A
N .'tiO . t } .
Nura.if.
B
C
i .Cor. jt.
D
Celof.j.
Ephtf.f.
l.Ioh/tB. X.
codem apercilTr.ne dicatur : [ Doce'at Balach wittere [can latum
coram (ill s ifratliedere &forn';cari ] Ilian) itaque doófca-
n'ameos tenere redarguft, qiia i! le regem Balach ad deci-
piendos fiilios Iftael crucnuic.Quæ videlicet dofftrina, imo
deceptio Ifraeiis ,ad Balach abeodem prolata,huiufcerao-
di fait.Nam cum ab co ad maledicendum populum Iftael
fiiiireteuocatus,quern maledicere non valait, cui fe etiam
in morte fimilem fierioptaüit; mulieribas Vuftas*meiu£
dem populi mortem, cQnfUium dedir. Qui etiam callidus
deccprtcfr vitium per quod faciiius ruèrent, explpraufopró-
ffoSemmsd fornicationem præuidit animos filiórumlt
wel, & ideo eonfilium dédit fsalach.vt mulietes pulcherri-
mas coram eisponerer.quarum fpeciebui dclei&athin illi-
citosamplcxus ruerent:quarum blâdiciis deiinitij de facri -
ftciisPhogor manducarent ; per quod videlicet fa&umd
Deo fuodeferti,coram inimicisfiiis cadcrent. Hoc itaque
confilium initum Sc implefum eft,in quo & filii Ifrael faci-
ledecepti iunt. Et nifiPhinees facer dos zelo Dei aftusivin-
di&am exercarffet in adulteroS , fortaffein confpedu ad-
ucrfàrioruïn firorum omnesparitercorruifïènt.Sednecad
plenum huius pcenam per hoc fadhim euadere potue.runt.
Nam pro hoc ream ex eis vnd die viginti & tria millia gladio
ceciderunt.Hæc tunc ita fada funt, impio docente dh
ttino.Hçc etiam fpcciaiuer inPergami ecclefiæ do&rina faille
rcferrur.Scd fi in fpecie genus atrendimus,& à proprietary
ad hguram reçu trimus* qualiter poft vel gefta vel ge»-
renda fint inuenimusvBalaam quippe interprecatur, popu-
Ids vanus. Balach autem,elidens.ifrael quoque, vir videns
Deum.Etquialiiper Balaam,qui populus vanusdicitur,
tiifi haeretici defignnntnt? Qui dû pontus reet* fidei pen-
fare nequeunt, ipfi à grauitatc eiufdem ponderis diuerfis
erroribus euanelcunr.Qui Vero per Balach, qui elidens iü-
rérpretatus fonat,nifi huius fèciili poteftates exprimuntur?
Quibus nimirumbenecongruithoc,quodBalach elidens
vocatunquiapróculdubio dum huius tertæ principes fèm-
pcraliis fuperioresexiftere quærunt, fi quem ad dignitaris
fus culmen afcendere ni tentem confpidunt, pro virib. ad
terram^lidunt, videlicet ad humilia deponunt. Velcerte
proptereaelideriris vocabulum gCrunt.-quia plerumq; fiia-
dentibus h^reticisjcelfitudinemac dignitatemecclefiaead
tempüs inclinant. Quiquoq; per Iftael virum feil icet Deü '
videntem ,nifi eleóti figurantur?An non Deum vident, qui
cum apoftolo Paulo dicuntj Videmus nunc per fpeudum ma-
nigmate: Docente itaque Balaam, mittit coram filiis Iftael !
Balach fcandalum jmulierum videlicet deceptionem, cum
quibus de idolothy tis edant, & fornicentur: quia hæreticis
fuadéribus,huius feculi principes corum fe&am noftris fr-
delibusquafipulchram foris oftendunt in locurionibus>
quæintusqdena omnifpurcitia in fènfibus efle nofeuntur.
Muita enim ad decipiendas animas paruulorum, lenia &
dulciaac fiiaforia fuis peruerfis dogmaribus mifeent, vt
eildem qua fi fee minis fuadenti bus, Ilrael de idolothy tis
manducentdd eft,iplis dogmaribusfidelis corfiiumpoilu- ;
at. qui bu fq; miferabilirer contamina tus,fomicetur. fuhau- ,
dis,reli&averitatisdoâ;rina,ardentiffimolibidims ineen- |
dio,mendacüs peruerforum doótorum inhæreat. Eft auté
& dius Balaam, quo docente fcandalum mittit Balach coram
filiis Iftael, vt de illicitis edant, 6c fornicentur cum
meretricibus.Defignat itaque Balaam populus vanus a>er
inania difeurrentes malignes ipiijfus.Balachaueem elidens
carnem fpiritui refiftentem. Mu heres vero quae ad facrificia'
& fornicationem illiciunt,terrenarum rerum voluptates.
