1
I
im
J !
562
idcfta w .antcquamveniet vobiscapuuitas.TribesiMm , faiibiamitans.ldeft viorrm , de quadiaumctat.Eront
decimal vcjlras. E i hoc quod primo die (acrificatis teferua- duoin came vna: & comparationc lllorum qul peticrum
-t ad diem tertium , vtimmundum fiat ficnficium vc- fcme.eaptiuitate & gladiopaucl temanfctunc : qui&
- ..................... partemcorporisibirfcliquerunt, videlicet temporaiulucra,
ex quibus corpus foftentare debueruift. Quapropter,
ftrum.Erant quzdam fecrificia ex quib. fi aliquid in diem,
tertium rclcruaretur, immundum fiebat, 5c quod fecrifi-
catum erat & quod remanebat. Et erat aliud-fecrifici-
um ex quo fi ip aiterum tertium diem aliquid remaneret,
immundum fiebat. Ideoque ironice loquitur ad eos, vt
alia fecrificia offerant, ex quibusantequam ad diem tcr-
tium refeructur&immundum facrificate defermentato,
3 (ubaudi, pane,hudem, id eft, gratiarum adlionem.
Quantum ad literam pertinet ironice loquitur , quia in
lege prxeipitur vtomne facrificium abfque fermento
fiat. Allegorice autem de fermento laudem facrificat,
qui de rapina D co fecrifidlum .parat. Et voate volontariat)
id eft, ipontaneas o&/4rioM«,fobaudi, huiulcemodi.Et an-
nuntiateimpietates veftras aliis, vt nonfolum fecifle, ve-
rumetiam alios docuiffeyideamini [Sir tmm voluiftisfilii
ifrael, dicit Dominus Deus~\ ficut ego dieo vt fecundum yo-'
luntatem veftram fecrificia oiferretis, nön atcendentes
przeeptum legis, [ Vnde & egodedi vobisfluporem dentium~\
id eft fernem, qua:dèfignatur per ftuporem dentium : &
hoc non in vna folummodo vibe, fed in cun*ftis vrbibus
veftris, [ & indigent tarn panum in omnibus locis veftris, & non
eßisreuerft adme, dicit Dominus.] Stupctc dicuntjir dentes
P « nimiafeme, ficut quando racemiimmatuii vel poma
immatura comeduntur. Hare autem fames magna quz
vniuerfem terram decern tribuum afflixit, temporibus
Elia;accidit quando claufum erat coelum annis tribus Sc
menfibujfex. Egoquoque probibui a vobis imbr.m, (ubaudi
ferotinum,qai mefles ad maturitatem debuerat produ-
cere ; ill© videlicet tempoe, quti’n adbuc tresmenfrsfu-
perejfent vfquead mejfem, (cilicct Mains, Iunius & Iulius.
[ Et plui fuper vnam ciuitatem, & fuper alteram ciuitatem no-
plui. Parsyia complut a eft, & protulit frudfcus ; & fart fuper
' quam non plui , aruit. ] Et venerunt due & tresciuitatcs, fuper
quas non plui, & in quibus ciftçrnæ étant ficcanr, &
ad ciuitatem vnam) fuper quam plui, & quzaquatn habebat,
vt biberent aquam de puteis & cifternis eius. Quz
q u um ho ccg i& n t, non fontfatiata, déficiente aqua , &
nonrediftisadme, dicit Dominus , Eo tempore quo fames
accidit fob Elia, accidit & iftud ex penuria bibendi. Percuf
fi V0i,ideftaftlixi,m vento vrente & in arugine vel rubigtne.
Iderp eftaurugoquodrubigo, dequain locidicitur. Et
fit corrupdo (picarum quaodola&elcit triticum hoc mo-
! do: Adnenienteimbre no&c vel rore,dumincalcfcitfol.
j vertunturinruborem fenguinis veliri Hamms colorem.
& manebunt grana adhuc tenera. Aurugo etiam vùlgo
brucho Vocatur, quz nalciturin ho mine ex nimià abun-
danfia &corrupdone fellis generatque grauifiimam in
firmitatem, corrumpens fanguincm, conuertens eum in
palloréin. [Multitudviem bonorum veßrorum dr vinear um
veßrarumt oltutta veftra &f eta veftra] quz iam omnia ad
iram Domini contra vos concitandam cgiftis,coditeruca,
id eft quatuor plagz quz in Ioel enumerantur Sc quz per
erucarainteliiguntur. Et nonredßisadmey dicit Dominuty
id eft,noi>egiftispoenicendamde peccads veftris. Mifiin
vos mortem in vu Ægjpti, idcft, dum ad auxilium Ægypti
fugientespercufsi ingladio Aflyriorum inuenes veßros, qui
fperabant in auxilio Ægypti, vfquead captiuitatem equorum
veßrorum, interfèftis iuueiCbusac bcllatoribus viris.ßc e
quis eorum deprzdads.
quia non vis redire ad me, 0 ifrael hacfaciam tibi, (ubaudi,
quz cogito.
