P f a l.n î.
lob.I. f r t
id cft ^ valida tribulatione, qu® ignis diciiur, quia vrit; më I funr,ficut non valet ôéulus videre fine pupiila: T aliter cü-
Matth.u
G
Matth, j
examinafti, id eft, peecata hominumin meconfudifti. Et
non csl inuenta in me intquitas, quia'n nullo horum receffi
a mandatis tuis. Ita fic vc nec in illis inueniaturiniquitas,
fcilicet fac vt os meum, id cft.dodtores rod, non loquaturo-
perabominum, ideft, huius fecuii vanitates quas homines
amant, fed potius tua opera & tuas viâorias: Sc hoc fàciât
me imitando, quia ego propter verba labiorum tuortim, quia
tu mandafti mandata tuacudodiri ni mis, cujtodiui vias duras.
Àliter: Reuera oculi tui videbunt æqûitates, quia
probafti cor meum, & vifitafti nôéfce, vt fupra. Igné me
examinafti, & non eft inuenta in me iniquitas. In his omnibus
obedientiam meam fie humilitatem cognofèent' &
imitabuntur.Adeo in ilia examinatione®qititatem ferîia-
ui,vt in ttibulatione maxima etiam Os meum non loquitur
ftu! tum quidcontrare loquensyficutde lob dicitur: In
omtùbuxhif nonpeccautt lob labiisfuis nequeJîultam quid contra
Deum la eut h$ eft. 'EfChnftusfiiutoHisad occijionem du f t us eft,
f r non apertut osfuum. Opera hominum,fcilicet peflimâ,
fuerdntin me : quia morte ttrrpilîima condernnauertint.
Quoddicit fimplfciter opéra hotni ntim, excellerïtiafn o-
ftendiri 1 Et tamen propter verbà tabiorum tuorum,îd eft;
v t impie rem quodde melftopheKeprædixertintjqtïifue-
Euntlabiamea* egocuftodiutviaS duras: In Hebræo,vias
latronum, hoc efhvias omnis carnis;diçicDauid de morte
J tVia latEönum', mors crucis, quælatronibus Sefecrile-
gisdeputata erat. Guftödkiitvias latronum Dominus,
quando inter duosiâtrones crUeifistfs/etft effet mors fuis
fe&is indigna,tamenpatienter pertulit. Aliter; Vt neut
Iqquatur Os meum opera hominum: Ita non eft inuenta
in me iniquitas, vt aliud non prodedt ex ote meo nifi laus
tua. Si enim ad laudem meam hoc dicerem, opéra homi-
num dicerem, non tua. Aliter : Tanta eft tri bùlarioiVtnôn
loquatut os meum opéra hominümy id1 eft , quod non fit
opus vc ego loqüar, quia opera hominumfoeda in lifte, &
ni mis cfudelia,fe fatis loquuntur. Própter verba làbiôrutn
tuoruin, id eft,quia tu iuffifti,ego ènftodiui'vmdutaS/id
eft, muha^ormenta. Aliter: PropteEverba labiôtumtiio-
rum, kl eft , prOpterpacem &reconcifcationem', quam
promififtimundo per me.-quialabiis ofculum paciïdo^
tnus. Ego euftodiui vias duras,id eft,mandata tua difficilia no
mihijlèd incipientibiis.'Hierönyrnus: Quomodo duras, ëutn
dicatur: lugum meum fuaue eft, & onus meum leuc?Seà le-
ue volen t i b us, graue nolentibus. Aliter: Propteir'verba,
i)d cft, minas futur® damnation», labiorum tuorum, id
eftpr*conum, Apoftolorum & Prophecarum ; vt illud:
Genimtna viper arum, quit vos Uberabit d ventura ira? Ego eu-
ftodiui vias duras, id eft, magna tormetftaift meis, vc ilia
futur%tormenta euaderem. Ec quia euftodiui Vias duras
non eft inuenta iu me iniquitas. Sed tu Dominé
perfice,quod in me incepifti & in membrisméis. Perfice
greffes meos, id eft, omnes affeâus fie voluntatesmeo-
rum prædicatorflm in femitis tais, id eft, in arâis mandatis.
Ica perfice, vt non moueantur a b eis veftigia mea. id èft,
exempla humilitatis St patientiæ me®. Perfice in mem-
bris, quia in me iam perfecifti, quoniam exaudifti me Deus.
