Pajckafij Êaibtrtî
Quoniam propter traditiones fuas ludæsii oommnniiaa lleeggiiss II dit.
mandata corruperant, Sc omnem intcllcâum de Chrifto
euacuauerant. Propïerea voit eos reducere, cam ad mandata
age ndx vit*, quam ad ea quæ funt fignificandæ vit«;
vt ex vno eorum Chriftum iam veniflè intelligant,ex alte-
rqpieruando quæ præcepta funt,in Chrifto proficianc.Sed
quîailli obfetîi à dæmonibus,ifta recipere npluerunt;nos
quia in muhis offeniimm omîtes, fequamur gementfcs pro
his,Çhriftura.Quia beatiqui lurent,quoniam tpficonfolabun-
tur. Et primum mundemus çonfçiemias noftras, vç-Scri-
pturas la eras, quam fanórie fint, qijamque Deoplen«,in
quibus Deus inhabitat, & ex quibus nobis loquitur, in-
telligamus. Deinde nullum atlrum credamds fànûuiô,
nifi quodinfra temploDci dedicatum eft,id eft,nihil extra
diuinas S capturas aliquid, quamuis fulgeat, rccipiamus.
Quia amrtisfènfus qui extra refplendcrc videtur, ecü ad-
(nirabilis fie, non continuo probatu r fanôlus. Quia lolus
Spiritus fàn&us eft dedicator Scripturarum faniftarum,
qUolàn6tificatur,incifdem,&abeifdcmScripturis,pnjne
aurumeloquiorum, vt inueniatur quod protCranuis elle
ianâu. Sed & fi qua dona ofFcrimus ad aitare,prius mun-
d us corfupcrquo, & in quo,ea ofFçrimus. Agamus votis
&precibus prius.vt fit illudfan<ftificatum,çp principale eft
m nobisitunedemum dona&Qblariones in àlp quæ pfte-
rimus quotidie, fàn&a eruut. Et ideo lachrymis Scpreci-
bus ooortet inftare, vt ifta beatitudo nutriaturà Deo in
nobis, & cor mundemus, ex quo, & inquo, votum Deo
offèttur. Quoniam omne votum hominis vt acceptum
Deo fie,cor facit,nonfuo munere.fed donoDei. Etideo
honorabilius eft cor hominis, ad quod primum Deusre-
fpicir,exquo votum oftertur, quam munus cordis ; quod
éc Deus poft cor refpicit ex quo votum oftertur.
\ Æ vobis Scriba & Phari iu hjaocritd, qui décimâtu mtn-
tbam & anetum & cjminum.&reliquftis qua grantor afunt le-
gitjudicium,& mifericordiam, & fidem .Hue oportuitfacere, &
tlLnonomittere.3 Væautem illis, quia omnia opera lua li-;
quafcantjvt viderenturabhominibus, Sc ideo hypocritx
iurc voçantur. Sed quærcndum quomodo décima banc
fua Scribæ & Phatifæi, ad quos & de quibus loquebatur,
præfèrtim cum ipfi fàccrdo tes erant Sc Leuicæ, qui magis
accipieban t décimas à populo quam datent ; nil* quia ex
ipfis quidam fâcerdotes erant Sc Leuitæ, quidam vero
populares.Et propterea non incongruum eft,fi duplicem
huiusloci dicimus habere differential!), vt vna quidem
pertineat ad populares, qui décimas dabant, quamuis fi-
âçyaltera aüt ad fàcerdotes, qui décimas accipiebant.Ec-
emtn ferrao ipfi; in dnbium fpnare videtur,cum ait,K<e vo-
bis qui décimât is ; nam &quiacçipit décimas, & qui dat, red
e decimatedici poteft. Fortaflis Scribæ & Pharifæi, ex
minimis fuis oleribus décimas dabant, licet fàcerdotes
effent,vt per hociuftioreshabercntur in populo,& viden-
tes eosjdicerent.putas quomodo omnium rerurn fuarum
„décimas ifti offeree Deo nonnegligunc, quieriamcon-
tempcibilium olerum décimas dare non prætermittunt;
putfc quomodo fecundum omnia Dei præcepta, vita eo-
rum feniâtur, ica vt nec in modids rébus nqgligere vi-
demeur.Et ideo forteacfireligionisgratia, talia huiufmo-
di potius offerebant, v t & difpendio carerent,& gloria illis
