\lo 56 Päfchaßfi Rath erft
Praia -, qui ea fecit. Nc<|ue enim fieri pôteft Vt ex malo
bon um, âut ex bdho malum oriatuï. Idctrcô rribiiite bonis
operibus quæliunt, vt cernitis ex mç, vt bonus fit idc
à quo fiunt-, qu!æ nfcgare ncquaquam poteftis quod bona
fine, quoniam DeincaÔC diuiha. Prôptcteaalibi eilclém
Piurißci s ait,&fi nie non vultis,fàltem operibus crédité.Quo
nimitüm argumento&præfintes vâlde reuincit Iudæos,
'& futur o s projiÜlGttaduerlàrios ,dùm cos refellit inteui- j
gere Chrifti opétâ,non efle humanavirtute,nolle tarnen
confiteri quod Dei fint, co ndemnat Pôrro in futuroex j
hoc omnem fidei peruerfitatem coaïguit, eorum fcilicet,
qui dignitatem & communionem paternæ- fûbftantiæab
ipfo detrahunt. Vnde fi àrborenr.c^uæ fruâum fiium&
nonàlienumdatin tempore fiio, incorpore pofitû Ggni-
ficar. Qttiap interioris fuæfoecunditaté mittitur vbertas
Ecclefix, & exubëracomnts fru&usiuftitiæ.Quapropter
& iam miro modödicit, aut facite aiborem bonâmeum
fru&ibus fuis, aucFacite arborem malam cum fru&ibus
fuis; quiaexfrudkibüsjVtait, arbor ipfàcognofcitur.Nun-
quid ficuridum arborera naturam arbor mala bona po-
teft conilitui, vel qua: bona eft, vt mala fit, cum ramis &
fru&ibusfuis commutarifSed vt ex natura arborum con-
uincantur Chriftum non pofTe inuçilem iure ,aut malum
iudicari, du fruftus eius boni probanrur&r Deifici.Quin-
imo iuxta frudtum opens Deiim decerni'debere, & tan-
quam Deum Dei filiumin omnibus venèrari. Ne forte
cum per admitationem operum tantorum Dei nomen
detrahere non audeas, per malitiam mentis, & fenfus gè-
nerofitatem, eius quam habet cum Deopatre quanquam
confiteri es coaâus in nomine, abnega ta paternç fiibftan-
tiae com munione, decerpas in ftuâu proprieratem nature.
Ac per hoc quia, Va qui dicunt bonutn malum & malum
bonum. Ideo Dominus bonitaris fuæ minus oftendit. Et
ideo aut malam arborem cum main frutftibus fuis,aut bo-
nam cum bonis ftuâibils fuis fecernant .Ne fi quis bonus
eft,dicant male operari poflè v aut dele i pfis, ipfi qui mali
erant, xftiment bona vel veradicipoflè. Vnde fcquitun
Pro g p n‘i e sviperartyn quomodopot eftis bonaloquicum
fitismali ? Ex abundantta enim cordis os loquitur.] Oftendit il-
los ape tt i us arborem malam éflè, Ôc profert in veritate indicium,
talefque ees afFerre fruit us blafphemiæ,qualia in
inlèfemina Diaboli fulceperantVnde & progenies vipe-
tammiure vocari funtnon à natura . led ex viriö D'aboli
quo cörrupti erant iam, vt b ona nec loqui nec agere pof-
lent donee in eodem vitio blafphemiae perdurarent. Qgia
bonus homô debono thefauropnfertbond, & malus homo de malo
thefanroprofert mala. Non quod homo à natura fit malus,
led quiaipfi fibi thefàunzat in corde fuo malum,vnde
fitmalus. De quo thefauro iræ Dei profert mala. Quo fine
thefauro thefiurizato, fadtus eft malus. ficut & ex bo-
Ho fit bonus &profert bona ; quanquam à natura ipfi
homo fié bonus. QUodfiin opinione boni malivefub-
repfèrit dubietas, fub ficreto indulgentiæ Dei repofitaeft
venia in bona confeffione. Veruntamen omnem corru-
ptelam hominu ex nature vitio proficifd docuit, cum &
homo boilus,& homo malusdicatur,non exeoquod
homo eft,fid ex vitio,quia corruptus eft.Et hinc eft quod
fiqtiitur, • •
Q voniam omneverbumotiofumquodlocutifuèrinthomines,
reddent rationem dç eo in die iüdieij.] Harret quidem
hoccumiuperidribus, & eft fenfus, quod fi otiofum vet-
bum , quôd nequàquam ædificat audientes, non eftabiq;
