ges in prxlium congregauerit. Vndeipfa dies & i
Dei vocatur, quiafdlicet inea prindpalitet agnus viftor
cumfaisconttaferodflimasbeftiaspagnabit. Hinceftet-
iamquodiidemreges cum iam prascelTerinc, & mine Im:
in mundo regnum tenentes, needum tarnen iltudregnum
accepiffe nartantnr.quod poft beftiam fant accepmii. Sequitur:
Eccevcmificutfa r, Beatus qui vigilat dfcuflcdit ve-
fiim entafia, neuudustunbulet, & videaut turpitudi-
Matth-Z4.
Luc. l i .
l.Thefis,
B
Matth. i$.
Luc. il.
Matth.
Pfal.}i.
Ambrofij Ansberti
Mztt.j.
In figuratis locutionib.vt fiepe iam diximus, nee obler-
uatur',nec requiritur ordo hiftoricus.Praetermifit enim nüc
etiam Spit.S.fequentem verficulum, quo de aggregatiope
regum belkptium hoc modo conclu<fitur:Et congregaüit
illos in locum,qui vocatur Hebraice Armageddon :atq; ex
perfona Dei filij loquenris, hune imerpofùit quem nunc
traâare conamur.Cur autem hoc fiat,fiepius expofuimus.
Aptafancfuris compatatio nonfolum hoc loco, fed & in
Euangelio atq; Apoftolö deaduentuiudidsintroducitur.
Sednonideo homines pro vcftimencis feruandis vigilare
admonentur, vtD ominus tanquam für veniens,eadem ve-
ftimenta proripiat, fèdvtà malignis fpiritib. cuftodiantur,
iie cum Dominus improuifus veneric, nudos eos inueniat.
Qui videl. aduentus quäquam in nouiffimis eflè credatur,
ficut Paulus dicit:Di« Dorninificutfurita in nofteveniet: tarne
omni die fic doroieotes quoßam préoccupât,vt(cp lugen-
dü cftjexpoliatos ac confufione plenos inueniat-HincDo-
minus zàttionet,diceT\siVigilate,qutanefeit isdiem nec^horam.
Ec quæ funt veftimenta,quæ vigilanti ftudio monentur fer-
uanda,nifi baptifmatis ücramenta. Qu« illam in omnibus
peccatoru curpitudinem operire dicun tur,quam protopla-
ftiàmaliggis fpiritib. immortalitatenudad, procertoco-
gnofeuntur pafli.Seruatautem hæcveftimcnta,quifquisea
vel iterato baptifroateno refemdit, vel criminum maculas
fuperducens, nequaquam peccati corpus q> interius oper-
tum fuerat, exterius oftendiclnvtroq; enim ptæuaricato-
rum detegitur turpitudo, quam vigilanrius perfeueräs deuttat
intentio. Sed ccce intet S.Ecdeiiam quam quam rari
inueniahtur,qui iterato baptifmatis fäcramento fe nudent:
probrorum tarnen maculis multi eadem veftimenfa feedä-
tes,peccati corpus nudatum exterius oûédunt. Töties turpitudo
corporis peccatrdetegitur,quoties quilibet crimen
admittit. Quid ergo agendum eft,nifi ad fècundum bapti-
fina rccurrenäum? Quod vtiqjnecinhoneftius operit corpus
péccati,fiauide à couerfis appetatur.Hoc denique üe-
gationis fùæ turpitudinem Apoftolus Petrus operuit.cum
poft Andern negationem,ad fontem lachryrnarum iterum
1 fcaptizandus cucurrir.Nô fblum enim de primo baptifma-
; te tinétis, fed etiam de fècundo dicioir :Beatiquorum remijft
funt'miquitates, & quorum teäa funtpeccata. Sunt autem &
alia pretiofà veftimen ta, quæ no minori ftudio præcipiun-
tur feruanda.Quæ ft quis non habuerit,cum fponfus ccele-
ftis täquam fur media noftc aduenerit.fine dubio ab ipfius
I fponfi nuptiis foras eiicietur.Et quæ funt illa»nifî præcepta
charitatis, de quaferiptum eft ; Chantas operit multitudinem
peccatoru ? Quæ fcil.charitas & vna veftis dicitur, quia principalis
eftvirtus : &multa, quia ad cun&a virtutura fada
dilatatur.Quçq; à duob.qui^em prçceptis incipit,fèd fe ad
innumera extendit. Huius namqj initium dileàio D ci eft,
