B
ä
c
D
2 4 4 H'manàri Rhemmßs Archtepifccpt ‘ ' - __________
rttßcum voluntau etus Epifcopi.a quotèneniur,ptopriosaccipiunt
Reâores & Epifcopos. Item in eodem Concilio, cgp.45. Vt
plèbes, qua nun quant babucr unt proprios Epiftopos ,nifi ex Concilio
plnario vniufcuiujque Prou incia, & Prtmatis, atque con-
fenfit tiw,ad cuius Dicecefim cademptebs pertinebat, Epifcopos
minimeaccipiant. In decretis Papæ Leonis,cap ij. lcriptum
eft; Nulla ratiafnit,vt inter epifcopos habeahtur, qui à Proittn-
cialibus epifiopis, cum Metropolit ani iudkiononconjècrantur. I- ;
tem cap. 4 9 . Vt fi indtgnis qutbufque & longeextra Sacerdotale
meritum conftitutis paßorale fafiigium & gubernaiio Eccltfta
detur: non eft hoc confulerepopulù ,fcd nocere; necptafi.tre regimen,
fed augere difirimen. Et in eodem cap.poll pauca in-
quit, Dtjfici'ceÛ> vt bonopeiganturexitu,quamalofuntinchoa-
ta principle. Et in decreto Papæ Coeleftini antecelïoris ve-
ftricap.17. contmetur: Ne alicuilocus concedatur facerdoti in
alteritu iniurtam : Antéceflor veftèr Zuentibaldo Duce
impétrante,"^ichingum confecrauit Epifeopura;ôf ne-
quaquam in 'ilium, antiquum Patauienfem Epifcopatum
tranîmifit, fed in quandam-Neophycam gentèm j quam i-
pfeDux bello domuit, &ex paganis Chriftianos nos eflè
pattauit. Cum autem èifdem Slauis locus familiaris apud
legatos vcllros dabatur,acculàbant & diffamabant nos in
muitis, & verbis mendacibus inftabanc, quia nem^eis
vera relpondebat,dicentes, nos cum Francis 8c Alema-
nis feandalum & difcordiam habuilfe ifCum hoc falfiim
elle ex hoc conuincitur,quia amiciffimi noftri func,& cha-
rhariui cooperacores; Et. etiam cum ipfis impaeftos ellç”
acculàbant. Qubd non noftra culpa exigente, fed fua
potenxia facieme. itâ fatemur elle. Quia quando Chri-
uiaràtas illis coepit vilefeere, & inïùper debitum tribntun\
fenioribus noftris Regibus &Principibus eorum Iblüere
re^uerunt, belloque refiftere, Scgentem nollram ccepe-
rünc lacellère.ortaelllèditio inter illos. Et qüoniam ar-
mis.fi eos^efenderint, in feraitium redegerint ; idcirco
iure proprio ttibürarios habere debuerinr, & debent:&
fiue velintjfiuenolint, regnonoftro fubadi fiierinc. Qua-
propter oporccc nos ab alto Ipeculari, 8c moderaminis
stemperiem præ omnibus tenere^ne peior pars confbrte-
tur,&nielior infirmëcur. Progènitores namque ferenif-
fi mi fenioris noftri Hludouici, videlicet Imperatores, 8c
Reges ex Chriftianillima FranCorura genre prodierunt;
Morauij veto Slfcui à paganis & Ethnicis venerunt. Illi
potentia Imperiali Romananl Rcmpublicâm lublimaue-
runt, illi damnarunt: Illi Chrillianumrëgnum conforta-
ueruntjifti latibulis & vrbibus occiiltati fucrunt: illorum
confiiio Apoftolica fedes pollebat, illorum perfecucione
Chrillianitas dolebat ; in omnibus his iuuèncu'is Rex
notier, nulli prædecelïorum fuorùm fecundus, nulli & in-
ferior,fetLfecundum virtutera à Deo fibi datam, làn6las
RomanæEccleiiæ,&vobis lummo Patri, cum omnibus
regni fiiiprinc]pibas,adiucoropcac clf- fortilîimus. Om-
ne namqUeregnumdiuinitus(iDicommilIum,adDei 1er-
ui dura, lüumque adiutorium, vnufn vult & operatur. Vn-
dë&paceviget, &concordiagratulatur,atque ad vellram
patërnitatem, ficut patres lui le pertinere lætatur. Quod
nos præfaci Slauicriminabanturcum VngariS fidem Ca-
thblicam violalle, & per canem feu lupum, aliafque nefan-
difiîmas & Ethnicas res Sacramenta & pacem egillè, atq;
vt in ltaliam tranfirenc, pecuniam dedille, fi vobfe coram
polico ratio inter nosagitarçtur,ente D e um,q u i cuÂ'da
