Rêmigti ^/fntijßö'dorenßfEpß*
Epiftola bead Hieronymi ad Paiilam dp al-
^ phabetohielji^or^fh. .fir.-]
I ^T Vdiuftertius cum centefimufn oftauutndecimum pfalmum
tibi infinttare conarer, & dicere.ii omnemmeralem locum
in eoepcomprehehfitm, ftudiofiftime perqutftfti quid fibi veltnt
hebratca lit tern-, qtid in Pfalmoquern Ugebamus, videbanturin-
ftfu . refpondifecundum ordinem titer arum sum effe compofttum
Quodvidelicetex prima liter a-, qm apud hebraos Alephvocatur,
olio verfus inctperent, in cap'tte fingulortm verjuumeadem liter a.
infertk furfus^exfequenti beth totidemverfas exordium fume-
rent. acpbftea, ex gimdlidem numerus campleretur. atque ita vf-
queadthau, qua apud eos extremiffttera eft Pfalmunieffe con-
'ftftptumiirifingu'is quibufque elehientis fecundum interpreta-
tionem corum debereintelltgi quafiquerentur. Hocttem fiagita-
vt interpretAtumesfinguUrum tdice. cm liter arum. feixifariconireant,
plan fu poputidele&entur: & per varias vo-
1 uptates, fuas diuirias vincere nequeaht, Noftr* diuitias
lint, irilegedomini meditaridieacnodle, pnlfare ianuam
non patentem, panes trinitatisaecipere, & feculi fludtus
domino praeunte calcare. SalutaBlefillam & Euftochi-
umtyiunculas noftras. Saluca Felicianam, vere carnis &
' fpiritus virginitare felice. Salutareliquumcaftitaris cho-
rum & domefticam tua m ecclefiam, cui omnia etiam qup
mtafunttkrieo,n‘e dormiente parrefamilias , inimicus
homo zizaniafijperfcminet.Quamuis enim dicereaude-
ant,egociuitasfirma, ciuicas qu* non oppugnatur: nul-
lus hoftili obfidente exercitu ,fecurus eft.N/wo ( vtbea-
tus Cyprianus ait,) fatis tutus,periculo proximus. Exemplar
epiftol* it accipere voljuerit QiAoTovo'ruTtt noftra Mar-
cellatribuito.Ec memento mei, obfecrans vt dominus
nofter Iefus Ghriftus conterac fathanam fub pedibu s no-
ftris velociter.Amcn.
Verum quoepropterbarbariemlîn \üa memoria Ltb'tur omne
'quoddiximtt', defideras comentarium fieri : quodfiin aliqtifforte
titubauer it, obliuionem lectio confoletur. Acpriufquamdefin«
gulis differ am, frire deles quatuor Pfitlmos fecundum ordinem
hebraorum in.iperc clement ortim. centefimumdecmumi&cen-
tefimum vndecimum, & bum de quo nunc fcribimus,&'centefi-
mum quadragefimumquar tum.verum in prioribusftngulis literts
fingulos vcrfictftoi, qui trimetro iambico confiant effe fubnexos:
inferior ft veto, tetrametro iambicocondareijicuti & Deuterono
mil canticumfcriptum eft. In eentefimo decimooäauofiugulas li-
teras ocloni verfus fequuutur Incentefimo quadragefimoquarto
fingülislitterisfirtguii verfus deputantur. Sunt qui& alios Pfal-
mosputant bbfordineineipcre.fedfalfdeorum opinio eft. non e-
nim babent integrum alphabetuni. Verum iamcomplendum eft'
quodpetifti.vt fenfùm vntufcuiufque elmen tiinterpretatio An -
nexa figniftcet. Äleph. interpretatur d? ärina, Beth, do nut.
Gimdypleiiiiüdo. Da\eâx, tAbulArtm. He, ifta. Van, &. Za.-
ini'6^cMeth/idf«iTech, bonum. Iod, principium; Caph>
manus.l.amédiâifçiplin&fiuecordit. Memçextpfis.Nutufem-
piternum. Sarrtech, adiutorium. Ain;fensfiueoculus. Phe>- os
abore, nop ab effe diäum, int eilige, 'ne liter arum ambiguitate.
fallarit. 'Z.adéiiuftitia. Coph, vocatio. Res, capitis. Sin Pentium.
