftat,&
tanquam vento diftendit luperbia, iam iure timons fup-
pliciumhacin vitapoenalicervaftat. Sed& rebus paupfi-
rcs, ipfiquoque iure bead accipiunmr, quia nec habcrê
indebitecupiunt, & habitapoffidere cahrenihunt > aut
cerceièmeiplbs afficientes, poflèilà quafi mhil haberent,
aliis largiuntur. Quamlibet harum acceperis paupertatem,
rebte exordium bearitudinis fentientibus humilia
Dominus prom’fit ; qui nihil nifi quod cominunis natu-
radocetappctunt.&ad nuHam altitudinum infolentiam
exigere fe cupiunt.Imo fola qu* timoris (une 8c ver* hu-
militaris, fèmperexcolunt. De talibus enim Prophetaex
perfona Saluatoris ait,Dominas vnx'tt me, propter quodeuan-
geltzMepauperibus mifitme. Er bene quafi ex officio pri>-
mum eifdem præmium beatitudinis repromittit 5 quO-
niam nihil magis congruebat ad meritum, quam præfen-
ris.vit* pauperibus coelorum regnùm promittere:vt qui
Ghriftum paupertare fequi.& feraimris iugum ïubire de-
creuerint, dinites füturommrégna foelicefquepoffidc-
ant.Sequitur, .
Bea t i mités,quanitüh ipfipofiiâebutit terrim'] Inter flip,
tem autem & manfuetum, arque nrôdeftum, nihil nifi
verba fehimmododiftare videntùr. Qùialicet fingulatim
quibus in iocis quafi propria ponuntur, tamen non vna
èaram fine altera perfici tu r, quanquam ea quidam velint
diftinguerejquod man fuetus fit, quî nullum l*ferit, ïnO-
defttisquincclafus altcrivicem rependititnitis Veto qui
humiliter hæc cùndra æquanimiter ralit. Sed verius Vna
eadenique virtus,non modo tribus iftis ptædicatur voca-
bulis, verum Ienitas ac fuauïtas, aliæque huitifmodi vir-
tutes,hanc vnam ædificant, vt polfit quifque legibus mi-
ris vocari. M i tem flaque* non ira, nonrixæ * non concen-
rio,flon rancori aut afperitas mentis,vel fellis amaritudo,
lèuconcupifcentiaruin liuor,afficitaut farigaqfedfîmpli-
tasfideiadomneminiuriam fuftinendam patienter præ-
ceptis Euangehcis informât. Confummata enim rirtus
eft> ôc perfeda morum poffellio ; de qua Salùator, Ôj/cifc.
inquit, à me quia mttisfum & humlù corde. Quæptofe&ofi
fiimmæ nOn effet perfedriortis via, nequaquam hàncàfe :
fpetialiter Magifter vericaris di^i iuberet. Vnde ‘ôc Proî
pheca èx câ pr*fumens,fidenterait * Memento DommeDa- :
utd, éromnis monfuetudinisem■ Denique 8c Moÿfes ideir-1
co maximam gtariam iam dudum apud Deum hàbuit*
quiamflisfuit. Vnde adperfedionis laudem.Er^f, inquit*
Moyfès mittpn’usfuper omnes qui Morabatur in terrai Felix re- :
ueravirtus,pro quacredentibus, non terra quæ maledi-
dionibus fubiacet, quam nemo hominüm permanfuer
tudinerri poffidetjfed terra vtique viuentium in poilèflia- i
nemlàrgiturfl Nam primohomini poenaliter didrum eft*
Terra es & interramtbinhiznfaetis vero, quo dlpfiheredt-
tdbünt terrain &dele£labuntur in multitudtne pacis. Igi tur non
inconuenienter hanc plurimis dixi conftare partibus;
quandoquidem inter manfiiefos &mites humiles * arque
benignos*magna morum affinitas régnât quorum vita
bonotum hominum aptaprobatur côfortiO. Idcirco hæc
fljon modica æftimandaeft , ad cuius magifterij formam
ptæledus virtute Chriftus egregia, Dodrorem fe obtulit, |
& vit* praconiis ptæcipùam declarault. Huic lane bene
pietatis fpititus coaptatur* quia pietas fàndarum feriptu-
raritm cunda crédit eloquia. Nam raids non rèfiftit,neqî
audet contradicere*quidquid in eis annunciatur. Imo ce-
dit improbitatibus * & eonftanter vincit in bono malum-.
