9 9 Ü Pàfihafii Rat b er H
anc, illufti anttir. Vbi non nifi Vmjs & fimplex quæritur o-
cul us, de quo fponi us in Canticis, Vulnerafiicormeumforor
mta,vulntrafticor meufhitivno ociïorum tuorum ,vbipurifii-'
mum cordis eiüs lumen expreflit. Quiahcctplura virtu-
tum genera hine inde refpjcndèant » ex vno fidei qui per
Gariratcm operator oculo | vulncracur Chiiftus amure di-
lt&iouis: nam lucenia lumen in teftaeft, fie & cari tas a-
moris Clu i ft i infîdelucer. Cumaucemfides cellauerir,
tantum nobis folaearitasiuxerir. |
S i autem octilm um nequam fuerit, totum corpus faim te•
nebrofum erit. Jld cft>fi mentis intentio noneftex fidc,ne'
quant efltproptct-qirodtotum corpus mum,licet'videan-
tur virtutes inefle, id eft totus interior homo, nequam e-
rir. Quia quid quid noneftex fide, peccatum efî; peccata
autem omnia nequam finit, & ideo corpus quod ex ipfis
confiât, tenebrofum erit. Nihil enim magis damnat quant
infidelitatem,& malam hy pocri tara m incentionem,qua;
de infideli tate dcfcendft., vbi etti bona videantur fieri, inter
vicia computantur, quia de originevitiorumnafeun-
tur.
S t ergo lumen quod in te eft tenebræfont, ipfe tenebra quant*
eruntê] Id eft, bona quæ egeris» quæ à mala intentione, fi
tenebrefeuot, cum.poteranr elle lux fi ex fide forent, quid
putas ea, quæ 6c mala per le funr,& non exfidefiunt,imb
mala intentione nafeantur,quia tenebræ funt, tenebræ
quanta; erupt î Nam mala iptïntio tenebræ lune. Dequi-
bus (i nalcatur qua fi lux, virtus boni operis, iplàlux virtu-
tis, quia male fit, vitiuiti erit. Quod fi rurfus vitium mala
tnfideliter agatur intentione, quali tenebræ de tenebris
generantur.Ac per hoc tantas tenebras quis pote rit explicate
> Vultergo-Chrittus & bona fieri» ÔC ex bono mentis
propofito ilia oriri. Alioquin fiiuftjficatio noftra ex fide
eft, quis poterie iuftifieari per earn fidem quæ in fè ambi-
gua eft ? Vbi quærendum, fi vircutes quæ mala intenrione
hunt, vicia fimt, vtrum vitia quæ rurfiunvidenturbono
propofito fieri, quando Dei iudicio fallimur in lucem in-
terprerentur. Alioquin pronior feueriras viderur ad culpç
vindiâ':m,quara origo boni ad vircucisaugmentum. Sed
iudiciaDei abyftùs mu 1 ta. Quis enim nouit.que iudicio
Dei in eodeni bono propofito fallamur ? Vel quisintelli
git fi voluntas noftra omnicircum (lantia noftra redta iu-
dicetur? Veruntamen fidendum deDomini boni tate;fi re-
<fta intentione gerentes labimur, cito luce fidei & confef
fionis purgabimur, Quod fi obftinatio perdurauerit,magis
ti mend uni ne à radice mala inrentionis hoc procédé-
rit. Quia fi quid booæ voiuntati fècus contigeric,humilis
conreffio, quæ de bona voluntate nafeitur, cito purgabit,
ita vt in lucem clinefcanr omnia.Qua de caufà Deo fubie-
â a fit lêmperanima, & illud, ReucL Domino viam tuant,
fiera m eo, &ipfefuiet. , •
N o n pot efiis duobus Dominisferutrt,8c reliqua. ] De con-
trariis ergo &.încerfediflïdentibusloquitur. Quiafæpe
videmusduobus bene concordantibus.finevllapertur-
batione metis æquanimiter vrio propofitodefèruire. Sed
notule his diçit, quiapropter diflidemiarerumnegotia,
inter fè ifta propofiit. V nde Pater, & Filius,& Spin tus fàn-
* nop très Domini, quorum deitas & voluntas, atque
poteftas vna prædicatur. Sed ibi déficit æqua obtempera-
tio fèruitu tis, vbi difpar voluntas in tet fieri tur. Quæ nimi-
rum fiententia continuaturad criailla, quæfùperiusexpo
fuimus. Acfidicac, non potefti s folum vt videamini coram
hominibus bonaagcre,atq; ex his.Deo placere.Neq;
poteftis ip terris thefiaurizarc fimul & in coeleftibus ea re-