Than,figna.
INjft’interpretatioriem elementoram ï intelligentiæ
brdo dicendos eft.
Prima conhexio èftj Do&rirtaiDomus, pIènitudo,sTa-
bularum. Qüia videliccc dodtrina ecclefiæ quæ domus
Deicft^ihlibrortim rcperiaturiplenitudine diuinorum.
Secunda connexio eftj ifta, Et, hæc, vita. Quæ enim
alia pôtefteflè vita fine Icientia (cripturarum, perquas et*
iam iple Chriftnsagnofcitur vquieft vita credentium?
Tertia connèxio eft, Bonum, Prineipiiim Quia quam-
uisTiunc fciamus vniuerfa quæ fcripta fiint^tamen ex par
re cognolcimus j '& ex parte prOphetatnus & nuncper
ipetulum videmUs inaenigmate.-cum au tcm meruerimus
eflè çum ChriftO, & fimïles angelis filerimus, tutrclibro-
rumcfodtrinacefÇtbit. & tunc videbimus facie ad faciem
bonum principium fleuri eft.
Quarta connexio eft, Man u s, Cordis fiue D ilc iplinæ.
Manus intelliginiu sin opère, eôr&difciplinai.ncelHgun-
tur in iènfu. quiähihil facere poiTumus, nifi prias qua: facienda
funt, faerimus, v
Quinta connexio eft, Ex ipfis, fempiternum, adiutori-
um.Hot explânationë n5 n indiget, iedomni luce mani-
feftius eft,exfbripoiris aîterna (ublidia miniftrajri. , \
Sexta connexio eft, Fons^fiue Oculus, Oris, Iuûitiæ,
fecundqmilludqhod in quarto numéro expofuimus.
p Sèpuma cönexio eft qua; & extrem a,qu b & in ipfb quo-
que (epcenario numéro fit myfticus inrelledtus, Vocatio,
ÇàpiriSjÔentitim, Signa. Per dentes, articulata vox expri-
rinrbr. & his -fignis ad caput omnium qui eft Chriftus,
perheriftur.
Orote quid hoc iàcrftîus fàcraroento ? quid hat yolu- j
ptate îüCundiüs? quicibi, quæ mclla dulciorem jqùam
Ç)ei fcire3prudehtiam,in atria eius intrare, fenfurhxreato-
ds'mfpicfetejdffermoties dominiDei tai,quiabhuiusmu-
difapiehtibusirridentur,plenosdocere/apientiafpiritali?
H%beanr fi^c^eri,Evelint,fuasopes,gemma b>bant,fe-
1 E M I G I I EPISGOPI
AN T I SSI O D OR
E N S IS , SVARVM IN PSAL-
tabs; E n arra tio nvM,
Præfàiio.
Rophetia eft diuinainfpirario yelco-
gnitio myftériorum Dei&fit per oc-
cultam inipirationnem vel per änge
licarn adminiftrarionem. Per angeli-
cam adminiftrationem, tribus mo-
dis;didlis,vel fadtis,vel vifi^one.Didlis
vt Aue Martagratia plena TaQch, vt Gc-
deoni dubitami duçëre filios lfrael contra Madianitas, &
fignum quxrenti, datum eft fignum> quod in priori no-
die vellus fùpèrafèam exrenfum,madidum fuit &areafic-
cä: iri fequenti, area-madida&velliii ficcum. Véllus pri-
us madidum .fighificauit Iudaicflm populumj prius do
dlrinav erbi Dei irriguum. A rea ficca, gen tilitas..eft, fupei
quam dominus nondum pluerat doärinam fidei. Area
pöftëa madida, ficco véHëre,fignificauit verbum DeitraC-
migraturüm a. Iudasis ad gëntes. vndeillud, Vobis oportuit
primum euangeliz,are verbufn Dei. fed quia illud repellitis, ecce
conuertmuradgenres. VifionevtPaulus qui raptus eft vfi-
que ad tertium cælum, & Iohannes in Apocalypfi. Cup
. vèro non fit nifi vnum cælum, non videtur Paulus mate-
riäliterraptus vfque ad terriiim daclum>
Viderarergo commódiüs fiç.po0 è âccipi, vt primum
cselum, id eft,-prima cognirio. fit lenfiis: fecundum, ratio;
terVkun,intel!edlus. ad quern raptus,audiuit arcana verba
quas noniicet homirii loqui.Per occultam infpirationem
ntprbpheriairibusmödis:dèpraeterito, de p.rariènti, de
fufcuro.De præterito, vt Moyfes : Inprincipio creauit Deus
calum&térram.