nouit antéquam fiant, & coram vobis quivicem eius A-
poftoliçEm tenetis, eorum falfirasmanifellarecur, & no-
ilra innocehtia probaretur. Quia enim Chrillianis no-
ilris longe à nöbis pofitis,femper imminebant,& perfecu-
rione nimiaaffligebant, donauimus illis nullius pretiofæ
fubftantiæ pecuniam, fed tantum noftra. linea veftimenta,
quatenuseorum aliqüotiesvirilitatem mulceremus,&ab
eorum perlecucionequielcerefaceremus. Talia namque,
vt praefcripfimus ,1 uxta malitiam cordis lui argumentantes
,8c Pontifiëës vellrosad iniuriam nollram incitantes,
adeo vt direéla nobis Epillola quafi ab Apoftolica lèdc
hzc ofiinia improperabänt, 8c diuerfes iniurias inge-
rebant, atque inter alia diuinogiadio feriendos dignosdi-
cebant. Impletur enim in not>is quod quidam Sapiens
-ait: Iufitu ttdit crim.niniqui. Ipfiemmcrimen, quod 1 1 0 -
bis fallb feme! fadlum impoluerunc, roultis annis perege-
runt. 1 IpliVngarorum non modicam multitudinerh adfe
fumpfeifit,& more eorum capitaluoru pleudoChrilliahb-
rum penitus detruderunt,& fuper noftros Ghrillianos iuv*
miferunt, atque ipfiluperuenerunt,& alios captiuos du-
xerunt j alios occiderunt, alios pellima carcerum fame &
fid perdiderunt, innumerofos Veto exilio deputauerunt,
8c ndbilesyiros, ac honeftas mulieres in feruitium rede- .
gerunt, Ecclelias Dei indenderunt, 8c omnia a:dificiade-
leuerunt, ica vt intotaPannonia noftra maxima Prouiri-
cia tantumvna non appareat Ecclelia, p rout Epifcopi a
vobis deftinad,fi fateri velint,enarrarepoflunt, quantos
dies tranfierinf, & totam terrain delolatam viderint.
Quando vero Vngarosltaliamintraflecomperimus, paci-
ficari cum eifdem Slauis,tefte communi Deo,multum de^
fiderauimus,promittentes eis propter D ominum omni-
poten te m,ad profedlum indulge! e omnia mala contra nos
noftrolque fa<fta,& omnfa reddere,qux de fuis noftros collaret
habere, quatenus ex jllis fecurosnos facerent,&
tamdiu Ipadum darent,qQamdiu Longobardiam nobis in-
trare, & rcs S.Petri defenders, populumqud Chriftianum
diuinoadiutorio redimereliceret:&neciplumab eis ob-
tihere poruimus. E t polltanta, maleficia habent benefi-
cia ,& funtfalli acculacorcs,quifeinperfuereChriftiano-
rum per!ecutores.Siquisin toto mundo alibrfumnos ob-
erialle,&iuftitiae rellitille conetut',veniat prxlens, & eum
ludificalle, & nos de hac re lentientes puriilimos elle. Idcirco
finguli otnnefq; admonendo precamus,ne vllo mo-
do alicuifalfo de nobis aliquam fufpi^onem referenti cre-
duli Ikis.antequam oportunitas exigatur: vc huiusrei gra-
tfa milliis de veftra celfitudine nobis,aura iioftra parmta-
te dire^us appareat vobis. Communis gemitus,&gene-
ralis doloranguftatquos Germania &{. tota tenet Norica,
quodvnica Eccleliadiuiditur fcilfura. Ideo fi quid trans
maligna Slauorum calliditate adduxerit, iuftitia auercas:
vofque ex alto virtute induti,& Apoftolicapoteftatearma-
ti, iuxta Pfophetam, q todfraft uni eftalltgate, quodinfirmum
confoltd.ite, quod abieftum reducite; v t demireps populus
&fideiintegritate gratulettur,& lan£la Ecclelia tranquilla
deuotione Ixtetur. Theotmarus.indignus Atchiepifeo-
pus, & Apoftolicarum rerum procurator promptifflmus,
i pecuniam veUrpiuridebitam, propter infeftam pagano-
furh fieuitiam,nec per fe perferre,.nec per alios poterar
t ran (mit cere: Sed quia Dei gratia liberataeft Italia, quan-
rocius pocero,vobistranfmitro. Precatur noftra humili-
ras, vc dignetur veftra liiblimitas relpondereper lingula ad
aanfinifla cum Epiftola.
