ß i Ansbert i
; Apt cal ito
B
Cuntie. 6. 1
; lohan.i}.
ibidem.
} Cantic.f.
be ecelefia. Ille tunc* ilia ftunc imo etiami$e & ïllà tunc,
& illc & ilia dune; qiiia& inillo iamtunc eira'c ecelefia, cu-
iusmembrum idem erat, cum tefiimohium de Dei vefbb
perbibebat>cuiulque figuramgerèbat > turn harte Ajpoca-
lypfimin fpifcitttcernebac.Ethune in ecelefia manètlohan-
nes,cui femper adhæret per doeftrinam, cuiuseuahgeliurti
totum clainatper orbem, cuius epiftolæ mores inftruunt
omniumelëötöruft), cuius Appcalvpfis mentes exercet
; perfe&orum. Qjjiaçnim .&in îôhàunis petlbnà ecçlefia
præfigurabatu r futur a,& ineademecclefia forma Iohannis
I lèmpererat manTura:id?o kigç cælë fti $ rc u elacio & I o han n i
&ecclefi»sfimulmitâpé|Jiibecuri Nam cum præcedenti
; \etficù\ô6iüiimfit,fignificauitmittensperangeluiu fuümfer-
îiofuo ïohanni : in fin'e tamènhuius. Apocalypfis dominus
j&cetur,dieens:E^o le fus miß angelum mettm teftifiedri vobis hac
in eccleßü : quatenus iciliçec & inyno Iohanné lèptem ec-
clefias , Sc inleptemeçclefiis vnumlohanneminteUiga-
mus:atque in illo vriitatem, & jniftis vniuerfitâcem cre-
dentium attendamus. Illius enim vnitas in Iohannis perfo-
hadcfîgnatuCjde qua in candcis. can tîçorum diçere fponlu s
perhibeturiP«* eft coltimba mea,perfeüa meawna eft matr'tfiu,
elettagenitricifuaAn qiio etiampræcipuus am or Ghriftiyc-
clefiæ, conuenjre probatur, quern in tantum dilexiftè fer-
tur, vt hune friper pedtus iuum in coena ftribtis amplexibu s
Contineret nquatenus hubèrtimpræ omnibus diuiniverbi
fonte lkiâtus,arcana,lècrecorum ëru£tans > atque( vt itadi-
xerim^ftumanæ intelligent^, mod u m tranlcendens, àltio-
ra le çimafcetur.yQuisitaque non videaç,in illo dilecto bea-
toque dilcipui© >. jllatn iponiàm incomparabilî amore à
Iponfô fiio diligi > de qua idem in Cântico candcoruïn di-
ci t: Adturo vosfilia iertifalem per capreas ceruofque caniporum, ne
fuftitetisnequeeuigtlarefaciatisdilettant-»donee ipfdvelit. Hinc
& ipfà didtiEgodilcfto meo,& dileâ9 meus mihï,quipdfçitur tâter
fi/«. Etrursu : Voxdileâinieipulfanns,aperinithiforor mea,
arnica »iea,cöluba ma, immacidatamed. Rurlum qj: En dtleftus
meus loquitur mthi:Siirge,propter ea arnica mèa}columba trièi, fot-
tnofa mea,&w«.Ecce,in vno Io hanne vnitas cred on tiü, ec-
céihvnodileârb omnium defignàta dileâio i ecçe & inV-
nitate credentiiim vnus Iohannes, & in omnibus diléâis
vnu s Iohannes dileëhis. Quam obre m ab eXordio prædica-
tionis vfque ad terminum eius, &écclefiainlohahne, &
Iohannèsirtecclefiateftîmonium perhibet de Del verbo;
Quodautem eft teftimonium perhibentis de Dèi verbo,
idem Iohannes indieatdicens i inprïncipto erat verbum , &
verbum erat apud Deunt,& Deus 'erat verbum i Hoc erat in princi-
pio 'apud Dcuin. omnia per ipfitmfaftafimt, &fineipfofaäutn eft