Qepràrièncifvt Elifàbeth ad beatam Mariam: Vnde mu-
hi hoc, f t ventât mater domini mei ad me ? Et Iohannes ,Ec-
ceagnus Dei. De futuro, vt hæc totaprophetiaDàuid, quae
vôcaturpiàlteriunr. Qudddam müficum inftrumentum
eft, quod vocatur heb raice nablath, gcxccpfalterium, lati-
rie organum. Hoc inftrumento modulauit DauicUaudes
Pfalmorum quos cantabanc centum quinquaginta viri
circaarcam foederis, cum reducerec de Silo in Iertifalem.
Redu<ftaarca,conftituittrecentos fiiccentorès,qui affi-
due fbccinerent pfalmodiamin templo domini inlerufàlem.
Qmbus præfecitquamorptîecentQrësvEman,Etha,
AiapE, Idithun. Et ab hoc inftrumento nominauit fito~
phetiam pfàlmorum, pialterium : non finerarione, quia
for raam iilius inftrumenti myftice geflare yidetur. Pfake-
rium(' vt diximus^fnuficüminftrumentum eft ,tnangu-
latum, habens decem chordas fuper fè extenfàs.quod in-
feriu s perçufïum.d ul'cem fonum defuperreddit.Ita 6c nos
fi pfalmodiam,id eft, dùlce meloSjDeo cancre volumus.
non fblum vocefêd & corde inferiorem noftri partem
percutere debemüs, ideft,carnem affligerc. plganco e-
nim carneraaffLigimus, tant© magis fuperior pars noftw»
idefV,fpiricus,Deo placet.
G
ABuû. I
Ctr. I
kùÖaod
tn PjaimosxEnarratfenes. «}i
oraanwn digne Uco modulati non valcipus,
M tS ü nO * trinicans dsfit s fine fide impoflibile
ft Leere Deo P decern ,chordis., decem verba le-
1 acc'ipimos: qtteobferaando,& carnem^acerando,
Is iAfidefan6te trinitatisperfeuej:andp,m.cundum Plal-
rerfi oreanmn defuper ififpiritu fände lelbmmW. In-
rimlatnr antem his rribus mod»: Inc.pu fiber Pfataq..
rata vel Incipitfiberfiymnqfnm.vel.Inapit Iiberfofi-
lonuiommDei. P&lmomm,id eft, dipinamm operation
name Hymnorum, id eft, laudum Dei. Hyipnus eft laus
Dei mecrice compofita. flinc Arator:
pMiirimulymciimfofiiirefida. - .
Soliloqniorum Dei: vel <jma meliusac familianus&
dlunlus aliis Prophetis hie de Chrifto, PWpfiera}Ut,tan-
quärirrile eni fpiritus fandus oftenderat earn de (hrpe
iua nafeicurum: vel quia ad phrifttim manure hrec Pro-
pheria referenda eft. Narrantur autem a Prqpheus ahquandofrlturaperprKterfia.
