luja
Ç
Cunt. i . 4 .
loan. ij.i;.
Pfd.67.14
phus pro floribus, qua ténus in corpore Ecclefiæ decus &
oinamctum fitis.Symmachus veto ait><»atiropure;Aquila
& quin ta editio,ficut repetimus, In tinftura vel atiro Ophir.
Ex quibus omnibus,vt dixi,liquet,quod vna Ecclefia Ca •
tholica,vna columba perfcdta & proxima,quamuis (let in
dexteris virtutis Dei » & nihil habeat fini ft rum ; quod v-
nius corporis ficut diueriafunt membra,ita &diuerla (pe-
cierum atque ornamentorumhabeat genera. Vnde quod
ait, In veftitu deaurato, quia Sandfci iemper ad altiora & coe-
leftiaattoll un tUr,quafi vefte deaurata circumamiciuntur,
dum ex humanis Icripturarum (ènfibus diuinaintelligüt,
Sc requiruntcoeleftia. In quibus lane deauratis veftibus,
fulgore diuini eloquii veftiti, procedunt gloriofi ac fi in
auro primo. Porro quod in tin&ura vel auro Ophir, qui-
dapn interpretati funt, monftratur mira varietas Ecclefiæ,
& ornamentorum (pecies diuerlbrumcolorum. Quod
bene Septuaginta intelligentes Colicircumamifta vartetate
(uperaddiderunc>quod in Hebraico non habetur.O ften-
dit ramen quod non à naturaEcciefia,vel quælibet anima,
lame habeat decorem Sc pulchritudinem ; led ex dono
gratae. Vnde non minus in veftitu deaurato, quam in tract
uræ variera te drcumamidlalaudatur. Non enim dixit
in veftituauceo,(êddeaurato. Deauràturn ergo dicimus,
cp m luperdudta ip ecies an ri i n a li quo glutinatur m etal lorum
genere : per quod bene chauras ifltelligimr. Quo-
niam reliquat virtiites, quibus Ghrifti veftis autEcclefiar;
contexitur ; per (e paraam, (èu nullam claritatem, velfuU
gorem habent, line charitate, quod (atis ApoftolUsdfe-
monftrat, cum ait, Si Unguis bominum loquar & Angelorum,
& fi dijlnbuero in cibospauperumomnesfacilitates, &fi tradi-
dero corpus meum, it a vt arde am, char it at cm antem non habite-
ro,mbtl nnbiprodeftyCen cærera ab eo quædicuntur.Ex quo
patetfenfus, quod omnium vittutum genera vç fulgofem
habeant, &- decorem gloria: charitateDei &proximide-
beant deaurari Sc fuperindui rquia (plendórcharitatiso- !
m nib us antecellit virtutibus, & prat omnibus fulgore (ho
relplendet. Quod fi etiam in auro prini0 Ophir aliquadi-
ftinCho demonftratur charitatis, debemüs intelligere,
quiaotdinataeftcharitas. Vndelponfain Canridsv Ordinate
in me char'ttatem. Quoniam eft charitas,quæin ci bo s'
pauperum vix (ubftantiam impertitceft quæ Scanimam
fiiam etiam profratribusimpendit.De qua Saluator,M*-
torem, inquir, chant at em nemo b.ibet, qtiàm vt animantfuatn
ponatqttispro amicisfuis. Ergo nifieflèt minor, nequaqüam
ifta diceretur maior. Et nifi eflet lecunda vel extrema,non
dicerecur ifta prima.-De qua Angélus Ecclefiæ in Apoca-
lypfi, Habeoyi nquit, aduerfum re, quodeharitatem tuampri-
tnanmU/jmfh.Etideo in iplis eiuidem virtutibus multa eft
dftctrfitas.&quafi tin dura rum va derate multiplex difco-
îJerque m eritorum ornatu s. Vna tarnen coniurix Ecclefia
dio'ïur,& regina; vna virtutum textura& vna-veftis,cuieft
totum (implex atque vnum. Sed varieras & pulchdtudb
in ib(a vnitate fidei laudatur, propter differeritiam virtu--
ram,&m eritorum", in diderfi rate linguarum, in proprie-
tate,in Üiéfione graduiyri *inm ultiplicitatë & diftinétio-
ne Ecclefiarum atque ordinum, infuper p(allehtiUm^&"
