ißSadortnf.Epfc.
'enhone minus fihiura me&det dextêratua, iie ft, po-
[-ntf.uui. Dominairétribua. Modo facit aflertionemde
alia parte. Vere alracognofcclDominus.ideft.conlidcrabicadpuniendum.
qui cum me faluum fccerit collocan-
do in dexoera.ipfc Dominas rembuetprameipfcmimlas
acperfecutoribus incis, ideft.dabit eis pcenam propter
me, hoc eft,vicem meam .quia ego nolui vindicate,fedcx-
ftcâauieum qui dixie: Mibi vinihclam, & esfrttribuumMo-
do ficit orationem de his qua: fuperius dixit, ita dicens :
Domii«, ficut w i/em e rd ia tea eft i»yini/«in,id eft, quia tu es
mifericors naturaliter,itaepera mamium tturum m deficit.
ideft.bonumopusquod inmeincepifti.deficerene périmeras,
fai bonis prmcipiisdamehorescxitos.faciensme
perfeuerarc in bonis operibus , qux tua hint, non mea.
Quod hacfiduciaoro, quia mifericordiatua eft infeculum
permanfura.
In finem PfalmusDauid. CXXXVIII.
Online,probafti me & cognouijli me, tu cognouijli
feponem meam & refurrtftionem meam. Intellexifti
cogitaâbnesmeas de longe,femitam meam &
funiculurn meum inuedigafti. Et mîtes vias meat
prautdtfti,quianone8 ferme in lingua mea. Eccttu •
Domine cognoutfit omnianouifiima & antiqua,tuformafti me,
& pofuif.i fuper me manum tuam. Mirabilis fade eft feitntia tua
ex m. : confortata eH & nonpotero adeem. Quo ibo ajfiiritutuo?
& quo à facie tuafugum l Si ajeendero in calttm, tu illic csifide-
feendero in infernum,ades. Si fumpfero pennes meat diluculo, &
habitauero in extremis merit. Etenim tlluc menus tue deducet me,
& tenebitmedextera tua. Et dixfiforfitan tender a. conculcabunt
me,& nox illuminatio mea in delictismeis. Quiatenebranonob-
feurabuntwà te, dr noxfieut dies illaminabitur : ficut tenebra e-
m,ita&lumen tiu$. Qufatu pofedifti rents mees ,fujcepifti me
de vte. o matris mea. Confitebor tibi, quoniam terribiliter ma-
gnificarus e<.mirabiliaopera tua ,& anima mea cognofcft nimis.
non tsloccuV.atum os meum à te quodfeciftim occulto,&fubftan-
tia mea in infeiioribus terra. Imperfettum meu viderunt oculi tui,
&inflbro tuo omnesferibentur: dies formabuntur, & nemtheis
Mihiautem nimu bonorificatifitnt amici tui Deits. nimisconfor-
tatus eft principatus eorum. Dimmeraboeos,&fuper areham
multiplicabuntur : exarrexi, & adhuc film tecum. Si occideris
De us peccat ores, virifangmnum,declinate a me.Quia dicitis in co-
gitat tone , accip'unt in vanitatc ciuitates fuas. N orme qui ode-
runt te Domine oderam, &füper inimicottuostabefieba? Perfe-
do odio oder am illos, immieifattifimtmihi. Proba me Dens, &
ftito cor meum: interrogame, & cognofceJcmitas meat. Et fide ft
via iniquitous in me eft,&deduc me in viaaterna.
Tra (Status ifte attribui tur capiti noftro vero Dauid, e-
unti in finem,td eft, in confommationem iuftiti® & fcien-
ti*,cui tamen nihil defuit in perfedtionevirtutum, led ea
ig tent ione hie loquitur, vt audi tores eius exemplo prouo-
cati, ltudeant fibi conforma«: quia & fi prius quodammo-
do pore rant cxcufari, amodo penitus eruntinexcuiabiles,
»finon obedicrint.cum perfedum exemplar iuftiti® & fan-
ditatis in ipfo habeant poficuro*
Domine, probafti me. O Domine pater, tu probafti m e,
id eft,mififti me in experientiam mandatorum tuo*
rum, hoc eft, feciftî me mandata cua experiri. fy cognouijli
me A. dilexifti me: quia mandata tua explcui. Et quanquam
dilcxiftes & diiigas , tamen tu cognofces feftionem meam,
id eft, placebitmehumiliareinpaffione, &ficad gloriam
rcfurre&ionis peruenire. Velquafialiquis diceret : Sico-
, gnouit, cut occidi permiseî aie Tu cognouijli, id eft, & fi a-
tios lateat, tu feis tamen ad quid me pari voluifti & tefut-
gere. intellexifti cogitations. Et non tantum probafti me in
prascepris complecis, led & cogitationes mens intellexifti,
tenderem nifi reparationem hilmani generis. Pi&uroa
fimilitudine viatoris, qui poft laborem itineria quxrit requiem.