aliquandqpratemaperprae-
Ktita.afiquando fiituraperfutura.alqjuando prarlentia
^a'nonfflfta™, quiafpitituifatldb qui per os Prophe-
tatum loquitur, nihil eft prateritum vetfucurum, quia
reteruitasapud eumeft.id eft', omnium return prarlens
ftacus- &ideo aliquando denunciac res, fecundum quod •
apud eum funt: aliquaqdo, fecunftum quod apnd nos
fe hafienti Sicnt in mundanis fibris, ita&m drainrs qua: •
tore poreft ynufquifque, ad quam partem f fiiloIpphiK
fp Mficntinillis,,ita&iniftis qpidamad phyfican), vt
Ecclefiaftes ('in quoqu*ritur iriitium & finj^mrum omnium
qu* iri mundo funt, & oftenduntur omnia ha:cva-
nitari fubiacere)& Genefis: q u id ^ adEthicam ,vt Pro-
uerbia .& Euangelia ex parte ; Quidam ad mporicam ,vt
Cantica canticor^im & Euangelia ex parte , qu* nos ad
contemplitionem diüinoTum mitcunt.,, In. duiims pon
habetifr logica, Sc?en-'
dum qnodtfjmnes PfalfqiiJPauidcompofiti funt, Irnet
non omnes eius nomine intitukntur. Ezras icnba qui
titiiios appofuitj alios fub nomine Dauid intitulauit, ahw
fub nomine diuerfarum perfonarum, vt Afaph , Emari&
kliaritrii. Sedhocvelcaufa myfterii, veUmerpretanonis
nominum .qtueillisPfalmiStGonuenic, quibus tales mu-
liappofiti funt. Intenrio iftius Prophenae eft,fieut&alio-
ram , in toto libro confblari humanum genus , quod
primi parentis culpa dejnaxima beätitudineinmaximas
miferiasdeiedtumeft : nec inde pofle refurgere, nifi per
Dei roifericordiam. In vnoquoque tarnen Pfalmo pro-
piiaintentio qusrenda eft. Eteftintentio Prophet* in
hoc primo Pfalmo j oftendere quomodo &per quem ab
illocafa,&abilla miferia in qua humanum genus iacet
& verfatur, refiirgere yaleat fcilicet per Chriftum,inutan-
doetim.
Quia per nos cecidimus, fed per nos refurgere nonva-
lfemus. Primus Pfalmus titulum non habet, quia qbaU tt-
tulus eft totius libri,aperit enim ad quem rota libri lnten-
tio fit referenda. Nunc ad Pfalmi primi expofinonem,
Deo iuuante, accedamus.
PSALM.VS PRIM VS.
Eatus vir qui non abfit in confiiio impio-
rum , & invia peccatorum non ftetit % &
ENARRATIO PSALMI
P R IMI .
B&tutvirSl quafi dicat v Olim venit quidam in Hunc
mundura, qtii non fuitvir , fed fine viribus, qtiia in-
centiuis vitiorum ftrccubiiit,& ideo'infeliX, quia abiità
lege domini Dei fui per déledlatiqnem vetitbrunt , ftetit
pet çoiiferifàm , fedic per operarionem conftietudi-
nem, propterea de fumrria felicitate deCfdic in fummam
mîfèriam, de vitaad tnorlëm , dëimmortalitâte admor-
taliratem : & fecum velutràdix, omne humanum genus
tanquam ramos in ima'idéiecit. Sêd veniet quidam vir,
& béne vir: quia fortis\ quiàïhfupeiabilis; Beatus, quari
bene auiftus, fcilicet Vir perfeâôx» quia eut» alijs dentur
doua (p vit us finit i ad in enfuram, inephabitàuit omnisplent-
tudo diuinitatii corporaliter, id eft, intégré & fblide, vt ait
Prophéta : Etrequiefc’et fuper eum fpiritus domini, Jpiritia
fap'tentu &intelleftus,&c. \Quinonabijt,~\ quinontecedet
$ legedpiàihi Déï'fùi, Iqucriiadmodum ilteinfelix, dele-
iftatjone peççàti perieris , fcilicet ^in covfilio impiorum.']
