19$0 PaJchaJiyRdtberti t' _________f
qua contra molicea
quæ de Gnia niifunrar, 8c tràrçfcurnt ad Phir | batur,in fatanaiIicórepcKulfus nomine W c , atq* re-
largiam, quam ttotfor^abirfs iure viaus promeroic. Rettorfum autem
uefat. Quo vtique ijico fuperatus', nullum ëi vitiunv,ex 1 ire, non fiçut Pecró di&um eft, Vadepo&me, quiadhuiC
his quæ feqnebantur iUahia^üseft ingererejfèdad extre- contrarias es vpluqtati meæ,vt meafèquaris exemplaifed,
mam fuperbiæ pafitóncm tranfiliit, qua nouerat perfe- vaderetro cæcitatis.tuæ praùùate in abyftum dîmetfus,
itos quoique poffepulferi. ln quibus tribus omnia vjtia quanunquam tevaleas eaqm^e , & inantea qùælucis
fibimetfoederatayperemptâ1aceiK. Vnde & diabolusyi- runt^pejere^quiluçém opfutcare tuis fraudibiis conatis
dens per fihgrilos centationis fuæ gradus fe.fiiperarfauget modis omnibus. ?:
fraudes » aeuit ingdnia. Et primoapponitefuriei lapides, ,
vt pQtètîtiàmexplorer,& cotitinentiam fi^ngat j fècundo rabis] Vbi euidenteroftendiCj quod homp Chriftusvt
eriâmexdiuinis Ifttcris , quafi ex au<ftoi&a<e M m * * DeiisacDominusfit adoraridus »quatenus opftpoiitao-
fuade ns vt de mulcçat la q ue os parât, X?1 ri© y erp, ac fi in m ni humanæ ppcç ftaris gloria, & kreu h am bu 10 ne calca-
fe vi£tus, vniuerfà vicioram molimitw, &armapotenriæ ta folumP e& j^ ^ p tó nm p Chriftum inftantius ado-
, (ùæarns coram oculisponitiqiîstehus.in ep.fi quiddçeflèjj rare debeatpus. C^ia Pmnisïæculi bonor non ad Deum
O*.,.*.
relatus, negotiüm diaboli elfe conuincicur. Sed vbi hoc
fçciptum fiçq(up4d,aicl(Do»»»»tfmpeum tuum adorabis » çunî-
Stis iegeuribUsb.quec,,quod.in Pentateuchp.Ex quo bene
Deus illernapu FortBpontrain^manem hoftem pugnatu-
rusjignatur, qui quinque lapides videl.& quinque libros
iegisdiuinæinpera,palipràlireponens,vnoeorûexDeu-
teronomio (cilicet per quern^oua lex figuratut, aduerfa-
rium repeau (Fit, n obifque om nibu s illo perempto vi£to-
riair. reportauit, D e u m tuum, inquit , adorabis, &
illi foli ferutes.Ac fi diçatur^npn tu igitur adorandus es , vt
iammultc^fairoerrotkkqy-epdeçepifiijfçd'Porainum
icilicec filiuriif^ :&Peum patfem ac folum Spiritual fan-
6tum.qui eft D eus v.nus'i iu.re potius adorabis, & ipfi foli
quolibet paâodeceptusièruiës. Ex quo liquidocplligi-
tur,quod velif nolit idem eius obtempérât iufiis, & feruit
liccc inuitus imperatis. Çuius nimirum coa&o malignir
tatis fuæ feruitio Deus i ufto vtitur moderamine vt omnia
fermant vnius Dei (criptis, & nihil effugiat, etiam quod
^fibimet fnale4epem dominâmes impjerio^N^que in ep
quçà&t0 ïfolijeruies, ^^e^lafolius Deifermtwexpri-
mi tur.quæ mi lli alter) quam Deo foli debetpr,quâ Græco
Ater çhccv vocanc*, vnde ôt idololatria nuncupatur,dum fo-
lins Dei cuius diabolo per fimulacca offertur. Porro ilia
letuitps quæ communcm fignificat feruitutem, JhvAei*
ineadem lingua fignificantius appellatur. Ex quo reâe
intelligitur, qtiod fimiliter & dé ilia adorarione dixerit,
Dominum Detm adorabis-, quæ foli Domino debetur. Quia
prpfe^o etfi legimus boq)ines'& ,Angelps^ fàn&is Pa-
tribus adoratos, non tamen ilia adorarione pu tare debe-
1 mus qtiaynlçum & fingûlareniDeuniiureepnîpetitador
rare.Vndeiummopercçauendumeft.neautifta incorde
minuatuE,aut certe per illam circa Deum immutetur fer-
uientis & adorantis deuotio , itatenus vt illa communis
AngelptumhpminuqVquelèruitutis vénéra tipplufquam
expedite tranfeendatur. Sed adorare Deum, prop ter feip-
fumvtpieum fatis decet, & feruiriilli àcreatura vt Crea-
tori: Angvlum vero, auc liominem vencrari, iuxta quod
expedh.nonpropterAipfuôljftidpçopterDcumyVtDeus
in eis venerecur, à quo vençrabiles & ipfi faéli creduncur.