Iftael quoque animam Deum contemplantein. Docente
igitur Balaam,mittit Balach voluptatum amatrices coram
filiis Iftael,quarum ftiafipnibiis edant de immûlaris, Sc fornicentur
cum eis: quia videlicet fpiritum immundorum
iuafionibus caro deleótata adalpeétum mentis ipfascUpi-
ditatum illecebras deducittquarum amore p 1er un que anima
ille&a, ad confenfum vtendi illicitis rapicur. Abiurdus
hicvidereturintelledus,fi& Apoftolus idolorumcultu-
rameupiditatem non vocàret, & fifnulacrorum feriiitus,
fpiritfiis fornicatio non eflèt.Ab his nefandis fircrificiis, ab
hac polluta commixtione, quam maligni fpiritus ad anima
per officium catnis deducunt, abftinere fidelj^ & cafta ec-
defiaemembra monebat lohanncs,cum diceret: Keltic (Migeretnundutn,
negatedtjtfk in manâo funt. Càufarnq.nedroti-
nus addidit quoniam omrie quod in miirtdo eft , concùpi-
lcentia'carniscft & concupifcentiaoCuloriim , &fuperbia
vitç.Qûicunqiigituthls eleCfcus probatur quid aliud quam
amorem inmmi boni in infimis iè cflllocallè teftaturj 6ui
nimirum terrfbilis illalacobilententiaconuenir,quadici-
tur:jQuicunque volteetit'amicus ejfe fecuUbuius, intmicus Dei con-
Jlituttur. Ac ii aliis verbis diceretuf : Cuiedùlium & fornicatio
Ammonitarum placere vuletur, Deum fine dubio
iratum habere cognolcitut.ScquitUr:
Jta babes & tu ten entes dtârinam Nicolait arum,fi-
mliter punit ent tarn age.
DcfadisNicolaitaium fttis(vt arbitrer) fiipraiam dix,i-
mus.Et quidem ibifiidba Nicolaitarum angeium odillè col-
laud.;t,hic autem doótrinam Nicolaitarum quoidam tene-
re redarguic. Sod quié oft quod dicitur , ica habes&ctU
Quid eft hoc? Cur non ira contexicur, vr dicacur^ babes
illic teneptes dodltinanoBalaam & Nicolaitarum : fed ho-
rumvnopræmiftô,fubtnfertur,itahabes&tu i Qtiidin-
quameftht>c,niliquiaab fpeciead fpeciem fermotranfit,
& fimili earn ignauia tabefeenrem oftendit, quanquâdifïi-
milcm ad corrigendum in fuis auditoribus peruerfitatem
habeatfEc quia nihil intereft, y Crum quis pro dodhma Balaam,
an pro Nicolaitarum tacuifièredaiguatur, rede lub-
iungiru r : £ Similiter punitentiani age. ] Nequaquam cercein
præmi lia locu tione dochinam Balaam tenences, angeium
minime redarguentem, ad poenicentiamfèrmodiuinus co-
egitjVtifti qui Nicolaitarum dogmanen increpat,dicatur
[ fimiliterpaniteniiam age.] Sed quia ( vc di&um eft ) in vno
morbo vtrafque fpeciesægrotafe ihfpexic, vno etiam rae-
dicamento poenitenriæ eas fanari debere,ftlubricer admo*
nuit.Hoc autem quia nobis feiendum eft, in his negbgen-
tium prædicatorum fpeciebus illi etiam tacitead pceniten-
riamprouocantur,quosiidem torpentes praedicatores ne*
quaquarg correxifle probantur, Balaam videlicet & Nicolaitarum
dodrinam feûances, quod fequens verfus rnani-
feftiffime declarat,quo terribiliter comminando Dominus
per angeium,fubiungiri
Sin autem, venio tibt > (fapugnabo cim Hits ingladb
orUmei.
