Ffalm. 8 j.
lacob. i. • :
Ephe. i .
Rom*, i.
' IfaU+o.
C
Matt. z8.
wen vult-us-tui Domine .Et turCiivn'.ÇitJplendor Domini Dei noßri
f up*r war. Neger fàpientiam,Iacobo cpntradicens qui ait : Si
,quitimligetfapU7it'u,jt»flaUtàDie, &datmrei. Iam verofi
hancf ranslationé fequimur, quæ non gratiarü aâïonë,fed
grariapofoit,mëhris eius 3.ptatuv,q\iib.Scdidtat:Graiiaßtl-
uifaïïi eßisperfidenit&boc non ex operibus. lme nanq; honor
eifdem afleribitur, ficutper Paulum inepift.ad Romanos
dicinjr : & honor & pax omni operanti bonum. Digne
qiioque virtus&fortitudo,qnævniim funt,ipfis deputan-,
tur.Ynde Sc Ifeiasde domino diccre probatur: Quidatlajfo \
virtutem, & his quinonfunt,robur multiplicat.G&u.deat itaque, 1
lætetur &exultçrin his muneribus ecclefia:fed non turne- I
at quaïï de proprij s ,quia omne d /turn optimum, & omne do nit
perfiftum defurfumeß,dependent àpâtre luminum. Referat po-
tius eaquæaccepitad eum^per quem quo ilia percepir,
& dicat : Amenjxnedtfbto & claritas & fapientia & grattar um
aäto,honor & virtue &fortitudo Deo noftro in fecula feculorum.
Seqmcur: '
E t refßondens vnus defenioribua, dicit m i hi : Hi qui
amiöHJmtßolis albis,quipint& vnde veneruntïEtdi-
x i illi: Domine mi, tufiis. Èt d ixit mihi: Hifuntquive-
nj™ n t detribuLtione magna,& kueruntflolasfatSydr
Cumnullms interrogatiopræceffeçit, quid fibi vult
quodvnusdefenioribus rohannirerpondilTe perhibeturî
aetUolet plerunquefàcrafcriptura, nullo interrogante,ita
reipondenasvocefententjam proferre. Vnde eftillud,
quod in euangclio legimus:r»i&> temporerefbondmsîefmji-
xttiConfiteortibipater domine cali & terra, quia abfconhjlihac
a Japtenttbus &prudentibtu, &reuelajlreaparuults. lea pater, j-
quomamficfmtp’acitum ante te. Et certe illo in loço nullavel i
paçris.yelalicuius interrogatiopræceflït, vtcumrefpon-
dille fan&ffila authoritas teftàretiir. Hinc eft quod fanais
mulieribusadfèpulchrum Dominitaçentibus , mhilqug
ommnointenrogantibusj fed tantum lûgentibusatque a-
mariterflentibus, de angelo qui perennetn eiusteforre-
ctionem nunciarevenerat,dicitur:Refpondèns autem angélus,
dixi t mulierib us : Nolite timere vos.Sc[o enim quod le fum
qui crucifixus eft,quant is. Noneftbic. S un exit emmjieut dixit. '
Vt quidigitur fe(pondit,qui interrogatus non fuit îSiàifie j
quæritis qualis fitifta locutio, refpondeo quia in fecris vo-
luminibus habetur vfîtata.Cuius autem generis,nec întel-
ligOjneeintelligere magnopere euro, præfertim cum nil
ngniheationis earn habere videam. Vnde nec.vcl mihii-
gnoratio eius inu tilis eft, velquibuslibet îàudabilis feien-
ti^ IoC.auten!inhacreuela^ one> vnius fènioris refpofio
dimmi^tudinis habetabillis , quia ifta interrogate ria eft,
illæ vero ihterrpgatiuæ.Qùid itaque invno feniorc accipi-
mus,nifî ordinemprophetarum, ni fi vnitatçm omnium
praîdicantium? Vigintieriim & quatuor fèniores, propter
numerum duorum teftamentorum^quæ duodenarioduplicaco
numéro, in duodecim tribubusac duodecim apor
Æolis exprimuntur, fæpius hic frequentatur. Ih vno vero
lenipre,vnitas eorundemtellamentorum declaratur. Vel
eerteipfefèniorfèniorùm, Dominus videlicet prædica-
torum, defignatur. Qilid ^uoquepet hanc refpondentis
vocem vnus feniopitii interr6 get,audiamus:Àit enim : [ Hi
quiamictijùntflolü albis,qui funt&vnde veneruntf^Ldto inter-
rogat fènior,vt <|uaerat Iohannes,qùærensaudiat, audiens
intelligat: intelügens ad imitanda quaequærit,|udit, atque