Alioquin non fiint adorandi prorfus, in quantum non-
funt veri Dii. Adhibendi quidemfunt in precibusjverun-
tamen non fiint colendi, vt & ipfi quafi Deus adorentur.
poflît mali,mcnsblandimencoru.riî]aqueisirretira|Ti4 ç
fiia&rerum delieiatum cupidjlne capiatur. > Vbi cogitan-
4um qdfd nos miferffà&uri fumusiin qu|bus ineft virqs 1
concupifcentiæ, Ôc peccati lex membrisomnibus dptni-
natur : iravc vnuiquifque tencetur à copcupifceutia fiia
abftradus & illeiaüs., Àutquidagemus çumipfeperfe
diabolus concupifcentias carntinfitas, acrius inflimma-
re > 8c quod graufus e/t; , quafi ex auâûoritate diùinarum
fcriptiuarum mentçnï yt ièducat atrpcius, dçlintreac ie-
ducere coeperit.? Et quod adhu'cu^èliçiuÿ eft,iam vt hinç
colligitur yniu’e,rfis ; quæ in mundo fù,nt,contra nbs vp
fuis vtitur armis. Quid ergo anima inter huiufeemodi
çafusfedufaeil ? NaBinihdin mnndqeft nifi cbncüpi-
fientia carnis, & concü^ifcentia oculorum ,atque fiiper’-
bia vitæ. In quibus tumirum tribùs fèmentiis Apofto-
lu,s vniuerfàteniarionumgenëracôtnprehendic. Etidep
Dotninus hæç omniainfefine conta^ione peçcatiyin-
cenda fidapit, yt miles fjifteter, qrijdy na Çtimgratia Dei
Uigiter agerec, qq* vitiorum recidiua in fè profligarederr
builfet. . . . . . . . . : v- •
•I n montemautem eum affumpfiflèideo djciturj ytex
‘eolocombns Tyrivulqeratus àrapnte Dei, fuper quçm
otnrits adarus crigitqreuidemiu? fignàmur. Nonquod
Iefus fpiricu fuperbiæ inflatus eo quoipfe cptrn.it iÇt-eJae
tus; fed fûperqûçmlibec terrarnm.montem affumitur, v t,
monÆrardturjipetrius» qupipfe tçanfuehitur qu» anaririç
æfHbus infiatw^pquin PPW)a;rngnamundi4 cglpriaR>>
eorum minime ;.lpçnpletins poffidnbit, pifi fueri^fitpr^
hindamentum'iùpërbiæ tra^npkptatus. Nam verehumi^
les non nifi in Doriiinp glôpantur* Q«inia autem régna
mundi ei dicituroftendiiTe. videlicet omnia quæ in mundo
pofiûnt elle ç^nçu^ifcdjilia »inqui bu s mundi-amatp-
res regnant4iyelpçïtâfimpliçit.er acçipiendum,yt.qui>-
dam volunt, ^nodillo.fuggerentetotûs mundus inipo^
‘ mento vifus aheo.dicatut- Et necmirum,cum Sfeximio
i viro Bénediôo;, quam fubjtojn fph«ta, jSntequam.i.exi-
! ret ècorpote, dicitm ûftenfus quamqmagi sabiplp. Po -
! minoGjirifto fimUl.potuitin mqtnento videri /quAfimul
temper confpicit vniuerfà ? Et bene in mptneqtp, »iuxta
quod alius Buangelifta narrat ; quia omne quidquid in
mûdoeft,breueacmomentaneumeffeconuincitur.Sed
loriam horum quo vifionisoculo Saluator jnfpexerit,
n©nabiUrdbquæritnr,nefôrtelqdP(iabfit,ill{im*4Pn€U- FaàieWtririlhcven^»bilçspçopterPeutft.SjitnPÜçiterin
pifeentiæ oculo intuitus intelh^tur^quanriS: deptauatp | eisDp.minHsDiligatur,proptetquemd{ip6diieâiàno-
:iaentisafpeÔti, quàslibet concupifabilia ÿit«tanlglçâ^.| bisdenodlfime yençraftwr>( Çæterumfiquis ab hacre-
tur. Sedfi inmetMé fuitiftareruraôltenfîb,^«hpiwni !:gulaGwbpli.Ç*fideiqualibfit parte f«çcub»eric, IcÜicet
afpeâu iuxta humanitatem fiWiqüp,MediciÆlentecpnr I a u tfp e ^ h 4 .Q$W&QS»npdebitaroeisveneratipnemimr
IfpWeptrihii morborum genesiune v llPiÀiii«vul- pçndat^h^tfe^W^R^qdQdDciMewvfifei cbsift
- rr ëj tikfyi perihoenbrhis fuos mederi poifint ægrotos s&
fàluti eorum qui nondum corrupti funt confùlendo, dili-
genti us prouidere.Quod autemai t, Hac omnia tibidabo,ex
arrogantia defcendic. Non qnodifl toturn mundùm ha-
beatpotcftatemyVtpofîitomnià régna mundi dare,fèd.vc
perhocante.cpriùati
