opcrarione folet peccatum purgari, quanto magis illud facile
abftergitur>quod mater boni operis pietas ipfa comita-
tur?Quodque fadturn fuifle in Rahabmeretrice cognolci-
mus, quae nuncios Ifraelitica: plebis pie mentiendo ab-
fcondit: quasque adcognitionem vnius Dei pertingere, &
in medio populiciusdeinceps habitare meruit. Nonnulli
veroexoDftetricumfallaciis conantur aflerere» hoc rpen-
dacii genus non efle peccatum, maxime quod illis menti-
entibus feriptum e&,quiaadificautt eis Dominus domos.ln qua
magis recompenfatione cOgnofcitur,quid mendacii culpa
raereatur. Nam benignitatis earum merces, qua: eis in ae-
ternapotuit vita retnbui,proadmilla culpa mendacii, in
terrenam eft recompenlationem conueria: vt in vita lua
quam m entiendo tueri voluerunt, ea quae fecerunt bona,.
reciperent: & vlteriusquod expe<ftaret,mercedisiua^prae-
mium non haberent.Nam etli lubtiliter perpedatur, arao-
re vita: prxlentis mentita: lunt, non intendone mercedis:
quia fi hoc pie taus affe<2;u,&: non terrena: cupiditads lucro
fedflent, couerfionem earum ad Deum Ilrael ficut Rahab
meretrici, & non terrenae recompenlationis lucrum eis a
Domino redditum in prxiend faille,feriptura facra fortafle
declararet.Quod fi forte (vt quidam volunt) in bonum eis
lpla recbmpenlario conueria eft,aliquod feilicet futurae re-
muneradonis bonum fignificansitanquam pro viuificatio-
ne paruulorum sterna illis Deuspra:pareuerit habitacula:
fdendum nobis eft, nequaquam in eis remunetatam efle
fall aciam, led beneuolenriam, benignitatem mentis, non
iniquitatem menrientis;iplumq;peccatum mendacii dele-
turn fuifle pietatis milericordia,non ad imitandum laudib.
pr ofecutum .Sicut enim mirum abfardumq; non eft,fl alio
primo tempore commifla ab ejs opera mala propter pofte-
riora opera bona, viuificarioncm 1c. paruulorum , Deus
vcllet ignofcere:ita mirandum non eft,quod vno tempore
in vna caula£)eus vtrunque conlpiciens,id cft,fa£fcum mile
ricordia: fadlumque fallada:, & bonum re.munerauit, &
propter hoc bonum illud malum ignouit. Si enim peccata
qu* propter carnis concupifcenriam,& non propter mife-
ricordiam fiunt,propterpofteriora tempora miiericordiae
dimittuntur: cur non merito dimittantur, qua: propter i-
plam milericordiam committunturPGrauius eft enim peccatum
quod animonocends,quam quodanimo fabueni-
entis cmcitur.Qamobrem fi illuddeletur fublequente pietatis
opere,cur hoequod eft leuius, non deleaturipfa pietatis
mifericordia, & prjecedente vt peccet, & comitanre
dim peccatfVeruntampnaliudeft dicere,peccarenon de-
bui, led opera mifericordhe faciam,quibusdeleam quod
ante peccaui:atq;aliud, peccare debeo,quia non pofliim a-
liter mifereri. Aliudeft inquam dicere, quia iam peccaui-
mus, benefaciamus: & aliud eft dicere ,;peccemus vt bo-
num fariamus.Ibi dicimus,faciamus bona., quiafecimus mala:
hicamem faciamus mala vt veniantbona. Quamobremibi
exhaurienda eft lentina peccati, hiccauendaeft dodlrina
peccandi Ha:c de mendentibus Aegypti obftetricib.duos
egregios t ra6ta tores, Gregorium frilicet atque Auguftinum
lcquens,neutrumeorum reprehendens, ledvtrolquecol-
laudans,fubduplici intelledu,prout potui diuina gratia
adiutlis, ftylo proprio lum prolecutus, arbitno le&oris re-
linqucns, quern ex his duobusad lequendum eligat fen-
lum.Vnum lane fir mi ter debemus red were, nullum mendacii
genus inultum manere,q<iod hie relaxatum non fue-
n t pcenitentia,v el quolibet opere pietatis.
D. AMBROSI I
ANSBERTI PRESBYTERI,
IN APOCALYPSlM IOHANNIS
A p OS TO L I,
Liber decimus.