nihil. Quodfactum eft, in ipfo vitaérât, & cætéra quæ eodem
loco de diuimtate verbi lèquuntur. £ t vt peruërlbruhi
dogmartm hæréticos, qui veritatem carnis redemptorem
nottrUrttaflumpfifledene^anc> Confutaret : perhibuit çc*-
iam eidem teftimonium in homine aftumpto, cum dixit:
& verbum edrofaftum êfli&habitàuitin nobis. Vnde hic quo-
que cum dixiftèt, teftimonium perhibuit verbô Dei : propter
vtranqueiiatutam iterato fubiunxit, & teftimonium
Iefii C hrifti.Neque enim aliiid Volbit i n tel I igi vér b u m Del
atque aliud Iefum Chriftum,cüm idem verbum Deidé ho^
moaflumptus,vnusfitIefusChiiftus.Sed(vtdi6tUmeft)in
reperitioneverbijVtranque Voluit naturam commendare,
P e i videUcet&hö'rhihisi1 Qubd Veroait, qùaçünquc vïdit,
fubaudiertdum eft,quæcunqu^. de incârnato Dei filib, fiue
•mhumanitate vidir,ceftimôhîdni pèrhibùit. Vidit veto dixit,
almdóculiscordis, aliud oculiscarnis.Oculis (cilicct
cordis,diuinicätemioculis verö carnis, humanitärem.Vidit1
inquam eündem pattis vnigenitum ante tempora ékeoge-
nitum, éünâîa'tëmpôrà actempôraliâ cum eo operatum,
éundemquepto iälute noftra in tempore ekvirginenatum,
-.matris h uberibus laâatumyætate ac iapien tia adul tum > e-
fiiriefitiqüe defeïfumdtinërislafiatüdinefjtigatithi, com-,
paffionis dolore lachtymacum* brobroruth iniuriis a£fe-
âum,flagellorum verberibus cæfum, horrendis iputis illi-
tum,moleftislpinarumaculeiscoronatum,exquifitisillu-
fiefnibus derifum, in cru cis patibulo fulpen fum : feile, ace-
to,myrrhatoque vino potatumiveCa morte,veraque paftio-
ne defundum : ab homme iuftq in lepulchro humatum,
tertia drê ex m or tuis à pâtre fu fei ta tum, qüadràgèfima Vero
àd cælosïècuhdum carnemëléuàtühii ihdequè ad iuJtcân.
dumviüos & motbios &' fine ve'ntqrüm. Vidit, & vtVerax 1
dilcipulus vquantura ad fpeciem pertinet, Vérum reftïmo-
niumpethîbüït', fient idem de feïpfo ïh fine etiangelii fui
teftatur, dicehs '.Hiceftdifcipulusqtei teßmonium perhibet de
his, & firipfiihac J & feimus quiaverumeßteßmoniumem
Quantumâütem ad g en u s, quotidie idipfiim in ilïa n n é
agit e c e l e f i a tuius oie teftimonium ipfius non reçedit
quæ indcfinentetdôiârihïsëius irififtif.Seqjiitur: *
, ß eatu* âu4 iu* t verba prophet u librihurn,
& fe rm n t ea cpam eaferipta fu n t, tempus e.
nimfnpcest.
, Hie^quidadare't>qnanté3utotitatisJ<juant*yee*ceilentiie
inter esteras propKeuas iftà habeatur prophetia,
qua; beatnudinem legena : & audientibus atque (etuantibuseaquæmeafcnptaJimr.
fpeciaUquodammodorepro-
mittitfpôhfiohe.Dicehdqàuténi, quilegir&quiaudiunti
doapru'«ipirfonam&?dircehtiumdémonftrauit. Sednifi
vrerqueleàa velaudftalèruauenc, ad beatitüdinem quam
fpôndetj nequaquam pettingit. Ad yttqfque*iim pem-
net quodfubditur^Er/îrHan/ttf quit ikeafcrjptÀjuniA ;Vnde
akbi quqqUc didum eft^on Auditores legit iuflificàbuntur.