Alms patermundi digntupranomine Petri, 1
Nomine quem fequeris,vtinam virtute fequaris',
S t y tuis famulii protestor verus, & ipfis
Commences Domino, coeloqui prafidetklto.
DIALOG VS D E STATV
* f a n c t s e E c c l e l i K . e
TT V t 1 t 1 ve. Refidentibus nuper Iannis & gloriolis
■‘ -"lacerdotibus in palatio re g io , fimulque plurimis a-
ftamibus ndbilibus viris, me quoque contigiraffuiflc:
Ortulque eft fermo inter eofdem veneiabiles lacerdotes
de ftatu lan&e Ecclelia; qualis in primordio fiitfuerit;
qualiterliib procellis petfecutionum pugnauerit: quo-
raodo his lopitis effloruent: quamdiu in eodem flore per-
manlerit: & qualicer nuncin fine fieculorumpenevfque
ad terrain deiedlus lit. His fernionibus alternatim percur-
rendo,dum me hiancem auidumque audiendi profunda
lulpenderec confideratio, repente furripientej quorun-
dam fiecularium negociorum turbines fermones extortos
de magna 8c communi vti litace dif. iderunt. Meum aucem
defideriura cum de his velcogitandhvel retradlandi rainui
non poller, feftinauiad te mi Théophile, vt quod lascula-
rium tumultusabruperant,tua dulcis& grata femper mihi
fupplerc coratio. Quodam enim ardore ita hinamma-
Dialogue de Statu Eccleßa. ______________________ 245
tu sftiîC v i^ eh is lùfficientem non haufero potum,nnl- 1 Apoftolisfuis.vndecim,cum feptuaginta duobusdifcipu-
lateniis merequiefcerepatiacuranimamea. T heoph il. I lis,&aliis quamplurimis,in Hierulalem rendece præce-
Cumtufchola Chriftieducatus fis,& veteris ac nouiTe- pit,dicens: Vos a u tem fid e te in c tu ita te , quoadvfque tndua-
ftamentinotitia fit tibi tradita,quid noui in palatio audi- I m in i v irtu te e x alto. H t ergo perfeuer antes n a m v n am m iter in
fti vt tamfubito tarn vehementer inflammatus fis?f Ev- | or a t tone, ficut Lucas in Adibus Apqftolorum teftacur*
T £ TT vs>.Eorum,quæaudiui, partira noua, partira mihi j c um m ulieribus ,•& M a m m a ir e le fu ,.& fr a tn b u s etus. De-
veteravifa funt: noua quidem,de crëbrefcencibus malis; cimo igitur die poit Afcenfionem Redemptom ad coe-
vetera vero, de recordarione tranfadæ foelicitatis. Sed lum,horatertia,fuper hos omnes Spiritus jandus in 1-
auia feiet præfenrium malorum dolores recordatio præ- • gneis linguis apparuit,& inflammauit cos , ncut ferrum
teritorum bonorum aliquandolinire, nonnunquam au- • mflammatur ab îgne. Nulla igitur raora in difcendo fuit,
eerè, declihataea parte, qua exafperàntur dolores, ei ani- I fed mox vciftemcomprehenfibilis & meftabilis Spiritus
mura intendants i qua liniri folent; T heoph. Quæ corda eorum repleuir, dramilm lingiiarum fcientiamde-
eft illa<* E vt. Vtmihi videtur,fpes euadendi:his ehim, dit,&cceperunt Chrillum loqüi in aliéna lingua, qui ea-
aui fie afflieuntur, vt fpem euadendi apaiferint; tranfa- tenus eurn confiteri non prælumebant m prbpria. Hu-
d a foelicicas poenaeft:his vero.quibus fpes liberandi ar- ius igitur nouitate miraculi multiwdo conueniens1 per-
ridet folamen. T h eo ph . Sic videtur. E vt. Cura er- cellitur; & duce Petro, vno die tria milha, altero qumque
go lie videatur; peto vt collati&ne tuae diledionis mihi millia conuertuntur. Dehmc infinite crelcente^turba,
fatisfiat, &quædiuintada quafi irtueterauerunt, mutua primitiuæ Ecclefiæ ftatus exörtus eit, quilicut lol mun-
allocutioneatque retradatione#nnouentur. J he o p h. dura irradiât, fic Spiritus fandi præfenria ijltiminatus,
Bonum defiderium omniraodis adiuuari fes eft; morera miraculis coruicus, lmguanira vanetate adrairandus, beergogeram
tibi, fecundum quoddederit diuinapropitia-