Ideo exaudifti, quia ego clamaui, id èft, fidém tuam aperte
nunciamV vel clamaui eo modo quo ad te damandum
fuit, id eft,irremiffeegi,vel libera & valida intentipnead
te preces direxi. Ideo inclina nunc aurem tuam mihi o-
ranti pro illis etiam qui fuftiri fiintmei. Inclina aurem,
Vt medicus ægrotis,qui nou valen t per fe fiirgere, quia in.
le£to peccatorum iacent, quorum infirmitatem inmefu-
Icepi. Hocniodo exaudi vocem me^m.-MiJericordtas tuas
per me mundoexhibitas, tninfied, id eft,defidèrab'iles illis
fac,vel mirabiles oftende, ne vilefèanr,declarando eas per
do&ores cuôs. Ad hoc mirificajVt Ipereflt in te,&lpe-
rando faluentur; qui faluos factsfyerarites in té. Et quia fâl-
uos tdcis fperant es i n te, à rejiftenttbus dexter a îu a , id cft, mihi
capiti aniéiSj cujïodime vt pupillam oculi, àfimilh Aliter}
püpiila eft ilia pars perquam oculus videt 6c difeernit : fic
&Ghriftuseft-pupilla Êccléfi* fit®,' quia ille iblusdifter-
nitf fiios à nbnTuis. Dicitergo: fed vt praèdicatörès tui
qüi fîinçoculus Ecclefiæ,humilitatémnvamimitentur,'
J’fihe.qua incelligere de videre non • valent qu^ vidéndâ
ftodi : Sub vmbra alarum tuarurh protege me. Superùeniat
obumbratio Spiritusfendi per geminas alas , id eft, dile-
étionem Dei & prorimi , fié protegac ab omniumincen-
tiuorumnociuo æftu. Vndç iUud: Spiritusfanftus fupertte-
niet inte,& virtus alùfomi obumbrdbit ttbi. Aliter : Protege
me intettigentid duorum teftamentorum in corpore meo,Jicüt
gallina pttllos fuosprotegtt fub alis , tie rapiat tos miluus, id eft,
diàbolus. A facie impidrum qui me afflixerunt,id eft, ab imaginé
Iudæorum fie hæreticorum, ne deiiôcer ih corpore
meo ab imagine fie-fimilitüdirie tua, fit conforment illi.
Et opus eft vt protegas. Inimuimei animant meam èonclu-
lèrunt. Iudæi Ghriftum,8eimpij hçretici fie alijecdèfiam j
non ad imitandum, lèd ad perdendum. Ahimam meam
circundederunt circumuentionibus multis, minis fie blan-
ditiis; quicquidenitn in Corporé^cerunt,triànïttràm nia-
chinati/unt.Vt illam à te deuocafënt. Et inimietîs diâbo-
lusnoninteirigit quid hohiô'ëogitetjnifi’pfcr extèrioreS
motus:fie ~mimquemque deledari videt,Vt intus
capiat,diuerfas fuggdftiâuéS ihfçrt:1 Adipem fitum conclu fe-
runt.iâ eft,obligauerunt&iriüoliierunt fèmalitfe‘& læti-';
tia jtcmporali , vt non manducarent me paneth viüum, ;
quiin fimilîtûdinem mân® de ctelà delcendî/Pef adipem
malitia defignatur: quern in veterilege matlHifcaré prohi- !
be ntur, quia cor eorum mal it ta incrajfatum erati pr dptéréà in
canticopciitcr.diciiur.Reca/eitrduitdiUftuSfinctiffitùsjm'-
pinguatur, dilatants de mdlitia. Récalcittauit, quià mandata
ob fe uare noliiit. Dileâûs fîntj quia mannà' dé càèlo iUi1
pluie. Etquiaadipatiéran’ttehiporali lauicia^w wm» lo-
cutiutn eft fiiperbiam. Nôlumüs hiinc !regh&fb 'liipèr noSi
Prôijcienteï'rnè prius in nieis; yel refpüerif^s dtrcldnam
méam priüs,Vel proiieietites extra ciintatëm quafi pol-J
lutum.ôc quafi ex mea morte pôllueretur cîüftasivél nufté
fcilicet ctirn' pf®miflïlûnt,«aôir circtmdeiènMtffiifàfaxtnc ■
fandem confuinmaUeriirit: ini^üitatem fiiam, Ipuentes in
mè, fié colaphis c®dëntes , fic tandem tùrpi morte con-
demnàntes. Etnonmirumfî hæGin autorenivîta: féce-
ruht, quià oculosfuos, ideft,mehtem quadiuinitatemqu®
{nine operabatur, Videre debuemnt,ftatuerunt id eft,fir-
miterpfopofuemnt declïnare,id eft, debrfiim inclinare in
terrain, id'èft , corpus meum,ideft,tantum trie hominem
crederé voluerunt, & non Deum. Velamorem cordis in
terrena^ vt magis diligerent mundum quam Deum. Vel
cum otnni mtentione circundederunt vt perderent:
quod in hoc oftendebatur, quiaoculos in terra figèbant.