inteiligir ,fèmetipfum accendat. Dènique oftenduntur
eiamiârftolis albis jvf tafem habitura,talecoricupifcat ih
dumentum.Sed ftatim requiritur quifîmt taies, aut vnde
venferint taies,quatërius (cilicet, fi vult ad talium numeru ■
tranfire,dum audit qui funt'& vnde venerint , fludeat ra)fe
eflfe qùalesillps cernit:fâtagac indevënire^vride illos venif-
fe coâiofcit. Et quklëpaulo fuperius perftplas albas,hue
bapcifmatis faefamento, due martjrrio apérto vel occul-
to,fxue laçhrymàrûm fonte, habitum mentis candidatum
intatte^îtnus îKic aûtehi‘& t>xc &quæ his in futurum de-
berirur,idem habitus demonîlrare viderûfcl & fidem fçili-
cet aç laborem certaminis in praefenti ÿita^ & præmium
fideiatque,çertaminis in fequenri vita. Dicaturigitur: Hi
qui aimitti funt ftolis albis, qui funt& vndè veiierünt ? Ac |
fi prædicatores fenûi velDominusprædicatorum,pfjs ah- j
ditoribus diceret: Quotquot ante mundiconftitudohem !
eleâifîint, nunquidamatorès mundi funt? Nunquid vo-
luptatum fuarum executoresîaut nunquid deiilecebrisvel
cupiditatibusveneruncîln qua nimirum'fententia, finis
confummat* iuftitiæ intuendus eft.Nam rari luht qui non
detalibus eligantur. In prædeftinatione igitur iam taies
funt,quales futuri fimt.Hi qui adhuc in fide vel operatione
tales non funt, tales poll conuerfionem futuri fimt. Èrgp
quales circa fineminuenieudi funt, taiesinfpiciendi funt.
Tunciâm amatorès mundinonfunt, iam tuncpéritercu-
piditatis non ambulant. Ad hæc cum Iohannes ex perfona
bonprum auditor uni vntipniori refppndet, Domine mi,
tu feis , rurfum ille ex perfona Domini vel prædicatorum
éiusfiibinfert: Hi funt qui venerunt ex magna tribulatio-
pe Sdaueruntftolas fùas,& dealbauerunt eas in (ânguine
agni.Cuius videlicet ventab exordio prædicationis noui te-
ftam.enti vfque ad finem ciu,s, toto ifto in tempore per ora
docentiumtalia clamaf’jtaliapnedieât. Vnde & in eo quod
dicit,venerunt:trium temporum fiimmam concludit.prç-
teriti fcilicet ^præfentis &fdturi:pro qo quodeft , vene-
runt,veniun^|tque veqturifunt. Sed fi omnisele»ftorum
numerus haefententia terminatur,quadicit,Ve^eruntde
magnatribulatione:ficut& Apoftolus ait, Oportetnosper
tnultas tribulationet introire in regnum Difivalde metuendn m
eft , ne fi aliunde quisveniat,ad eorum cpnfortium non
pertingat. Sedmultimodam ac multiformem tribulatio-
nemintelligentes, adiuuante Deo Domino IefuChrifto,
partes eius diftingueredebemus, ne quibufdam defpera-
tioneçn irrogare videamur. Invna etenimhac magnatri-
bpjatione, m ultæfunt tribulationesiuftorum. Et Apoftolus,
hoc quod praepiifthus, Oportet nos per multos tribulations
introi ein regnum Dei, atqueomnesvnam dieferedduntmul-
tiphcem & magnam tribulationem. Rcce etenim perfecutio-
nis tempore,alios improuifbidu immerfus iugülo ftrauit
gladius»alios crucis patibulo affixit,in quo mors&prouo-
cata repellitur , & repulfà prouoçatur : alios hirlutis ferra
dentibusattriuit,aliosarmatos ferro infultans vngulafpar-
fit, alios beluina rabies morfibus detruncahdo commi-
nuit, alios ab inrimis vifeerum per cutem prellà vis ver-
berum erupitr, alios effofla terra viuences. operuit, a-
lios alttim dimerfbs in mortepræcipifium freglt, alios in fe
proietftos aqua abforbuir, alios edax flamma vique
ad cineres depafta. confumpfip Hæc certe magna in
fingulis, masna infimul tribulatip iufte reputatur. Sed
ntinquid hi folummodo ad eledlorum numerum, qui de
magna tribulatione veniflè refcrtur,pertinere prpbantur?