officicLum diftonantia, quamuis vna (ltlausjin quibus o-'
mnibus vna & multiplex Ecclefia,iure cum laudé varia;
prædicatur. Ornatur enim ac fi auro primofulgore Apb-
ftolorum,re(plendetatgcntoProphetarum,acfiinpallb-
re auri intusfori(véglono(à.- Gemmisquöqueviiginurh:
inter reliquos fulgores.acfiftellis,radiatur;deinde Marty-
ribus rubricata, velut coccóqüi bis tingitur ,operepoly-
mito depido decorarur, purpurapoeditentum,quâfi ex
cilicio commutata, in ornamentum coniugis & decorem
vertitur.Quæ nimirum coniunx,veiregina;Deó aftare di-
citur,quia adhuc iponfus in acie ftat,licetthronum imperii
poffidear, donec iùbditi fiant bmnes inimici éius, &
ini mica mors deftruaturiuxtaApoftolum,tradatquer'e-
gnum Deo patri* qui fubiecirei oiUnia, vt fit déinceps
Deus omnia-in omnibus. ■
P orto ha&enushæc veftis contexitur, hæc coniunx,&
reginacolligitur.Intereaautem in dexteris iam obgratiàm
[idem (ponfus.Tjmro hicfia mecum. Ad h oc quippe fecum ! É
eum iubet ftare,ne cadat.H inc & ApoHohis,Quiftat}vide~ 1. Cor.io
dtnecadat. Scdnemo inacie pofitusiotibfus ftarepoteft,
ne cadat,quia aut percutit,non quafiaerem verberans,
aut percutitur grauius ab hofte,& deiicitur. Sed quam fe-
lices cha r iflimæ, vos,quæ&inconiugiùm Chrifti tranfire
meruiftisjde in veftimentis Ecclefiæ ornamentum-decoris
fieri. Vnde longe,vt fiipra dixeram,totus hie Plalmus pro
floribus agitur, & pro liliis, totus in laude virginum decan
tat ur. Felices ,in quam, quæ vps à mundiadibus (ègre-,
gaftis,(pretis omnibu s quæ (æculi funti&'lbli Deo vos vo-
uiftis. Vnde quæ(b,quia indextris penes Deum iarpeori-
ftabilitæ ad dimicandum eftis, his a(fiie(citearmis pugna-
re,qu ibus (po n firs v e fter, Sc magifter omnium,vos d ocuit
vcrbo,&exhibuit exem plis. Nemo hoc in loco, etfi mu-.
nita v ideantur clauftva Sc oblerata, fecura quiefcat, velfa-
ftigio deuidfca. Quia diabolus etiam in coeloinuenitlo-
cum peccandi ,quo primum corruit * deinde in Paradilo
hominem decepit. Et ideo.ex perlbnapatrfsficVniloqui-
tur, vt omnibusdicatur, Audifilta&vide, & inclina aurem
iuam,obUuifeerepopuiunt tuumy&domumpatris mi. Mira res,
filiam vocat,Æui alium patrem obliuilcereiubet. Ex quo
I liquido confiât,quia etfi altcri nata fuerat in carne,iam éi,
qui eitm hortatur Sc iubec vt oblitiilcatur populum$c pa-
trem, renata-erat'in Spirituv & quia renata, propterea
coniugio feederara, ôc quia foederata, proptereareginà;
&quiaregina,ideoindexreriseftexaltata. Veruntamen
ip^ eft regina .* quæ & filia. Et: ficut vna exomnibus eft
regina , fie & filial Séd filia, quia renata & adoptata *, con-
iunx vero & regina,quiaregemfilium régis dnxerat (pon-
fum : quæ-pet eum iam ex eo, multbsDeo fide generat fi-
•iios. StatUituràutem-indexteris,vbibeatbrümeftlocus,
& monetur à pâtre, cjubniaro, vt dixi, adhuc beilandi eft
tempus. Dicunt porro quidam, à principio Plàlmi vlque
ad huncverfiim , quod vox fit Prophetæ; fed adeo nonvi-;
detur congruete (arts, magis idcirco patris vox creditur,
autSpiritus ftnâi perProphetam.Ex ho'c vero loco aitvnt,
quod vox catris primum loquentisirftroducitur ; quamuis,
quod expofijimUsinperibnapattis* non dicodiftona-
re^ver ume tia m mel rus> 1 n omnibus cbngruere videatür.