Nuhquid non angeium propter negligenriam corrr-
ptionis,ad poenitenrïam inuicauerar l Cur ergo fi poenitere
noluerir, non fubdit .* Pugnabo tecum, fedpugnabo cum tUki
nifiquiafvtdiâum eft )illos etiam cum torpenri prædica-
toread lamenrum venire horrauerac.quos eodem torpore
periflè cognouerat-Sic quoq; vtrunq; quod dicitur, venio
ribi & pugnabo cum illis in gladio oris mei,ad vtrofq ;per-
tinet. Quod tale eft,quale fi diceretur*^venio tibi& pugnabo
tecum>ficut alia tranflatio demonftratt vel venio vo bis;
& pugnabo vobifeum. Pari enim reatuwftcingitur Sc ille
qui praua docec, & ille qui praua dodere tacens permittici
Quid itaqueeft,ralium cuiliDetdiccrc,venioribi,nifire(pc-
dtum irx m ex atque vindhftæ (entire te faciamr Quid quoque,&
pugnabo cum illis in gladio oris mei^lifjacutis clo*
quiorum meorum fen ten tiis damnabo,quo non foliim re-
dhe fidei contradicentei,verumetiam folfx doftrinæ con-
fen tientesparircr arque impénitentes patiqr?Gladiusc-
nim oris illius,tftfermonum eius valida prçcdpta, Paulo at-
teftante qui ait: Etgladiumfyiritusquod eft verbum Dei. Hóe
denique gladio ad vltionem inimicorum fuorum, nouiffi-
mi examinis die fè vri defignans,in euangelio dicit: Verbum
quodlocutus fumjpjum iudica- it de vobis in nouifiimodie. Quia
verononnunquam & Is qui praua docet,& is qui praua
doccre permittit,opera iuftorum habent,quibusle faluari
pofte confiduncbene vtrifq; ilia euangelicaaptaturpara-
bola,qua ad confidcrationem fui, talium præfu mptio à Do-,
mino reuocatur,cum dicitur : Quis rexiturusaduerfusaltum
regent committert pralittm, non prtusfedens computat ,Jtpofsit
cum decern millibus occurrere et, qui cum viginti millibusvenit
adÇtï Rex enim contra regem viginti millium exercitus
habentem jcum deccm millibus venit: quia funt plcrique
qui folis operibus in confpedlu fummi illius regis «c
iudicis
fd.l6.
bhitn.i,
fodidsklmft*fopoireprkfumUntjfetiamfiredtxfidei tegü- f eicälculüöldaftdidum.AcfidiceretunDemundo acq;au-
lam noh terteant:Vel tenenteS, praua docentibus aliis non tore mortis triiimphantcm,per adoptionisgratiamconfor-
concradicant,qui fimül operibus Sc fide citniftos exami- > tern Sc coh&redem meutnin regno patris efficiam. Vnde
nantv Scriptum quippe efttSiwi? fide impoßib'tle efi placeri I etiam ipfe & mortuis refurgens, länäismülieribus ait :Ite,
Deo. Quos tarnen pauida confideratione ab hac incautä nunciatefratribusmeis,vteant in GaltUam. Hinc quoque per
acdeccptoriaprxfumptione dum adhuc longe eftvfdeli- Pfalmiftam —| longe àritépf£dixeratiNrfm(£0 nomen tuumfra--
cet diim adhuc venire ad iudiciutu differt, legaris in ter ue-
Iribds mets,in medio tcclefialaudabote. In qua videlicet ado-
nientibusjpacem poftulare ipfis verboruhi figuris admo-
WfidaM
ptionisgratia; nomen etiam nouum datur, fubaudisno-
men Chriftianum, homen pridem inauditum. A Chrifto
enim Chriftiani vocantur,ucutab Iftael Iftaelicæd Iudalu-
dæi. De hoc nouo nomine quod in calcule datur, petIfa-
iamprophetam idem Dominus ecclefiæ prædixerat. Voca-
viturtibi nomen nouum, quod os Domini nominauit. Sed cum
multi hoc nomine cenfèantur.qui vi£ti à diabolo fùperan-
tur,qUomodo folis vincenubus idipfum daturum fe Dominus
pollicetur, nifi quia ilia hie datio.pohitur, qua prx-
deftinatos advitam nouimus fupernæ ciuitatis ele6tos.?