Quid de illis diqendum eft, quiümentesmori, nevitam
negarent, antequamtençrenturvelinterrogarentuf, fu-
-gara petiuerunt ? S’equéhtes vaque yocem Dömini^Qfir-
mitatihumanæconfulentis atque dicentis : Si vosperfiçuti
fuerint it} vnam ciuitatem, fugiteinaliam. Fugieptes autem,
angufti^ diuerforijs, latibulis, fpeluncis, cauernis femet
oççuluetunt : fernem, fitim, nuditatemque fuftinuerunt.
Nimquid non ad maximam tribulationem talia pertinent
quæ pertulerunt , çùm beatus Apoftolus tales ita çollau-
dçt,dicetis:Cifcuter untin melotis, in pelltbus caprinis, egentes,
angufliatt,afjliäi quibusdignus noneratmundus,infolitudinibus
errantes, in montibus & inJpeluncis & in cauernis terral- Sed
cette nec hi tantum adillum pertinent numerum , qui
de magna tribulatione vepiffe perhibentur. Quid nan-
,que æftimandum eft de illis, qui tantum propter fidem
Çhrifti fuhftanrijs fiint nudati, nec eos exterior poena vel
trucidauit vel fugerc compulit ? Ex quibus cette
primupi illi hoc perpëti meruerunt , qui in Iudæa
per apoftolos crediderunt. Quibus nimirum gen-
tes per Paulum ad Chriftum conuqrfæ r ftipem necef
fàriam admiriiftrabant :, quia & illos extra ijrnago-,
•gam, &fecuIcatesàuferçndo , ludæi expulerant.l^ïun-!
quid ifti non venerunc de magna,tribulatione.?^tsfebc
dixferic ? Sed ^procul^ubionec lii,lbli qui talia perpelfi
funt , ad ilium pertinent nuraemm , qui de magna
tribulatfone veniflè narratur. Redeamus ergo %d
E acis tempora , 8j audiamus Apoftolum diöentem,
cre-
In Apoealypfim > Liberfhiartttè.
credamiis Apoftolo dicenti : Omnes qui volunt pie viuerein ^ runqüè,imo pene fempér, Vtvhils h'ôrüttitnriVibüSDôhîi
ChrifioI(fu,perfecuttonempattuntur. Et quia volunt omnes J poilear,alter.pradis agitetunvuus hofum fit blandüs,alcét
eletSti etiam pacis tempore pie viuere in Chrifto lefu, ae | iracundus. vnué humilis,alcer fuperbu;:vmls fobrius,altei:
perhocoonftatquia perfecutionempatiuntur, videamus J ebriofus.vnuscaftus,alterexiftatadulter. Sicquefitvtyniquifquis
qüo modo magnam tribulationem fuftineac. Ec-
ce etenim alius virginitatem corporis feruatürum fe Domino
Ipopondit, fed vbi religiofam vitamagerecoeperit,
ftatim aduerfitasfeculicrefcit. Venitin odium iilis qui tz-
liaagererecüfeant,patituriniurias, opprobria, itrifiones-
queâc deuotationes.fubfànnant eumlubrici,incontinentes
defpiciunt atque côncemnunt.Dicunt quoqne adinui-
cem : Venite,aganius contra fimulatoremquifefinxitiam
fànâum, qui commuais ordinis conuerfetionem refpuit,
videamus quæ fit patientia eius,quæ virtus,quæ humilitas,
qui fe à noftra religione feiungit,ac meliorem fe nobis ex-
iftimat, nec communiter nobifeum perfmïtur lætitia. Si
vulttriftari,aügeamustriftitiam, cui difplicuerunt omni-
modis gaudia noftra.Et forte deiunt ifta. Sed nunquid défunt
blandimenta , quibus à rigore fàndæ religionis-ani-
mus mollefeat ? Nunquid defun?occulta inimici tentamé-
ta,quæ ante oculosreligiofæ mentis j foedam illamcarnis
commixtionem quafiin dülcedinem conuertarit,quæ affe-
iftumiugalis , foecunditatem prolis,amorema.tque obfè-
quium filiorum,qui feneduté eius enutrirent,finupfiflet,
proponant?Dumque hæc atque his fimilia momentis fingulis
autinuita tolérât, aut forte aliquoties fponte fanda
ilia anima recipit, fed recepta cum magnolaboris fudore
repéllit,adhibet ieiunia,infiftit vigilijs,multiplicat oratio-
nes,putamus ne huicmagnam deelfe tribnlatioué ? Quod
us prauitas, alterius appro bet bonitatem : vnius bonitasj
alterius fuflineatprauitatem. Vbi çerte magnam tribula-
tiçnem deelfe illi qui bonus eft , negare nullus poteft.