Vnde habetut in Hebrseo : Accubationem meam in-
uejligafti,ideft,quietem immortaliutis & impaffibilitatis
me inueftigare fecifti. '
Aprincipio inquam ex quo fui,^alia me recifticogita-
re, quæ digua elient tuo intelleétu. Et nÔ (bhim cômunes
virtu te s quæfunt in plutibus, ièdetia fingulares quae funt
in paucis,vt vitginem efïc, 6c temporalia poftponere, fo-
lis que diuinis in uigilate: & (upta ptnnia, dimiffionem h®-
reditaris mes> quxeft in fàluatione hominüm, in me in-
ueftigafti, id eft, an de his fblicitus effem confiderafti. Et
omnes vias mtasprauidifti. Adhuc aliquis intenfius dicit ad
commendationem fui. Quid dicam fingulatitct cogitationes
& fèmitas î Potius generaliter dicam, omnes vias
præuidifti. i.me pr«euidcreme fccifti. &ideorarionabili-
ter Sc benedifpoluiincedere per illas. -Et ne aliquis ario-
ganter haefc dicta opine tur, non quod.fit in te, dicit. Idco
ifta fie libéré pronuncio, quia noaeft fermo tantum in lingua
mca,tcd ex vetitate loquor, & ad veilitatem & inftru£tio-
nem auditorum.
Ecce Domine tu cognouijli. Dixi quia non eft fermo,
id eft, fallacia in lingua mea. Et ecce in manifefto eft
tibijid eft,cotam te hoc quod loquor, qui non potes fàlli »
& cui non eft mentiri* quia tu cpgnoqjfti omnia nouiftima,
id eft,qu*cunque adhuc funt fututa.c^4»ft</«4»idcft, prac-
terita, quanco màgis pnefèntia t Ptobafti inquamtnc, &
pr*uidifti vias meas.& perhane probationem Sc pratuiu-
onemformaftime, id efttformofîün & fpeciofum me fecifti,
5c poft fpedofitacem mihi collatam quae eft ptofc&us
perfectioni's, pofuifti fuper me manum, id eft, proteéhonem
tuam,hoc eft.perfeuerare me fecifti in eafpeciofitate, id é,
in praediétis virtutibus. Mirabilisfada eft feitntia tua. Huc-
vfque perfeâionem iufUri® quae fuit in co,commendauit.
& quia plena beatitudo nondum effet in eo» nifrperfcâam
haberet fepienriâ, dicit etiâ plenariam in fe fuifïe fàpientiâ,
P hoc quod dicit: Scienria tua,qua m infpiras fidelibus, vel
qua tu feiti poteris, mirabilis, id eft, digna admiratione &
defidcrabîlis fàéta eft aliis, ex me, quatperptimum paten-
temcamàfereiicientemquafivilem, faCta efteontempti-
bilis. quiadum ego in eapetfeuerafîem&plcnatic ipfam
fepientiam documem,quae prius quafi res vilis æftimaba-
tur, mirabftis & prcciofà, nimis que defidetabilis abhomi-
nibus repucabatur Qu® feientia per Ad® inobedicnriam
debilitatainhominibus, ita vtparuam Dei cognirionem
haberent.per obedientiam meam confortata, id eft corro-
borata eft in membris mcis. & magis magisque feâaeft
roborata.