condere. Neque.fine dubiovitiis 6c virtutibus .defèruire,
quibus alter-nispartibus.reâe velDeo'ïèruitnr>vcldiabo-
lo.Sed quia regnumChriilidc regnum diaboli longe inter
fèdiuidunmr,iddrco fimul ift vrroej; non pofTumus mili-
tare; Propter quod bene a principiofidei nemo ingredi- :
turfontem baptifmi v per quod incratur ad regnum Chri-
fti.doncc abreiiunciet diabolo &omnibusoperibuscius,
atq; omnibus pompis^iüs. Scultus igicur miles eft,qui ty-
rannicam abiecit dominationem, & fub piiffimo ccepit:
arm is coeleftibus militare iipperio^fi rurfiis contemnac
ptoieâis immortalibus armis, quem deuotus fiifceperat,
pecquemetiâexemprus de morte iàlutcm perpetuam acquifierat,
illius fioles parère legibus, neque difeiplinis oh*
edire ; & quod flultius eft,fub eius redire dominio ,-à quo
pritis morti addidus, càptiuus tenebatur, & crudelib.ve-
xabatur furiarü legibus. Vndecogitetvnufquifqueapud
femetipfium, quid abiecerit in BaptifimojDiabolü fcilicet,
Sc omnia opera eius, atq; pompas ipfius vnufquilque no!
ftium repudiauit, & fit mira decepcio, cum aut opera can
nis aut pôpas fæculi fèdlamur. Quid enim fiunt opéra car*
nis, nifi opera diabbli? Et rurfus pompæ fæculi, quid nifi
diaboli dlè cenfènturîQuibus cum fèruimus vel.fiiccum-
bimus,cuinifi diabolo profternimur? Mirabilis igicur vi-
ciffim proprietas verborum commutatur.
A v t vnum,inq\xityodio babebit,® alterum dtliget. Aut v-
num fuflintbit & alterum fÂmu^.jQuia profeâo diabolus
fèmper eft odiohabendus, Chiiftus vero vtiquediligen-
dus.Neque aperte vnquam aliquisDeum odio hàbuit,fèd
omnes etiâpaganieumlefàtenturdiligere,licetvariisfe-
ducanturerroribus, dum fibifalios confioguntDeos. At
vero diaboli nome pari modo fimul omnes execrâtur.Vn-
de vitiofùs quifqüe preflus fua côcupifcentia,velut cyran-
num fuftine t/uper le iniqua exadtione dominantem.Deu
vero,& Dominû creacorem fùum, fuis concupifcehtiis &
diaboli deuidtus perfùafionibus,adhuc reuocantélecon-
temnit. Veruntamen non odio habens quem fèdihgere
fiiamque falutc velle.pro certo nouic, fed contemnit redire,
dum male peifedus à concupifeentia., prefTus fub diabolo
iacet. Duo fùnt igicur verarumque fententiarum fines,
quia omne genus humanû fub duabusiftiscolligitur
parcibus.Omnes enim aut odio habentdiabolü3&Deum
verum obediendo diligunt,aut certe fùb diaholo propria
concupifeentia vi&i.tytannicam fuftinec dominationem,
& creatorem fùum, eius nolences mandata fèruare, quàfi
de mifericordia præfumentes mentecæcati contemnunr.
N on potefiis Deo feruire & mammon*. ] Hóe loco quæ
fùperius propofuerat, apercius exponic, quod non poiîïht
fimul Deo & fieculo fèruire, neque fimul temporalibtis &
æternis, coeleftibus & cerrenis. Matnmona namque fyra
interpretatione., diuitiæ dicuntur, quibus IpruireDeum
negare eft.Non enim dicit,non.poteftis habere diuitias &
Domini militiam baiulare,fèd fignanternon pott ftisDeo
fimul &diuitiis fèruire. Aliud qùippeeft opes fæculi habere,
Se aliud eis fèruire. Nam qui habet cas & legitime y-
titur vt Dominus difpenfatorpotnisefteacum quamfèr-
uus. Ille vero qui fèneghgens,auaritiæquæftibus ïramoderatus
defudat, Mâmmonæ fèruus iure voeatus eft. i
Quod nomen Irenæus Lugdunenfis Epïfcopus & martyr
Chrifti Dæmonis eflè dici t , quafi qui diuitijs præfithuius
fæculi, non quod mundiqpulentia illius fir, aut in eius fit
ditione.fedquiahisvtitur ad decipiendum,dum incautos
diui tiarum iireticlaqueis.Sed quid herum acceperis,Diabolo
fèruit quifquis diuiciarum ita irreticur nexibus , vt
fèruus earum iure fîcappellandus.'
