A;
Rom. 8*
B
Heb. ij.
| ?
^Eccl;i$.
l.Tbefiji
i D
I % t i
Ceu.it,
Gen. 3.
1er. 16.
Remigij Qintifftodo r en f Epife.
inccpitin Adam, flcin Chrifto quodam modo fihitaeft.
Spe enimfahufactifumus. & tandem finietuc, cunt mortale
[few inittet tmm. rtalit.item. Reditus filiorum Ifrâel poft fe**
ptuagintaannos, fignificat-hanc'noftram peregtinatio-
inem H niendâ tranfafto hoc fæçulü vqlubili, quod yolui-
turinfeptenaribdl rfumerofeptem dierum. 'vel hoc mo-
^ofeptenatiojqaîa infeptenàrio aecipiturvita tuiufqué
vniusdiei •> in qua operari conceflum.eft. Septimnmçft.
illud fpatium temporis, in quo poft huius Vitae tranfitum
expeâatùf refiirrectto: offcuium, iplà refiirrettio. vel quia.
, feptenarius coHffcàt'ex cernario SC qdaternario, in qua-:"
tetnâïio accipinms carhalem generaciortem : quia corpus *
-qüaraotéletneritis eonftatjïcilicecillos qui carnaliter vu
xerUntante adueutuniDoniinii Per ternarium accipimus
Ipiritales, qui fuerunt poft aduerirtim Domini propter
( triplice.m animæpotèftatém quia eftrationabilis,iralcibi-
; lis&Concupilcibilis, quibusaddunturduo',do£lriija&
virtus. Tranfàéto'ergo Kocfeptenarioyid eft, completo
numéro fidehutn, qui devtfaqtie geueratiohe eft aflu-
men,dus, fmieçür ifta captiuitas^ Tituli cbnftm&io. Vet-
, badiuius p&Imi referunturin fiiiem fcilicet te-mporum,
’ Iciiice’t inrélligendà fieri poftcjtiàni venir plenitudô temporiim.
Pfàlmus Dâ\iid, ideft, bônâ oper'atio cüiuiquëfi-
S déhss Vm®fiiit©itd:d,fed horifenTper vims intelligitiir.
I qua; operatio elheant icum, id eft,tXultatio de verbo pe’regiinationis
Jdeft,dccognitioneperegi-inationis,quæco*
giiiciô'fitl'ùmintipilhir proflafci^V^l qSodriahticii^ fitj
eu m i n ci p i u n t pro h ci fd. Y ox eftergoin hoc pfalmo o-
mniam hdthum-,atteiïdentiirm'quod qùandiù (utnûs in
hô£eotpore,pefegiinCdiot à DoniMB^-;De qua pétégri-
narioneiam e Ait,qui râdice eharitatis |n cæiéftibus iam fi-
xiredrfim!m,& fichymhizat D eo:r
mritti Pètes ;ic deçet làiis veta çordis & opefis,
nott.touém'jhon A pollinem.-rioÿ feculum iftud. tibi'
fbli deeen'tèÿ hÿmnitur£ non in Babylonia, fed hi Sion»■ id
eft I in pe»pUlO‘illo"qui 'Speculator ’eft.- i. qui hic fè non ha-
beromaneflEe m ë^iratèrri attendit fëd tutura th mqùirir,'
àl'onge è&nïfàUiéàtfs ÆJlttè ciuitatè éfqnt.vna confufionis';
aéteA'adlüirtàiViftbhfs.'C^tinterciues'confufîohisadhiiç
pei^tinaEi^fuî^ird^dpatfiam tuani,éàntà ex rè,non'folu
YÏte.fàtiètÙbfMh¥peit!i in Sim , qu'm non ed Jpecioft litus in
orefa(atoris:iïàçotyvàkm;8i n'onihBabyîdriiâ: Et'tib'irefa
deturùotutn in lerufàlêni ! St i n noudri sViârtr nbri in- Babylû v
nia rantaS; votà r^diS/ff^n'-fih&hTfpèlftüëras.Htc votièn-
du!-n,ibii'êd<.lenduni..vL-<ierit verapax,vei:um gaudium. Si
jdurs'beûiecôgtÉafquîd vBuëat p è o , voüèiât& reddàt fëi-
iptoitç« dôtttne iiinoüafumtrBt randéoïfèrarh ihlenrfâlé;'