periculo eius qui loquitur : qüanto magis vos qui opera
Spiritus fitt&içalumniamini reddituri eftis rationem ià-
lumniæ veftræ î Porrö otiofum verbum eft quod fine vti-
lilate àü^entis loquehtifvé dicitur. Vt putafi omïffis fé-
riis, de rebus friuOÜs loquamur, fabulâiqùe narremus an-
tiquas. Czterumfiquis fiuryharepHÂtvèrba, velrifum
mouerttia ,feualiqaîd turpitudinis, hicnon otiofi vèrbi,
fid cri min ofi tenebitiir réus.Qùibus profeéto vitiis,düm
chinois ora difloluimus qùam iæpe offendimu's, quia taira
diuinusïermo & Sanâorum Patrum rcgulæ æ’térna
clatifuradamnarunt, ne Os Chrifti difeipuli talibus macule
tur eloquiis. Hint eft quod fiqüitur:
E x verbh mis iuflïficaberis, aut ex verbis tilit condmnabtÂJ
Quöniam ficut fupta diftum eft, Ex àbûndaktiatoriis f -
os loquitur, aefi dicatur.Ex prbprio thefiucocoïdis.Quo. jL 1"
niam vanitasaut fcurrilitas, fiu reliqua quæ intitsin men«} U
te,pêiora abundantes aperire frequenter aflùeicürit. Vbi
abundatgratia Spiritus fin<5ti,& tnefiurizata bonitas ma-
net,caprofert lingua quæ inthefiurofîio intushabet«
Qupniam calamus linguæ inde profunditur quae intus
abundant. Neepoteft de malo tnefiuto, nifi qua: mala
fiintalïtietèproferri.
' T VK c rejponderunt et quidam de Scrtbis &PharifaitJicen-
tes, Magißq; volumus k tefignttmvidere.] ’ V bicum qüe Euan-
gelifta, timeponit, templis exprimit ordinis. idcirco vfi
queadpræfentem locum omnia hæcargumenta contra
blafphemiam priori s figui o bieâ a funt aduerfiis eos. Sed
perndiPharifiei vlScribîèficrurius fignum petuntab eo,
quafiquæviderantfignanonfùerint. Se4alius Euangeli-
fta,quæhicobfiurius pofuit,manifeftiûs expli cat cum ait,
VoluniHsk te fignum viderede calo. Ergpvel igriem d e ctelo
in mortem Eliæ venire quarrebanrj vëlin fimilitudmem
Samuelis, temporéæftiuo concrepare tônitrua, fulgura
conifcare,imbres pluere,quafi nô pollen t & ifta,fi fierce,
calumniariac dicere,cx occultis 8c variis a'cris paflionibuS
accidifiè.Nam qui calumniabantur ea qua: oculis exaper-
to vid erant,manu tangere poflènt, Sc vtilitërfilutem ho-
minum fin tire,quid facCrent vecordes de his quae decce-
lôexabditis venirent ? PortaCGs ergo relponderent, &
Magos in Ægyptomulta figna de coek>fecifiè. Neminem
eumeffe putabantnifi tantummodo hominem. Etideo
adulatoric magis & fraude, quam ex fide vçl religioneed
Magiftrum vacant. Nonputo quod ignorarentà Magis
ftcllam vifim & pra dicatam in ortuipfius, quandp & ipfi
ex prophetia locum natiuitatis Chrifti Herode interro-
gante denunciarunt. Neque latebat Angelos paftoribus
Chriftum natum nuncia.Te, qui vocem patri s de cmlo ad
eum venillè lium fibi dileâum proclamaftè, audierant
velcognouerant, quando & ipfi magis inuidiofi toni-
truum fadtum fuifie de coelo dicebant. Pro quibüs profe-
(5fco calumniis & blafphemiis egréerièdikit:
Generati o mala & adultéra.] AdiÄera quia dîmi-
feratvirumfuum Chriftum iuxta fczechielem, Scmultis
fi mifeuerat a ma tor ib us. Quod àutem dicit, générât io
mala.non naturam eorum damnat,qui nati fùntex femine
Abrahar, fed vitium, quo àDiab©lo corm'pti funt. Imita-
tione quidem eius, dicuntur filii, ficut&fiipta progenies
viperaram. Quia ficut Occiduftt fili) matres, ex quibus
nafeuntur : itaocciderunt IudaeiCÄr^«^ DèiVirtutem toriquefiapienuam^
m eft omnium reélê làpientium mater.
SI g N v M quark, &fignuh non âabitur ii,nififignum ïotut
Prophet*.] Omne igitur fignum alicuius rei fignum eft.