Non dicit quz fatfturusfiteis , vtinccrtos &fofpen-
'(os eos reddens, cogitent quod quicquiddeterius & (è-
uerius&crudeliusde tormentis excogitari potcrit, paf-
fori fint: vt his folt em coa(fti redeantad ilium agentes pce-
niteûtum.[Poftqmmautem bacfecero tibi quzCogito, &
quz in animo meo font contra te, praparareinoccurfum Domini
titribularipneeripiatte. Vel etiam tc talem exhibere di-
gnetur, vtdignus (is fofcipcrc eumvenientem ad te redi-
mendum per myftedum inçarnationis cius. Ille quidem
paratusefttç fofcipcrc,non tardes conuerti ad cum [Qtf/4
ecceformaitsmontes,iaeft,omnescreaturas , & ertans ven-
f«w,]ideft , datum huius acris. Porerant illi dicere :
Quis eftillc Dominas, ad euiusadueiitum iubes nos prz-
parare,&quern debemus nos inuocare?Et Propheta:E«r
inquit, ille eft qui facit montes & creatventum.
Poffumusauteminteiligereper montes,(ân$os ; qui
montes appellantur, propter celfitudinem virtutum. Et
ficut quidam codices habent, Formans montes, id eft, (an-
(ftosfuafide : &creansventum, ideft(piritum vel ani-
mam hominis.[Et annuntiam ideft prophetans,èo;«i»iele-
d o eloquium fuum.] Qui verbum fuum, id eft (èrmonem
(uum annunnateledi-, fuis. [Factens matutinam nebulam,
&gradiensfuper excelfamterram,DominusDeus exercituum,
id eft m ilitiarum, nomenlius.'] Quantum ad litteram pertinet,
[ Etafcederefect putredinem caßrorum veßrorum in nor es ver
Dei tui ifrael, ] id eft, inuoca turn digne, vt à przfen-
iplê fàcit fiiper terram matutino tempore venire nebulam,
& ipfe fuper cxceUàm terra graditur: hoc eft, quia
om nia & inter omnia eft. Nebula eft pinguedo acris, &
fignificatpinguedinemfidei , quz matutino tempofe,
id eft, tempore Jbaptifmi^oncipitur, & oritur. Excelfo
cerrxfont montes, qui fignificant virtutes angelorum &
eledos in culmine virtutum conftitutos. Dominus ergo
fuper excella terrZ graditur, hoc eft (uper fondons,qui ter-
rena poftponunt, Sc ad coeleftîa eriguntur. Qgia omnes
virtutes diuinitatis fiiz p orentia tranfeendir, velin cordi-
bus eledorum fuorum ambulat, ficut ipfe dicic.lnhabitabt
in illis& tnambulabo. Ecrutfom Templum, inquit, Dcifin-
ftum efr, quod efrts vos*-
flrasy ]ideft, putredinem iuuenum interfeâorum qui cô-
fidebant in auxilio Ægypri.Loquens Prophcta de hituro,
quafideprzterito ,-oftendit ideo periifle dècem tribus,
quia quum deb uifle nt (perar e in Domino, confifi font in
auxilioÆgyptorum: & quum hzc omnia feciflèm vobis,
non redimsad me. [ Subuerti vosficutfubuertit Deus Sodomia
&Gomorbam, ] (ubaudi,in illis qui penerunt ex vobis gla-
dio Aftyriorum: ( f fafti efiis,itii]lis qui remanlcruntcx no-
b is,quafi torris rapt us de incendio, &non redßitaimt. Mortui
font Sodomitxcorpore & anima:mortui font & ifti fi.