Sufceperunt me vel Iudæi à dilcipulo, vel Pilarus fie eius
miniftri à Iud®is,^«f leo pdratus adpraiam, principes il- ‘
li ferociflimit^uimecvucifixetünv.&Jicùtcatulus leonunà
Iudaica plebs vel eiüs proies, habitant in abditis, id eft,
quafi in occültisconfèntiendû. Minores enim erfîaper-
te eum non damnauerunt, tamen péccauerunt occulte,
quia in morte eius conlènlèrunt. Non enim Iblî qui mala
agùnt, rei fun t,fed fie qui confenmint Exurge Domine, fét
opem, qui in humilitate mea vifiis es iacere.' Prauenï eum,
fcilicet diabolum, cuius inftinâu hæc faciunt. Ventât ad
me, & in me non habeat quicqUam. Vel in laqueo mortis
quem mihi parauit, capiatur ipfè. Omors,ero mots tua. Et
fupplanta eum, vt in m otte mea per quam crëdidit fe exal-
tari,humilietur. Velipfe injtdiatur calcaneo meo ,fed tu Caput
eius contere. Hoc modo exurge: Eripeanimam meant ab im-
pio,vt earn àpud inferos non detineàt. Velanîmam meo-
rum, qui indigni captiui detinentur apud inferos. Fra-
meam tuam, id eft,me gladium tuum, per quem iugulan-
dus eft inimicus, ab inimicts mantes tua. Aliter : Præueni
eum Iüdaicum populum : excæcetûr intus malitia fiià,vc
faiftum eorum vindiâa præuéniat. Et poft cum credi-
derit exaltari in me, fiipplarita eum, id eft, deiiee. Cre-
didit enim per meam mortem obfinere locum fie gen-*
tem, fed per earn vtrunque amittat. Ille filpplantatuf,
cui aliquid fiib planta ponitur vtexaltetur, fie poft fubtra-
hi tur vt grauiuscadat. Suppofita eft eis infirmitas earn is
trie®,fie elati hint: fubdudfe eft poftea cum tefiirtexi,fie ce-
ciderunt. Hoc iiiodo fupplanta: Domtne, À pducis de terra
diuide eos. Étfi in terra motientium fimul crefeat iiznnia fi£
triticum vfque ad meftèm,tàmcn diuides eos quandoque
. “ gp pâucis
Matth, i
Le ait.3.
Deut.it.
Luc. Ij.
iehaoMb
f u iy
‘Gentfb
a
Mattel
k paiicis,id t ft, ab eleâis de terra viuentium. In vita eorum,
1 feilicet paucorum, vbi diuites cum paucis refiirgentad
i vitam, mulriin opprobrium, quia venter eorum. id eft,me-
Imoria. adimpletm eft de abfcondïtis tuit, id eft, iniquitatibus
quaà tu ignoras, vel ignorantiafie obliuione tui. Aliter fe-
cundum hiftoriam : In vita eorum, fcilicet ifta quam Co-
lam amant, diuide eos de terra fua.Quod fedum eft tem-
! poreTitifie Vefpafiani, quandocaptifuntfie venundari,
j fic in captiuitatem difperfi. Quiade abfeonditis tuisad-
-impletuseft venter eorum,vt fupra. Quafi dicat : Ad
qu id hæc Iudæorum deiedio ? Cachas ex parte contigit in
ifrael, vtpknttudogentium intraret, fic fic, fcilicet exemplo
corredus omnis, Ifrael faluus fieret. Saturatifunt, id eft,
pleuigaudiomeæpaffionisfie mortis fie non fibi folum,
led etiamfiliisfuis fimtfaturati, adeo vt fic filiis partem
præbeant. Sanguu eiusfuper nos & fuper filtos nojlros. Et di-
miferunt reliquiasfuas,id eft,fiiperabundantiam damna-
tionis Cuxparuulis fuis,id eft, pofteris, vt iudicetur feu-
guis Chriftiin tertiam fie quintam genera^^em. Aliter:
Saturati Hint, id eft , fetisfecerunt voluncati fuæ prauæ,
non fu® vtilitati, fed filiis, qui eorum cognofeentes dam-
nationem, fie Dei in morte clarificationem, conuerfi funt
ad fidem, fie reliquias fiias, id eft, fpirituales in telligcn-
tias, quafi illijfuperuacuas duxerunt, dimifertmt paruu-
lis fuis, id eft, humilibus de progenie eorum, apoftolis fic
reliquiis illisquiin fine feluabuntur. Aliter : Satur-atifunt
