B
-AHor.j.
446 AmbroßifAnsberti
pcrlècutionis impetu eandem ecclefiam vel fuccubuifiè,
vëlperiiflèinfirmus animusarbitraretur. Acnedeeledo-
rum numéro quempiam cecjdiflèputaret, defolis virgini-
bushic mentionem fieri decuic, qui ardioris^iæ & angu-
ftiocis lèmitæ iter ampere malueruricjvt cum de his tarn
copiolà oftenditur multitudo.maior de cæteris ecclelïæ
membris in fide permanfifle rton dubitetur. Ec notandum
quod hi qüi cum agno contrabeftiam pugnant,flipra montera
Sion ftare perhibentur, cum ipfi fine ille mons Sion
aclerulalem. Nifi enirn quilibet feipfo altiorfuerit, nili fe-
mecipfum defpiciendo calcauerit,nifi æterna concemplän-
do lèipfiim rranfcenderic, de beftia non criumphabic. In
magna enim mcnp's celfitudine ftare debet: qui contra le-
cnli principem oertamçnmit. Sed cum deuidamortende
lco Öcagmis, dominus IcilicetlelusChriftus addexceram
pacris federe dicätur;quid eft quod hoc in loco leriptura
iftanouiftimo eum tempore fuper montent Sion ftare te-
ftacur,nifi quiatfèdereiudicantisëft ,ftare vero adiuuantis?
Qua videlicet narrarione Chriftus pro ecclefia,quæ adhuc
in läboris certatrine defudac.dimicare oftenditur. Hinceft
etiam quod beatiflimus ille proromartjx Stephanus, ma-
nibus perlèquentium comprchenfus,intuens in cælum,
ait : Ecce video edos apertos filium hominisßdntem a dextris
virtutis Dei. Et nec mirum,fi tune illis abundantius adiuuan-
do inhærear,quando immanic^periècutioillos artabit. qui
alcenfurusad patrem, omnibus in commune ait: Eeceegovo-
bifctim fum omnibus diebus vfquedä confummationemfeculu. Et
quia verum agnum fequuntur, veri agni charadere fignan-
tur:qui&in virginitatis cüftodia diu multumqjlaboraue-
runç,infuper etiam & martyrii tormenta fuftinüerunt : poft
tarn laboriolam virginitatis cuftpdianvppft tantæ immani
tatis fæuitjam,quæ fiteorum cæteris emihenciorgloria ma-
nifeftatur,cumprotinus iubinfertur;
Et Auaiuigjocem de cxlo tanquam vocem aqüarttm
multaruni 3&tanquam vocem tonitruimagnt: & vocem
quam audiui,ßiCut chharcedorum citharizAMtum in ci-
tharisfitis. Et cantabant qua.ficanticum nouum, antefe~
dem é* ante quatuor animalia dr feniores. Et nemopote-
rat dicere canticum illud, nifi illa centum quadraginta,
quatuor militai qui emptifunt de terra. Hifuntquicum
mulieribus nonfünt coinquinati, virgtnes enimfitnt. Hi
fiquuntur agnum quocunque ierit.
Hoc loco per cælum quidaliud, quam ipfa citharizan-
ciumcordafignantur ? Vox autem il{ade caeloaudica, non
corporaliss fed fpiritalis debetintelligi, Amor etenim fim-
öorum, vox eft clamoris ad aures incircumlcripti Ipiritus.
Et quia id^m numerus virginumex diuerfispopulisconfi-
citur, idcircö Vox decancantium tanquam vox aquarum
multarum dicitur. Quia vero venturi examinis exipfispræ-
dicatores afliftuht}ideo vox eorum voci tonitrui compara-
tur.Quia quoque paffionem Çhrifti imitando adimplent,
proptefea vox eorundem cantantium, voci aflimilatur ci-
tharizantiüm. Sed cum fint idem, virgines, fedes Dei, qua-
tuorq; animalia ac feniores:quid fibi vult,qupd ante ledern
& ante quatuor animaliaacieniores, hoc canticum decan-
tare dicunrur? An forte,vt decæteris taceam, Iohannes eu-
angelifta vtique virgo, non eftledesDei? autrioncompu-
taturin numéro animaliumac feniorum ? abfit vtcrCdatur.