lex.iudi orationtm nieatp, faéfcam pçoperiê«erantia vt ilfùc1
ipeaæi^àm,tioti detiii^eâptiuusiiiB'abyloniai. idée ex-
Jaudfy vtperuehiaïn; qüi'a'<iîi?ë,;in qiïô'éft'vifïo pacis.dwi»»
tara venietÀdeotti'rii ^ïiëre horrahutti^ntidihafcultts ïî-
ue toc mina, fiueliberjliûe (èrüus; diuesVel pauper, ve-
Jnieo afl te & hiâ- relur-t^Stionè ptirh'â ; St poftiftoutun te-
Turreiftiohei^unddÿijài Vapiéfnùr obüiiiibi:àhrij}ô itidera.'tiël
iidooitb exaudij qlifa ad;reièbmïenétftiiôrhfîis V&M&i WjSrar
tu folüsredémpfot. veFqiiiadfeiHftSibn^in lëruftflettii
|iie'Videaturfoluinniode^dèii^âîc8TOpiil6Jdi^rfHi'de:^
■ terminât quos véhtàccipére. vefffii^prHOT&'ifidâèdiraftit'
Ineau^in luda» tantumprernuait, pér Hoç^câbtiuanïUra
teenâbus. {èdîfiifiii?uinèïÇ chratrdb^d ^ôctàtftVetôetëbf-'
irmis caro per Vètbùm cato'fabtûffli in te berfedicentûr fa '
innés pentes, Ÿefaâûii fünt'ahtbilribu nal' tûum tam bbbiJ
quam itiali^ Etopus^ft VctttalÜdiâ?, crüricVérlra iniquorant'
prana ‘ueruhtfupèlr nitslvbrbâ'fê^èrins & 'Ëtî» rriinrâ iniqûa^
£«/i</»Vflrrff.Niinis'd'omthatiih^
ruiïr; quia etecérûrft not deipdradiilb; vel^qinâ qui (que ï|i'
qua paîtria iiatüs eftrllinsiSc lih^bàib' ^ftibreàmlcîi^^diS
en i fte ianï tfe BaByfohi^in'tpTa hatbl e'ft V iedite cupi-
tusiinlerUlàlëin %
u a nos docuerttnt, ftHtirt dlhittterêtrèatWenU)ü(Hos
dorare eaquofethnits : ibmtièh éfëdtèfefh, & ' fadotüfi créât*£'
fain\ Ÿêt'dogrtïata-philqfbphoyiirih & fetuibis ^çntiiium t\
prartiâltîerrftrtBfôôv'lcd bon difoetrctiiht : T^uia' tntéjtiîiafl^
ad Chriftiim quafi ad
pontifieem. PropiciatiO , eftmiferatioexhibita poft fa.:|
enfieium. ita & Chriftus volehs propiciari populodùo,
faâuseftlàcerdos, oransad patrem eleuatisin erucettia-
nibus» vtpoffis dicereiDirïgaturout'to meafictif inienfum W ho)
ïh conjpectu tuo. Hoftiâobtulit,quiamara crucislè ipfum
immolauit, ipfe pontifex.iple hoftia i ipfe propiciator.ipfe
propiciatio. & quibus tu propiciaberis, beati erunt.fed
quia vnitatem elegit, non-muitiplicitatem, non hæreti-
cosynon fchifmaticos, ideo conuenienter dicit i Beatus
quem e/fei/i pergratiam, & ajfumpfiftiftt æquitatis regu-
lam* qUià quos vocas per gtâtiam,illospoftêaaftumis pei
iuftkiàm.velqnem tu pater elegifti vbcando, & aflump-
fiftî de niailà perditoram per vefbum ruum-. Et reuera
beatus, quia tnhabïtabit in atriis fuis, id eft, non dimoue-
bitur vllis aduerfitatibusàb hac temporaliëcclelia, qui in-
habitabitin atrio, nonexcludetur à palario. Inhabitabic
ideo dicit, quia multi habitant hanc temporâlem ecclefi-
am, led non inhabitant : quia ad tempus credunt, & in
tethpore tentatiônis rec edunt. Atrium eft habilis locus
aiite domùm, itâ & ih'omamcnto virtntum hæc temporalis
ecclefia præcedit iliam quæmanlura eft in *tcr-
num. Inhabirabitinattîis tuis, id eft,perfeuerabitin hac
temporali ecelefia, & tandem rephbimur in bonis donnes tua,