militer, &ptoeodcmpcccatoperierantguo&illi:Loth #
folus liberatus eft cum duabus filiabus, pattern corporis Quia hac dicit Dominus Deus: fcilicct quia non vult conucrtj
ad cum
G ap. V;
A Vdite, ideft intelligént verbum ifrfrd quodegoleuofu-
pervos.p'.anttum.) Quodyerbumfputaplandum,(ci-
licet captiuitatis & miferiz veftrz.Samucl & Dauid luge-
bant pro Saülis abiedione, & Paulus Apoftolus lugebat
feuplangebatCorinthios. Vos autem noftte alios plan-
getc, fed veftra peccata deploratc, cuadatis pçricula cap
ciuiratis. Domus ifrael in mortem peccando, Vel ir
gladto Aflyriorum virgo Ifrael,&non adiiciet vitra vt re fur
gat y de capduicate redcundo: vel etiam de morte infideli-
catis ad v itam fidei. Et quare non refurget? Quia non vult
poenitentiam agere. Decem tribus tantis malis irretitz
hierunt, poftquam femel d u d z font in captiuitatem vitra
Medorum & Perûrum montes,vt nonmereantur reuerti
ne que ad propriam hzreditatem, ncque ad lumen ver«
fiddi. Virgo autem appellantur decem tribus in Patriar-
chis&Prophetis , propter innocentiam fidei,(yncerita-
temque mentis & cognitionis vnius Dei.
In illis veroquiidola coluerunt pro Deo, corrumpen-
tes integritatem fidei foz il tempore egreflionis de Ægy-
pco, iam non vocantur virgines, fed mererrices: quia roe-
dus (ponfiprxuaricari font, adultérantes poft idola. Proie-
iettaeft,ideft, proftrataperidololatriam, in ferram fuam,
vel etiam interfedagladio Aflyriorum:»®» efi> quifufeitet
earn, de morte ad vitam, id eft,qui przbeat ci auxilium in-
tercedendo pro ea, ficut Mofes quondam in eremoquan-
do placuit iram Dei. Et quare non eft qui fofeitet earn?
adeüm per poeniténtiælamentum. Vrbsdequa egredieboQ-
tur> tempore pacis mille mulieres & viri., quum venerint
AflVrii relinquentur in ea céntum: & de qua egrediebafitur çen-
tuniy relinquentur tn ea decem indomolfrael: hoc eft, in domo
decem tribuum. Et eftfenfi^: Quia rtoliriftis conuerti
ad me o decem tribus Iftael» quum Ypnerint Aflyrii de*-
cima pars veftriremanebit ad primam captiuitatem, relh
quiautem ibunt in deprædationç. Quod fi & ipfe décima
pars non-egerit poenitentiam reli'étain terra promiffionis,.
ducenturexto^venientibusAflyriis. Quod ita faiftym
fcft. [ Qt^aeduitDommusdotnuilftdek ] Quartte me reéle
credendo, beûèviuendo, in bonis operibus perfeuerado:
^ri«£t«inbonitate, &iuftitia, quiamortui.eft^in pe.c-
catis & idololatria. Nolite quarerèBethel, id eft , nolite ire
in BeÉhelvtadoretis ibi vitulum. Et in Galgala, id eft, no-
lfte etiamjre in.GaIgala eaderri de çaufla, quz eft qiuitas
oppreflionis duarum Sc decem tribuum, &.eft domus,
idoli. Nolfteintrare, vt adorecis idola. Ef in Berfitbee» qux
eftciuirasinfinibusluda, nohtranfmis. Tanto erröte te-
nebatur tribus, vtnonlolum in Dan & in Bethel adoraient
vitulós: quzerantciuitates inpoflèflionibusearum,
verùm etiam extra fines foosin Qalgala: Sc quod magis
eft,in fines duarum tribuum pergebantadorare idola.Pcr
hoc quod riicic eos pergére in Berfebee, oftendit etiam a-
liquos duarum tribuum idolplatriz* funi.bus obligatos.
Erquareprzcipip vobisVcnoneatis illuc adorare idola?
[ Qum Galgala captiua ducetur ab Allyriis, & Bethel inutitis
'crïïA Meconômic«s îccipieildâ eft per iilud quod continet
id qubdeontinetur,id eft, per Galgala & Bethel habi-
.tacoresearum: & per du,as ciuitates, omnes ciuicatcs decem
tribuum poflumus inteiligere, quz ab Af^riis depo-
pulatz fon uQuariteDominiim re<fte credendp, &bene vi-
uendo, 8$ in perfeuerantia bonorum operüm pc.rmanen-
do: viuite in operibus iuftitiæ, qui mortui eftisin cultù- !
tidàixionum-.neforte comburaturvt ignis domtu Iofrphj id j
eft, domus decem tribuum, quz Iofeph appellatur pro - ;
pterEflr^ip qulprtus efl: ex Ipfeph, ex quibus natus eft
reroboam primus rex decem tribuum. Et deuorabif ignis
captiuitatis decem tribus, Sc non erit-qui extinguat Bethel,id
eft, quiliberetillos qqiadorant vitulum in Bethel. Qtsi
cottertitis in abfynthium indicium, id eft, iudicium diferetio-
nisquo diftinguere debptis inter creatorem tfreatu-
ram. Coiiuertitisin ably nthium, id eft in idololatriam.