Quidigitur? Etfi quam breuiter potuijue prolatafenteptia
delperationemalicui tonferretj tarnen în fingulisgradi-
bus religionum profeftïonurnque hominum eleétqrum
magnam tribulationem oftendi. Adhüc autem adijcio generalem
cun&orum, & in hac vita ( vt verum dicam ) ine-
uitabilemac magnam tribulationem:quam qui non habet,
neftio fi ad ele&orum numerum pertineac. Et quam
aliam,nih illam qua nemo noftrum npitit, lï ad fàndorum
cpnfortiumpertingatjSalomohe atteftaritequi ait: Nefcit^
homo vtrum amorean odio dignusfit,fedoinnia rejêruantur in futurum
incerta ? Hinc omnino, hinc certe omnes qui ele&i
funt,magna tribulatione quatiuritur, cumnefciune vtrum
amorean odio dignififit, dchiiiclugent, hinc meerent,
hipcfemetipfos quotidianis lamentis afficiunt. Dicitfor-
taffealiquis:Rarifunt,qui taies finit. Ad hæcnonegofed
Dominus refpÔdet:^«w multifum votait,pauct vero electiNæ
auté animç,quæ per quamlibet harüm tribulationum non
tranfierit,quiaaliunde nequaquam remanet iter,quoad e-
ledorum numerummerueniat. O nines itaque hi quos di-
ftinde enumerando tetigimus, de hac nuiltimodaac magna
tribulatione ve nien te s, fto laslu^s lauant,& eas in fan-
gaine agni candificànt,fubaudis,inChriftipafïïpnibus haillepôtdicere,
qui taie certamen norfnouit experiri. Alij bitum mentis exornant,cumque adaccipiënda futura gauautem
poftpofiris mundi facultaribus, reli&is parentibusl
abdicarisconiugum amplexibus, adferuitium fefe omni-
potentis Dei cohferunt.fendæreligionis habitum fum ut,
alieno imperio fefubdunt, voluntates proptias in femeti-
pfis gladio præcepti interficiunt. Dumque cæleftem agere
cepérintvitam, airn maxima corporis fetigàtionelaboribus
infiftere,necexquifitis,nec delicatis,necafflii*ntibus,
fedgrofîioribus acparciffimis corpus cibis fuftentare:vili-
bus indumentis contegere, vigilijs infiftere, Sc quæque
funt carni contraria,fibi perfpexerinc ocurrere, reducic ad
mentem antiquus hoftis quietem prioris vitæ,qn lubdito-
rum laboribus fruebantur. Vacans ocio atque delicijs, ac-
cû'.ratiffimos cibos,vinapteçiofà,quaî & quantum & quali-
ter 8c quandpyolebat, poçeftate propria infiimebat, infu-
mens vpluputibuswrnis,mutua commixrionegaudebat:
acpëne tptis npdibus ad nihilaliud quam ad yoluntàtem
Garnis,vel ad fomnum vacabat. E t forte fàndto certamine,
pio labore,m ultoque fudore iam ifta dcuicit, fed nunquid
iram^’yanamgloriam, atque triftitiam funditus.extinxit?