Quosquifque fidem operibus ornat, moribus conferuat:
non ilia,qua fecundum Apoftolum,habentes quidam for-
riiam pietatis, virtutem eius abnegant. V^i adhuc apertè
fubiungi tiir.[jQ/W nemo nouit nifi qui acciptt.jTanquam fidi-
ceretUr.-Nulius dignitatem nominis Chrifti vita & moribus
défendit, nifi qui idipfum nomen diuina prxdeftinatione
ad æternam vitam promeruit. Nofïè etenim Iefii Chrifti
nomen, iad cuftodiam mandatorum pertinet. Quo contra
Iohannes deqtiolibet reprob o air: Qui ditit fe iiofie Deum,
& mandata eius non cuftodtt, mendax efi, & in ipfi veritas non
efi.VndeSc Paulus de quibuiHam dicitt Confitenturfinojfe
Deum, faliis autem nega^it. Accipcre véro, adgratiam diuinx
prxdeftina t ionis refertur. Vnde baptifta quoque Iohannes
cum deieodem mediatore noftro loqueretur, inter cetera
ait:Tefiimonium eius nemo accepit. Qui autem accepiteiuste-
ftimonium, fignauit quiaDeus veraxeft. Cum enim con-
ftet.omnes qui ad fidem veniunt, teftiraonium de Chrifto
fbfcipere:patec mmiru, quia per hanc fèntenfîam quaillud
Sc alius accipere perhibetur,&alius afiequi omnino dene«
gatur,illaeiuftlem teftimonii acceptio deftgnatur,quav-
nufquifq; eledorum gratia beat« prxdeftinationis, in for-
cem cælcftis patriæaflcribitur.Poteftautem per hunc lapi-
dem,qui & candidus & ignitus elle perhibetur,charitas fi-
gurari.Habe t enim charicas candorcm,habec & ignc.Can-
dorem fcilicet,quia veftis eftu’gnem vero, quia amor eft.I-
pfa enim velut mundiffima veftis operit nigredinem pecca-
corumripfa tan quam veh ementiffimus ignis,ad amorépro-
ximi acceridit corda fànâorum. An non re<fte per huncla-
pidem candidum,charitatis veftimentum cxprimitur,cum
deftmâis prxdicatoribusin hac Apocalypn dicaturtExic-
runtdetemplo.vejhti lapidemundo candidoi An non ipftun cha-
ricatis veftimentum, quod confiât ex lapide nvjndo, con-
gruenter ignis vocatur,cum& Iohannes dicat,Dm chantas
efhSc Moffos & Paulus atteftentur, Deusnofierignisconfu-
?«c«jej?.?Daturitaquevincenribus calculum eandidum, vc
diligant Deum Sc proximum.Datur in calculo vincentibus
nomen nouum,vtipfàm dileâionem adimpleancin mandat
o nouo.Scriptum quippe eft :Mandatum nouum do vobis,
net,ideft,prioris temporis poftpofitoerlore, DeUmfibi
pia conFcffione dignoque poenitenriæ fletu teConciliate.
Hoc etiam & illis coriuenit,qUi fola fidei cotofeffione ad æ-
ternam beatittidineïn peruénire fè pofle præfumünt,triam,
fi opera fidei non habeantiquia rurfus feriptum eft,Fidesfi-
ne operibus mortuaeft.Sccpiwxv.
Q u i habet atirem, äudiat quid fpiritus dicat tccleps.
Vincentt dabo manna äbjcondttum,
A c fi de fèipfo mediator hofier diceret, i n u i f i b t l e m
qui decalo defeendit. Qui ideo faäus efthomo, vt pattern angelo-
nunmandticuret homö. In ciiiuSfigurailludin eremomanna
præceffic,qlipd «qui manducauerunt, ideo mortui à Domino
perhibentur,quiainCreduli permanentes,de hoc
abfeohditd Sc fpiritali fingulariter manna quodqueim-
mortaliratem fidelibus pollicetur, non manducauerunt.