Et non potero ad earn repellendamà fneretiatn fi volue-
ro,id eft, non inuenio porte ex libero arbitrio, vt cam à me
repellam. nec aburar viribus liberi arbitrii, reputansme
potentem ad repeliendam earn, ficut Adam in eo poten-
tem fe fecit, per hoc credens deificari. Aliter : Et quanquâ
hxcfcicnria per me àliis fit faâa mirabilis, tamèn non potero
ad earn,id eft, répu to më non fufiiden tem ad cam ob-
tinendampermefecundum infirmitatem human® naturae,
nifi te cuftodience. In hoc maximatn membris pr®-
feribit humiliracem, ne euanefcanc in cogitarionibus fuis,
fipromotifuerintadaliquam feienriam , cumillein quo
funt omnes thefàuri fàpienri® 8c fçienti® recondi ri, fatea-
tur fe impotentem ad obtinendamearn. Quo tbo ÀJpiri-
tu tuo l Et eu ni tumeitaformaffesfpeciofumin innocen-
tia morum,& cuti» ita me illuminafîes perfedtione cogni-
. tionis 5c feienri®, fi modo à ce reeeflero, quo ibp à fpiritu
i tuo. i.ad quem alium me confctre potero, vnde mini de-
j tur calis formatio, talisque fàpientiâ? Et quo À facie tua fugi~
4W?In quo lbColâritare potero,vt eftugiampeenas pro re-
. céffione mihi débitas,fi à te recedere voluero?Nufquâ in-
ueniam talem illuminatorcm, nec fàpienri® datorefn.Scd
fdëft'aiêsêrant qo* digmeflint tuo intelleau, & hoc neq; manus tuas cffugcrc potero. quianequeincJlo, nede/
oa?r,itieit.abexordio vitx mer. | quMninfèrno,nequcinmedioIatebt*locuniinuemo.Et
Semitas mcas , kl e ft, atduas & fingulates vittu- hoéeftquodfequitut : Si afccmkrt in Mb*. Si fieri poi-
tesmeas. &fmk .lum, ideft, foiternhstreditaiisWa;, ; (etvtahsqtfttepoiTcmincatlum afeendete, »tvelàc*le-
tciïicet 6 1utem humaui generis , quae" eft hæteditas ’ ilibus creaturis vellemfincteilluminari.velvtibipoffenl
meajmttügtfii,ideft,meinueftigatefeeifti.vt nihil ibiat- 1 àiàcietuaabicondi, tuiüii ci, illuminans Pupct crileftes.
Hocl
la l'fdm ss E n tm tim cs. » 5 7
Hocenimquodipfihiminishabenr,tues. Etideofi à te
iuero,nec illuminari, nec abfeondi ab eis potero. Et^local
i ter ad infernum defeendtro, vt vel ibi ab feondar, netu me
ibi punias, ibi aderis poceftatem tuam exercens. Si fumpfero
pennos meus. Nec in hoc portùm effugere præfentiam tuam,
quia fi fumpfero pennasmeàs,id eft,agilitaces virtutu,
quibus aliquis euolatin ccelum. ego dico,pofîtus in diluculo,
id elèjinprimordiali illuminatione conuetfarionis, defi-
ftendo eflè animalis. & habitauero in extremis maris, ideft,
j fpemex tocoponam in extremo maris, feiiicetin portu 6c
tianquillitace futurs vitx,quxeftextremicas huiusmun-
dani maris®ftüantis , tu illic es. Nam manus tua iüuc deducet
me,id eft, operatio tui auxilii ad hoc me deducet, vt
diluculo pennas fumam, & hancfpem habeam, 5c non
folum deducet me ad hoc operatio tua»fed etiam tenebit me
dexteratua, id eft, mifericordia tua faciet me ibi perfe- !
uerare.