in populo fauorabilior effet. Vnde & Dominus ex omni-
bus tria elegie olera quæ dabant, quatenus ex ipfis often-
derec, quid quæreban t; quoniam odorifera valde funt ,vt
pereorum odoramenta,monftraret fàmam van« laudis
quam nacft>U£àd(è trahebant, & quibus dele&abantur
: obledamentjs. Etreliquiftis,inquit, indicium & miferi-
cordiam ,& fidem. Eccçcribusmale oblatis »triaobiecit
peiusnegletfta, quibus prætermillis, in Deum & in pro-
ximos omnis iuftitia fruftratur ; quiaiuftitiaDei, vciuftus
quifque fit & viuac, ex fide lèruatur, quiaiuftificatur im-
pius.Et nifi in iudicio probus inueniarrs, iuftus nunquam
eflè pot?ris>neqnciniuftitiaiuftificacus, per qUani rece-
dit homo sbjiniquîtaccJdcjrco præceptum eft iu fte,quod
idftum eft exequi. QUodtuncrc(ftefit,cum&Deo quæ
Deifunf3& proximo vnicuique quæ fua funt iniüdicio
iufte teftitmntur.Ac per hoc iudicatidi virtus,non minus
djuina.quam Sc humana,vt iuftus iuuenLms,comprthen-
Etideo quant bene didum eft, in omnibus iudicife
cuis Dcum cogita iêmper. Suntenim iudicialæcularia,
font&Ecclefiaftica.Nec ta men fæculareslicet præfumere
de his quæ diuina funt; nec facerdotes qui diuina fenent in
manibus ad ea quæ fieculi funt, tranfire, fed vnufquifq u e
corum»fineaceeptioneperfonarum iufte, quodiuftum
eft exequatur. Cxterum in ter fratres fine mifericordia vf-
ucredam iudidum incurrere diuinnm, quia iudicium erit
fine mifericordia, qui in prælentiarum non facit mftèri-
cordiam.Sedmilèricordiæprincipatum cft,vtàfèmetipfi)
incipiat homo,ficutfciiptum td,Mifererearim& tu* platens
£>w;deindeper omnes vadit proximos, quia folus illciure
proxim us habetur,iux ta Euangelium ,qui facit milèri cor-
diam. W*c funt legis præcepta quæ grauiora dicunturà
Domino, ficut&alia quam plurima. Sed in his tribus o-
njnibusiuftitiaconferuatur, &charitas, non immerito,
quia prætermilèrant eaScribæ & Pharifiei à Domino cor-
riguntur. Cur autem dicantur grauia, cum ofnne onus.
Cnriftileuefit,noninconuenienrerquæritur. Quiafiifta
grauia funt,& cæteraleuia e fte non po(Iunc;etfi leuia lunt,
quemadmodum Saluator ait,quomodo hicgrauiadicun-
tur?Attendequæfo, quia etfi leuis dicatur prarceptorum
enormitas.onus tamen vocatur : quod fi onus, quomodo
leue? Nifi quod alia fimr oncra victor um,quæ de prim une
hominem ad ima inferoi um;alia onera mandatorumDei,
quæ feruata, leuant hominem ad excelfacoelorum. Quæ
duægrauitares, diuerfàs appetunt partes ; fçilicec quantum
Feticior ilia quæ fiirfiim trahi r, tantum infeiieior quæ
deorfiim mergic. Porro olerum décimas dare non repre-
hendit Dominus, fed quia præcipua quæque non cura-
ban t, verum populus ob leruarcc an non,quæ nec ipfi digi-
to volebant mouere. Et ideo ait, Et ilia oportunfacer e, & ijl.i
non omittert.6 làpientia diuina quam ptouidè in omnibus
loquitur. Dixerat enimfupra quod nec vous apexiotæ
præccribit à lege, idcirco & nunc, nec decimationem mi-
niraarum return relaxât, led vt omnia intégré complean-
tur. Mandauerac enim iudicium verum, & iuftitiam fer-
uare, mifericordiam faccrc , & habere fidem , propter
gloriam nominis lui ; décimas autem ofterre, licet & ipfæ
ad honoreniDeidatæpercineant, tamen propter vtilira-
tem iàcerdotum dabantur,vcvfibus eorum defèruirent.