Seciiaiit abfcem ea qux in bac reuelatishe faiptafiiht, qui
e ecclefia hon violant, càùéntvero pto^
hibic^ cüfto^ uht;mandata ^ metuunt minàta lùpplifeia', ahiantëtiàm
promiftà cæle ft ia : quæ othniaih eadem abun-
dahtius Videntur exprèfla, quæque ita toagnifice fub fcegu-
mentofigurarum prolata, vt etiataL iukta ipfius litbr& tex-
tum tion modicum velpâuorem vél amôtehi audientibus
conférant» Vtautêrô àdHæcÔbferüanda, fiuë d o t o u m fiaud^
ommani m os ihcita'ret, iubi'ecitdicens ^ T tempus e-
nimpropeefiô]Acû aîcetètîFelix iqui fidei^^lacramehtis i^b'u-
tus, & quai in hi s iiibentiir, euftodit : & qù^ prohi bè‘h tur,
honpræiUmip .- quia $c. obleruatîonis tempus non fëngas
môrasiflhéétit, & rëtribùtionis dies qüödammodóinia^
nuis cohfiftit.pw7/>*» è»/«j(ait) projûififabaudis, quofiùius
reuelationisdidaoperibus compleahtur, quo veliuftiper
obferÄntiam martdatórumrem uherentur, vel.iniuftipdft
hçgligcntiameotundfimdamnentur.Seqqitur;
Iohannesfiptemticleßisquafunt in Afia.
Qmd nanqüe ittfeptem ecclelîis,nifi vnitiëflalis ecclefia
.figuratur: cuius idcirco vniuerfitasperfeptenarium nüme-
rum exptimitur , qu#videlicet illius lèptiformis ipitftus
gratiaafflatnr, qui orbérh tetràrum repleüiflèperhibetur,
ficdtIctipturaquodamloto teftatur,dicenstSpiritüsdom'mi
repleuitorbem terr/irùfr, &hoc quoi continet omnia ,fcientiam
habet vocis. Spiritus'ériim domini ofbem terrarùhi fëpleUit,
iubaudis , in eifdemgèncibus, eX quibus tofam ecclelîam
i dc quibus nimifum per Plàlmiftam pàterna
vocenlio dicitur : Poßutda me, &àabotibigentes hatéditâteut
iuam i '&popßiönem ttiatn terminos terra. Curétiâm idetn
ràniiquoHiani tu hareditabisïn omnibusgentibus. îdinc &gf®cà
locutïohèMfAefiri ëcclefîa'ÿôcatupj
eo- quódlèptfförmifpiritu omhi^ teplentë^-feulûm
cotumpefeum quow M g ,poflideât. Quæ yidëlicèfvt
plefiaîfêptiformisgratia Ipiritii fîg naretur,Eli léoluj^i- plier
fum mortuum iticiimbéHtë, lepties puer advi tâmîëdien s
-cifeitàflè deicribihlr. Stiper extirr&ufrï ‘qiiippè popülüin
dominusvehiens,-vc exllhortis pecc4to ad iuftiriæVÏtahifé-
deat, feptieS hüncolcîtafe facit, quia ei donâfèptifqrmis
gtiitiæfhifericorditèr cMbùitl"' Vnde $c^ eidëm
tÂêûadtprccanSjdichrEmittefyiritum tUum^çreabûntur, &
VtHVuabtsfaciem terra. De hac vmuerfaliëcelefiâcuip.ân'gë'*
•his infèrrogaret Zachariam prophëtami, diçens : Quid tu vi-
‘des? rëlpondit : Eccicandelabrum aureum totum, &lampdi eius
fupércapütipfius,&feptemlucefnaeiusfupèt'illud, &fepiemin-
fdforià lucernarum ,quamhtfupercapüt ipfius, é'dua oliuafu-
pèrittnd-.vnaàdextrislampadis, &Vnaafinfiriseiusô Quid e-
fwmin candelabfô âceipimus nili domihum rèdemptd'
v-''< ~rem7
pfibn-ü