vt intfelligauius in illo bèato multos, ideo diëit replebi-
mury qutaetlï firin charitate vnitas, inperfoùis tarhen eft
, diftinâiio. prius plenilümus bonis dbmusDeiiidéfty an-
gelicis virtutibüSjlèd illabonaeuacoauimus.ïed tan'dc re~
plebimur in illis bonis, quibus plena eft domus tuai id eft,
angelicacreaturaquaminhabicas.veHllis bonis, quibus
plena eft domus tua, id eftf Chriftus ftilicet iïhmortalita-
te&impaflibilitare, Vel virtutibiis ChriftitùÈ vel in illis
bonis, quibusilliruhtpleni in quibüs habitas. Ethequis1
bonaiftaputetaurum,argentum, veftCSpreciOlàs, qui-
busdomus mortalium ornantur,rubiungirtS»MiÆ«»j eft
templum tuttm, id eft, qui font domus tuayr(uht templum
mum. quod templum mtrabïk eft,ideft,defidèrâbile&
amabile non in diuitiis, (cilicet non in aurd, nonih argen-
tOj lèd in aquita:e,ià eft, iuftîtia- Si enim æquitas in illis
mirabilis non elîèr, mnltîlànâi pannofi, fenes decrepi-
ti, delpicabiles viderentur, qui tamen propter aequitatis
decoiremin honore habentun Vel replebimur in bonis
domus tuaeyid eft,eccleüæ, qUte diuerfis munerum‘lpiri-
tualiumëxcubatbonis, fipraÈlèntiabonà vblürtîus'acci-
pere.’Sanâumeft templum tuùm. Si Chriftumâecipi-
mus ,/anclumeiï templum in quo inhabit at omnis plenitude db
ttwiwrwyVïdoniusfitécclefi^templumChriftus. Et vt
illis bonis repleamur, vel quia beatus eft quem tuhflùmp-
fifti, exaudinos Detes falutaris tiofiet. mitre queni miflürùs
es, âlutaris nofter, alïùmendo nàturam noftram. Tu ex-
audii quiesjpes ndn folum Iuâaèaîy (tdomnium fitiiümterra
, id eft,in quo'omnes genresbfhnitim finium. térræ, i4
eftyqui habitant in finibusgentiumyid eftyifi inlulismari-
nis. Ad illôs enim'vlqûepetuénit notitiatua, Vel omnium
finium tèrræ, id eft, gentilihm-, ambiéntiùm nos euh
tam renmnvVélbmhiamfihiürn^èrriyideft,bifnhinm il-
Ibrühif qiftfë âtèrrenis toritraierunt, non corpbr^ ftdaf-
ftdtione.EfIpesmmarilànge, idtft, etiam.ilHintefperabunt,
<^î!iùntmàte,ideft^marii&mprbfûndbhuiüs fe*
euli veirlàtftés; Bc^ideb lori^è à te. yèiih ftiariy expbiî tiiium
eft illius bninmmfinium’terræ^vf dîcatnon fblumfihitim
terraiyid eft; inhiarî, fcilicet ih infulis, lèd etiam ihiongq
îffaril ideft,ini:émotisinfiilis-.:J Qùbiîiodo ipè’sééhbum
futûrus fit bftehditj (cilicet fflittehdo do6VoreSftlos vlque
J ad fineïterrae, qui eum d u cent in nbtitiatU oitmiürn gen-
* tium« Hoc modüfà'éhis eft Dehs fpéS omnium finium
! tetïx,praparansmontes,ici eft,apoftolos prius à téillumina-
!tos, deinîle alios transfandentes lume tutim.in virtutetua,
[non fua: quia in fe infirmi, in te fortes, infirma mundi ele-
JgitDeus, vt cbnfunderetfortia. tua dico ,accinélus po’.entia,
1 id eft,illis potenribusminifttis; Aliter: Præparans mon-
j tes in virtute tua,id eft, in Çhrifto eminuit virtus tua, qu*
; Chriftus erit accinâus potentia, id eft, potanti carne im-
muni à pcccato, qui per illos montes virtutibus & miracu-.