Veletiam dulciffimum Deum Sc fuauern coniiertiris in
ablynrhium, ideft,in àmaritudinçâi.. Et iufiitiam,(cili-
cçté(îciitialém,id eft Deünv orrinipotentem ,'^ui iuftqs.
efteftentialitex, inierravefita, ppfitam relinquitis. Vel ec-
iam terfénis rebus adhztentes relinquitis eum qiii iudi- '
catULUseftprbemîn zqUîtateîF4«fHrew/,.ideft,iÇauflan-
tem Artturum &0 ?ionem fobaudhrelinqiiitisiEr conuerten -
temin marie «nein«, id eft in claramlucem.vvel tribulatio-
nem , quzdefignatur per cénebras,^-conuertentèm in
ptofperitatem elcófcis, &diem mnoffcm mut ant em, hp'c eft.
foelicitatem & pàéemr, mutantem in miferiam tribula- 4
tionis, qùz defignatur pej noétem. Arâurus .& Orion
fignafontcoeléftia, qua; à Gcntibus hzc nomina, recepe-
rtmt.Maluit autem ProphetahzC iigiia Vocare fecund um
morem Gentilitaris, quam fecundum proprietärem He-
brzz lingqz, ne npbis ea noYnitfe Barbara viderentut,Vel
etiam vt demonftrarét quod Prpp^ctz didla Gentilitas
cur« çratvPer Anftiirü verp,qui,alió nomine Plauftrii vat-
catur & hahètfeptem 'ftellas clariffimas, fignificatür ecf;
cle(îa, p.roptef feptemdpnàlpiiitiis fan<fti quz habet,qû.ç
in Ie/àiapiopheta enumerantur,.Vel eriam propter fep.te :
eccleuas ad quas Ioannes in^Vpocalypfi (cribit, quz 'om-,
nesvninerlriemecclefiajri fignificant. Ocionquftempo-
re hyemis oritur,,& foo exorcutempeftatem,exciwt,fig-
tiificatiàtnftos martyres,quLcempoccfiy6 mis.iexorfifoot
przdicaoe: tempore videlicet in fidelitatis ,..qitando. Gentilitas
feigus infide^tatis eteofUque j^tiehaturi& foa ptzs
dicatipue tempeftates conlenfu.malqmm hqminUm ex-
citauéruritjihtantum.vtipfipÿniumpro Chrifti nomine t
moretentur. [Quivocat aquas marisyiaèlk, in aeraelèuat d;.
màti &eßundit easfuperfaciem terra,Domtnus nomeefi etus.'] j
Hie oftendit pluuiam k mari furgere nutuDei in nubibus
______________ " I &
per aera,&.calore (olis amatitudinem jllfus aquæ excoqui
ac deindefuper facicm terrz pluere.. Pofltimus etiam per
aquas maris amaras inteiligere filios primitiUz Ecçleliæ,
quia amaritudine infideli tatis ac peccati tenebantur,quo-
uique à Domino çoelitus per inlpirationetn cordis occul-
tam ypcaci fiint, & ardojeveri (olis, id eft, illuminatipne
Spiritijsfanéti in duicedinem verfifunc, exco(fto illormn
peccato./ Videamus . vnam pluuiam Paiilum Apoffo-
lum Sc confidetetnus, quomodofitvocatus à Domino
demarihuiiis.feculi, & in dulcedincmconuerfos: quo
modo pluie-, irrigans pene foa przdicatione vniuerfum
orbem. Sicut enim Lucas teftaturin Aétibus Àpoftolo-
rum, medio die vocatus eft à Domino de coelo: & qui an-
teeratperiequutorEcclefiæ, amaritudine illius excoéla
ai dore fenjfti Spiritus, cohuerfiis eft in dulcedinem bono-
rum oper 11 m,& faélus eft prædicator Gentium,intantum
vt ablemfelçm vlque lllyricum & Hi(paniam, &.ab O-,
ceano v(que ad Oceanump^dicationemËiiangeliLplu-
eret. Cuius irrigatione madefaéla corda (Gentium , fru-
<ftpm bonz operationis protulemnr. [Qwfub/idet-v,afti-
taiem fuper robuflum, j hoc eft qui .minatur captiuitatem
robufto, id eft fopetho , | & in ipfe comminatione ride-
refefipukr.apèrtis .p^ulufonilabiis , vr oftendat ma-
gnicudinem irz.S(c (blcptmmti horoinesAgere vt quando
irafouncur furore m (uum paululum fubridendo de-
monftrenc. Et dcpopulptioncm ac v&itoxtmfuperpQfentenr,
fcilicct |0bpufoin decem tribuum offert;, 8c fiipeç otanem
qui infoa potentia &fqrtiuidîne .confidit. £ 0 dio babue-
runt eprripientem in porta, ] ideftiniudieip/ vel dpm fede-
rentin pprtaad iudicandpm.. Q^uem habuenmc .pdfol“
Gorripientem, fubaudi, prophetam, id. eft, qui corripie-
bat eps, ficut erat Iefeias, qui ait iHis i Auiite verbum Domini
Principes Sodomorunh [Èf loquentem pezfeâeabominatifunt4}
Dumpopulus conflueret adportamvbi (edeBaht iudi ces,
vemebanc prophetæ adeps>vtplurimis poflèn^afth un tiare
ferraones Dpinini. Gonfoetudp Fuit antiqqa vt reges
&.prin£ip£$ (èderent in porta, &ad eos vehicent omnes.