Quid eft e rgo quod ante ledern & ante quatuor animalia ac
fèniores nouum canticum ifti decantant,cum fintipfi ledes
Dei, animalia Dei, atqueèminéntioresecclefiæDei : hifi
quiaremqtis temporalium cogisationum viciflitudinibus,
hi quos æternitas fixa ftabilitatêfiilceperit,lèmperanteip-
lôsftare compellitf Anteleetenim confiftunt,qui nulla re-
rum tnutabilium variétatevàcontemplatione conditoris a-
nimos eJongant. Cum yero eminere appftolos certumfit
ecclefiæDej,quorum vnus yt.de cæteris taceam, Petrus ÿi-
delicerapoftolus, qui vxorem hab uilïè legitur, in eo quod
fberus eius febcicir^ns, à domino in euangelio lànari mani-
feftarurrquomodo quoslibet fidè de carne virgines,illi prç-
ferrelècundnmhanc lcriptufam valemus.qui etiamlpe-
cîalitéraudiremeruit: Onodcunque Ugauerü fugerterra>n,erit
ligatum f r in calis : & quodeunque folueris fuper terrant ycrit[olutum&
mcalü? Quique cum cæterjsfuis coàpoftolis prin^
cipaliterad iudicandum cum domino lèiruruseftjïicutillij
dominus dicit: In regeneratione cum federitfilm hominis infide
maitfiatisfua, fedebitts & vos fuper duodeAm thronos,tudtcantes
duodecim tribusJfrael. Et cèrtede virginibus Ilàias Propheta
dicit : Hoc dicit dominus eunuchis, qui cufiodierintfabbata ntea
&eiegerintqua ego volui, &. tenuerïnt feedus meum : dabo eis in
domo mets, & in mûris mets locum , & notnen meliusafiliis & fi.
liabus. nomen fimpitemum dabo eis, quod nonpertbtn
Quique & nouum cantant canticum, quod hemo alius
poteft dicere:&agnum quo cæteri ièqui non valentjlolife-
qui dicuntur, An forte dicere poterimus, hoc non lolum
de fide & carne lolis virginibus diftum intelligi dèhere,fèd
de his etiam quibus Apoftolus diat.De/pondi vos vni viro
virginemcaftamexhibere Chrifto ? Q uod fi itaeft,quomodo
folummodo dicere poflùnt cànricum illud , cæteri veto
non pofïunt? A u t quomodo hiagnum virgines Ièqui valent,
quo cæteri non valent ? Quomodo de his ad com-
parationem aliorum dicitur, hi iùnt qui cum mulieri-
bus non funtcoinquinati, virgines enim fiint ? An forte dicer#
quifquam audcbit,in legitimo coniugiohancinqui-
nationemdeeilè î Nifi enim in ipfo legitimo cohiugio hæc
peccatiinquina tio ineflèt^ nequaquam Dauid propheta de
legitimo vtique coniugioconceptus&natus,dicerct :Ec-
ce enim ininiquitatibus conceptus fitm. & in delictis peperit me
mater mea.
. Quid iohis intelleéhm,quid de his fumusdiâuri?Et
certe' affirmare nonaudemus, quamlibet virginitate præ-
,datum,in illa fuperna beatitudine àliquem beato Petro a-
poftolo anteferri ,præter Icilieet bearamillamacfacratiffi-
mani virginem , * quæ fîngulari merito atque integerrima
virginicate,& Iponià fimul &mater effici meruic Dei.Quod
nomen ntnh vnquamalii diuina largirate conceflumeft.
Exuperat igitur hoc lolum omnia fanctorum mérita, cum
vna eademque puella, & virgo & mater permaneefempi-
terna. Vnum tarnen eft quod audenter & veraçiter dici~
mus : qujji fi verum eft quod de eodem beaco Petro dicitur,
id eft, quod vxorem habuerit, nec canticum illud dicere,
necagnum quocunque iefitpoteftlequi.Sed fi (vt.dicitur)
veruipeft,quia idem apoftolu« coniugem habuit, aeper
hoc nec canticum illud dicere, nec agnum quocunque ierit
lequivalebit,minus beatuserit. Qnishoc dixerit?Quo-
modoergo hanc abfoluimus qu*ftionem , nifi eo forte,
quo lequeftrata apoftolorum, prophetarum j patriarcha-
rum atque d o t a m prxeipua dignitare,quosChr;ftus
&hic&infuturumfuperecclefiam fuam voluit eminere,
quiforrafielegicimo adh^lerunc coniugio, de csteris ec-