Quod&nonnulli doiftorum affirmanCjquos&nos ^cu-
tilùmus^Verunramerinihilebrüm abhôrret àvero,qüod
vterque dixericjfffd latiof fèrifiiS âperitiir ex omnibüsf In^
reréa vox patris * ficut fiipra (ponfiim, ita (ùbmiflîus dein-
ceps erudk' & docet (potrfiun, quam-aperte voeàt filiam, ;
eo quod éius pr oprio, foederéæterno,-nüpfit filio. Audi fi- (
lia in(\üit,& vide,ac fi patenter dicatiaiidi diligenter quod
Prophetæ ex hocdoCuerûtconnubio, & vide iam omnia<,
operibusCbmpleta,quæcünquedehisjpta:di<fta leguntiir.
Et notandum, quia ficut (upra in laude (ponfi, læpe tria
eoniunxit ,ita & hic nunc tria copulaitit.- Primum dixit,
Audi, quta hæc eft omnium difciplina, quicunque erudiri
cupiunt,vtaudiant'diligenter,deindeait, Vidé. Quia quæ- j
cùnquc quilqjâüdiérif; reftat vt intellrgat, alibquinli non
intellexeris.quidprbdeft audire?Nam(icut oCulisïbtp^. -
rea vnu(qui(q; çerhit,ifa omnino in telleâu diuina. C^o-
niam fieu c per oculoSVidet corpus, &-videntür colorai
fie & animaièipiàm per (è videt, & per intelleiftujri etiam
fpiritalra. :Qubdautemdidt,'^aàf)î/M,magntfm pietatis
eft Sacramentum , quæfiieratfilia diabolï prbpteridblb-
latriam 8c cæcitatem cordis, vt Déi Patris filia vocetuY.
Vnde'qubdaddiditV^iite, cum bmni gratulattoneéordijs?
legendumeft : quad dicat,vide quoniam (ponfus, qui fibi
longediupromittebatur>adUcmtj inquoeftveruS‘afhriri \
gloria,virtus &jioteftas,atq;onit)egaudium.FIincquef^
qaitar ^Inclina auremttidm s-^vb» huniilifàtem audiendi do-
ceti&infîriuatveneràbiliteraudiredebere verba diuihié-
lGquii,fèudoéForumprædicamentajnonelato corde,n:*
qtte' cum faftidio Veltbtpore animi: quinimo deubtà *
te , & cordis aaribus, Vnde Dominus. Qui habet, inquir, Mat.it. 1 ƒ.
ideo vt pâràtafempêr fit mens ad
audiendum yerbümDeijiubet eampræpàrari,&' adhumi-
litatemfempierdcprimere;&neprîoravitîofum',Vel fiéCii-
H
cbllocata ?in locoqui penes Deum eft,debet&iplàarmis ’ latium ma(è aftuerä ftudia, m entern, bb pellîmam con-
ûiceinéta viriliter dimtcare*. Vnde^MoyfiferUolub'dieit i (ueiudinem improbe, rie poflit libère audinr, obfurdefeedefeerenr,
ait, O bUuifceri populum tuum&domum Patris tui.