morte domini. quia Jtcut lonasfuit in venhe cetitribùs die-
bus & tribus noftibus, ita &in corde terra, id eft, in terreno-
rum Iudæorum , fint mors Chrifti: quia in quinta feria
totodie fic fequenti node inde cogitauerant, in fexca
ccucifixerpnc.in feptima dcpofitus eft de cruce ,&fèpul-
msiacuitin terra, vfque dum poft tres dies, ideft, prima
fabbaumanetefurgeret. Htteliquiasfuas.ideft.refur-
redionem, dimfterunt paruulis ibis, qui in eius refnrre-
chone ft mnl furrexerunt à morte in ftdelitatis. Et feenn-
dum mortalitatem poteft hoc modo legi: Domineà pau-
cl! dimde eos, antequam de tetra tna omnino diuidantur,
ieparentut etiam hie in vita eorum, etfi non in carne, m-
menaffeaipnehpaucis, idcft.ab eleûis. Non fint hie
enro eis m refurredkione prima, vc poftea non habeanc
(ocietatem enm eis in refnrreaionc feennda, En.utan
Quafi d-jlle meproicce-
runrextra ciuicacem,&iocietate eorum indignumiudi-
cauetunt.fedite nonfum reieaus.qnia apparcbocon-
fpcam mo in gloria afeenfionis. In iuftitia. quia inftum
eft vtiuftnsmftificetnr. Illi hie fatiarifont potcina.id
eft. maiitiaegoautem lbi fatiabor qui modo quafi pran-
lusinm, m clanficatioue mea. fiuuborM eft, plenum
gaudium habebo, cm» .pparuni, gUru tlu, id eft, cum
pradentabo tibi ecclefiamwarn,cumtradideroregnum
tibi Deo pam inqnotnaapparebitgloria. vel enm glo-
nailU manifeftablturmre, qua;nunc latebac infne.
quiavidebunt te ficuties , quinuneper fpeculumvi-
Infinem puero domini Dauid, quilocutus eftdomi-
de antlcl rindie quaeripnit cum dominus
dixit*011 °mnlum " " “Utotuin eiiis, &Ac manu Saul : &
XVII.
■ Uigam tt domine fwtitudo me. , dominus firma-
ment um meum & refugium meum, & liierator
meus. Deusmmadiutor metu,& fperabotneum.
Proteftormeus &cornu fahitismea,&fufceptor
' . mem Laudans inuocabo dominant, &abinimitumeit
faluttsero. Circundederum.me dolores mortis, &tor-
H! es miquitatis conturbauermtme. Dolores inferni circunde-
e*unt me,praoccupaueruntmc laquei mortis. In tribtdatione
mea inuoedui Dominum, & ad Deum meum damaui. Et exau-
tentplofanftofiio vocem meam, fr clamor mens in con-
Jpcttueius introiuit in aureS eius. Commotaeft & contrefnuit
ena ,fr fundamentamontium cönturbata fiint, & commota
l'Mt, quoniam iratus eft eis. Afcendit fumas in ira eitu, &
'gm afacie eitu exarfit,carbonesfuctenfiftintab eo. lnclinauit
* ^1 °* ^ defeendit y_fr caligofub pedibrn eius. Et afcendit fitper
* 5 7
cherubin &yolauit, volauitfuper pennas ventorum. Btpofuit
tenebras latibulum fuum ,in areuitu eius tabernaculum eius,
tenebrofa aqua in nubibus aeris. Prafulgore in conjpeftu eius nubes
tranfierunt, grando frr carbones ignis. Etintonuitde coelodomi-
ntts, f r alttfsimus dedit vocem Juam,grando f r carbones
ignis. Etmißtfagittasfuas, fr difsipauit eos:fulgura multiplica-
uit, f r conturbauit eos. Et apparueruntfontes aquarum, f r reue-
htafuntfundamenta orbis te n arum. Ab increpatione tua do- j
mine, abinjpirationejpiritus rratua. MifitdefummoQÿtcce- j
pit me, f r affumpfit me deaquis multis. Eripuit me de inmicis
tneisfortifsimis, f r ab his qui oderttt me,quoniam confortatifunt
fuper me. Prauenerunt mein dieaffiiftionis mea, frftftus eft dominus
proteftormeus. Eteduxit mein latitudmem ,jaluum me
fecit, quoniam voluttme. Et retribuet mihi dominus fecundum
iuftitiammeam, f r ftcundumpuritatem manuum mearum retribuet
mihi. Quia cuftodiui vias domini, nec impie gefti a Deo