E c i m v s nobis, qui & extremus,ad exponen-
dum huius opens remanet liber:& quia in eo
maxima qua:que facramenta,qua: ad amorem
paths cad eft is folent auditonsm animos inci-
tare , enodanda lefe nobis ingerunt, libet
hunc ftudiofius ac remiffius cra&are.DÜcufiîs énittt mültô
fudoris labote locis oblcurioribus, veluti quibuidam Opa=
citatum vmbris Ipinarumque denfitadbus adopertisaft-
guftisqueitinerumfemiris pertranfitis, albefcentesliliisi
vernantesque rofis campos ingredimur.In quibustanto
amplius immorari libet,quanto & matau locution» decer-
pta,nô marcelcentem vultus decorem,fed perenné gloriæ
oftenduntcandoremmon tranfeuntemluauitatis odorem
fed fine fine manentem demonftrant fragrantiam ele&o-
rum.Ibienimfponla&vxoragnicilltu regio decorata,ibi
ciuitas æ terni regis omni lapide preciolb conftru6ta,ange-
rum cultodia munita,auro purilumo vtroq;perlucido ftra-
ta,habens portas ex margaridsmec huius creadonis tem-
plo,nec huius ^ifione luminis indigens : quia templum il-
lius & luxjiple eft cuius habitatio.iplà ciuitas fada eft, & à
quopergratiam illumina ta elhcuius plates flumenaqus
non cuiulcunque,lèd vitæ redundat:& ex vtraq; parte flu-
minis habens lignum vitae,quod dudum velci prohibitum
fuerat,poft tranlgrelfionemafferens fru6tus duodecimper
menfes duodedmdbicontinuavifio vultus Dei, &cætera
quae nunc enumerarenimis longum eft,quç in tan turn funt
pulchra»vtedamiuxtaliteraiplos animos paruulorum ad
amorem excitent fui.Sed;quia auide ifta tradare concupi-
fcimus,longas moras iam in prsfatione ipfi nobis facere
non debemus-Igiturpoftquam Iohannes ciuitatem làndâ
Ierulàlem,nouam,acde cælo delcendentem, ficut Ipon-
lam vidifle le dixit, quibuidam interpofids, qualiter hæc
fibi vel à quo oftenla fueri t.aperuit dice ns:
Et venit vnus deJeptem angelis, habentibus phialat
plena*/eptemplagü nouifjitnis, ^ locutu* ejl mecum, di-
cens: Vent, &o[tendamtibifponfam vxoremagni.
In lèptimo huius operis libro dixiflè me memini,lepte-
nario hocangelorum numéro nihilaliud quam ecclefiam
lep tiformi Ipiritu reple tarn,in Ian dis prædicatoribus defi-
gnari : nihilq; in eo iuxtaliterâ accipi poflè, fed omnia my-
fticis làgramentis delèruire.Septé enim angeli,lèptém phi-
alas habent:quia eledorum ecclefiainlandis praedicato-
ribus illuftradone leptiformis fpiritus afflata, euangelium
regni & annunciat & polfider. Quod videlicet euangelium
pacis jleptem plagis nouiffimis plenum eflè memoratur:
quiainhacnouiflimaleculihorft damans, omnesrepro-
bos,dumnon fanat, vulnerat. Ifteautem angelusquilo-
hanni hæc làcramenta oftendit,non lolum à filio,fcd etiara
à pâtre &lpiritulàndo,ficut circunftan tia eiufdem reuela-
tionisdeclarant, mifliis:hocinloco perfonam incarnati
verbi.i.Domini Iefu Chrifti, tenet. Et idcirco vnus ex lèpre
angelis,habentibusphialas plenas leptem plagis nouilfi-
mis.efle perhibe tur. vnus feilicet ex lèptem angelis, fubau-
dis,quia carnem fiilcepit ex nobis,& in qua excepto pecca-
tOjfimilis fadus eft nobis Apoftoloatteftante qui ait : Eum
quimodicoquam angeli minoratusejl,videmuslefumperpafsio-
nem mortis gloria & honore coronatum,vt gratia Dei pro omnibus
guftaret mortem. Decebat enim eum,per que omnia, & propter que
omnia,qui multos jilios ingloriam adduxerat, autorem falutis eo-
rum,per pafsiones conjummari.Qut enim fanftificat,&quifantti-
ficantur,ex vno omnesipropter quam caufam non confunditurfra-