Felix nimtum huiuhnodiafeenfio ,öc ordinata virtucum
difpenfàtio: Vtprima beatitudo fit contemptus (aeculi-,
cuiiure dantur fempiterna,fi quis primum bene coqtem-
ferflfiecularia. Neque enim poteft quilpiam præmium
regni coeleftisaffequi, fi cupiditate mundi preflus, re(pi-
randi ad fublimia non habueritfacultateih,R,eausitaque
ordo mcritorum, vtprimttm beata paupertas fuos incus
expoliec ledatores ab omni labe peccari& luperbi* fallu.
Deinde eos extenus fôluàtabomni concjmfcenria \
mundi * vtdeponanthincindetunicamprtmi pmentisj
mores quoqUetemperet manfiictudo, & mirelcat ani-
mus.Alioqnin, 5ftper^i/ew,Ghriftusinquit,r^«jf/f4 )M,«^ 6g l
fuperhUrnHemy&quietum, é t trmentemfermones m. or? Sed
venire ad virtutum culmina minime poteft, qui necdum
primisveftigiis fequi iiiflus Ghriftum * Valet. Impoifibiiè
namque eft extra ordinem fècundum gradum a (eendere,
nifi primum apprehenderis:& nequaquam miris effe pote
ris, nifi prius pau per fpiritu foeris fadu^ Quomodo
inter diuirias pófitus, inter curas&(bllicitudines * inter
lites & contentiones(ex quibusir*,rixæ, & odiafine in-
termiffione na( cuntur) animus poterit efie mitis & ienis
.nifi prius omnes difeordiarum occafiones pr*cideris?
Sed huiusincendij màteria vixadpurum detrahitur,ideo-
que in nobis quam fæpeifta manluetudo corumpitur.
Vnde quam bene t
B e a t i f 'ê r tiô Êcràfùr loco-Qùôniatfl etfi
quæ mundi funt morelque improbosabiecimus, 8t præ-
clara iam Chrifti veltigia fe&anfes, honeftate morum ve;
ftimur* reftat rimarum allüuionem quotidianis fletibus
purgemus.Lùdus (arie beatus non vnoeOdcmque modo
(emper accipitur: &ideo non pro omniludu futuracon-
folatio, immo magis offenfiogeneratun Solus igflurille
ludus beatitudine fulciriir, quo patribusiuis hine inde
perfedfc CCB ' eftiamedicam ur. C uius extfera a pars'eft præ-
ter torüm maculas deflere j média autem præfentiamm
làpfus, & mi fetias inter quas yeriàmür, aliorum que cafes
& calamitatéSÿ cari taris affèdu acriter condolere, quofq$
mortuos interdum mOrtuosplaiigere. Quiaprofedo ra-
rüsmuenitur,quinon habeacquos déplorée môrtuos,
peccatafeilieetiüa vél aliorum. Nam quomodô noftra
delidorum facinora flere nos oportcac .Dauid éxfeo-
fte n di c, dicens, Làuabo perfingulas ho ft es leftum theum, la - 7.
cry mis meisfiratum meUm rigabo. Gæterum aliorum delida
Hieremias ifl lamentationibus y t fiia luget» Vndé ak,Quù
dabit cabtti meo aquam, & oculismeiifon tem lacrym arum ? Ex
duo patet, quod.fi membrafurauscorporis* aliorum vul-
flera quafi noftra curare debemus . Porto Samuel lugebat
Saul,& Paulus multos ex his quiante peccauetunt & non
égerunt pcènitentiam. Sed & Daniel nimio ludu pA»
peccatisafficituraliorum.Vnde&in hacltcrymarumval-
le, inter laqueos & min arum hpftes * quia nemo extra-i
neusàmiferia, nemo alienus debet elle àfletü & ploratu
cordis*finonvultin pofterümelîè ablquevllo conlbla-
tionis effedù. Verumtamenifte adhuc duarura partium
ludus de irriguo inferius generatur i licet nemo qui rede
fapitjhuncquodammodo ad bearitudinem pertinete du-
bit'èt. Dei flaque münere præftatur pietatis gratia, qua
pofflmuspfeccatadeflere * &*rumnas præfenrium inhi-
anter iugçre, aliorurtique miferias diledionisamoreho-
ftras facere. Gæterum illalacrymarum inttndatio, quæab
irriguefuperiusnafeitur, magis ex defiderio patri* coele-
ftis fit* dum recordamur illius felici taris, 8c duicedo fuaui-
tatis eius quodammodo intelligendo fin ri tur. Inter quæ
lamenta hie mundus non nifi career æftimatur* & ea quæ
ineo nitore pulchritudinis flagrant, non aliudquam Garnis
laquei deputantur j vnde renuit confblari viri (àndi
anima, fadaque eft iocunditatis deledacio, folius recor-
datio Dei. At vero talis interim lacrymis refedus, (uper
Chriftum (pe fola innitimr, donee vifiohe quandoque
in patria fruatur. Vnde fuis hæc beatitudo confe&a