neficiorura diuerlitate münificus apparuit, vt nee dici,
nee fcribi polïic, quanta claritate diuini rädij totum mun-
dum perfuderit : Neqiie enim qüæChfiftiis perfemet-
quæinpaiatioaeguiiaui,pw-uiua ------. *r ipfiim ------,, yelldifcipulieius ^-------- r . operati 1, • lu nt,órm ii1 ia Sci ri*p ta ■ lunTtj
tio, dum tu ipfë quid defideres,& ijüaliter, cuir etiam àjfi*
gnaris. È v t i t * Quid defidereminpromptu eft; ea fcili-
cet,quæ in palatid deguftaui, plëniuë haurire. Qgalitér
autem, vt aux dicmttür.non decurfo pereant fermone, | tefte Ioantip.qm t e ^ifioinmafmbmntur.qualc-
fed lcriptis adhibitis, fiat mihi quidam Enchiridion) : fmftimmipfuthnmniumcapereàrbitortps,qmfiribmiiJmti
quem pra manibus fetens, fecreti filenti) mei habeam l hbros. E v t . Placetvaldequoddiets,ledqua:iotc,quahtet
confolatorem. Cur ctiam, manifeftabo, vt nottfolum communi vitaiideftifecundUm carnem viuebant, vt ex
meat, fed etiam aliorum Vtilitati profieerepoffit. t i l to - eonam conüetfatione alitjuid m vfii noftræ conueriatio-
P H i L. Oportet igitur, qute neqcilàtia finit, per firtgulas ! nisttahere poffimits? T Ü e o p h . Hlincameambulan-
diuidi fpecies,vt his capitulatie idnötatis atquepröpo- tes,nonfecundttmcamera V M M : recundum erum
fitis, fiibièquensordoeXpofitibriTs'nttiloetröreturbetun ] carnem viuitut ; quando a a m defidena petpettantut.
E V.T. Cum de ftatu Ecclcfiæ tes agatut, hic erit quafi Sed qüia fimplicitet requiibfti, fimplicitet ttbt reipon-
fuptemum genus: diuidatutautdminhis fpeciébus; qua- déndum.eft: Quiris entra de ctbo & poiu cotura, & de
lts fncrit in principio ; qualis füb paffionibus ; qualis j his,quæ ad corpus pertinent; E v t . _Ha«ft T h e o p h .
poft piffiones: qüibus auaotibus proueüds f t ; quibus | Lucas dieft: Mulnudtnüctedintiumerf carmum, & *nmu
decretis confirmatus; cut olim fobs fpiritualibus ineen- vnt:fr*iii &pajftjlmes vlnd,bM,& afnebampretiaante
rus, poftmodum,ad iuftarReipublici, magiftracibus óè 'pede:Apefoli>rtm,&duiMatiirfingaIa,tmitcdiqiie.op»se-
defenforibus fitltus : erunt auterft fotte & a lii, q u i his ! rat. . ,, . a ■
explanatis, fitbdiuidi poflÏnt. T h e o p h . Màgitafitntj Et in decretis Ponnficiith leqttnr qma Apoftithlu-
W poftulas ipfa fui propofitibne jam mihi metum deamirant rM u n t & mgintibm difttrgendr. tdemo pradia
prxftantiac neque ènim vires me* fnMciunt ad portan- in auburn min-mefmt adeptr,[idpm» tamtmmodo qdfo-
dnm quod imponis, onus. E v t i t . Gregorius dieftt ' uendtitgenttt: crediufamautem altquam, quavjilmsdomt-
Vim,quas 'mptritia dtittgat,charttat miniftfat: tu i èrgofitb- \ mm n n itp tSl,non ripUiabanuncfi a p a r u jfttm u t.u ^
terfuaiendus «ft pirn labor, mem cbaritastx dmiónèpropomi tam damndffc videmimr. E v t . Non ergo ets erahrpnedia
archario. * ’ &po!reffiones,qüiabïtnproblsquibulquediripipoüent;
Ex hoe pia fidücia Crèfcere debet,qüia nön tantum tuisj
quantum Patrum fcriptis,adh^c éfneléda flagitarisj fimul-
que Volo ,vtaudeas te admonitum, éilchirididii cüdëféj
noniminenla volumina adunaré. Né etgo dubites, jèd
Chrifto restore, de priori ftatu Ecclefis, iani nunp incipe
difputare. T he oï*h. Jsuaucsquidenifuntlèrmönestiiii
fed dura imperia*, vis enim vt tuis caniiciö di£tis ,vt am- j
pla contraham, contracta quxqiie teftimoniis accihgami
quxcumlaborioGi fint, tuo intentus defiderió jkön per-
pendis. 4 E.v t . Vide ne Comici illóverbo te notauerisj
Nulla res tam facilts, qüin difficilis, fi & qudtri inuitui faciast
Cüm ergo tibi propofiierimadiutotem fontein fapiehtia*,
qui äick:OmniapoßibiitaaedentiiC\it^mp\i\is dubitare n u llis?