clefis membris ditftum intelligi deberefSed quisaudeat
afhrmare,quod in dhiinis voluminibus non poteft inue-
nitiP^Habent certe lecundum huius lcriptura;lententiam
in illo futuro regno virgincs',!quod non pollunr habere
forriticoniugiis;{ quia.& nouum canticum , quod nemo
alius poteft, inlbnant?&agnum* quo nemo alius poteft,
fequuntur. Etreuera multos hodie intra ecclefiam. fan-1
dampofitos cernimus, qui dudum coniugo obligati fue-
runt, virgines quofdam praecellere in fandfas opetibus.Qui
tamehvtriquead vitam perduifti, quo ordme iftrqui fide
virgines limt& corppre,eos in eadem vita antecellant, ne-
feini u s.R.ur lumque alios muenimus carhis copula lortitos
multas pro Chrifto pettulillc pallio nes,atque in ipfis ^>iri-
tum exhalantes, ad regnum pcruenifieralios veto ip pace
ecclefia^virginitatecuftodita, quiefeentesad eandem pa-
ttiamperuenille.Ettame quarationehi quAconfciTores&
virgines efle videtur,in illo immortali regno qualitermar-
tyribus pr^lati finr,fimilitcr ignoramus. Vnum eft quod lx-
pius replicamus,quia quo padto ignora tes: »me i bieft qu(-
dam egeegiagloria virginiim,* qua nph poceft-habere grex
reliquus Chrifti.Dicere fortepollumus,quod veraciter af-
firmare non audemus:quia non omnes virgines in illo bea-
to regno coniugatos pra:cedunt,fed hilpecialitcr,tjui Sc vita
& morib. ac coripqntopafiionis, .virginitate inlupercu-
ftodita,coasquantur coniugatis martyribus. Verbi.gratia,
fi lohannes apoftolus in aucq fuifiet leuatus vt Peaus, fi
verum e'ft quod de Petro dicitur» Vtique priecellereteum:
quia ille virgo, hie vero eflet non virgo.
Hatth
ternit
m ë
ïn Apocaiypfim,iiwer S èxitâ 4 4 7
c
Uhun. 14.
phi», jj.
■§îcdûo~Wàrtÿrcs, fie düo monachi fibi praire vidëntur.
§edquidagimus» quia hanc dilferenriamin hac fcriptUra
non inüenfrii.us? Neque enim hic dicitur,qüidam virgines
tantant illud,canticum liôuum.quôd nèriio poteft àlius di-
cereinec dicitur, qUidani virgines agnum fequuntur -t quo
nemo eum alius poteft lequi : fed inaiffinite hoc de cun&is
virginibuipronunciatur. Et forte idcitcoj quia infantum
virginitas éarnis 6c côrdis orrines virrates antecellitj vt fet-
iam martyrio fiupteriOt fit : aeper hoc * meritum dignitatis
Virginum otttneseminerc, in hacpræcipuè feri^türa tefta-j
tur diuinâ autoritas .Sed quid nps intelleûu paupefesiquid
in his ambages circuitusfacimus, curti béatifliniüs AUgii-
ftinus vt do&or tacundilfimus.in librô quern dé lànàâ vir^
ginitafe ëdidit.de his plenilfime inueriiatur dlfputafle.?Cii-
ius etiam hoc in loco expofiticiiie vfüs fijifle primafius, qui
ante nos ifta tradlauit.Veniat ërgo iplè ad medium, de quô
nullus dubitat fidélium. ÿëniatihquàni, & dicat quid iplé
dehisfentiat. Aitauteitt inëodenTlibro inter'cetera luai
Habeant coniugiabonum fuum, non qüiàliUdsprocréant} fidquid
honefte,quia licit e,quia pudicè,quidficialitèY procréât,& procréa-
tosfalubriter infianterque educant, quia thori tnuicemfidemfer-
iunt,quia fair amentum connubii non violant. Hæc tamen omnia,
humani officii limt raunera.Virginitatis autem integti-
' tas i & përpiam contincntiam ab omniconcUbituimmu-
nitasj àngëlicapôrtiô eft:& in carne corruptibili , incorru-
ptionis perpetuæ meditàtio.Cedat huic omnis foecund iras
carnis,cedatpudicitiacohiugalis. Et poft paululam : Habe-
bit, inquit, magnumattquidpratercaterosin illdcommuniim-
mortaütate>qui habet aliquid iam non carnis in carrie.Et iterUmi
Proptered inqmt3praceptum domini de virginibus nullum ejhled.