[ lis conturbasprofundtem maris ad b onum, etiam profüflda
c o rd a i m pibrüm amariçantium pre fun ditatepgçcatpnj^
f l t #
M
&lècundum hanc lèntèntiam qui contutbasy5»«j» fiu- )
(tuumeiusM eft , timere facis contradicemes & perfe-
^Uyeiecbntui;basprofundum maris, id eft, diabolum : fo-
num fluâuuui eras, id eft,yarum&phüofojphprum murmura
&inconditos fremitus. Inde turbabuntur, quia
videbunt faiwftos fuos & vates impotentes & multos: vel
fonumflutftuum eius. id elVv. fiones principum. Et quia
hxc videbunt in tnaioribus , turbabunturgentes, id eft,
minores. Ettimebunt qui inhabitant terpiinos , id eft, qui
neque earnales funt, nec omnino iufti. vel in malum :
Qui conturbas perillos montes profundum maris, id eft,
profunda corda impiorum, vç commoueantur(contra
montes., Reuerâ conturbata erant* nam fonum flu&uum
eius fubaudis qui* perlèfiiftinebit,ybi magnum quid in-
cutrit î Splet defedio yerborum fieri. -Nifi quia Domi j
nus erat in nobis rçum infurgerent hommes in nos »forte viuos de-
glutijfentnos, Sonumfluâuum,ideft, minas & terrores
perlecütorum eius maris. Exponit quid per mare velit
intelligi. Turbabuntur gefttes. fed quæcura ? Tandem
timebunt non fqlumalii vicinores ,Jed etiam illi#ui habitant
terminos terræ, id eft remotiflitni.veltimebpnt prius.
qui poft timbremiè inhabitandofacient terminos,v Ti-
mebunt dico, àfignis» id eft, miraçulis, non monnum ,
led tuis Domino coopérante & fermontconfimante feqtientibus
fignis.Qmd inde quqd timebunt & credent?£a;if«s maintint
&eximsvefieredekMa’ ù,id<:1k ,h c ie s e o s e x itc prolpe-
ritatena ,quae fignificatur per matutinum ; Sc aduerfita-
tem, quæ fignificatur perve|peram : vt neque extollantur
profperitate, nec frangantut adueijfitate. Si.npn deleftat
te exitus; non laborabis exire. Quid fi lucreris fie iplè da-
mnetis ? Ecce verbum Domini quod te deleâet, quo
traheris ad non confentiendum ei qui tibi aliquid,
promittit ytiuftitiam déféras, vt fraudem facias, mane
tibi eft : .quod tibi lucrum blànditur, & laqueus eft :
babes qua exeas, qua euadas. recurre ad verbum Dei.