Hacautemoccafione in his verbis ab eoloco, quo
iboifpiriru tuo, videtur aliorum perfpnasin fe tranftulife
fe» vt perfectum exemplariuftiti®, feienri® ôc humilitaris
fe illis oftendat. vccumille qut natus erat alium illumina- ;
torem formatoreminuenire vel pcenas, fi à Deo receflè- I
rie, effugere non poflit,multo minus aliife hoc facere pof-
fe credant. Etdixi,forfitan tenebrx. Ad inftruâionem raera-
brorumfuorumIoquicur,neeftügianc,fi quandopatiun-
turperfecurionem. lieer me ita formofam Ôc feientemfe-
j cilles, tamen dixi, id eft, intellexi 5c vidi quod ideo, quia
mëitadecorafti, id eft, tenebrx,ideft,ludari,quifuntte-
nebrofi, 5cfecundum infidelitatem 6c peccata aduerfan-
tcslvid, conculcabunt me, ideft, dabuntmehïmorrem. 5c
hocforittan, ideft, motu temerario, nulla prouifione ra-
tionts. Quod non fietinutiliter, quia per hoc ipfùm quoi
me in mortem dabunc, non tantumalii, federiam nox, id
ris dignum fuir, vt per me nature humanaTepararetur,peT
quem alca Sc mirabilis oftendebatur,Et ficut opéra tua ha-
étenus fuerunt mirabilta perme, itaetiam^anima mtani-
mis,id eft,multurn cognofcet, id eft,attendet ea ertè mirabi-*
lia, hoc eft,nondiftïmulabo à cognitione eorum ficut A-
dam, fed in ipfbefteiftu, id eft, in ipfà perfeuerantia obe-
dientiæmeæ, oftendam me cognofcere opera tua mirabi-
liaeflè. Non eil occultatuftiinmeum. In Hebræo habetur,
non funt operta ofîa mea à te, Exponic quomodo magnifi-
fcauit Deum.fciliçet hoc modo,quia os meum, ideft, for-
ritudo 5c robur à te mihi collatum, quod eft ratio 5c liberum
arbitrium, non eft bcculcatum, ideft, non occulrabi-
tur<* te. Ac fi dicar : Gladium 5c armaquæ tu mili dederis
ad præliandum , non reiiciatp neque abfcoridam , fed
more boni miliris exeram viriliter pugnando. Et deter*
minât de qua forritudine dicat, feiiicet qüam fteifti m oc-
culto, id eft, in interiori meo, vbieft ratio. Etfubftantiamea.
Quafi aliquidicerent : Non finiras in tali loco vbi podiums
vti viribus noftris. fi eifemus in paradifo ficut A-
dam fuit, non occultarcmus. his ocçüriit. Quafi dicat:
Neque in hoc potericis excüfâri, quiain hoc etiam me ha-
betis exemplar, quia fubftantia mea quamdixios, id eft
ratio ôc liberum arbitrium per quæ maxime iùbfifto,non
eft occultatum etiam i» infer 'ioribus terra, id eft, in hac de-
ieâionc morralitatis 5c paflibiliraris. Adeo vero in fu-
perioribus terræ exiftens, quantum ad dignitatem, vbi fa-
cilimum fibi erat rationem exercere, tamen occultauit,
licet incommoditate non vrgeretur.quia neque frigus ne-
que calorimpeliebant cum ad defedlum. Imperfeâum meum;
Quafi aliquis diceret : Cum adeoperfeiftus foifti,
quare ergo mortem fubifti ? Refpondet : Non venir hoc
ex aliqua culpa mea. fed ex quo ? quia oculi tui vider unt im-
perfeéhim meum, A , / . - . * ---- ----»— r -------- -----v i », unisd u eifat\,. utiuo iu pulia»c muiicp ceanlics cimtiop emrfeeadrio mea
eft, îpü Iudæi qui funt tenebræ,eriint illuminario mea, ;d eft fecundumexterius, vt mortem fùbirem. Et ideo ribipla-
illuminâti a me, exiftentes in deltciis mets, ideftinter illos in I cuit, quia 07w»«quicunque funt dies »ideft, perfede mu-
quibusego deledlor.In Hebræo habetur,nox quoque lux ~ minatificutapoftoli,fcrtbenturintibro tuo; ideft inconfi-
,erit coram me. Qtna tenebra non obfcurabunrur. Vere illu- i derarione mea, qui fum eis propofitus exemplar iuftiti®*.
minatio mea erunt,id eft,àmeilluminabuntur, quia tenebra.
id eft, ludæi non obfeurabuntur à te. id eft, tu illumi-
nabis eos. Ët quia tu eos iliuminabis, ègo illuminabo,qui
olimeranttenebræ,ideft, luftoiadiciriruo excæcati. Ac
fi dicat : Mea eft illuminatio, quia cua, quoniam ego & tu v-
rtumfumus, fubaudis in fù bftanria. Modo oftendit quanta
«rit illuminatio eorum ira* & nox ficut dies illuminabitur, id
eft, prius exiftentes tenebrx, illuminabunturad modum
apoftolorum vel in fimilitudinem claricatis dièi. ficut tenebra
eius,id eft,nodfcis,m*cW«in*7jfMtf,hoceft,niultumpcc-
catores fè eflè recognofcent: 5c in quantum fe peccatis ex-
cxcatos rçcognofeent, in tantum illuminabuntur. Quia tu
pojfedïfti. Quafi aliquis diceret ’i Quare per mortem tuam
potitis illuminatio qodtis fiet, quà: .i per mortem alterius ?