quohiàm deuitatis rémimfîië pëccatis * adeunda- eft vitaæ-
terna,ih qua eftquædam égregta gloriâjhbn omnibus ipç-
ternum vi<fturis, fèdquibufilam ibi tribiienda : cuiéonfe-1
quendæpàrumeft, libetatum ellèà pëècatis, nifi aliquid
ipfi Überafori voueatur.nprt qûod fit crithinis.ntin vouiflè:
lcd vouifle & reddidiflè, fitlaudis. Et poft paucainliiblè-
quefitibus dicit, quia iplàvitaæterna pariterent (Omnibus
(anéfisæqualis dènarius attuibutus : quia_vtro in ipla vica
jÉternâdiftinde fulgebunt luminà meritorum, muVoemùn-
fioneïfuntapudpatrem. Ac per hoc in denario quidem non
impàri,non viuiralius alto prolixius, in tnultis autem man-
(ionibus honoratut alius alio clarius. Pergite itâque fanéti
Deijpueri 3cpuellæ,mares ac foeminæ, cælibes &innuptæ,
pergité perfèiteranter in finèm. Laudate dominum dul-
cius,quem cogitatis huberius:fufpiratefélicius,cui fèruitis
attentiustamate ardetltius, cUi placetis âttentius. JLumbis
accinâiis&Iucërnis afdentibu$expeâacpdominum quân-
d’oveniat ànuptiis. Vos afferetis innuptias agni cànticum
nouum,quod cantabitis in citharis vefttis ,hoceft > in cor-
dibus dicads laudibusîncJn vtiqüë tale quale cantat vniuer^
là terra, fed tale qualenemo jSotctitdicere-rtifiyos.Sic enim
vos vidit in Apocalypfi quidam præ cætetîs dileblus âgno,'
quidilcumbere luperpeétus eîüs fblitüs erat.lplevos vidit
duodecies’d.uodëcim milliaÊnëtorum citharcedorum, il-
libatævirginitatis in corpotë, inuiolatæ verîtatis in corde.
Etqüiàfëquimiriïàgnüm quocuriqueierit, laripfit.ilie d«
vobis. Quo ireputamus hnneagnum, qüb nèmoeümfè
qui vel audeat, vel valeat, hifi vos ? Quo pùtamus eum ire?
in quos laftùs & brata.?Vbi credo lune graminagaudia,nou
gaudia fëculi huius vanauiec gàudia qualiain illo regnoDei
Cæterisnonvirginibusi le^ à çaiferprum omnium gaudiis
Ibrtë^diftinéta.gaudia virginum Chrifti. Quo inquàm eum
putamus ire,hifi de C hrifto in Gh.ri ftu m,citm Cririfto poft
Ghriftum, për Chriffnm propterChriftiim/ Gaudiâpropria
virginum ChrilH, non fimt eadëth non virginum,
qugmuisChrifti. Nam funt aliis alia, fed nuilis talia. Itein
hæcjlèqüimini agnumiquia &àgni càro vtique virgo. Hoc
infenfincôrporibus&ëdf(Sbus veftrisfquod marri non
abftulit conceptus & natüs.Meritoeum fcquimfni yirgini-
‘tare cordis & carnis, qupcunqueieric. Qùid cfteum Ièqui,
bifi imitari? Quia Chriftus prb nobis pafliiseft , relinquens
vobis éxemplum. ficilt ait Pctrùs apoftolus, vtfequamini vtj
ftigtaeius.Hune in eo qiiifque lèqüitur qüi imitatùr,non inquantum
ille filius Dei eft, Vnus per quem fàâa fimt omnia,
lèdinquantàmfiliushomihis:quaoportebant, iplè
præbuitirnitanda. Etmulta in illo hominë ad imitahdum
omnibus proponuntur, virginitas autem carnis nonomni-
busiNoh enim habent quid fàciant vt virgines fint, in quibus
iam faôtum cft vt virgines non finr. Sequuntur icaquè
agnum cæteri fidelësitjui virginitatem corporis amilèrunt,
nort quocunque illé ierit,fedqüoulquèiIli pbtuerint. Pof-
fiint autem voiquë^præter cum in décoré virginitatis ince-
dit. BeattpaupeïesJpiritu. Imiràmini cum cjui propter vos
pauper fàbtus eft, cum diuës efïec, Beati mites. Et cætens
beatitùdinibus pariter decurfis,fubiungir dicënsrSed certe
etiam cohiugati pôflunt ire per veftigiai etfi nofi petfeÉtc
in eadem formaponentes pedeni 3 veruntamenin ëifdëm
femidsgradientesi Sed ecce illé agnuS gràdituritinere vir-
ginali.Quomodo poft eum ibünt, qui hocàmifetünt qviod
nullo modo reéipient ? Vos ite poft eum virgineS ëius, vos
6c illucite poft ëum : quia prbpter hoc vnum, quocunque
ierit, lequimini eum. Ad qüôdlibetenim aliud lànâitatis
donum, quöeumlèqüanturi liortari poflumusconiugatos,
præter hoc quod irreparabilitétâmilèruhti Vos itaqué
bdatt. j.