mèo. Quoniam omnia indicia eius in conjpeftu meo, f r iuftitias
cuts non repuli a me. Et ero tmmaculatuscumco ,fr objeruabo
me abiniquitate mea. Et retribuet mihi dominus fecundum iufti-
tiam meam, f r fecundum puritatem manuum mearum incon-
Jpeftuoculorum eius. Cumfanftofanftus eris, & cum viro innocente
innocenser is. Et cum elefto eleftus eris, f r cum peruerfo
pernerteris. Quoniam tupopulum humilem falaum facies, f r
oculosfuperborum Jïumrliabû. Quoniam tu illuminas lucemam
meam Domine: Deus meus, illumina tenebras nieas. Quoniam in
te eripiar a tentat tone, fr in De omeo tranjgrediar mur um. Deus
meus, impoäutavtaems, eloquia domini igné examinâta\prof e-
ftor eft omnium Jperantium in fe. Quoniam qais Dens prater
dommum ? autquis Dew prater Deum noftrum?Deus quipracin-
xit me virtute, frpofuit immaculatam viam meam. Qui perfecit
pedes meostanquam ceruorum, f r fuper excelfaftatuens me. Qui
docetmanusmeasadpraltum, f r pofuifti vt arcum areumbrachia
mea. Et dediftimihi proieftionemfalutis tua ,fr dexter a
tuafufiepitme. Et dlfciplmatua correxitmeinftnem,fr difei-
plina tua ip fa me do cebit. Dilatafti greßits meosfubtus me , fr
non funt infirmata veftigia mea. Perfequar inmteos meos &
comprehendam iU s , fr non conuertar donee deficiant. Con-
fringam Ulos, neepoteruntflare : cadent fubtus pedes meos. Et
pracinxifti me virtute ad bellum,fùpplantajti, infurgent es in me
fubtus me. Etinimicosmeosdedifti mihi dorjism, f r odientesme
dijperdidifti. Clamauerunt, nec erat qui faluos faceret : ad dommum,
necexaudiuit eos. Etcomminuam eos vt puluerem ante
faciemventi, vtlutumplatearumdeleboeos. Ertpies me de con-
tradiftionibus populiyconftftues me in caput gentium. Populus
quem noncognoui feruiuh mihi, in audittsauris obedmt mihi.
Etlijalieni menthtfunt mihi .filqalmi inueteratifunt ,frclau-
dicauermt a feniitü fuis. Viuit dominus, f r benediäus Deus
meus,frexaltetur Deus falutis mea. Deusqui dasvindittas mihi,
f r fubdis populos fub me, liberator meus de ïntmtcis meicéra-
cundis.Et ab infurjntibtis in meexaltabis me, à viro iniquotri-
piesme. Propterea confttebor tibi in nationibns domine » f r no-
mtni tuoPfalmum dicam. Magmficansfalutes régis eius, f r fattens
mifericordiam Cbriftofao Dauid, frfemini eius vfque infe-
atlum. /,
In finem puero Dauid, qui locutus eft ad dominum
verbacantici huius, in die qua eripuit eum dominus de
manu omnium inimicorum fiiorum fie de manu Saul, Di-
ligam te domine. Secundum hiftoriam hunc pfelmum
cantauicDauid, quando mörtuo Saul fiealiis inimids fiiis,
liberatus eft ab eorum perfecutTonibus. Sed non profe
tantum has laudes Deo cancauit, fed pro redemptione
illavera fic perfe&a, quam vidit futuramin Chrifto vero
Dauid fic eius hiembris. Agit enim hie pfalmus de vi-
«ftoria paffionis Chrifti, fie de gloria eius refurre&ionis,
&deinftitut:one fic conformatione corporis fiii,fie quo
modovelperquosaûa hæcfinr. Ticùlus fic conftruitur
fic exponitur: Verba canrici huius, ideft, exultatiu* lau-
dis,referenda funtmfinem,ideft, in Chriftum,fcilicet
attribuenda Dauid puero domini. Abiefto Saul, di-
dtumeftà domino : Elegi virumfecundum tor meum. Vnde
merito ille Dauid,puer (id e f t, eledus domini)eft
didus» Et Chriftus qui has laudes Deo patri cantac,
puer Domini diltas eft : vt illud : hic eft filins meus dUeftus:
Sc, Puer nattu eft nobis, Se vere puer, quia punis fic fine macula.
tfal.ti.