I deo dico vobis, nefollicitifitit anima vèftra, quid manduce- ■
tis>neque c orporiveßro quid inuuamini.'] Cuius fèntentiç oqn-
ftructio non fàtis præmifîis congruere videtur propofici-
onibus.Numq uid igicur vnius Domini fèruus non poteft
circa veftem cibumque follicitus eflè? Vel quia non poteftdüob'us
æque Dominis fèruire, quæ caufàeftyt non
debeat de vidtu & veftitu follicitus. cogitare ? Quam pro-
fedto c.oniundionem fi diligenter ihfpicimüs , fuperio-
rum fènfujn exfèquitiir fèntentiarum.Nara contemptum
fæculi , 6c fiduciam futurorum toto fùperiore fèrmone,
quafi filiis & hærpcfibus æternæ vitæ, præcipiendo tradi-
deratjdum & iniurias fuftinere patienteriubec,damna
cjuoque voluntaric.ferre,innullotamen vlcifci,neenon
inimicos diligerc,deinde humanam gloriam fugçre,nunc
vero confirmari nos perfidem fuis promiffis in fpem bonorum
ærernorum laborac. Quiaplures funt quos amor
præfentium, 6c defperatio futurorum, torpentes fàcic, at-
queinfidelitasomnicaligine circuuoluit. Hinc eft quod
diçit, Non potefiis duobus Dominis feruiie* deinde« ideo dico vo-
bis ne[olhcitifinis anmuvefir*,quidwanducetis ,ac fi patenter
infinuet, quid fit diuitiis feruire. Nefqïliciti ficis, iuquit,
quiafollicituniefîèprohisfèruireèftj&ideo neferuifitis
pecuniarum , pfqhibcQ fbllicitudinem .geiere^CÎbi aut |
ln M à th . Buang. Lib. IK
veftirncnfQr^n^neqienimdiÄd^feÄinfolhcitüdinejftd
in fodore.yw*^,tfiive(cdtó.|>tóe|ntuum. Idcirco labor
exercendus eft,follicitudo tollehda. Ne forte,etfi^ion fii-
perflua quaerantur, quafi prqpter neCeHaria cor duplice-
tur, Vnde tptam fpem noftfafii Deo committere debe-
mus,ne rebus fèruiamu s caducis. 'Nam follicitudo fièculi
fois occupatur parti b us,ne au t pofTefta deper ean t,au t ela-
borata non contingant,ex quibusmetus&timor,mifè-
ram animam fatis follicite perturbant, cum propterea nihil
magis acqqireré Vaïemüs', nihilq; amplius retinere,nifi
quantumille decreuent,cui&nofmetcommittere oportet.
Sed quxrpnduhifCUtn anima fpiritalis,& incorporea
fit, quompdo^ eain cprppreus ifte cibus pertin^re dica-
turinifiquiaanir^ajficut&alibijprovitaiftaquayiuimus
accipitdf-Nani duabns luis pattibusconftareyidetur,fit niperip^.eius pars mens,, a qua nofterhompinterior
9 9 9
àççipitur. Narii duabus fuis part i büs c o liftarey id et ii r,vt
UOÊ
demonftât?quod fua vîrtute 'quanritas & qualitas
corporis metiatur, 6e fi quid deeft iniuturo poflît reftitu-
efé.,Vnde qui menfuram corporis prouidit,vt formaretur,
illi tribuenda eft eura veftiendi. Non quod laborare quif
piam & prouidere ifta non debeae -, ficuti & pro cibo,fed
hinc omnem timorem ac follicitudinemabiicere,fpem
qupq; fuam & fiduciamDeo committere,& nihil fibi fof-
midinis pro vidu ac veftitu referuare. Quod bene Paulus
ex hoc alibi docens, vno deefarat verbo, Quod qui arai débet
in jpearare; Non enim interdixitillùdagere, fèdlpeni
etiam in tàhbüsDéo committpremeq; faflus eft,qüôd qui
arat, debeat arare follicitus,fed proprie in fpe ârândum ini
finuàt.Nifi iforteinterpreteturaliquis fpem fè hâberein i-
pfpiado çérræ lêmine, quod nunqüatn fiifî infenfiitùs di-
xerit.Sed itaintelligendum,quidquid prouidepo hac,vi-v
tagerimus', ytîpem de ipfis, & pro futqris fèmper in Do-
' xnino habeamus.
non folurafpiritaÏis, (èd etiam ipfa anima fpiri rus appclla-
tur;infcrior yero animus dicitur.a quo animalis homo
VOcatur,quj needum percipit ea quæ funt fpirittis Dei,fèd
tantum vira ifta,quçcibo alitor,cam pecoribus viuit.Qiia
,qui perdi^éne propter Chriftiim,inuenieteam fpiritalcm.