acdilcétio proximi. Sçd dile&io Dei per tria diftinguitur,
quia ex toto corde,ex tota anima,ex tota virtute diligi con-
ditor iubetu r.Qua in re notandu eft,q> diuinus fèrmo cum
Deum diligi præcipit,nofblum narrat ex quo,fèd etiam informât
ex quanto,cum fubiungit,ex tota fortitudine,vt videlicet
qui perfe&e Deo placere defiderac, fibi de fè nihil
relinquar. Proximi autem dileftio ad duo præcepta deriua-
tur,cuni &per quendam iuftum dicitur: Quodab alia tibi odit
fieri3 videnetu alterifac'uu. Et per femetiplùm veritas dicit:
Qua vultis v tfa tant vobis homines,ita & vosfacite Mis. Quibus
duob.fcil.vtriufq; Teftamenti mandatis, per vnum malitia
co pefeitur,per aliud benignitas prærogatur, vt malü quod
nö vult pari quifq;,celTe t à nocendi opere»& rurfus bonunj
quod fiBi fieri appétit,impendensergavtilitatem feproximiexerceat&
bcnignitatcm. Sedhæcnimiïumduo dum
foUcitaintentîone cogitatur,cor ad innumera virtutum mi-
riifteria extendunt,vt ne vel ad inferenda quænô dcbet.de-
fideriis inquiéta mens ferueat: vel erga exhibenda quæ débet
otio foluta torpefeat. Nâ cum cauet alteri fecere.quod
nequaquam vultab alteo ipfe tolerate > folicita fè intentio-
nccircumfpicit, ne fuperbia eleuet,& vfque addefpeâum
proximi animum deiieiens exalter,ne ambitio cogitation^
lanict, & cum hancad appetenda aliéna diktat, anguftiet:
necorluxuria polluât, &fubie<ftum defîderiis per illicit«
corrumpatme ira exafperet, ne vfq; ad profèrenaamcôtu-
meliam inflâmet, ne inuidia mordeat, &alienis félicitâti b.
æmul a,fùa fè facecôfùmat : ne immoderate lingua loqua-
citas pertrahat, eamq; vfq; ad lafciuiam obtredationis ex-
tendat:ne odium malitiam excitet, & Vfq; ad iaculum ma-
ledidlionis irriter, f^urfum , cum cogitât vt eaaltcrifaciat,
quæ ipfa fibi fieri ab altero expedat : penfàt nimirü, vt ma-
lis bona,& bonis mefiorarependat, vterga procaces man-
'fùetudiné longaminitatis exhibeat,vtmautiç pefte langué-
tib.gratiam benignitatisimpendat, vtdifeordes adpacem
reducat, vt côcordes ad concupifcentiam veræ pacis accen-
dat,vt indigcntib.neceffaria tribuat,vt errantibus viam re-
«ftitudinis oftendat, vtafflidlos verbo & côpaflionc mul.
eeat, vt ateenfos in huius müdi defîderiis iiicrepatione re-
ftringar,vt minas potentium ratione mitiget, vroppeflbru
anguftias quanta præualet ope lcuct,vt foris refi ftèntib.pa-
tientiam opponat,vtintus füperbientib.patientiamexni-
beat ,,vt erga errata fiibditorum lie manfuetudo zelum te-
peret, quatenus à iuftitiæ ftudio nô eneruet,fic ad vltione
zelus ferueat,ne tamen pietads limitem feruendo tranfèat:
vtq; ingratos beneficiis ad amorem prouocet,vt gratps mini
fieri is in amorem fèruet>vt proximorum mala cum corri-
gere non valet, taceat, vt quæ corrigi loquendo pofliint,in
horum filent io côlènfùm eflèperdmefeat, vt fic ea quæ ta-
cet,toleret : ne rimes,in animo virus doloris occultet,vt fic
maleuolis munus benignitatisexhibeat,ne tamen per gra?
dam t iure reâitudinis excedat, vi fic proxi mis cunfta quæ
valet, impendat,ne hæcimpendendo tumear, vt fie in bonis
quæ exhibet, tumoris præcipirium paueat, ne tamen a
bonis exereftatio torpefcàtivt fie quæ poffidet tribuat,quatenus
quâta fit largitas remuheranris,attendat,ne cum ter-
renalargitur, fùam plufquam neçeflè eft inopiam paueat,
&in oblatione muneris,hilariratis lumen tiifti tia obfcuret.