Autquandiuin hac vitaviuit, certaminibus*aliorum co-
gitationum caret?a.ut ita perfeâusvt vult,exiftere valetfaut
Cum.praua agere yidv-t,non doletPcum obçdientes fe ad a-
motèm veræ pacis laborans perducit, cum inobedientes
ad fubieéHonem, cum voraces vel ebriofbs adp^rcitatem
&fubrietatem,cum fomno dediçosad vigilias,cum loquaces
adjtaciturnitatem pertïahit,tribulationem minime së-
ùçtN-uqquid nqp folemus <licere,& verum dicere,cum ta-
le aliquid agimuSjfi ad conuertendum font dutiores,o cum
qiianra p-j^fiatinne ad viam ilium potuit reuQcare ? Ille
e^nim tribulationem in his quæ mpdo præmifimùs, non
s^tjqceriîanlé inacquitédisvirtutib. &tefiftcdis yitijs no
a^^ht^edp^çnino nec ifti foliad ilium pertinent nume-
rtitn,qui de magna tribufetione yenilfe monftrancur. Pet-
jtingn^àpie& tioni coniugati, qui in tantum boni font m -
htamoûulum religionis fuæ,magnamque ( vtita dixerim )
fuftinent tribulationem,cum aujtpropter yeritatemcon^ra
p rih c î^ fo îü te r defenfam fübftantijs vel hononbus nu-
dântüt^^xffijs^tqde oarcétibus Heputanturraut inter deli-
cias 8c honores pofiti, perabftinentiamcarnem amigunt:
hb amplexu coniugum, excepta caufà fofeipiendæ prolis,
!fënaet,cbetrèbfit:^el certe, nevhus inàdulterij foueam ruât,
aUetfemetipfom pro altero ad voluptatem inclinât : “Ç“
q'ue'debit»mcarnisexoluit>, vt tamen à præceptis Dei ani- 1
wüs Rôn.ënecueçnec deieâationis feruus exiftat^dumli-
Wfalitet'délëâationi foccümbit. Contingit autem plc-
EcclèJ. p,
t
Matt.io.
diapræparane.De quibus apte aune fubditnt:
Ideo fu n t ante thronum Del, & jeruiunt ei die àcrioBe
in tempio eius qui fedet in throno, habitcpbïtfùper illos.
Ac fi diceretur. Propterea ad eleâorû numeruni pertinent,
propterea thronüs Dei > prppterea templu Dei font*
propterea in tèmplo eius fanâain illi exhibent ferüitutem
quia talibus indumeutis veftiti, quia fauguineagni viden-^
uirabluti.Ipfi enim àconditorefootanquam thtonusprç-
fidentur,ipfi tanquam templum inhabitantur, ipfi Sc ante
thronum in cemplo Déi, Deo fèruire probantùr, Q^od
v tique fil præfènri vèrfi culo declaratur, quo pervhum fe-,
niorem dicituc jQuifedef in throno > habitabiffupertllps.ifloii
dixit, babitabitiniuis'feddiabitabitjuper illos,vt eos templum
fimul ofteuderec&thronum. Quod enim dixit, fedet iu
throno : hqc reperiuir , habitabic foper- jllos ,
thronum & templum eps elfe demonftrauit. Seciiun.raii”
temeidieacnoôfe, id eft, inprofperis&aduer(isfidei^t7
queoperationis rëditudinem conferùant.Diesenimpro-
fperitatem, noxyero fignifica^ huiu^fe.çqUaduerfitatem.
Sed in vtrifque fàmfti i)eo deferuiunt, quia eos nec pro-,
fberitas , nec 'aduerfitas à beata inftitutione ac libera
condicoris fui feruitute valet inclinât^,; ;-]^l>i vero haqc
liberam fetuitutem , hupc beatum Deo exhibent femu-
latum, nifi in tempio eius, hoc eft , in ççclefia ipfius,
nifîin fenietipfis,qni fiintecclefiaipfiusîDe quibus & fob*
ditur:
Non efurient nequef tient amplius -, ek non cadet
fuper illos fol , neque t)Um ajlus : quoniam agnus qui
in medio throniejliregetitos,&ad%nt<tfontem aquarum
deducéteos.
Caufàredditur eut non eforiant neque fitiant j he*
que fblem vel æftumpatiantur , quieveftimentis albis
çorufeare videntur : cum dicitur, quoniam agnus qui in
medio thronieft, regeteos,& ad vitæ fontem aquarum
deduceteos. Vbi etiam ex obliqqo tutbà illâ ânte thro-,
numftans , ex agnis conftarc.ftionftratur. Agnusenim
agnos régit. Sedcaueratlafciuiamagni , quia mitis-agribs
iri vitgaferrea régit. Vbi autem perducit âgnos quos régit,
nifiad vicæ,fon^sm aquarum,id eft,ad feipfom, ad patrem
foum,ad fpiritü fou ? Quia enim fons ifte beata trinitas in^
Kk 4 ___ tejiigatur
m