qui ad auaritiam diuitiarum venire feftinat. Nam &Apo-
ftolus auaritiam feruitutem Idplorum riuncupat. Quià
quilibec auarus infra pedes diaboli male pcrfuafus çur-
uusiacet. ' lui"c-'.ri*q,jk»j,.,-:‘
R e s p ONP i t ‘ô ù tm t i
Deum præferendo conftituat, omnino i religione veræ.
fidei nimium c xtraneus aberrabit.Nam & Apoflolus m o*
hçtnos per caritatem inuicem feruire, feçundum illam
communcm fcruitutçm,dile^ionis Chrilli. Sed&ipifi
alibi,vt ferui dominis fuis non ad oculum placçntes itnt
monetjfèdvult Domino feruientes. Ec vtbeatus Petrus
Apoftolys ait, non tantum ^jonis & m odeftis, fedétiam
dyfçolij qtpni timoré Domini feruire co.nuenit, vtper
omnkPeo deuota in pmnipus Chriftiana Religio,atquc
irreprehenfibilis comprobetur. Infelix quoque ni-
mium humana mortaliïas, quæ tantis obfufcatur vitio-
Gdfïï
gruumergptemeritatisfuaeexifom fetiteritk rpfppnfip^ '& atamaquiflïma pide feligjonis reguk
In Matth.Euang. Lib. I I I , 9.61
deuio gradiens icincre, bine inde peccatis intercipitur. |
Ita vt & h i qui pracfuntiy rannica' non metuaht vi exagita-
re fubiefäos; neque hi qui fubefle coguntur conditione
fua, fine timore pcenali parere poifint prcelatis. Quorum
verique dum Dcum medium non attendunt» fua morum
im pro bi täte a vera fidei iufticia deuiant. Vera namque
iuftiria eft, fua cuique iurc vc decet honeftitis officioy
fine moleftia & morum improbitate deferre. Vnde fi ad
Diabolum dicicur: Dominum Deum tuum adorabis, non ex
fuperfluo eft quod imperatur. Bene igitur Chtiflus no-
uerat ilium hocfiio deuotionis officio non impleturumj
led ex debita reciprocationis fen cent ia loquitu r,vt ex con*
trario quam ille moliebatür oflenderet fenptu m quid iple
magis iure debeat,quiabomni pietatisnegotiofuopra-
uitatis vitioeftefferatus. Non enim iniuftum eft cuique
imperarc quod illi iuftum eft exhibere. Et ideo licet pro-
pno fuperbiae vitio fit ille deceptus, tamen per hoc quod
didlurn eft: Dominum Deum tuum adorabis, pacet ilium ere-
antis dominio fubiacere.Sed quxrendum, vtrum ex autoritäre
Scripturarum, qua:h<.minibus per Moyfemfo-
lummodo dar« fiint in eradicionem 8c do&rinam r e te
viuendi.debuerint contrahunc,acfi client tarn illi,quam
reliquis fpiricibus praecepta, talia proferri. Numquid ad
eum erudiendum feriprum erat: Non tentabis Dominum
Deum tuum. Et; Dominum Deum tuum adorabis, & illi foil
femes? Pra:ferrimcum per Moyfem, non illi, led popu-
lo inftitutionis doftrina tribuatur. Et ideo probabilius
videtur, non vt .fufpicaturDiabolo exau<ftoricatediuina,
oftenfam efle Dominum adorare debere. Sed fibimet
Deus, homo,quia dignatus eft humilitatis formam affu-
mere, vt fe viam redeuntibus ad patriam prsftrueret,
contra fagittas aduerfarij clypeum pra:ceptorum oppo-
nit: quarenus difeant iequaces,quid 8c ipfi in fiiis tenta-
tionibus prudenter aganr. Nam fi prsceptum Domini
lucidunf contra tentamentorum nebulas adhibeatur, re-
ftatcontinuovt omnis tenebrarumcaUgo,vcfumus,dif-
pergatur. Vnde ficut didtum fibiSaluator recolit: Non in
folo paneviuit foowo,vtilluftreturpr®ceptis diuinis fecun-
dum humanitatem, ex quo fiios inftituat bellatores. Ita,
&: Non tentabis Dominum Deum tuum, atque, Dominum
Deum adorabis, &iüi foli feruies, non Diabolo, fed fibipr^-
ceptum infinuat, quatenus his fa(cibusmandatorum,la-
queorum tenebrasrepellat,& repulfis erainus eildem ad
nihilum euanefcat.