Sic,fie nimirum,fîcab ftàdiofîs veftimenta fèruantur, quibus
multitudo peccatorum operitur. Quorum mülcipli-
catcm ve ftimentorum bene Paulus enùmefat,cura de vna
eademqj charitate loquitur, id ic ensiC haritaspatietvcfi, beni-
g n a e ft. N o n am u la tu r, no n in fia tu r,n o n a g itp e rp e ram ,n o n efl
am bitiofd, n o n q u a ritq u a fu a fu n t,n o n ttrita tu r,n o n co g itâ t ma-
lum ,nongaudetjuper iniq u ita te , congaudet autem y erita tu Pa-
tiens quippe e ft c h a n ta s, qui# illata mala æquanimiter tolérât.
Benigna veto eft, quia etiam malis bona largiter mini-
ftrat. N o n am u la tu r, quia per hoc quod in præfènti mundo
nil appétit, inuidere terrenis fiicceffibus nefeit. N o n infia-
tu r , quia cumpræmium æternæ retribudonis anxie delide-
rat,de bonis le exterioribus non exaltat. N o n agitperperatn,
quia quo fè in Dei ac proximi amore diktat,quicquid a rc-
dfcitudine diferepat,ignorât. No» e ft am bitiofa, quia quo ar-
dentiusintus ad fùalatagit, forisnuliatenusaliéna concu-
pifeir. N on q u a rit qua fu a fu n t, quia cunûa quæ hic tranfi*
torie poffidet,velut aliéna negligit. Cum quid fibi deefïè
confpicit, non irntatur: quia & iniuriis kceffita,ad nullos
fèvltionismotus excitât, dum magnis kboribus maiora
poft præmk exped at, Non cogitât m a lu m , quiain amore
munditiæ mentem fblidans, dum omne odium radicitus
amputac, verfàre in animo quod inquinac nefeit. N o nguu-
d e tfu p erin iq u ita te, quiafoladileiftione ergaomnes inhiar,
née de perditione aduerlàntium exultât. Congaudet autem
v e rita ti,quia vt fè cæceros diligens,per hoc quod rcâum in
aliisconlpicit, quafi de augmenco proptij p$ouedtu$ hik-
.refcit.Sicque fit,vtnulla ex parte nudiras vel turpitudo prç-
uaricationisappareat îin quibus hoevigilans ftudium
permanfène. Sequirur autem verius ordini concifo
' reddendus, quo de regibu^
congregatis.
Et eongregauit eos in locum > qui vocatur Hebraice armageddon.
Qualiter in prxmiffis tribus fpiritib us vnitas malorum
fpirituumdefignetur, hicapertiffime declaratur. Quod
cnim-fupedus quafi de tribus loquitur,procedunt ad reges
torius terr^ congregareillos in pr«lium:hoc nuncidipfum
inculcando tanquam de vrio profercur, congregauiteos in
locum qui vocatur Hebraice armageddon. Quamobrem
flue in tribus feu in fèptem,fèu etiam in legione eorum nc-
quitia defcribatur,ad vnum refertunHinc eft quod Domi-
nus cum hominem a legione libera, tanquam vnum inter-
rogat,dicens:Q«o(f tibi nomen effcCuiipfa vnitas refpödens,
a it: Legio. Si enim in legione non vnus,fed multiplex fpiri-
tus:cur non air, qua vpbis nominafimt, feci quodcibino-
menefi?Sic,ficnimirum, fic cum ttes nequamfpiritusde
oredraconis Sc dp ore belli« & dl ore pfèudopropheté,
ad regés cerrae procedunt:kthanas in illis de carcere fuo,id
eft,de abylfb,qua: filnt ipfi réges, vél beftia vél pfèudopro-
phetae, ad feducendas gerttes idem ipfè folutus egreditur,
fubaudisjin aperram perlècutionecxcitatur. De iplis ertim
egreditur, fèd per ipios exit ad ipfos. Quanquam aütem
hocelïèditfturnfic , procedunt ad téges terra totius congregate
illos in bellumrquid eft,coftgregauit eos in locum
qui vocatur Hebraice armageddonrlicut in alia reCapitula-
rioneinferius dicitur, congregauiteos in pralium, quorum eft