Vhde&fequenriebrum progeniei dicit : Nifi manducaue-
ritiscamethfilii hominis, &btberitis eius fanguinem ,non habe-
bitis vitam in vobis> Nam qui etiam illo tunc cibo potue-
runt fpiritalîtèt päfei, eadem meruerunt inUnortalitate
potiri, vc Moyfès & cæteri. Eundem enim cibum fpiri-
taliter, doctntt Apoftolo, manducauerunt:quianoneis
obfuitmannàVifîbilelpiritâlicervteritibus cibo corporeo,
ficutnec hominibus præfentis temporis proderit manna
(piritale corporis Dominici.fi eum indigne percipiant,quia
iudicium fibi mandacant & bibunt. Quod videlicet manna
nunc in facramento pcr fidem, quandoqüe autem in ve-
ritate per fpeciem ftimetur : quandoq; nunc abfispnditum,
quaridoque veto apparébitmariifeftum.Manna etenim in-
terpfotatum fpiiat qu'tdeflhociNosautem nequaquamdici-
m\is,qîtu{eft nifi .de re quam ante non vidimus.Cui fententiæPaulas
concinit,dicens: Quodoculus nonvidit,necau-
risaudmt ,-nec in cor hominis afiendtt, quapreparauit Deus
diligentibusfe. De hocmanna abicorifo fàti^ri fein ilia eius
reuelatione Pfalmifta cognouerat, cum eidem loqueretur
, dicens iS at tab or dum manifefiabiturgloria f«4.Scquitur.
E t dabo ilü calculum candidum,
nouum,quod nemofeit nifiquiacctpit.
Calculus,lapis eft preciofùs,qui alio quoque vocabulo
vfi ta tius carbunculus vocatur. Vtrunq ; autem nomen in
diuina fcriptura,& pro lapide preciofb& pro carbone fie-
plus ponitur.Lapis igitur ifte ideo calculus vel carbuncU"
fus appellatur,quia nimirum à carbone fimilitudinem du-
cere videtur.Sicut enim carbofuccenfus,qua magnitudine
fabnftic.eaintenebrispofit? refu!gec,ita&hiclapisimul- ^ M j f E calcula uomen nouumditisfacereperhibetur.
Quisitaq;perhuRc, nifi mediator Dei
lfau 6x.
tohan.y
Apoc.if.
lohan.i$.
& honitnmi homo Chrifius lefus defignatur ? Bene autem per
lapidem calculum^qui fecundum nanc reuelationem candides
efïèjôç naturæni* atteftatione in tenebris lucere per-
hibetur, incar nata vericas exprimitur : qui videlicet Sc iu-
xtahumanitatis noftrænaturam,finevlla peccari obfufba-
tione mundu s inter homines appàruit:& diuinitatis fùç lu-
ce,tenebras noftræ morraliratis illuftranir. Proponitur itaque
lapis hic figuraliter de hofte humani generis tiium-
phantibus,ad fimilitudinem illius margàritæ, quam nego-
ciator inueniens,vendicis omnibus comparauit. Aliadeni-
que translatio pro calculo margaritam pofiiir.& notandum
qüod in ompibus his locutionibus fè Dominus in præmi-
um vincentibus darerepromittit,fratremfcilicet Sc com-
participeminregnp&'paterna hæreditate futurum. Vnde
tkfperlohanneni dicitur : Quotquetreceperunt eumdediteis
poteftatemfiltos Dei fieri,his qui credunt in nomine ewwrQui non
ex fanguinibus,neque ex Voluntate carnis.neque ex volun-
tate viri,fed ex Deo nati lunt.Dicat itaq;:Qui vicerit, dabo
JSiliotb.Vet. Part.Tom.ç.Par, i.
feipulis collocatu m,qu od nemo ( inquic ) nouit nifi qui ac-
cipic. Tancpiam dicercnHuius virtutem nominis per om-
n k ignorât,quifqui$ illud in mandatq nouo non confèruac.
Sea iam fèquenris ecclefiæ myftica funt verba rimanda.Se-
quitur:
Et angelo Thyatira ecclefia feribe : Hac dicit filius Dei
qui habet oculos v t flamma ignis, dr pedes eiusfimiles
aurichalco : Noui opera tm & charitatem & fidem &
mtnifierium d r patientions tm m , droperatua nomjji-
mapluraprioribus.
Qui font ifti oculi, flammæ ignis compararioneradian-
te s'.quiue pedes angeli aurichalco fimiles,in principip huius
opens latius difïeruimus.Oculi enim angeli vt çamnu
ignis,funtaut fpiritus mediatotis noftri,illuminans&ac-
cenden s corpus eius,quod eft ecclefia : aut fànâi eiufdem
ecclefiæ prædicatores,qui Sc lumen fidei Sc incendiunyilli
FF 3___________ pnebenc