Vndc-quidam,C4ntitiiliyquk,firenumfurdisnosoportetau-
ribm tranfire.Sed Abrahæ iam olim dicitur, Ext de terra tua,
& de cognMionetkoi&de domo patris tui.
Quod & v o s, chariflimæ, quia filiæ eftis ipfius, in ex-
emplo wnti patris feciftis. Exiftis enim Chrifto duce de
terra natiuitaris veftræ,de domibus 8c agris.necnb & Domini
facultäte quod in (æculo habere potuiftis. Bxiftis de
omni cognationecamis}&fupppfiii(ns vos propter ambrera
vitæ æternæ iugoChrifti.quod eft diligentibus Ce val-
de (uaue, & fufeepiftis on u s, quod eft volencibus leue : i-
pfiimq; Dominum & benigniffimum Saluatorem vobifi.
met (ponfiim elegiftis. Quinimo ip(e vos elegit, & pofuit
vt (eruetis donum gratiæ,quod accepiftis. Floreatis fiqui-
dem mcte,virtutibus, &fruâ:ificctis opéré, ita vt fruCtus
vefter maneat in retributione. Ad hoc quippe hune elegiftis
locum vobis à Domino dedicatu, etfi anguftum ; quia
angufta& ar<fta eft via quæ d uci t ad vitam.N on locum,vt
italo q u ar, (èd Chriftom (ponfiim elegiftis, totius Ecclefiæ,&
veftrum. Cuius itaque po(Iè(fio,non dico totus eft
mundus, quem calcaftis,(èdtotaillaHieru(àlem coeleftis
immenfa Chriftianorum hæreditas, de qua& pro qua hic
vobis cantatur Plàlmus, ac fi in titulo dotis. In qua iam
non folum ftat in dexteris Dei (ponfà & coniunx, verum
8c regina regnare dicitur cum (uodiademate capitis. Et
ne dicat infidelis ariimus, n on mihi hæc corpna,led in cô-,
mune vna omnibus repromittitur. Noueris,foror,quod
no negabitur vni quod omnibus dabitur promerentibus:
ita tarnen* fi fueris cum omnibus * & in omnibus Chrifto
concorporata, hortus delitiarum, fons fignatus figillo fidei
,&concIufusmunim inc charitatis. Hoceftincralàn-
«ftam Dei Ecclefiam magis ex voto tuo Domino dedicata,
quam ex necelficate infra hanc Vefonam, ad tempus dum
viuis,male coriftriâa^&coanguftata* Quapropter quæfo
(oror caaeas, ne Suemo hæc in qua deges* fiiafio tibi fiat»
8c incipias,quod abfit,ap oftatare m en te,quia iam hiuc re-
fugere non licet corpore.Qujnimoaudi Dominum tuu m
pacrem (ponfi tui,qui te adoptauitin filiam,qui proprium
nlium fuum virgincm ex virgine natum, tibi raifit (ponfiim,
per vterum Virginia, vt tu illi (ponfa maneres & vir-
go, regina & coniunx. Audi quid diav.Obliutfierepopulum
tuum& domumpatris Mi. Vnde 8c in Euangelio Dominus,
Permittite mortuos, inquit ,fepeltre mortuos fuos, tu autem fe-
quere me. Et notandum quod obliuifcere dixit,& non tantum
deièrere corpore mandauic, quia quod obliui(cicur,
nullo affetftu cordis retinetur. In hac quippe obliuioneà
cordibus fidelium obliteratur diabolus, & cunóta progenies
vitioriim,quæiunt.ex parte diaboli.Quod autem diabolus
pater fit infidelinm,teftatur Dominus ad Iudæos*
Vos,inq\ih,expatre diabolo eftis.