numerus ficut arena marts: innuitur tarnen nobis aliquid, cur
ipfius praelij Idcus tali vocabulo defignetur. Armageddon
quippe, vt Beatus Hieronymus dicit, in Latino fermone
conliirre&io teftium impiotum fbnat, fiue mons a latrun-
culisjvel monsglobofus. Nec immerito. Nam in eo Diabolus
reges terra:, jd eft,omne regnum leculiin pralium
reuocat, quo principaliter contra Chriftum&Ecclefiam
falfaloqui perfuadet.Hin c Plalmifta eiufcle m redemptoris
voccMUnfurrexeruntin meteftesiniqui, &metitaeftimquitas
fib't.Ke&s autem idemlocus pugn*. mons etiam a hftruncu-
lis vocatur.Et quisifte mons eft, nifi ille caliginofiis,quifè
per ilium damnatum quern aifumpferit hominem.cundis
eminere volens, Dei filium (de quo (criptum eft, Eritin no-
uipmis diebuspraparaius nions domus Domini in veftke motium,
& eleuabiturfuprr collet, &fluent ad eum omnesgentes) fè etle
mentiturjQii videlicet non k fidelibus feruis,lèd a latrun-
culis mons vocatur, id eft,a miniftris eiufdem peruerfi ho-
minis, qui fidem eleétorum latenter praeripere defidcranr,
vt eos a mote tuto ac lucidiffimo abftrahentcs, in motitem
naufragofumimpingerefaciant, quia eiuscelfitudo tanto
ab eifdemeledlis defpieitur,quanto perinternam conftan-
tiam quicquid temporaliter tranfit^ derident. Quibils &
dicitur: Eccededt vobispoteftatem calcandifuper omnemvirtu-
tem 'mimici. O quam magnus, oquamalmsalamlnculis«-
ftimabitur, fèd Deo gratias, quia fidelium feruorum cortftum
eft .confhmmatio perfèeutionis declaratur. In eo veto
quod fubditur,& fâ&a funt ffilgura & voces & tonitrua,
& estera quæ fèquuntur, eiufdem perfèeutionis tempus
recapitulatum comprehenditur. Hoc fane eft templum,
quod thronus in templo.eledlorum videlicet Ecclefi^, qua
Dominus &inhabitando præfidec, ÔC præfidendo innabi-
tat. Ecdfèdenteip thronoatqjinhaBitanrein temp!o,vox
ifta procedit,cuius iudicio conlummantur omnia. Videa-
mus autem quæ fint fulgura & voces ac tonitrua, in eadem
perfècucioné fbnantia. Et quid aliud in fiilgurrbus,nifi mi-
raculotumfigna: quid autem in vocibus, nifi prædicatio-
nes:quid vero,in tonitruis, nifi comminationes figurari in-
telligim us ? Sed quia inter verba prædicationis,inter com-
minantium terrores » miraculorum figna narrantur futura:
^trum ilia mira^cula à parte honorum falfitati contradicen-
tium ,an aparté malorum veriçati refiftentium.ad exercen-
dos bonos & obdurandos malos,an ex vtraque parteal-
trinfècus fibi cphærcant,hic quidem non fâtis elucet. Sed
cum ad alias fantftarum fCripturar.umpaginas recurrimus,
malos tunc figna fadluros inuenimus : bonos vero, nefcio
fialicubi ineifdem fâcris lictetis inuenire péffimus mira-
cula facturos illis diebus. Quod éhim Ecclefiæ (lerfecuto-
reS miraculis corn (cent illis diebus, teftatur Dominus, di-
cens i Tunc[urgent Pfcudorfinfli & Pfeûdoprophetà, & dabunt
figna magna &prodtgia, ita vt in errorim indue ant ur, fifieripo- tAatth.z^,
ttft^etiam elefti.Hinc eft quod cum rormentorum omnium
paffionesiamfiiftinuerintraartyres fanéU,ëadëmpérfè curio
omnibus pto(ettot,ï\cnth\tà\dt\xi:Eaftuseftterràrnotüs
magnus,qualis nun quamfuit ex quo hominesfuerunt in terra: tails
terramotus,fic magnus. Cui lèntentiæ Dominus in Euan-
gelio concordans,ait: Erittiinc tribulatioqualisnonfutt ex quo tbidem.