Quidprodeft horninifi vniuerfiim mundum lacretur, anima vero
detriment urn patiatur ? Quod fi minus tecum agitur vc
committas aliquid, vefpere tibi eft, quod turbaris, quod
quafiirruente no6te grauaris, led babes Sc hie qua euadas,
verbum Dei. Noüte, inquit, timere eos quioccidunt corpus,
&ficdele&abitteexitusmatutini& exicus vefpere, qnia
vtrunque contemnerefaciet. hoc modo deledtabis : Vifi-
tafliterra qui prius erànt mane, fa^tos ad terrain, aptos ad
cultum.vifitabis iuftificando, &præparando corda eo-
rutn ad fulcationem verbi tui. Et inebriafii earn, multiplicafii
locupletare earn, id eft , ipirituali gratia & multiplicibus
donis ditafti. Per quos autem miniftros yifitabit ? F/#-
men Dei repletum efl aquis. Quafi dicat: Aranda eft terra il-
la,& prius irriganda. fed prius flumen Dei. id eft, primiti-
uaecclefiaivukeorum, à qua riui emanaueruntitotam ter-
ram irrigates. Illud flu men repletum eft aquis, id oft,
fpiritual|bus donis & prædicatione veritatis, Sc fic terra
ilia irrigabky& per illud flumen iriigando terram »parafti
ctbumi'lorum, fcilicet panem vitæ & intclle<ftus illis dedi-
fti: qui priqs fu étant mare, nunc fun t fà&i culta terra. Ci-
bus ifte non dentibus manditur, fed animiauiditate deuo-
ratür, de quo didfcum eft ; Panem angelorum. manducauit ho~
m<>. T u parafti, quoniam ita eftpraparatio eius, fcilicet, cibi
pergratiam,non per meritum. Etquiaextehabentto-
tumô Domine, vtflumen illudrepleatur aquis, tu inebria
riuoseius,id eft, apoftolos ex quibus ipfiim flumen magis
«magis augeatur,&.per.illos xiuos inch tingenimina eius» i.
eft, w«/ri/i/ifxfiifceflbres ineodeni populo, & fic poftea
gentilispopulusgerminansin fiillicidiis eiusdem fluminis,
*d eft,ia iguioribus doârinis. iuxca illud, laevobis poturn de-
di»nonefiam. i&tabater,id eft,cum lætitia fiiccèdet eccle-
fisdeiudæis. Aliter : Multiplicafii locupletare earn» id f l k
Multiplicibus donis ditare difpofiiifti illam terram.“ Qua-
^%ui*d. Etvndeillamultiplicia dona? Flumen Dei, id
e**> Spiritus fàtnftusà pâtre & fîlio émanons, repletus , id
e‘t Mùltiplicicercft plenus aquis,id eft fpititùaiibus donis,
not>ab alio, fed à (e plenus. .Èt tu Deus per illud iflUmen
Mittendq fpiritum & inebriando corda, parafti cibum il-!
Qtum qiiifa&i funr terra tua,^ndo dona fingulis Cpnuenientia
pro modo cuiufque» Tu hoc lacis« quoniam
ita eft præparàtio eius tèrræ ; ni fi à t e , parari non pofl
fèt.RiuôSeiüsinebtia, quod alibi fulcos, id eft, corda il
lius terræ vomere prædicationis profeiflà repleaS gratia-
rum eiufdemfluminis.Ët multiplicagenimina eius. id eft,
multipli ca in Chrifto gètieratos vbique terrarum. Ht tune
germinans,id eft,rudisad fidem accedens, lætabiturin
ftillkidiis eius flüminis, vîdens mundum iam plénum
credentibus ex prani parte. Et hoc modo repafando, Be- ;
nedices eprona anni benignitatis tua. Annus benignitatis,
tempus reparationis» Anni fuerunt, anni fterilftatis. Co-
ronaanni,gloriofi viÀores, ttiumphantes Cum Chrifto
de diàbglo. Illi coronæ/ideft, illis vitftoribus, quierunt
in anno benignitatis, id eft, tempore reparationis. Bene-
dices, id eft, multipi icare faciès numetnm fidelium tuo-
rum. Etcampi tüi, id eft.!qui corona, id eft, humilis popu-
lus, quem tu tuum fecifti per gratiam. replebuntur huberta-
te, abundantia virtutum. Pet hos , accipimusludæos
iam hu miliatos. Pinguefcent etiam jpeciofa defirti » id eft,
gentiles, qui priuserantinculti, fàtfti (peciofi timoré verbi
Dei, çxtirpatis inde iènribus vitiorum, pinguefcent vir<-
tutibus&adipebonoiumoperum. Et colles, tui,id eft, «-
minentes inter alios fcilicet eorum dodlores exultatione
accingentur,ideft vndique ftipabuntur exultanti tutba fidelium*
Exponitquod dixit »Colles ëxultatione accingentur.