à Spiritu finôlo v^uifïcatam in vitam ætérnam. Hinc eft
.quod fècundum nànçpartem ciboeget vtalatur vita, fè-
cundum aliam vero partem, multo plus quam ëfca credi-
« f, Neque çnimyita iftà propter éfcam,fèd efca propter
haneyita crearur. oimilimododc corpus non proprer ve-.
ftimçntunij fed veftitpéntà propter corpus fiurit. y nde
p,6^debet eflè (ollicitusanimus,nepercipiat quo'd prppter,
fè creatum eft,imp credcre oportet in didtis Dei.qujiaye-;
liras èft & omnium creäturarum éfficiençiajo eius yprbo
eft. Qjj^prpptcrno fit homo ambiguus,quiain promiffis
eius,qui ifta fpoppndit,nihil ipefi^cax,nihilq; ambiguum
eft. Sit autem homo .qpod eftè debet & ad quod faftus
eft, cohtihuoadetùn t e^pmilia prpptef quem fada fùnt.
R i s p i c i t E rolatiliaccdi, quia nonferunt, neéu metunt,
nt% congregant in ï»pm4.];Quorum exempli s nunquid
prohibemur ferere, fçu.làporare quæ ad yfusfiumanojs
neceffiria fùnt ?ÂbfitviitainteIligamùs;fèdfiçut hoc lp-
C.O., ita. & ip omnibus Scripturarumlocisillèquærendus ;
eftfèfifys, qpi 6e Catholicjjçongruit vèritati,8iintelligen-
tiam præbeatjlpirftaîém. Nonenim ad humanos labores
refpicit fiocexemplüm,quibus didumeft,I»y«dorByE/frr»
pattern tm m ftd adfolUcitudinena.toîIendam, & fiduciam
de fiimmo & præftantiffin>o pâtre filiis ingerendam. Vç
quia aues? çcefiabfqjfyl]âcura'&metuyi<ftuçt.erre.narum
viuunt, multo magis pro,quibus. hæc omnia cieatàfùnt.
abfqjje ,vlla mentis fpUicitudine Domino debcantfàmu-
lari, & itieo omhem curam fuam & fplîici,nidînem proij-
cere,vtei viuanc, cuicredendo femel inhæfèrunt. j
, É pater,(nq\iït,vefierccekfiispafeit tüaJExaggerac ergo
fiduciam filiprum & confirmât; vnde patrem eciam ea pa-
feere teftatur quæ minima fùnt,&propter filiôs fune crea-
ta. Quod fi bonitas largitoris ad ilia lè exten.dit, qpanto
magis ad eos quos forte adoptionisfibicompucauit in 6-
liosî :
N on n e vos pluris efiü i//«.?3Pluris, hoc loCo non adnu-
metum refertur,fèd quia funt.pretiofiores rarione v tentes
filii, & in adoptipuem per graciam fo cia ti. Veruntamen
hæc comparatiqSandorum,ficutfoletmaiorisadrfiino- i
remmonimmeritocoeliauibusconfertur^uiaSandivl-, corpus.1 Porro cafidorem ülii quilibét veftitus Colot,
traquaauesftcretacoe.lp.rum penecrant.EtfiCutpræcipui j quamuispôffit*mulâri,nulIôfiiodotamericoæqüaripp-'
funt natura,& merito : ita præcipua ccelprum fublimius * tèft. Et i a ç o ï tafia,tribuit ynicuilibetex oleribüSifiihil
yolandopergratiam teneùtpequibusProphetamiratur dubirandum Chrïftianô, quod eum vnqaam debeaf
Ç p.N si de rat b lilia agri,quowodo creftunt.J Htiani'
exhorta tiqnem habitus fîcutfùpra vidus fecerat, cogriio
"ïatis cxérnplp firmat.j non quod ifta, ficur pie quidam vbi
l,unt,a|legqri2are oporteat, vt per volatilia dæmoneS, per
lilia fublimiprès angelicas dignitatès, & per viridë foenu;
gentè^mtelligeredoceamur. Sed fimpliciterChriftus èië
de rë.bus manifeftat, vîrtute fua & fâpientia cündâ exifté-
réineq;in ffiiüs potènda dèèfïè.Ncqpab eiusptouidentia
efrügere dorpora quæ fois menfuris formata creauit,vhde
debeant veftiri dom tantam pulchrifudinehi etiaih her-
barum çontufitolèribus. VczumigitatiquodhecSalomon,
qui præ Regibus terræ fæculi gloria florüiffe legitür. Tanta
veßitiu eil pulchritudine ftcut lïiorton efi.Quia hullo artificio
f es aliqua tam perfpîcue colorari poteft, vt ita càndeat vt
lilium,aut rubeat vt tofä,nec tarnen lâboranttinduræ cö-
loribus fe ornando.ficut ncc yolàtiliâ in terra ferendo:rie-
que fient., vt conficiant quibus ifiduantur operimentis.