..Cor. 8.
bUith. j.
fequimini eum, Sc tenendo perlèuerahter quod vouiftis,
arde nre r fàcite cum jibteftis, né virginitatis bonlim à Vobis
pereatjcui facere nihH pdtéftis Vt tëdëàt. Vidëbitvos rhtil-
tiendo caetera fidélium, quæ aghtim ad hoc Ièqui non po-
te ft.Vidëbit,nec inuidebit^Sc collætandb vobis, qüod in le
non habet,habebitin vobis. Nam &illud canticum nouürti
proprium nofirum, dici ab eis non poterit : audiri autem
poterit, & délëbtari veftro tani excèllenti bono. Sed vos
.qui &dicitis &Uuditis,<pfiahoc quod dicitis, àvobisaudi-
tisjfelicius exultabitis,iucundiulque regnabitis,Dë maiotë
tàmen veftro gàtidio nullus moeror exit quibus hoc décrits
Agnus quippe ille quem vos quocunque ierit lèquiminij
necëos delërirqui eum quo vos,nonValent lèqui.Et vose-
nim præibit, & ab eis non abibit * cum erit Deus omnia in
omnibus. Hisfanâi Auguftini didis oftendij^ur 3 quali de-
beat hic locus jntentione cogndfci. îpfi credatur, ipfi con-
fèntiatur, qui in omnibus egregius præ cæteris tradatori-
bus habecur.Sequitur;
Ht emptifitnt ex omnibusprimitu T)eo & agnô. •
In quibus verbis vëracirer in telligere poffùmus, in illô
regno beatitudiniseminentiores exiftere virgines Chrifti
illis,in quibus adum eft ne eflè poffèntiam virginis,quam-
uis fintramilia Chrifti. Erquidmirum, fi in cæleftibusre-
gnis fimt emihéntiores atque clariores, qui in hac vita funt
mundioresîQui enim non ait, hi omnes empti fimt : ièd,hi
empti lunt exbmnibus, pftendit proculdubio quiâ egregii
de cæteris acmeliofespræeledifinr. Digne autèm primi-
tiisfrugum comparantur, ex omnibus frugibus ad emert-
dum elédis, hi qui vïrginitaterii carnis & cordis’fjabere vi*
denrur, quiaprinmm lànditaris frudum ac eentefimum
afferre videntui; Nain dim àlii lèxagefîmum, alii dicautur
affètfétriëefimum, hitariquam ptimitias lèiplbs offeren^
tés, eentefimum refer y, ne. Quaritæ hanque fit celfitûdinis
virginale dècùs-, apertilîime locus ille euahgelicüs indicar.‘
quô cum dilcipuliinlbiubile coniugale vinculum, excepta
; caillafornicationis, àdôniinoaudiflènt, cdînls întegrita^
[fémconhisiopræferentes, aiuntàdeum • Siitaejlhominù
1 caufit cum.viore,non expediinubefe. Et ne forte alio fflôdo 4-
: poftoloktm didum.quis intçlligerévellet, cum dominus
illis ad hæc reipondiHèt.min om nes càpiunt verbum iftud,
led quibus datutn eft : fübiecit&expoluit caülàtn i’dicens:
Sunt enim eunuchi qui de matris Vtërö fiatilunf, &funt
euiluchi qui fadi finit ab hominibus, Sc hint eunuchi qüi
fcipfos càftraüeriihtpropfër fegriütti Dei: Adiiciêns rârira-
tem imitantiumÉQuipoteft caperé, tàpidu Ac fi diéetèt:ËgP
nôn impero > ëgp h'on præcipip, led âdmoneo, Vf prôprià
Voluntate,qui poteft capere, capiat,id eft,adliuiiisireinoti-
tiam non coadus, lèd Ipontaneus oblèruantia landaper-
gat. Hinceft efiàrri quod Apoftolus ait i De virginibus pra*
ceptum dothininon hubed,confilium autem do. Ö b eata virgini-
tàscarrtis,lèd fi affuéritinregrit as metitis. Nihil enirttpro-
dëil: eflë Virginem ëorpotë, fi cohtigërit ttîèntë côrtüptum
quempiam elle. Sed neC prôderit cuiquam virginitatem
carnis noilitillàm euftodire, nifi ëa quæ 4 domino iüfia
luntjftuduérit adimplere,
H
M à t t .i j ,
Bibliotb.Vet.Patr.Tom.y.Patsi. h Htquis