très eosvocar'e,dicens:Nunciabo nomen tuumfratribusmets,in medio
ecclejta laudabo te.Hinc poll: paululum dicit: ergopuen
commiinicauerunt fanquin t& curni, & idem Jtmiliter partici-
pauit iifdem. Quique fidelibus de Iudçis loqtiens quia Chri-
ftus vnus ex lèptem angelis efler, andquorum patrum me-
moriam faciens,innuit dices: Quorum adoptio eftfihorum, &
gloria,& tejfamentum ,& legislatio & obfequiam & promijfa,
■ quorum patres exquibus Chriftusfecundum carnem, qui ejl fuper
omnia Deus benedict us in/icula.Hincitetam de eodem angelorum
angelo dicit : Quifattusejlex femine Dauidfecundum
carnem,quipradejlinatus eft filius Dei in virtute. Cur enim non
vocetur vnus ex 7. angelis, qui fecundum carnem filius
eft ecdefiç,ficut ftriptum cft.-Matev-Sion dicet homo, & homo
natus eft in m ea,&ipfefundauit earn alnftmus?Caius au té hoc
in loco Iohannes figuramgerit, nifi ( vt iam diximus ).ele-
dorumecclefiæ? Ac per hoc cum vnus ex leptem angelis
ad Iohannem venit, Chriftus vrique ad leptem angelos
venit: quia hoc eft Iohannes, quod iidem lèptem angelh
. Cur. ij.
_ _ _ _ _ _ _ _ f 1?
"Dicat ergo Iohannesïdicat,imo in Iohann e de Chriftö | ' Rede eriim dominus per angelum fignatur & monrem
coclefia dica.t:Venitvnusdefepteangelis. Acfi dtCérettQuiaad quia ôciplè ttoùus nuncius ecclefiæapparens, adcæleftcm
ilïû reuerti necnouiéramùs ,,nec valebamus, pietatis vifee- patriam elëdôs inuitat: &iplè eade^m eledorum ecfcMam
^Jttsrex
■ / « . I .
ribus tadus,per id quod fumpfit ex nobis,venitadnos.Sed
& quotidie irteangelus ad Iohannem venir* quia périmer»
nam afpirationem ecclefiam fuamerudit. poteft aUtem lic-
ut &fiuperius iam didum éft in vno ex feptem angelis,præ-
dicatorum ordo.figutari:In Iohanne vero^auditorum mul-
titudo defignari.Sed feiendum quia cum prjfedicatores lan-
<fti adauditorUm mentes loquendoveniunt, Chriftus vtiqj
per eps venit qui & per ëos loqui t ur .H ac conndehtia Eau-
lus dicitU» experimentum qturitis eius,qui in me loquitur Chri-
/?»:Siueenim per internam alpirationis gfàtiam per (èmet^
ipfum fine fono vocis humana,corda hunciliuftretjfiue per
fijados prædicatores eorum mentes verbo fidei tahgat,ip-
fe venit certe qui dixit.-Si quis diligit hië,feÉmônem meum
feriiabit. & pater meus diligeteum,|c ad eum veniemus,&
manfionemapudeum faciemus. Quiavero autor huius re-
ueiationis,hanc Iponlam vel hanc ciuitatem iam in præce-
dentibus de cælo defeendentem vidiflè fe dixerat * led nec
quo oftend entern * neevt yiderat pleniter dixerat, idcirco
& vnüm ex leptem angclis ad fevenille infinuat , &,eadem
qqæ viderat,tecapitulando.latius èxplkat.Sed quætendum
ciir'lèptémângelorüm phialas plenas leptem,plagis nouifi*
fîmis nuttc:introdiica,t,cum eas fiiperius iamefful^ narra*
ueriti Si eqim lilas quay fiipra perhibuit effulàs, nunc aflg-
rit plénàsi mirandum valde^quompdo mundo filuerit ir-
rogâtas nifi Forte,imo cér'té quod aperte datur intelligi.quià
hielènfimvoiuit perftringere,quodIè latiuS iam nouerat
digcffiife : yc. icilfcetnec malorum omitteret mehtibnem
qui ex angelorum phialis id eft, ex prædiçatiône ecclefiæ
deficiunt , & intentionenifuam ad bonamox ecclefiæ future
dirigeret. Quit! autem fiue per lèmetipfum interiusfi*
ne fono vocis, feu per (àn&oypiædicatores exterius verbo-
riamftrepittjLangelus.Iohannijideft, Chriftus ecclefiæ dicat
&udhma$.Akçtihr\:Veni&oftedam tibifponfam vxoremagni.