Corifiljum impiorum, fuit fèrpentis & Eu*. Confilium
dicitur,excogitata ratio. Et ferpens dim non pofïèt per fè
‘ Adamfèdücereifèduxit E'iiam, & perEuam Adam. Galli-
défâtispër viriüm qïiod eftvirturiproxirnum, percupi-
dinem honoris, dîcens: tntisficut dij,fientes bonum & ma-
Itm: Indé & dièitur/quod in form# ferpéntis diabolus
Ariâm &Èuam fèduXcrirrquiariullunLvitiiimfacihüs fer*
pit in animum hornirium, quam ambitio ; non quod for-
màmf fèrpèhtis hidUerit, cum in fpéfie humana hominem
facilius dcciperepolîer. Alirer,1 inconfilio impiorum. j
ConfiÜumbriiniumirnpiorüm, eft füa quærere, non qu*
flint Dei. Çhrifti aftîmum née elationis cupido fubrepfic,
qui non rapinâm arbitrât us eH,éffe fe aqualem Deo, fed femet-
ipfumexïnanmt formdmféruiaccipiens,&c. Nec vllam pec»-
catvhabuit dèlëiSlationem , nec quæfiuit fiia , fed quié
Deipatrisi "Prophéta hic loquitur de Chriftoeapite,&
idèovidètur fuffte erg qu* dixit, Qtû non abqt. Quia fi non
delcélatus eft, mûtjrominus confénfit. Si non confeii*-
fù,multo minus fecit; "
“ !Sed vt oftendèret^ebdém ordine eflè rèfùrgcndümà
triplici morte anim*, à contrario quo cecidimus , & in
Chri fto effe höbïs formatïifèfurgendi -, ideo hoc illiattri-
buit. Poreft& aliter legi, vthæc diftinélio apteconue-
niat : fed diuerfis pecfoùis, vtoftendat modos refurgen-
dî,ita; Beams vit qui nóu habuit vllam deleâationem
peccati, vt Maria, lohannes., 6c ille beatus, quietfîdele-
«ftatus eft , etfi confénfit, nou tarnen in aélura duxit,
1 quàmuis non adeo beams vt fuperiores. [& in v'utàeccA-
torum non ftètttf} ?Viapeccatôram, omnis iliicita clgica-
tioèft : in qiéiftainùs, eumeonfenfunipr^bemus. Sed
Chriftus qui nec vtiquam iliicita cogitauit, mülto minus
confénfit. Péccatores ôt impii hic pro e.oderü acci-
piuntür: [Et in cathedrapeftilentU non fedit.2 Id eft^iipec-
catutn in operàtionèm non duxit. Qiù enim neccogi-
tauit.neeconfénfit, multo minus fecit peccatum. Cathedra
regum eft vel magiftrorum. Quod eft dicere, regnutri
terrenîm noluit. Cum enim vidèrent homines eum,
qui de quinque panibüs & duobus pifeibus quinque mil-
Ha hominum faturaffet, terrenis cômmodis iuhiantes,
regnum èiofferrë cogitaueAnt: quorum cogitatipnifië
I ■ vXi_a.*:,,, mam rilu im n l/i ttp rit j (,«» ita itia obuiaüit : Oftrammi non cibumquiperi. t.(pfiAd<ytlÙu thpP'TrtttlMÆtMtèt
rum.&nvumipMmdmmu ËtJë SÊ in v itm ittrnm . Qüia illi aIdL ho c eum voleb|anEt reg»em loge iomml voUmm fw v^- Mftatem terrcnam fpreuit, quin earn polfit fine pec-
Cato habére: fed quia earn mortales-finepeccato&alio-
ruM ihcommodo habere nefciünt, ne daret eis occa-
fioném & exetiiplum perditionis * noluit regnum ter-
tenum, quod vere eft péftilens; femper ad elationem.
Quîfquis ex côhfüëtudine pecciàt , quafi ex necefüta-
Vlarn peccat, & talis vix vberias peccantem hnpu-
bnat, 8c fit fiêpius vtädnoxiä crahac,quos du m pcctan-
res iam tueri contendit, in cathedra nimimm fedet penLtitabmr
üeac nolle. Et enttanynm
• lignum mod planMom eft Jecttt dtcuy-
'rtuaqwum.qttodfruaumjuumitMm
tempm )ho. Et folium tim non deflutt, & dmnu qtmmqut
fatiet prolberabnntur. Non fic ttnpij non ßc . f i
puluii quem proucit ventm d fucie ttr.ru. ideo non refurgun
imprjiniudicio, ntque ptccatoresi»conjilio iußorum. Quotiiom
nouit dominiu vium'tußorum.&iter impiorum pewtt.
loan.fi
Roth. i i .
'Col. i .
lfai.ii.
Gen.}.
Rhil.t.
G
loan, ft