T v n c reliquit eum Diabolus. Et ecce Angeli a cejf runt
& minifirabant ei. 3 Reliquit eum confummata tenta-
tione. Non quafi rurfus eum non aggrefturus, fed vt
beams Euangelifta Marcus ait, ad tempus, poftmodum
contra eum per mortem Iuda:orum odiisapertiffime im-
pugnatutus. Expleta autem tentatione diximus, non
quafi expleuerit quod conatus eft, vt deiiceret: fed expleta
contra eum omni arte tentandi,iam vlterius quid
egcretnonimieniens,dere!iquit. Nam cuiufque arris officium
tuncexpletur, cum quidquid ars ip fa, iuxta facul-
tatem negotij didtauerir, adpergendum fuerit explc-
tum,etiamfi non obtineat opifex arris quid intendit. Vt
puta orator,aut aliquis medicorum, non folura quoties
perfuadet hie, aut ille curat» finis completur officij: fed
tunc redte pnedicatur expletus etfi conditio reram ac per-
fonarum non admittat explcre, cum quidquid ars ipfa
valueritjdiligcnter negotiis & perfonis fuerit attributum.
Quod tandem Diabolus in le cernens, arris fine peri-
tiam Confiimmatam, continuo eum dicitut reliquille,
quia Viera quid ageret penitus non habebat. Nam ten-
tauerat eum prirnum per gula: concupifcentiam,qua: radix
omnium malocum eft, deinde per vanam gloriam.
quae habitus eft fupei borum. Tefte igitur Apoftolo,ini-
tium omnis peccati fiiperbia probatur, cuius nimirum
ilia fpecies fore non indubitanter manifefte cogtiofci-
tur. Vnde fi radix omnium malorum conCupifcenria, &
initium omtlis pecCati fupetbia, redke ergo tentatio expleta
dicitur, cui omnium malorum origo & peccati initium
penitus fuperaturaCConteritut. Nam nec mundus,
qui’in malignopofitusk Domino condemnatut, alia ten-
tamentorum habet quam qiixillioppofuit,carnis Vide-
Biblioth.Vet.Parr Tomp.Pars u
licet concupifcenriam,quæ eft î n me m bris noltris,& con-
cupifcentiam oculorum, quæ fèmpcr exteriusgeneratur,
nec. non & fîiperbiam viræ, quæ tarn mterius quam exte-
rius fills fafti bus coalefiit. lure igitur expleta diciturten-
tatio, dum vniuerfis tentamentorum generibus Scripturarum
auâoritaterepulfis,vuftus tandem hoftis fuccu-
buit. Et ecce, inquit, Angeli accejferunt & minifirabant ei.