•Acfidiceret: Grçdulitatis pallibus adhdcicognitioné ac-
cedt & tunc fpiritulànéto repleta cognolces quanta tibi fit
diuino munere dignitas collata, vt fponfii illius Sc vxor vo-
ceris,cuius nec ferua. digna efle mefebaris. Vnde & fequi-
Et fußulit me in f f iritu in montent magnum eft dtutn
(ft bßendit mihi ciuitatemßhttam Ierufalem deßenden-
temde cdo à Deo habentem claritxtem Dei.
Liquet omnibus in Ipiritulohanncm fuifle,quando hec
omnia angelo narrante qui perfenam dominipro dilpen-
fitione lacramentigerebat vefaudire vel videre merui t.Sed
feien dum quia ilia quæ narrat,nequaquâ Ipecialiter ex lua,
fedgeneraliterex perlpnaeçclefiænrofertin fiia.‘ quæ fpiri-
tufanefto afflata,quotidie ab angelo in monte ducitur, vt
cælefterp Iérulàlem de cælo delcendentem contempletur.
^ t quis.ifte mons eftjYiifi iile.de quo feriptum eft,En t nouiffimis
diébus praparatits mons domusdcm'tm,in Venice montiumi
Domus enim domini,Ilr^eli(fcus populus fuit. Monsicaq;
domus dominijilleappellatus eft,quiin Ifraelitico populo
incarnari dignatus eft. fuerunt autem in eodem populo
lànéti quimonces iute vocarentur,.quia peryitæ meritum
ad cælefte regnum propinquauerunt. De quibusalibi dici-
tur: Sufcipiant montespacempopulo tuo, & colles iuflitiam. Sed
incarnatus ynigenitushis monnbüs æqualis non fuit, quia
riaturem & yitam meritorum omniüm ex lua diuinitate
tranlcendit. V nde &re£le mons luper verticem montium
dicitur quia ejccellus ex diuinitate fiiainuentus eft etiam lu*
percacuminafimdotum.vthiqtiiin Deum mnlto proteportat^&
portando ad cæleftia fubleuat quiquei n lânéto
uangëlib loquitur dicensiQüi intràt per pftiiim ; paftor eft
ouium.Et paulo poft Egofum ofiiüm. Atque iterum,Eg<»ytt/«
p^orfowMî.Siigitüriplepaftor,ipfe oftiutn & inrrat paftor ;
per bftium:curhohnocinloco&ipfemons&iplè angélus
intelligatur qui Iohantiem.i. ecclefiam adducit ih môtem ?
Sed iam quodædificium ciuitatis luper h une monté often-
datur,videamus. Ait enim:oftendit mtbi cmtattm fahftàm le-
rufalefn defeendentem de calo à Deo,habentem claritàtem Dri.Iplà
ilia eft,de qua in euângelio dominüs dicit: îdohpôiejl ciuitas ,
xbfcohdi fuprà montent pofità,ccclefia videlicet eledorum fuper
Chriftum ftabili ta. Ipfa inquam eft,quaè in Iohahne fu-
pramontémaddudaeft/Dequaetiam perPlâlmiftam di-
cituc : Ierufalem qua adificatur vt ciuitas. Quia enim ilia intef-
næ pacis vifio ex làndorum ciuium congregatione con-
ftruitur,Ierulàlc cæleftis vt ciuitas ædificatur.Quæ fi in hac
peregrinationis terra dum flagellis percutitur, dum tribu-
iationibus tunditur, eius lapides quotidie quadrahtur: &
iplaciuicas,feilicet fanda ecclefia,quæ regnatura eft in cælo
adhuçlaborat in terrât & quanquarn depofita carnis corru-*
ptione illic quotidie ædificanda ducatur vbi fu ndamentum
eius eft id eft in cælo, habet ta men hic in làndorum mo ribus
magmim iam ædifiçiunlfuum. Nam & quxdam fie de
illanarrantur, vtadprarièns tempus & ad fûturum fimul
pertincant: quatenus quod hicædificaturin landis mo ribus
, illic appareat in præmio remunerationis. Cuius ciues
ihhacadhuc vita degences, landis operibus luper Chriftü
ædificari con (piciens, affatur Petrus apoftolus:Er vos tanqua