Etideoforte minima decünàrum exigebant etiam olu-
fcula, qui non ftduin non carabanc mai ora, fi aut ipfi aùt
populusnegligerec, verumeriam nec fi in Deum quiique-
atrociora deliquilîèt, corrigebatur ne peccarer. Vnde
&in finefentenciam quara bene concludit fiiam,i/««f csci
excoLintesyVcl fieut alii codices habem jiquantes cultcem,&
camelumgluttentes. Vbi (ubaudiendum quos fiipra d ixe rar,
vas vobis. Quia minima quæque oftèrendo darifi cabant,
hocquippe fignificantius excolare, vel eliqüare fonar,
quod Mentham, Anethum, Cyminum , feu quælibet
parua, quæ perculicem denotantur, quod itapomparice
aclucide parabanc ofterre parua,vc omnis diligencia in his
commendaretur olufeulis. Et ideo, quia ex vicio offe-
rentium, etiarti & iplà immunda fiebanc, nec immerito
culidcomparantur, quod& paruum & immundumeft
animal* fient & camel us magnum.Quod peflïmi làcerdotes
tune glutiebant, cum maxima Dei mandata propter
ventris ingluuiem abforbebant, nec curabant quid aut
ipfi,autjpopulus, peccati in Deum committercr. Nec
enim emriebantdc fitiebant iuftitiam * & ideo poflèffi à
dæmone,tam grandia virtu turn opera, ac fi immunda &
tortuoià, gibbo deprefli auaritiæ glutiebant, ne impie-
rentur opéra quæ iuflà erant. Omnes namque homines
aut iudices funt autreûores , fpiritales videlicet autmun-
dialcs; aut certe reliqui fubiudicibus funt &re&oribus.
Quftsus neceftàriafrft,tamqui ptæfiint,quam & qui obie-
quuntur.fides vera & operatio bona, vt poflint percipcre
nas bcatitudines.quæ huicloco contrariaiunguntur, Quo-
niant boati qui efuriunt & fitiunt iujlitiam. Hic du« beacitu-
dines Veniunt contra hoc vnum væ, quæ nunquam a bin-
uicem bene feparan cur ; quia nec iudicium in quo iuftitia
feruatur, fine mifericordia elfe débet, nec mifericordia fine
iuftitia coronacur. Quæ fie paritet iunÛæ, h inc inde
certanc Contra vitia,vt ficut iUafuos miferos faciunt fèâamßti
ß
tores,
In UMatih, ÉxarithLik. Xx
tores,'itjx vero iftæ beatos. Ët quia Scribæ&J?hatif«i minima
quæque liquàntes offerebant,iudiiciunrtx quo iu-
ftiûanalciuir,& mifericordiam glutiebant, &quafi adin-
! gluuiqm ftomachi demergebanc. Vnde nec immerito
duabus. iftis beaticudimbus amifîis, vnum folumvæ,&
fèropiretuum conrraxeiant; eo quod in hoc vno,& fidem
quæ in Deum eft,calcaiieraiic^c quæ maxime inter proxi-
«îos funt virtutes neceilariæ, ne cum vllo communica-
rentvabjorftuétant.. Idcircc^duplicaca in omnibus, iufto
Deiiudiçiû,profuainiquitatevitæ fuæ diüpendia repor-
tabant.
N Æ vobis Sçriba & Ph.arifa hypocrita^qui mmdatis quod de
forts eft caltcis (y paropfidis, intus autem plan eftis r opina&im-
munditia-~\ Natn fub fpecie vafbrum homines defignat; &
ex eb quod addic,ab intus pleni eftis rapina & iniq uitat e,
apertiusilludmanifeftat. Verum ludæi quociens ingrefi
furi erant templum fàçrificia oblaturi, aut diesfeftoscele-
braturi, feu ex irinere yenienjes, feipfos à foris, & vefti-
mentafua,& omnia vtenfilia lauaban t:cor autem fuum,&
confcienciam intus non lauabant, nec curabant mundare
àfordibusprauitatis. Vnde &apudMatchæum, calicis&
paropfidis à foris raundatio ,fîgurate introducteur ; apud
Lucam vero calicis & catini lauatio commemoratur. Galice
m quidem am bo diçu n t , quod vas ad pocandum fèra-
per habetur. Ergoparopfidem non ambo dixerunt, fedil-
le quidem catinum.iftç autem paropfidem.Vcrumque tamen
vas ad vefeendum parat ur. Et ideo per hæc duo non
incongrue, corpus & anima integer homo accipitur; vt
per eavalà quibus nutrimurinciboautpotu,cotus figure-
cur homo,&moneatur,verbo intus lauari&pafci. Quia !