homines ejfe cceperunt fuper terrant, vfyue ad tempus iUud,fed nec
fiet.Qux enim poenarum genera nouitnus, quæ noii iàm vires
martyrum exercuiflè gaudeamus? Alios^lamque im-
prouifo id u immerfusiugulo gladius ftràuit, alios crucis
patibulum affixic : in quo morS Sc prouocafa repelli tur, Sc
repulfa prouocatur.* alios hirfiitis fèrra dentibusattriuir,
alios armata ferro inful cans vngtiia fparfitjalios beluina rabies
morfibus detruriéando cpmminuit, alios.ab intimis
vifeerum per cutem prcffii visverberiim erupic, alios effo(-
fa terra viuentes operuit, alios in akum dimerfos in mortem
pfæcipitiùmfregit, alios in fe proieifios aqua repente
abforb uit,alios edax flam ma vfque ad çineres d èpàfta con-
^nnpiit. Quid ergo eft qUod his tor-médris tuncatrocius
crefcic vnifi hoc quod (ficut diximus) InËuângeiioperfè-
metipfàm veritas die it,fur get Efeudochrifti & Pfeudopropheta, ibidem,
& dabunt figna magna&prodigiafita Vt in errorem indue ant tir.fi
fieripoteft.etiam elefti ? Irtprioribiis namque temptJtibus fidèles
noftrimirafecerunt, cum perüerlà paterentuf; illis
vero extremis aduerkrij fidelium etiam cum perüerlà in- Ie* Greg.
ferunt,mirafa<fturi funt. PenfemUs ergo quæ erit humanæ ’MJaoraë
f ta n d a a tq ü e fo tiiM jT n e 'v tT lE Z Z T I l B
cabicur.Redteetiam locuseißempugnæ,monsglobofas ‘'stabucit.&atiteemsocalosmitaealatottorfacit. Cuius
dicitur, id.eft, DiabolusinAntichrifto, innumeris Chri-
ftianx fidei i nfidian ti bus beftiis conftipatus, denfatus, at-
4ueicongl°batus. Velcercevcveriusdixerifh.fdeo mons
globofus vocatur, quiadiuerfbsin fuo corpore erroreso-
ftenditjdum hinc aperte fieuit, ijlincfraudulentcrdecipic.
Quafi enim vnum debellanrium globum contra eledtos
«mittit, dum eos per temporalem pocentiamaffligic. Sed
dumeiusinfäna potentia contemnitur, quem fbrtiorem
dimittit, eum per miracuk Sc Falla prodigia ilkqueare fata-
git. Sequitur:
Btjeptimm Angelua effudit phtalam fuam in nerem:
exiuit vox magna de templo a throno}dicens: Eattum
eft, &fa6iafuntfulgura dr voces dr tonitrua, dr terra-
motmfaEluieH magnus,qualis nunqu&nfidtexquo homines
fuerunt in terrakalis terramotus,fic magntu*
Infeptimo Angelo-fic nouiffim« perfecutionisfinfso-
enditur, vt breui recapitulationc eiufdem perfecuripnis
t«npus compledtatur. In eo enim quod Angefo phialam
e undente, voce magna de cemplo äthrono dicitur, fa-
Biblioth. Vet. Pair.T om. 9. Pars 1.
tunc virtus non ab ipfo cogitationum fundo quatiatur,
auando is qui flagriscruciat,,miraculis corufcat ? Hinc eft
Forte quod Dominus deDiabolo eiufque vafe Antichrifto
dicit: Eacitim eiutpracedet egeftas. Ante enim a fidelibus
miraculorum diuiSq fubtrahuntUr,& tunc contra eos anti-
quits illehoftis perapertap|odigiaoftenditur, vtquo ipfe
per figna e^tollitur, eo a fideli,bus finefignis robuftiuslau-
dabiHufque vincatur. Et forte in eitis cer mamine figna a fidelibus
non deerunt, fed tanta erunt iilius,vt noftiorum fi
fuerint,aut pauca,aut nulla videantur.Quorum tamen virtus
omnibus fignis fic potior, cum omne quod ab illo fieri
terribjliter co.nipicic, per interna* couftauti« calcent premit.
Sequicur.*
E tfait a eft ciuitas m a g n a in trespartes.
Abexordiomundi vfque ad finem, du« ciuicaresxdifi-
cari videntur.quarum vna eft Dei,altera Diaboli: vna qu«
ab Ab el i,U fto c epic, altera quae & Cain impio initium dedi c:
vna quae fuprapetram aedificatur vc marieat, altera quae fuper
arenam vc oidar. Hocautem in loco Diaboli ciuitas in
tres partes diuidipronuntiatur,non quo & ante diuifi non
efiet, vc tuncfblummodo diuidatur, fed quo certum fit,ex
_____________ ______ R r 3 quibus 1
lob 41.