quïhaberent caoflàm iudici j, ficut^de Abfelom, (qui (èd cr
bat&'inuitabatoipnes ad (è habences,eau(às iudicij. Le*
gimus & dé bearo lob i Si leuaui foperpupillum mahum
meam, etiam quum yidereqi ,me in p p r,^ luperiorem.
Hocaiitemxïb duas cauflas inuentum eft: videlicet vt ha-
bitatpr vrfiis non, egfret vehleulolohgequzçereiudici-
um; yeletiamy.t agricolzvenièntes ad cau-flàm iudicii à
> freque ntia ciui tatkn&irrjderentur,. ficut confoetudp eft>
‘dumintrarent in vtbem, 8c nouo afpeétu ciuium 8c inco- j
gnito terrerentur. Idcirçopio eoquoddiripïebatisp4 Upet-e}^,\d.
eft, affligebatis & coanguftabatis, &prtcdam eleâam, fi ha-
behat toilet at is ab eo \dpms qtiadro lapi.de adifiedntis, & nön.
habitabitis ineis, quia de rapinapâüperum ædificaftis'eas.
Vineas amanttßimasplantabitis > procurantes vobis Çc futü-
ris nepotibus, & nonbibetis vinum ear um, qui a cognôui mtd-
ta freier a veßroy&fprtiapeccata veßr&c
Ne.quisputarét deefem tribusiplumniqdo broptetido«
lolatriam trädicas captiuitati, commémorât Deus omni*
potens impietatem earum &(zuitiam,quaexpoliabant.&
àeprzdabamur paupercs, qui vi(âuit»e<:eflària vix habe»
bant; & quicqüid (peçiofiim autpulçhrum yidebatür ha*
beçè,,peninis;aüférebant ab ei$:Üoßes iuJHid eft iuftitiz,,
(ubaudi eftjs vos, 6 principes decem trftfifoni t* accipien**
tés inanus definite'vel. potente? vtfalfo iudicio pauperem
condèmnétis, &pauperes deprimentermporta* id eft in iudfi
ciö,quia caret (üppfis & muneribus quz Vobis trib.u-
ox jdeo, fubaudi , quia hzc facitis.lcilicet opprimentes
paupercs, prudens qqilibet vel propheta m tempore iüo ta*
cebit, quum vos. afllixeritis pauperem. JQuia temptis mi-•
luniefiifibc eft, quia nulfos eft qui eum velit audire te<âè.
îudicanté.j^^rte^flÂMjDeû omnipotente,de quö diâtitft
eft: Confitemini Domino quanta bonus, & non mdlu i. dolum
vèlDiabplu. Vel et qüaritebotiam,id eft.reâü iudiciû iudi*
cate: & non malu, id eft metidacium, vel opptefliohé pad*
perû.Et hoc quare? Vt vos quihiortui eftis ihpeccato,y»-
uat'tsi n iuftitia. £t,quum hzc feceritis,[ Erit Dominus Deits
exercituum vobifrum, ficut dixißis. ] 111« deéem tribus Ifrael
ia&abàntfedicentes; Nos famus filii patriarcharum &
Pro-
P
I
|[ ' j
e
i.
M
JPfatiit.Io,. i
roff.ii'7*. i ?