lapides viui fuper adificamini in domos fpiritciles. Quibus enarri
Paulus dkit.D^.' agriculturaefiis,Deixdificatioefits.Sçiendün\
vero quia ficut in ædificio materiali lapis la^Mdëm portât,
quia lapis fuper lapidem ponitur:& qui portât altetu, por-
taturab alterofic in landa ecclefia vnulquilque Sc portât
alterum,& porcatur ab'àkero. Nam viciffim fe proximi to-
lerant, vtper eos ædificium charitatis lurgat.Hincenim
Paulus admonet,dtcensilnuiceoneravefiraportate, (y fie ad-
impleuitis legem Chrifti. Cuius legisvirtutem denuncians»
ait ‘.Plemtudu legis chantas. S oliaU temlapides, quiin fiimmi-
tate atque extremitate fabricæ ponuntur,ipfi quidem por-
tanturabaliis,fed alios nequaquam portant: quia hi qui in
fine ecclefiæ id eft in extremitate mundi nafclturi funt, to-
lerâtur quidem à maioribus,vt corum mores ad bpna mérita
componan tunfed cum non ëos lèquimtutqui per illos
prôficiant, nullos fuper fè fi delis fabricæ lapides portant^
Nuncitaque alii ponancur à nobis,nos vero portnei fiimus
ab aliis : omneautem pondus fabricæ fundamentum por*
tat,quiampresfimul omniumredemptor noftertplerat de
qup perPaulum dicitur. Fundamentum aliud nemo potéjl pone*
re,prater id quodpofiitum eft, quod eft Chriftus le fus. Portât fundamentum
lapicfës, &àlapidibusnon pottatur quiaredé-
ptot nofter mala noftra tolérât, lèdinipio malum non fuit
quod tolerari debuiffet. Quique per prpphetæ vocem de
peruerleaJhucviuentib.dicit:£^0rrf«i fuftinens Non auté
luftinendo dominüslaborat,cuius diuinitatfs omnipoten-
tiam nullafatigatiocontingit,fed verbis humanis loquens
ipfam luam circa nos patientiam,laboremvocat.Et notan-
dum quod ifta ciuitaspriusfn Iohanne fuper monrem du-
citur,& fie de cælo dekenderevidetur quia videlicet ele-
dtorum ecclefia prias verticem fidei confcpndit, & fie cæ-
lefti gratia pèr lauacrum regeneration is innbuata, piis operibus
luper ipfum montem in ædificium Ipiritale conlu.- it
Qnæ videlicet non luam,led clatitatem Dei habere dicitur
Matth. 5.
pjalm.nt.
tfat.
cerantjeius veftigia vix potuiflent cangere ex vertice cogi- qutaomnedatum Optimum,&omne donumperfeäum, defurfum
tationis. Vnde & vnus hör um montiumdieit^^kr/örtwf J eft,defcendens dpatre luminunu
me, pofttpe, cuius non [um dignus conigiam calceamentifoluere.! Nam etfi apoftolis dicit, Vofeftistux mundi, tarne per hoc
Quiergoperprophetaramonsfluper verticem montium, j di<ftum,quiaLumennoitillumtnansdebeatintelligi,ledillumi-
lpfepIöhahnem mons magnusöcaltus vocatur»fuperque x&tam,ipCedibiriv.EgoJumluxmundi.Quifequitur me, non
*dincanda.ecclefia in eodem Iohanne ab angelo,id eft »ab ! ambuUtihtenebris,fedhabebitlumenvita.Etkemm.Quam diu
incarnato Dei filio,dicitur.Iple enim angelus,iple & mons I [um in mundo, lux [um mundi. Vnde & Iohannes euangeli-
ture vocatur. Quampbrem cdm angelus* Iohannem in-j ftaab illumin.^aluce volens illuminantcm dilcernere lu-,
montem magnum &altum ducit Chriftus ecclefiam luper l cem,ait delohanne Baptifta: Non erat illelux, fed vt tefiimo-
lcmetipfum conftruendam adducit. - ’ niumperhiberet de lumtne,vt omnes credertntper illum. Erat lux
laeob.t.
Mcuth. f.
lohan. 8.
ohan.9.
loban.l.
i l i