pfafaW
MM
In Apocalypfin, Liber Primus. Wk j
4-
y>. 4*
, ~;Ouod videlicet candelabrum bene totum aureum di- vero eius ille pofitus erat.de quo lex prscipiebat:
rimr uuianullum in Chrifto b o n u s prauitaus Vitium i mbit impiumt &reidet et fetundum auquttAUm(utm.lnistadmixtiirU
inüetiitur.Quid autem in lampadfc fiipet caput
xtera fiquidem pofidpubHcani & meretriees,amici vocan-
tur,&ad Cóhuelcendum recipiuntur : in .finiftra y erp Ÿini-
miçi deputantur,&ab bmhicommunionis participation
penitus aliehahtür.Quiaigitùr populus gràtiænon corporalis
candelabtiiriifilpiritumlanftum luperDominUm iioftrum
manentem intéfligere dëbëmuifVnde (criptuhi eft:R equi-
efeetfiuperéum fpiritiis DomiHi, fpiritus fapientia & intelleftusi
fpiritus confilti &fortitudinis,fpiritus fcientia&pieiatis, & re-
plebit eumfpintus timoris Domini. Et quia feodem feptiformi
Tpiritu ecelefia in religionis fuse principibus, id cft,apofto-
lis veleorum cohdifcipulis,ipfo capite principaliterinh*-
reritibUSjlpeciali quödammodo pt* omnib. membris gta-
tiarepletaeft<aptefubiungitur;Ef feptem lucemaeiusfiuper il-
/«^,fubaUdis,fupètcandélabtum totum aureunu Ah hori
fuper hoc candelabrum primi eedefia: praedicacörfesfepti-
formis fpifitusface/uccenfi, tanquam lucernae lucebant.?
quib. idehi magnum candelabm dice bat j Vhs ejiis lux mun-
di.nonpotefi ciuitas abfeondi fupra montem pofita.heq; lucernam
auedunt,&ponunt earnfub modió,fed fuper candelabrum,vt luce*
at omnib.qui in domo ftint,fie luciatluh vefira coram hominibus,
vt videant vêfira bona opera,tyglorificent patrem veftrum qui id
calis eft. Quia veto illis prjedicanti&is, exemplis quoque &
miracUlis coriifcantibus»eiufdem Ipiritus San Ai gratia ad
gehtesirt ChriftUm cfedentes pefuenit i tonlequenter fe-
ptfcm lucefnacilèpteminfulorialjaberé delcribuhtur.Qui*
fienim de lücernis ardehtibus oleuin infuloriadelcédit cü
apoftólis pt*dicahtibus, gehtes ad Ghriftum conuerias
lpiritulian£tus inunxit.Et notandum quod in lucei nis oleum
ardet-in infuloriis vero flammas minime reddit. Quia
mmirum fiue in prioribus, leu in fubfequentibus ecclelix
prxdicatoribuSi, amplius fpiritulfanëti' gcarla. corufcauit,
quam in eius auditoribus, Hinc eft quod fuper apoftoloS
veniens,in igneis linguis ap paruit idem Ipiritus vt Videlicet
: eos quos ad prasdicandum gloriam Chrifti in gentibuS
mifliirus erat,& arde ntes pariter& lucernes redderet, atqj
loquentes.S ed nec mirum ./Nam ignis, calory habet fimul
& fulgorerh,lingua vero verbum.ln igneis èrgö linguis fii-
per fandtos prtedicatores Ipiritullandlus defcendir.quia ni-
miium eos &ardentes amore,&lucentès exem^is velmi-
raculis, &loquentescaula «dificationis efficit. Ex quibus