n o n .infolopaneviuit bom o,fed in fpiritali cibo potuque,quibus
interior recreatur. Etvtintelligas quia vafà hæc non
propterfefunt afliimpta,audi quidfeqiutur. Pbarifuecce
manda prias.quod intus eft calicis & paropfidiSyVt fia t & id quod
deforiseftm undum . Non enim vïdeturcongruerevt ludæi
detoris lauarent vafafua,&intusiramundaeflent,qui tantum
ftudiumjin eorum baptifmatibus,&purificatidnibus
adhibebaut. Neque putandum, quod. ideo Dominus de.
lauando^aut non lauando vafà fua,eos reprehenoac, vc de
his.curamgereret; fed ideo de ablutione vafbrum exem-
p 1 u m L rahi t, v t per hocipfi ad fe redeanr, & mundent fe ab
omnibus inquinaraenris, ram intus quam deforis, vt fint
fàndti& mundi mente & corpore.Quod fiaudire vellent,
effent vriq; beau, quia beati mundocorde, quoniam ipfi Deum
videbunt. Quæ nimirum beatitudo contratiaeft væquod
eisaferibitur, quia in omnibus intus malisrepleti erant.
Siquidemipfi erant calix &catinus; quia foris nitidosfe
iadabant, in habitu, in fermone, in veftibus&fila&eriis,
Sc in omnibus fimuiaris operibus, fed mens eorum &
confcentia, omnibus.inquinata. fpurcitiis Sc vitiorum
fordibus. Nam quidquidfeceric homo, non exconfeien-
riaoona,neque fecundum Deum,à foris quidem mundus
videtur, ab intus àucem plenus eft dolo & hypocrifi, Ta-
lesquippefunt omnes,qui magis gloriam mundiquæ-
,rUnc,quaniDci,&plus hominibusgeftiuntplacere.quam
Deo. .Quibus, quidquid fecerintboni,dum non bçno
ftudio facmnt,nihil prodeft;quinimo obeft quia vnde foris
renitç/cunt in opere ,inde magis intus fbrdcfcunt in
mente. Et fi bona facerehuiufccmodihômiués videntur,
peccatum eft,quando magis cum iplàcommitcuntcrimi-
na? Etideo talisaptaeft comparatio, & vafbrum exterius
ablutio, quorum vfiis interior eft. Quia fi vas obforduerit
intus,quid proficiecfi lauetur tantum exterius? Idcirco
fempernicor virtutùm requirendus eft inc^rius , & pu-
ritas mentis. Quia b'eari mundo c o rd e ip fi Deum \i-
debunt.
V Æ vobis Scriba & Pharifiei hypocrita, quia fimiles eftis fe-
pulchris dealbatis,qua à forisparent hominibus jpettofia,intus vero
plena fu n t oftibus mortuorum & omniJpurciüa.'] Videtur namque
licetdi lier fis verbis •& fententiis idipfum repecere,
dumfempercifHemvnum væ replicac,vnamque eorum
hy pocr i fin damnat« H inc eft quod fequitur, Sic & vos aforis
quidam pare t is hominibus iuftijmtus autem pleni.eftts hypocrifi,
&miquitate. Seddutn accumulanturpeccatafùpra pecca-
ta,&bona quæ hunt fide tranfeunt ad crimina, multipli- 1.