Vnde,virgo fidelis, fi antiqui patris oblita, taie m te ex-
hibueris,depofitis viriorum (brdibus,vt (uper fponfiim &
fratruelem tuum dealbatacon(cendas,quâm poflit dilige-
re Deus Dei filins: tune Deus pater,Concupifcct,in quit,re*
decorem tuum. Quem non putes vnum eflè de turba,vel dé
numero cæterorum regum,àquo amâda es. Noueris quia
ip(è eft Rex tuus,& Dominus Deus tuus.Nam cæteri Reges,
licet Domini fint aut Reges, quia poteftatevtuntur:
tarnen eiu(dem conditionis, vel naturæ funt, cuius & illi j
rus Dei filiusridem cum Patre,& cum Spirifu CknOcó vüus
& vécus Deus. E t vt dixi, non nuncupatiuusin humana
natura,& verusin diuinameq; proprius Dei filius in diuir
na natura,& ad op tiuus in humanajvt diilida t ur vna perfo-
na filii cum Neftorio in duas per(onas,id eft} vèri filii Dei,
8c adopriui:(èd totus Chriftus vnusverusDeus8cverus
homo,veras & towseftDeifiliils, veras 8c totuse ftho-
minis filius. Vnde beata Maria mater Dei,& Vera Dei ge-
net rix Catholice prædicatur. Neq; diüiditur Chriftipcr-
fona, cum dicitur Dei filius, neq; cum dicitur filius hotdi-
nis filius, (èd vnus idem Dei & hominis filius. Propterea
non nuncupatiuus Deus Dei filius, vt diximus, natuseft
de beataVirgine,nec adoptiuus homoChriftus Dei filius;
fèd verus & proprius creditur Dei Patris filius : qui vrais
_£hiiftus,non di uifus in duos filiosmeqidit^turpmariuus,
aut adoptiuus.aut nuncupatiuus:(èd totus veras,totus integer
Deus & homo, Dei filius &hominis filius. Et ideo
nihil diuife egit tantum in humana, nihilq; tantum in diuina.
V nde Dominus in,Sacramento vete pafius dicitur 8c
mortuus. Quiacum fir immortalis &impaflibilis,vt v^u
de pluribus pandam , ficuti ab eo diókum e f t, etiam 8c ffr1
pul tu s.Mittens hoc yngumtum in corpus j»M/»,inquit de mü-
11er e,adfepeliendum me feat. A udi s ergo,quia quod in corpus
(hum mi (Turn eft,ad (èpeliendu eumfa&um eft.Quâ-
uis igitur,non idem eft,(è elle,quod corpus (uum elle:ne-
qùe vnum eft, ad (èpeliendjun Ce fieri, & Yngi fuum cor*
pus.Nequaquam rainé conuenit corpus fuum eflè, ynum*
leq; ftpeliri : (èd Sacramenti iftuddiuinitatis intelligencia
eft, non ignorare Deum quem (cis hominem, ttec nefeire
hominem,quem non ignoras Deum.Propterea ex omnibus
Icripturarum locis oportet colligere, benignilfimum
Iefum Chriftum vnam peribnam Deum & hominem eflè
indiui(àm,cum Deus dicitur,aut cura homo,aut cü mortuus
&(èpultus. Quia verbuimcaro faiftum eft. Nequé
cum dicitur hoc lo co , Quoniam tpfe éfl Dominus Deus tuut,
adoraeum, Deus recens introducituf.Vnde dicitur,ifrael fi
meaudieris,noneritin te Deus recens.Et idco no»» ali»d*neca-
lium quam proprium Dei filium adoramus. Quæ idcirco,
dixerim,quia feriptum e &,DommumDetm tuum adorabis.ér
illifolifer uns. Vbi ficut ilii (oli feruire iubem ur,i ta & ilium
(olum adorare. Ne forte fint qui Chrifti humanitatem in
Deum dubi tent ad or an dam. Maxime cum hic prophetia