T h b o p h. Non dubito, vt qui oS afin* articulata
vocerefoluit,inertiae quoque meaefatuitatem lalelapien-
tiac fiiaï condire póffit. Itaque foluto rüdente, fpititui e-
ius carbafa noftra committéntes-,hinc optati nauigij ordia-
itiur exordium.
Ad redimendum hominem inuidiä diaboli ab aeterni-
täte dfcie&ufn, Deus, Pater omnipotens filiitm filum co-
*terriüm fibi & confitbftantialcm mittere dignatuS effi,
qui de virgine carnenl alfumens, ita diuinam naturam
humanievniuit naturaïjVC illiusad infima defeehfio. no-
flrä fier et ad fiimmi proueéfcio. Hiceft fundanientünli
Ecclefis, de quo Paulus dicit: Fundamentum alitia nemo
potett ponere, prater id quod pofitumefti quod eïl chrißtts lefts.
Quf äntiqui hollis luperbia triumphata, a mórtdis’ po-;
ténri virtute refiirgens, &coslorum lumtna confcendens,
TöEoPHi Mininie. E vt. Quid ërgo feqrum^aiithbri-
tatecontra eósagendümeft,^ai rès Ècdtfiæ& pèièraht
&vfiirpant? T h e ó p ; Magnum quöddamLaobartim ex
eöriim audloricate contra hós erigerë polfumüs.^ Céitë
Ananias cortfcia vxore fiia ^appHirà agrtim Vendait, 8c fei
dia dë fuis fraüdei partem qüalidam ad pédës Apoftold-
rum pofuit. Sed PefröpérSpiHtum làhdluhi cunda ço-
gnófëènte, ftaudis conüi&us eft, & illicö cüm vxore
mórte fubità damnatus. Nota quöddicitdr: Q g td e fu is
fraudent fecit morte danihàtus esi. Si ergö ille rhortè dàm-
ilatüs eft, qui dë propriis fraiidéib feciqquid illi palfur i(fun t
qui non eaqü*dédeïintrepetùnt; fed quæalij prd fëiher
dic^animàrüm fuarütri idntülërunt, inüadiintî EvT; Qui
itiuadif-j'iiiüafôr; qui Vlurpat, yfurpator dicitür. Talibus
alitera leges diuinas atqué humanâè refiftere, rnanife-
ftum efts Qübtoddo aiitern i s,qui ab Épifcopo dortüm ali'
quod ex âliqùibus rebüs Ecelefîé pefeepit, iüüâfor, Vel v-^
fùrpâtordicetur; Ëcëe tü,elim fis ËpifcopuS,fî aliqüà pro-
ximis, telathicis tüis ek rèbtis Eëclefiæ laïgitus es , nün-
quid hiinüàfilTe dicenturîTriiÈxiniüfto dono huila iüfta
retenti o« Suiit aütem diui(a,quæ epifcopils dârë poteft, 8c
qüie non debët: ex hisquæ date poteft,iuftüm dicimusdo-
numj ex hisi qiïïnón debet, irtiuftutn. ËV t* îtà tüihi'vi^
detur. T h . Non tibi folded omni reàe fapientiitaviden-
dum eft. ÉVT. Rogo ergo te.vt diftinguas quæ danda finit,
&qua:nondandï T h . Non hoc vetbis meis diftinguen-
dumeft, fe^eorum Canonibiis, de quibus locüti fumus,
Apoftolorum3&qui eosredlo calle ptofecutifunt.Siëergo
A tt. 4;