................................ .... flfri
catitfilludvnum vætotiertsclîaiigécurjvtiKkidvftimuin
vjiuminfeptem-fuispartibuscomplcatur. Narâhÿpocri*
fis dèiniquitas,quibus ùepleti erailrSi tifcij & Pbanähibla
funt oflà mortuorum,& immuuditiæ vmuerfæ. Quia hyt
poaifis quamuis fit aliqua fimulacio boni, ac fi os
tua virtus efti .Vnde & yimites in. Scripturis fàcris of&di>-
cuncur. Non tamen habenc oflà ilia quibus répiemür ib^
pulchra, aliquid vitale, ex eo quod videncur bonaefle dâ
fimulate bunt« Osfiuit,vt itadicam,Virtutes quæ fiituila*
tæ fùnt,moittia iuftitia eft, & mortua cafticas, aut virgin^
cas,feu cætera, quæ ftéte fiunc. Et hoc vült oftendere be-
nigniffimus Saluator , quod omnis virtus fimulata., mop-
ituavirtus eft;quihimo necvircus,quiafinefideeft. Erid>-
eo talis. virtus; talifque iuftitia mortua eft, quæ proptet
Deum fa«fta non eft ; vnde non iufticia, non virais, fed fi-
mulatio eft. Nec immerito igiturcorporapeccacorum.fe-
pulchra dieu n tur mort uor um, & dealbata, du m exterius
renitentquibuslibec ornamentis , & anima intus m oruia
eft,mulris repleta yitiorum foecoribus.Nedtaqueviuens
putandaeft.quæ nihil mundumaucipiricale agi tin <*br-
porepeccati. Etficutfepulchrumquau.diuclaufümeft.à
Foris pulçhrum videtur,& fi fueric apertüm, borrihile : fie
&fimulatores bonorum, quamdiu non côgnofeuntur,
laudabilesæftimatur, cum autem cognirifuerihr, abomi-
nabiles inueniuntur. Quibus vt paiifici fint, Deo auc fibi
valdecontrariun«eft.; ßc ideo primum.dumfe perimunr,
nec beati eflè poflùnt, nec filii Dèi voeari, qqji pleni funt
mortuorum oflibus. Tanta quippefont oflàin eis fpurci-
tiç,quanta fu erint opera tenèbrarum.Propcerea & per ex-
aggerationem. dicun tur plenaoffi bus | & deal batafcpuL ;
ehrahypocritarum. Quoniam cum hypocrifi &iniquita-
te replétur homines, omnibus replentur maiis.NQuævitia !
nullum Ecclefiaftici ordinisgradü reünquuntintacftum,
dum & marcyrii fimulatoresftiueniuntur, 6c Apoftolos
falfbsfuiflè probatur.Similiter & in vniueifis inueniesor-
dinibus perfonas oftentationem feftantes virtutum, nec i
tamen babentes. Et ideo taies earundem virtutum Vqilas
habere fe fimulancinimici probantur.
V æ vobis Scriba & PharifietypocnUy quiàdificatis fepttl-
ebra Prophetarum, & ornât a mommenta iuftorum, érdü ttis/t
futjfemusindtebuspatrumnoftrorum, noneffemusfocijeorum in
fangmheProphet arum.~\ac reiiqua.Quan tum ad fuperficiem
verboram fpeftac, non fàtis iufte neque rationabilirer
comminari videtur aduerfus eos qui ædificabant fepul-
chra mortuorum, Sc ornabant monumenta iuftorum,fic-
ut &nos nunc fànftorü facimus quorumlibet, quia apud
nos requiefeere probantun Quinimo laudabile aliquid
fàciebanc, dum & eorû ædificabant Scornabât fepulchra;
etiam & operibus patrum fuorum, qui aufi funt in eos
manum mittere, non confentiebant, dicentes i Et nos Si
fuijfemus in diebus patrum noftrorum, noneffemusfocij eorum in
fanguine Prophetarum; Quomodo ergo fi taies erant, dj-
gnum erat vcillis væimininere præciiceret » Neque enim
ideo culpabiles erant quia filii eorum erant,quoniam non
exacbicrioalicuius venir cuius fit fiiiiis , boni virian mai.
Quod fi in nullohorum deliétum eft,r?ftat quia non ideo
rei fùnt, eo quod boni erant, fed quia imitatores paren »
tum fuorumerant,'quos cuipabanc. Propter quodpàtet
boha virtutum quæ videntur feciile, non prbpter.Deüm,
fedfidfce vtlaudaren tur apud homines,agebant. Vndeait,
Et vos impletemenfurampatrumvefirorum. Non enim impe-
ratvcfacianc, quænonoportet,fed prædicit quæipfifa-
fturierantj&iam in mente moliebanturipfi namque fibi
facinorum fùorum teftimonium reddebant,&eflèfilfôs
eorum qui Prophecas occiderantfe monftrabant; quamuis
fepulchra venerarentur,cum quidquid in diftis eorum
erat de Chrifto,conculcabant.Etadhuc quod eraf minus,
fupplenrcsad incerfèâionem Prophetarum atqueiufto-
rum.Chriftioccifione compleüerunt. Quapropcerimpia
pofteritas,licet parentum faifta deteftatafic, Prophetarum
libros vçnecetur, iuftorum memorias exornent,fe«-
pulchra inftaurenc , vttali teuerentia, extra culpam pa*
terni fceleris, fe oftendanr. Putas quod extra reatum
fine, & extra piaculum grauiflimi fceleris, quiDomïnum
Prophetaru occiderunc,quideillo omma quæ gefta funt,:
_______ ^ ________ prædixe-
H