ex voce patris præcipiat omni Ecclefiæ quam Chriftus
duxic fpon(àm,iuxta Hebraicam veritatem,quoniam D o-
minus Deus tuus eft,adora eum * aut Cette (ècuildum Sé-
ptuaginra,quia omnes filii Ecclefiæ (tint, propterea dictum
eft adorabunt eum. Licet quidam,hoc quod dixit,
Adorabunt eum ,ad (èquentem verfum filiæ Tyri voluit ap*
plicari,quod Hebraica veritas non permittit. ji
Quod autem a i t Concupifcct Rex decorem tuum, dutJpe-
ciem tuamacfi dicat,fi permanlèrisin conditione foedntris,
& non in forte Diaboli, qua fueras conftituta : tunc0 quia |
pulchra»quia decora, quiaimmaculata* concupifcet Rex j
îpeciem tuam. A c fi dicat,Rex filius meus dile<ftur,cuf ca •
ni t ur ifte Plalmus, Ctli omnia dico opera mea, fjvbciofus j
præ filii s hominum,& cærera quæ de illo laudantur : hic
talis tantulquc Rex concupilcit (peciem ruam, quam (pe-
ciqlàm fècit ip(è : non quia reperit, quæ foeda eras cum te
inuafor tene bat diabolus,& ecce pulchra fa cia es. Sequi-*
fuper quosdominantur & regnant. Ifte autem quia Deus l tu r autem per eafdem pene hncas laudis.,quas fuprade
eft, idcirco præcipio tibi adora eum. Nam (îç habetur in ‘ fponfo propofuit.licec (übmiffius. Quia illelpecie fualpc-
Hebraica vetitate,Adoraeum.?ono Septuaginta non dixe- riofus dicitur: hæe vero ideo pulchra&fpeciofa, quia hbi
mntyadoraeumyCedadorabunt eu>n,vtCitCcnmsM\c qui tea- earn fociauit Dominus in côiugium, Vnde ficut fponfusà
maturus eft, qui tuum decorem, tuamq; pulchritudinem principio/uain (pecieformofus,ita&ip(àlpecioûlauda-
dile6luras,Deus&Dominus,eftabomnibusadorandus: j tur,quia dealhataafcendit.De quain Cancicismirantur
Idcirco 8c tu filia adora eum,quamuis tibi (ponfus aut d ater
fua dignatione eflè dicatur. Ex quo. pater (ides Carho-
lica.qufa totus Chriftus, fcilicet Deus & homo, in Deum
adorandus eft,& colendus.Non diuifus quidem in perforas,
nec confulus in (ubftantiis; fed totus & vnt\s Chriftus
adorandus inDeum verum.Non adoptiuusDei nlius,nec
Duncupatiuus hominis filius, ficut quidam nuper male
præfiimpfit, nefeiens Dei Sacramentum, (èdin veraq; natura
totus & verusChriftus,verusDeus & verus homo eft.
Tora sin diuinitateatq; humanitate fua,vnigenitus & ve-
Biblïotb. Vet.Patr.Tom.p.Pars a.
etiam virtutes Angelica:, Qua eft ifta qua afiendit.inqtiiuav,
perdefemm, quafi aurora confurgens, pulchra vt Luna.eleOa vt Cant.f*.
Solyterribilis vt caftrorumaci.s ordinata. Felix igitur nimiura,
chariflimæ, & beata vcflra Virginitas,felix 8c viduitas (ân-
dla.quæ fic quotidie afcendit,vt ftet à dexteris Dei, ficque
ftatarmis luccinila coeleftibus,vca(cendat.Ira vt (ubMo-
naftica difciplina, quæ viroram militia ^ft,(ùfliciat quælibet
veftrum (blamanu, vel (blo brach io,ac fi in monoma-
chia, virtutum armis pugnare. Quaram (ànâa (ocietas
prima e(£agië&in exit a Régi s, fie afeendens quafi aurora
N n n n n t noui