Ad hoc refpondet : Quiaprinceps buius mundi in menon habet
quicquam, quod in aliis non erit. Et hoc eft quod dicit :
Quia tu pofîèdifti renes meos, ideft, tu pofleiïbr & cogni-
tor fiiifti omnium affedionum 5c deledationum mea-
rum. ôc ideo adualia peecata non commiffi fufceptfti me de
vtetpmatrtsmea,ide(k,patronum6c defenforem te habui
ex eo tempore quo foi in vtero marris me®. Et ideo ori -
ginalc peccatum non fuitin me, cum omnes alii à te fofei-
piantur in baptifmace in remiffione onginalis peccati.
Confitebor tibi, Et quiaimmunis fom aba&uali ôc originali
peccato, tibi confitebor, ideft. tibi aflcribamôcte lauda-
bo. Et hoc etiam tibi afleribo, quod glociofos fa&us es
Pcr me,quia femper glorificaui te in operibus meis terribiliter,
id eft, ita viriliter militiam tuam peregi, vtinftar boni
militiscæter is fugientibus, iplè fblus in campo omnibus
aliis incuterem terrorem, nifi bene operaren tur, cum
m me haberenc perfedum exemplar iuftiti®, qüem vidèrent
eiufHem condi tionis ôfriaturx.Etideo etiam per meant
mortem noxillumiiiabicur, quia opera tua foerunt mi-
rabili* p ermë, quia humanam rationabilem creaturam
qux per inobedientiam Adxquafi infirmum aliquid 5c
debile repürabatur, fecundum creationem oftendi glo-
j riofum aliqhid eflè ôc dignum admiratione, duminno-
c enter degcbam,& xquali perfedione incedebam. Etfàyteodem
modo patianturfineceffe foerit; Etihipfâin-
feriptione formabuntur vtCmtdies, ideft, quxdamforma
ôcpulchritudo eis imprimitur vel imbuiturad imitatio-
nemmeam, vt ipfî fine dies, 5 c tum plures informentut
eorum exeraplo. Didum eft à fimilitudine fcribentis,
qui feribendo fecit formas ad fimilitudinem alterius Ii-
bri. Ipfi inquam formabuntur ad fimilitudinem mei, nemo
tamen formants per eos fobfiftct, velremanebitmw,
fubaudis diebus, Hoceftdicere : Licet multi informen-
tur tainifterio eorum, nullus tamen in eis remanebit,fn
hoG Vt creda15c fiduciam fpei in illis ppnat, ÔC formam fu-
am eis inferibat,fèdin me. Mihiautem nimis. Nemoineis
fedinme.&hoceft, quod dicit; QDeus, amici tui ,ide(it
quicunque te diligent informatione apoftolorumnimis
honocificatifunt, ideft.foblimari virtutibus & hoc mihi
ideft, ad gloriam meam, non Pauli, neque Cçphx.-vcî*
aliorum. Et non tantum ab ApoftoÜs ifjfotmati, mihi
nimis font honorificati, fed etiam principatus eorum, id
eft, Apoftoli ipfi qui eis principantur, nimis confortari
funt mihi, id eft, hoc quod ica Corroborati font in interiori,
eritadËonorem meum, quia mihi illud afleribent. Et
fi principes hoc egerunt, multo magis illi qui font fob
principatu. Dinumeraboeos. Metitomihiaflcribentquod
font, quia ego dinumerabo cos, id eft, eligam ad maliriam
meam perçcrtum numerum, de mafia perditorum feccr-
nendo. Diôum eft à fimilitudine ducis velimperatoris,
qui milites idoneosin expeditionem eligitôc feribit. Et
nepaucivideantur fàluandi, quia dixi, dinumeraboeos,
multiplicabuntur id eft, multipliceserunc/fycr arenam, id
eft,toreruhc quod jninuSquàm arena dinumerari poterunt.
Arenaenim eftresfubfiftens in cognitione, homines
autempertranfèunt abafpeiftunoftro, 5cideo minus
dinumerari poflunt,
Deoautemnumerabilesfont. Hæcautem mulripii-
catio non tantum fiée per mortem mel, fed criâ perrefur-
rcdwnem meam. Et non folum poft refurreâionem
hanc habebo potenriam, fed etiam adhuc dicam, viuens
mottalis/«w tecum, quiaficut tues verus Dcus, ita 6c ego.