Acceflerunt vtique,non quafi tunc prirnum illudadeun-
tes, fed veluti agonem tui creatoris per affumptam formam
hominis contra hoftem humam generis diuprocul
afpicientes. Si enim nos ( vt ait Apoftolus^ fpedsaculum
raâi fiimus müdo 8c angelis eius; multo magis eum vene*
tabiliter intuebantur agonem, in quo Deus horiio virtu-
te^fiia pro omnibus dimicabat. In illoquippe & nos vi-
cimus, quia in illoeramus&nospro quibus ifftèfa&us
eft homo. Stabantautem angeli aionge inter ea, ne forte
quafi præfidio eorum vicifÈ videretur,aut certe auxi-
lio indiguiflè. Ac vero vt ex virtute monomachiæ Chrifti
hoftis iDe vidus abfceflic,cxercitus Angelorum quafi pa-
r itusad obfèquium regis , qui procul triumphum illius
longe diu contemplabatur, deuotus acceffit, & mini-
ftrans famulabarur. Porro quod pugnat,noftræ humani-
taris fiifceptio erat;quod vero ifto minift rat,diuini tatis in
eopriuilegiaprædicantur. Invtroque tamen vnus Chri-
ftus 8c do&rinarum exempta in eo plenius com mendan-
tur. Quia ficut in hoc agone militia totiusreligionisnq-
ftræ præftruitur:ita & in obfèquio Angelorum rémunéra*
cio feruituris noftræ futura gloriofior edo cetur.Quia poft
triumphos,per hocæternæ vitæ» beatorum veradefigna-
turreredioj, vbi non modo Angeli,quorum caritas at-
det indefella, fed;etiam ipfe Dominus per fe tranfiens
miniftraturus fànéris luce clarius prxdicatur. Et ideo
qui vult cum eo tanti honoris obfèquio poftmodum
refoueri, necefîe eft prius in militia pofitus, difeat,
eius adiutorio fuiras, agonem Ilium ad finem vfque
perd u ce re ; quia non' coronabitur, nifi qui legitime cer-
tauerit.
C v At autem dudijfet lefts quod Joannes traditus ejfet, reeef-
fit in Galiham, & relida ciuitate Nazareth, venit & habita-
uitittCaphamaum mar it imam in finibusZabulon & Neptha-
lim. Terra Zabulon, & terra Neptbalim, via marts tranfilor-
danem Galilaa Gentium , 8c reliqua.] Nam &Ioanne$re-
fert.quod Iefus cum difeipulis fuis inuitatuS ad nuprias
in Ghana Galilææ lignum fecerit Deitatis, aquas Conuer-
tenS invinum : Hoc fecit, inquit, primipium jignorum lefus
in Chana Galilaa, & manifefiauit gloriam fuam, & credtde-
runt in eum difc'tpuli eius. Sed Cut, cum audiflèt Ioannem
traditum in carcerem, fecelleiit in Galilæam» perfacile
cognofcicur fi rei veritas intente perpCrtditur. Ioannes
enim non nifi propter Euangelium regni » 8c iuftitiam
quæ eft ex Euangelio, quam prædicabat, di ferim en mortis
i nourrit. Chriftusveto qui ampli Us &perFedius erat
veritatis iuftitiampiædicaturus,neceffehabuit ad tempus
vt fècederet in Galilæam)ne antequamvenitet teji*
pus pafEonis,Iudæifèmperinfidelitatis^mici,homicidio
iungerent homicidium, 8C Martyribus nigieftdi ad ho-
ram in tempore palfionis fuffugium pet hoc fignahtèr^
denegaret. Seceffit àutem ad tempüs» vt fuis daretur fe-
quacibus in perfècutione locus fugiendi, iuxta illud:
Si Vos ptrfecuti fuerint in vtiam ciuitatem, fugite in aliam»
Non quidem caufà timoris, fed vt eXempium fieret 8c
dodrina credentibus. Porro antequàm iret In Gali-
læam.nonnullaab foaUnefatfta intetponuntnr, quæ ifti
ali) prætermiftte, vnde intelligitur aliquos fui fie dies in-
terpoficos quibus ilia gefta fint»quæab eo interferuntur.
Nam traditio Eedefiaftica tenet ( quanquam nonnuili
Dominum baptizatum oiftauo Kalend. fanuatias dixe-
rint.vt eodiecrederetur renatusquo natus; & vt alij all
feueraiit.ac fiipfà die çircumcifio fpiritalisfit Celebrata,
quo fueratcarnaliSadimpleta.) Quodoâaüo Idas,quan-
do nunc eelebratur, baptifmo petfumftus fit) & inde,
quod idem Ioannes præmifit, dudtus eft in defertutn,
Poft Cuiusexpletionemtemporis,aliquanris interpofitis
diebus, iam Ioanne in tarcere retrufo,fcceffit in Galilæam
& deinde veniens habitauitin Capharnaum maritimam.
Mm mm Vbi
Matxa, i)
H
%