Ad qu pd quifpiarp imperitprüiii qtiâfi Phyfiça difÿutati-
onefciolus, fi.ippÈ'citatem Euafigelii tëptehendit dicensJ
quid rèqùirere deberent iiifettfibilfii qùod eis naturd con-
tülicjvel cur ela’borare pukhriuidinem, quafn nô fibi, fed
nobiçCreator indulfi t? Aut quomodo cooperiunfut,quia
ftriptum èft quo4 |iccSaiomöh*cööpertus fîtjfiçüt vnum
ex mis '? Nàm lilia nàfcuntur pprius qüam cpbperiunturi
8$. ficp t quidam ait, Çoopertio pet amiCtus eft corporis, non corfthur,
colorent liliicandor velamentipoteratamulari. Quibus
prpfeéto verbis .non rei veritas àpetitur, nèc citcumftan-
tialè<âionisihteditUr,fè4 fèn'fùs caligine obducitur.Nam
exemplum prpjjofùit, v bi multiplex prouidentia CreatO-
rjs,atq; efficax poténtia ptædicatur,qui tantum infènfibi-
liBus præftitit, quod nöbis, mb quibus ifta t'reata fùnti&
neçeflària|)fæftàbit.Non qupd eis potiorapræftiterit qua
npbis, fed ne inrériorem haben tes gratiafn pulchritudi-
nisjhanc exteriorem diffidentius requirarous. Gopperta
autem coloiata ,omnia iure dicüritutCtfinafcantut: lion
qüod cxtenuS^iudhabeânt tegumentom, fedipfèccior
iuxta modum locutipnis cooperimëtumvlicitur. Nafii ita
fæpe dicimuSjCopperüit eum pallot,aut rub or ; coopéra jf'
eum cæcitas.fèu macies corporis, & talia huiufmod i quæ
infra corpus fitint. Igitut nuili diibium qüod ficütieftha-
bitusäniifi^ itaeft & habitus in èorpore, 6c habitus extra
Qjnfuntifi'uqui vtnubavolanl?&volutcolumbaadfe- fiaudare promiffis.
neßrasfuas. Stmt prætèrea eoriimquamplurimiàmundi j S ienimfcenumagriqUodbodieeH, & cros inciibdnuni mitnegotiis
ira fèiu n d i, v t iam iri terris nihilagan t , nqc aliud ; titttr, céusfte veflit,quanto magis vis moite afidei?: J Ergo fidei
quid laborent, fedin ver-bcr & iblacontemplationediuir, n.oftræi.nuiplabilem eonfidentiam excmplorum audoriverüm
na verfantes.fpe iam ip cceleftibus degunc.
Q y i s autem vefirumpoteftadtïcere adfiatttram fuam ctibi-
tum vnum? J Hucufq; d e cib o exhortatus eft, nun c vero de
indumento corporis,cùi per nimiamfâgacitatisfuædili-
gentiam nonpoteftquifpianiadiicere,îdcircoei cura cor^
poris relaxanda eft ; cuiuS prouidentia faëtum crcditur,
cum ex epnihil fît in noftraporeftate crearc. Quibus pro-
fedto verbis non modo fiduciam veftimemorum ingerit*
taïpdiuinifüscófirtfiat, vtnullifas fitambigere,dumtanl
euidenti doCurpento' dubiëtas aufèrtür, & promifTione
.Chrifti ïófidelitaspröpügnatur. $i enim fcenü,quod ho-
dié eft,tanta: viriditatis decore veftitur, qiianto magis eos
vèftireparat, qüos tetetn^fcrciefatisparticipes feótiEtcras
irtclïbanum mittïtuf. Vbi alii codices,in ignefn habent. Nee
dabitim qtïin in igfiétn mitfatuf, cüm neceflèfaetit,h‘cet
ad hoc inhabilis habeatur, fed ad vftis iumentorum po-
1 " BibliotlhVet.Patr.Tom ^ .Pars i* p p ftp