Porro fignum quod fi Chriftüs daturum promittit, illiüs
figni Ionæ res eft. Sed ideo fignum dicitur,quia quidqUid
prçfigüratum fuir in îona,totum impletum eft in Chriftö.
Ac per hoc.licet fignum dicanir,tes vt diXi illius figni fuit
Quia ficut fuit Iona in Ven tre ceti tribus diebus & tribus no-
âibus: fie etitfilm bominü in corde terra tribus diebus & tribus
notlibus. Quamuis nonnulii quidquid Ionas geflît fignum
fuiflede Çhrifto confirmant, qüod reprobàto Ifiaelad
Niniuitas Propheta mittitur, ficut repüdiàtis perfidis
Iudæis Chriftüs ad Gentes ,fiii caîtera quædeeo legun-
tur. Tarnen in hoc euidensïïgnum fuirquodneh folum
mortem Domini præfigurâûit, verùmetiam ipfum tempus
paftîonis, tribus diebils & tribus noôtibu s, fignànter
expreffit.Quamuisexhocquidamdubitenc.&mendacio
adlcribânt Saluatoris verba, quod non tribüà diebus-,nec
tribus nöÄibusin feptiichrô iaëùerit.Nèc iiîtelligunt qua
fæpe in Scriptuiîs (àcris kunc modum locutionis inueni-
ünt, qui Trôpùs Synecdoche vocatür, vbi pafs ptototö
accipitur. Ndn quod Dominus om nes tres dies Sé tres
nodes in inferïtohieriqfèd vt fiktse feriaè diri 'pâttcm ^uâ
fèpùrtusëft,cum|ir*terita noéte&die accipia's,hôceft
pro tô ta die. Sabbathum Vero in'^ùo fcft tota nôx & dieS,
deirtdè noftem Ôominiaiü èum e'ôdem die ilhicefiente,
jpartèm accîpïèndô pro tot’d. Habes igitürtfes dics , &
tresnodteSjfiica vniülcuiüfque diei partem, àùtUo'dis
'açcepcrispfO tûto, Vt putàfi àliquis hora diei tloha'egte-
......... , ' ' ÿastae-
ItWM1
m m
ïn CMauh.Euang. Lib, V L
fus fuerit de manfione, iter agens, 8c alterius diei hora
tertiaad manfionem ajteram peruenerir, quod fi dixeri-
musbidui eum ficifteiter nunquid ftatim reprefiende-
mur mcndacii/ Quia ille qui ambulabit non omnes ho*
ras vtriulque diei , fid quandam partem itinere con-
fumpfit. Nam & quod Dorainus oftendit ie in monte
poll fix dies fa&um dicit vnus Euangelifta, alter vero, poft
dieso<fto,parrem pofteriorem primi dieijinquq comple-
turn eft quod promifit, pro totis atque integris diebus
adnumcremus, vc inteHigas cum qui dixit poll fix dies,
folos medios connumeralfi qui veri toti, atque integei,
completi funr. Sed hie Tropus fignificarionis capax eft,
pleniintelledtus, cum plus minuive pronunciat Scriptu-
ra. Aut cnimapartc to turn oftendit, vt verbum caro fa-
&um eft, aut c contra, vt ibi ergo propter parafieuen ludaoru
quiaiuxta erat mommentum.vbipofuerunt eum. Porro quod
ait, in corde terra:, Tropicefimilitec loquitur, Non quod
terraeoi; habeat vtanimal fit,fid fignificat Hierulalem de
qua de di&um eft, Quia operatus efi falutem in medio t.rra-,
in qua crucifixus eftDominus & fepultus.
Vi r i Ntniuiufurgent.] Profequitur miram & admi-
rabilem Pfophetiam, quae de prophetia Ions fadta eft, de
quaprophetauerat Chriftus &ipie Propheta. hrquo ,yt
explcret vaticinium fiium, etiam celcrior fadtus eft ipfi
in relurre«ftione quam pr®dixerat&pra:figurauit Proph e -
ta.Porro de Niniuitis maiorem gentium fidem futuram
demonftratquam Iudzorum, & ideo ex fide Niniuita-
rum,Iud£osinfututo quia non crediderunt , condem-
nandosdenunciat. Quoniam Niniuitae, Ionapraedican-
te,^wr*tent^am c8erunt> & ^ Deo pccnitendi veniam
confclfione meruerunt; ifti vero Chrifto Dei fijip praenu-;
ciatio,iplbpra:dicante eum non fufieperunt. Ideo lurget:
didlunfeft, quoniam laudabilioreserunt in fimilitudine
duorum denanorum , quorum alter formofior fplendet
& clarior, forma tione arcificis, alter vilifllme degencri a-
•^us pondere & Iplendore, eontemnitur. Vbifides Gentium
perraaxima pra:dicatur. Condemnabunt autera no
iudicii poteftate, fid quia ex eorum comparatione ipli
condemnabuntur. Etnotandum quod gentes ad melid-
ra coin die refurgent, & fublimiora percipient fidei fua:
dona.