autem populis,fiue in landis praedicatorib us,feu in litis auditoribus
htec con ftarct feptiformis ecclefia, idem Zacha
rias aperuit,dicens:Ef dua oliuafuper »//«d.lubaudis, fuper ca-
delabrum:vna a dextrislampadis,& vnaa finiftris eids.Duy
quippe oliuae fitper candelabrum,ip'a eft ecelefia ex ludafis
& gentibus,fuper Chriftum radicata atque fundata.Nam
vnam rem diuerfis vocabitlis prophetafignificat.Qui enim
leptem lucernas, leptem infuloria luper candelabrum vi-
dilfele dicit,ac deinde fuper ipfum duas oliuaseflë confir-
mat.-nimitum patenter infinuat, quiahocfuntlèptê lucer-
ns,leptemq;infuforia,quod lunt duae oliuae quaein yno loco
cernuntur.Ibi enim dixitcllë lucernas vel infiiloria, vbi
& oliuas.liquido etiam hxc omnia luper candelabrum co-
ftituta,ex eo vnum efle colligimus, quod & lucernis flam-
marumglobos oleum prxbet, &in earundem infuloria
ignis calore feruens oleum decurrit,atq;in oliuis oleum latens
certiffimeviget«Sedvtpr£efatifumus,vnaeandemque
rem diuerfis modis fignificans,propter leptiformem Ipiri*-,
tuftandU g*uia,in leptenario numero eedefiam deferibit.
Inter prardicatores vero & auditotes dilcretionem faciens,
euhdem feptenarium numeru in leptem lucernis feptéque
infuforiis duplicatum introducit.Inter vssftue etiam tefta-
menta diftinguens,ac generalitereorundem teftamento-
\ rum populos eomprehèndens,duas oliuas myfticë ac figu-
raliter interlerit, dë quibus nimirum oliuis aptefubiungit:
Vnaa dektds lampadis, &: vnaa finiftris eius. Quiditaque
indextralampadisaccipimus, nifinoui teftamentigratis
lenitatem.qus peccanribus non vicem talionis rependere,
led miièricordiam clemehter nouitirnpendere? Quid vero
in finiftraeius,nifi veteris legis alperitatem, q u s nulli pec-
canti parcere nouerat, led cundfis lecundum reatus lui ini-
quitatem.vindidtam reddère confueuerat?Solet enim ple-
rurique in lacro.eloquio per dexteram profperitas,per fini-
ftram véro aduérfitasdengnari. In dextera icaque lampadis
fnulier ilia conftiterat,qua poft adulterii crimen aüdiebat:
Npc ego condemnabo te. Vade, & amplius noli peccare. In finiftra
hecisdamnaiionem in delinqüehtibus fecundume-
uangelii mânfuetiidinem incUtrit, fedadeonuerfionem
& pcenitentiam recurrit > quafi in dexterâ lampadis oliua
germinans viget. Quia vero plebs Ifraelitica infcelelhs&
peccatoribus nonad çonuerliônem & pcenitentiam recurrit.
lèd corporalis netis damnatidnem iuxta Môlàicam legem
incurrit,quafi in finiftra lampadis oliüapofita,ramos
præcidendo s gjgnit»Hanc vniuèflàlem ëÊcleliam aclèpti-
formetn Chrifto cöniungilfaias profpexërat,cum dicebat:
Appréhendentfeptemmulieresviruin vdumin illà dwdicentes*.