Induitfunt fu baudis multo vellere arietes outumjàeh,
prædicatores,.ducesgregumChrifti, vndique étant fi*
delium multitudine velut lanacooperti, Et vaües abunda-
buntfrttmento» ideft, virtutibus &c bonis opetibus, fru-
mentoabundabunt, non hordeo quod foris tegitur, St
intus latet, id eft, opérabona inaperco fàcient,vt videntes
alii glori ficent dominum eorum. Et tune omnes colles St
càmpi clamabunt» Sc hoc probat. Etenim hymnum disent, id
eft, corde & opéré Deum laudabu nt. Aliter, Benedices
corons anni benignitatis tus, Hue vfque dixit populum
Dei rediturum de Babyloniain Sion. de hinederemune-
ratione quam recepturi funt, qui in captiuitate detenti
non funt, ô Domine, quia tu propiciaberis hic iniquitati-
bus noftris, benedices, incrementum dabis corons, mul-
titudini fidelium te ambîenrium. vel viâoribus qui hic
inter mundanas illecebras viflores exncerunt ; corons
diço, anni benignitatis tus, ideft, tibiprsparatæin tempore
pienitudinis, cum benigniratem tuam humano ge-
neriexhibuifti. Et campi tui, Iudsi culti vomere verbi
tui, omnimodahubertate replebuntur, cum Deus erit o-
mnia in omnibus. Pinguefcent fpeciofà defèr ti, id eft, qui
de gentili populo fafli erunt fjbecrofî, id eft, fideles prius
fine humore verbi Dei, omni lstitia replebuntur. & tune
colles,ideft, prslati in vtroque populo exultationeao»
dngentur, id eft, magna lstitia, portantes manipulos fiu
os. Indeexultabunî, quod rton fruftrà laborauerunt. In-
duti funt, fubaudis exultatione, cum mortale hoc induet im-
mortaUtatem. Arietes quium,îd éflÿ duces gregum Chrifti.
& valles, id eft,eorum fùbieifti. a bundabunt frumento.id
eft, pane angclofum. Et cumviderint ilium quem dia efiii-
rietunt, Êcie ad fàciem, tunc clamàbunt. Quid clamabunt,
fubiungit: Etenim hymnumdicent, ideft, votum
reddentin Ierufàlem. Beau qui habitant in domo tua» in feculum
feculi laudabunt te.
In finem canticum Pfalmi refurrefliohis. L X V.
V bilqteDeo omnis terra» pfalmum dicit e nomini e-
ius» dategloùam laudietus. DieitvDeo » quam tef-
ribilta funt opéra tua Domine : in multitudine vtr-
tutis tua mentientur tibi intmict tui. Omnis terra
'adoreite » & pfallat tibi » pùlmum dicat nomini
tuo. Venue & v:dete opéra Dei » terribilis in conf litsfitpet filios
hominum: Quiconuemt marein art dam. in flumine pertranfi-
buntpede»ibi latabimur in ipfo. Qui dominât ur in virtute fua
in aternum , oculi eius fitper gentes refriciitnt : qui exagérant
» non exaltentur ivrjtmetipfii. Bénédicité gentes De-
um nofirum & auditam fa ite vocem laudu eius. Qui po-
fuit animam meam^ad vïtam » & non dédit in commotionem
pedes meos. Quoniam probafiïnos Deus, igné nos txaminafii,
fitut
PfiU» !*ƒ.
tfrU il.