Yanem noftrum comedemus,&‘veftimenttsdôflrisoperiemur,tan-
iummodoinuocetur nomen tuumfuper nos, duf er oppropriumno-
ftrum. Dies quippe qua leptem muliereS virum VnUiü ap-
prehendërùnt, tehipUs elt fedemptionis * qüo lèptiformis
ecclefia feptiformi fpiritu aggregata,feptiformi fpirttu tllu-
minatâ,Chriftum perfidêm & chatitaterhatripüit &tenuy
it.Bene autem eidem Ipohfo & Viro mulieres dicunt: Panera
noftrum cotnedeinus, & vcftifttentis noftris openc-
mur. tantummodo inuocetur nomfen titurn fupetnos, au-
feropprobrium Uoftrurà. Acfièledorum ecclefia dicat:
Vnum eft quod opprobrium paflà deploro,vhumquod
defpeda exoro,vt ne Iudæi infultantes abfque Deo meefly,
vitra irrideant. per fidem & charitatl mihiiungaris.Qupdli
amplexüs deftitûtæ nbn abnueris , voto me conftnngo*
quia hequaquam vitra carniumollas,cepas atque pepones,
-veftimentâq; fluxuiapta,quç no mea,fed Aegypuorû funt,
fequiramtfed parte eb,videlicet manna & veftimentishm-
plicibus,nunquamvtiq;veterafcentibus , quæ populo eX-
eunti de Aegy pto corgWunt, contenta ero:id^ft,nô delici*-
i as ac vbluptates carnales,mundiq;pompas inquiram, led I
j pane viuo qui de cælo delcendit ,velcar:acveftimentis Vïr-
tutum,quæ mihi in duobus charitâtis præceptis tanquain
duobus lignis contexero, induar. Ad hos yïri fui amplexüs
defpebtui habita venire anhelabat,cum èi inCanticis canri-
corum fufpirans diceret: Qutsdettemibt fratrem meum ,fiu-1
gentem hubera matris mea, vt inueniam te forts, & deofculer,&
jam me nemo defpictat1 Apprehendam te, & ducam tetn domum
matris mea,& in cubtculumgemtricismea.Et notandum quod
fratrem vocat,cuius lortiri coniugiü defiderat. Idem n. frater
propter carnis natiui tatem,idem & vir eft ecclefîç propter
fidem & charitatem. Ditat itaque Ecclefia : Quis det
te fratrem meum,fugentem hubera matris meçîacli aperte
diceret:QuistribUatvtgentibus pet fidem appareas,qui
homo fàëtus, matris fynagogæ hubera lambis, « eft verba
lègisacprophctarUmcloquiain te Compléta demonftrasî
eandemque legem non fr)luere, lèd adimplere te venire
nunciasîQuafi enim hubera marris fuxit, cum omnia quæ
in lege & prophetis ïaeramenta deiplo continebantur, ad
lèipmm quodammodo trahens,in le compléta monftrauic.
Ideo aute mater eedefiæ lÿnagoga vbcatur, vclquia Chri-
ftus qui le fratrem eleëtorum vocari dignatus eft, éx eius
carne geheratunvel quia legis ac prophetarum documen-
tis,quafi noua foboles,eadem ecclefia procreatur. Et quia
extw lynagogam, extra plebem fcilicet Iudaicam,ecclefia
exwntibus Chriftamin*enit,re<5te abeaoptandafubiuu-
gitür:Ff inueniam te forts, & deofculer, & iam me nemo defpici-
atf.Repullà etenim à perfido Iudæorum populoapofto-
lorumprædicatio,adgentesftatim tranfiuit. Vnde & Paulus
eifdem Iudaeis dicit : Vobis quidem oportebatprimumlo- |
qui verbum Dei ,fed quant am repellitis illud, & indignas vot iudi-
catis at erna vita, ecce conuertimur adgentes:Hinceft quod idc
Dominus,vt ab ecclefia foris deolculand us inueniretur,extra
portam voluit pati.Hinc ab illo impietatis populo recelé
lurum,&adgentesventurumfeelïèdefignans,aic: Ecce relinquetur
vobisdomùs veftradeferta.ïons itaque fponfum lù-
utn ecclefia deofculandum inuenit, quia nimirum extra
lynagogam ilium per apoftolorum prædicationé cogrto-
uit. Vel certe foris eu m vtdeolculecur, inuenire defiderat
in humanitîfte, in qua & ab ipla valet apprehendi, qui in-
Matth. ƒ.
A S o r l) .
Hebra. i$.
Matth, i j
Luc.i}.