. eeeeplus<lu*mIonashic.]hlic&vLtcmnonnomenac-
cipiendum,fidaduerbium loci. Quoniam inprafiritia-
rum erat Chriftus qui loquebatur fic de fi quafi de a-
lio, aefidiceret. Hie inter vos eft, qui plus eft quam Ionas
hic.^Quoniamiuxtafcpmagiutalonas tribus diebus Ni-
niuicis posnitentiam prtedicauit.ego vero (jantotempore.
Ille Afly riis Genti incredula:, ego Iud^ispopulo Dei.llle
alienis a lege,Dei ego meis ciuib us femper ^lege & Propheciseaquarepromiflafiinrpatribnf^
ekhibeo^ Ille. voce
tan turn locutus fimplicirer nihil fignorum faciens, c-
go ('etfiin Beelzebub facere calummor ^ innumera in •
hrmis prxftiti beneficia gratis. Qua: quia deitatis fqnt-o-
pera, inlinuant quod plus eft quam Iona$ .hic in. pr*fin-
qarum,aquotam mira&inaudita fiun't.', Regina Auftri
furget in iudicto cumgeneratkneifia, quia venif a fi}tib us terra
andirefapientiam Salomonis. Nemo mprtalium eft qui.tarn
docilem habeat naruram, vel exccllentillimum ingeniu,
vt thefiurpsdiuinarurufirip^urarum fua pojfit feientia^
veleruditjohcadliquidumpenetrarc. Nerpovqui fingula
quea^nigmata reuelare, &allegorias ratipnefque parabolarumdemqnftrare.
SitniIimdipesqtio.quc fuis in lo-
cis digne ekprimere, onjma occulta apqrire. Quod quia
non PPteft ,non ideo tamen debet putare, quod aliquid
in eildem facris litteris iuperuacuui^vautabfque Sacramento,
lfiet occulta: figni ficationi fit pofitum. Idcirco
adhibendus labor, & cpnj ftudio iouemendi imploranda’
eftdinma^ratia, vt nobis bbftura referare dignetur qui •
tenet dj*uem fcienn'a:.Qgia vtditftum eft,ipla veritas mul
turn de^ierfainalto latet. Quis enim deprehenderet di-.
finiffitnu^hilpfophorumTh* Saba quod ifta
prarfiguratet, vel quod Ionas forte per triduumin ventre
ceti demerius tarn projfunda oftenderet?, Nifi Chriftus
Dei virtus Deiqqe fapientia, quiaaperit & nemo claudit,
illud de fediduuiaperiret >Qqpniam ficuc inaudita ve-
3 ibriothec.Vet.Patr.tom.^Parsu
10 5 8
tftutaredorem luum firuans, & poft triduum referens
ad lupefna: ira 8c Chriftus per mortem ad inferna defien-
dçns ineftàbilitereftadimplera,veritas Cum vi&ottrium-
phans rediit ad vitam. Et hoc eft fignum quod quærenti*
bits folum fi daturumprqmittit,’per quod feirenr glori im
quam in Chrifto lperauerant,totam ellegentibus conféré
p dam, ficuc & Ionas fireddic Gentibus queinautugi-
endo abftulcrat à Iudaris. Vndead hue & Regina A u ftr i in
iudicjum ventura prædicatur. Quia ficut Ionas præui-
fii^çftvt.veniçetin figura Chrifti: ita ßf l eginaAuftripiæ-
uila çft in figura Eçclefiæ, quæ venir ad Cfiriftum. Pro-
pterea beatifimnis inquara, quia quod præcelfit in typo
& promiffum eft in figura, nos toram tençmits in fpecie
veritatem, veneramurque ipfam fipientiam, ipfumq; Sa-
lomonem ample&irnur.amamus&tenemusinj^ecieve
riratem, veneramurque iplàmlàpientiam,ipfiimque Sa-
I lomonem ampleâimur, apiamus & tefiemus fide. Quia
I ^»rofedo plus eft quam Salomon Chriftus cuius egreflîo
a furarao coelorum culmine quæfiuiteam quæ venijc a fi-
! nibus terræ audire lâpientiam, & contemplari ineffabilid
Sacramen torum eius mÿfteria.Tradunc igitur Iudçiquod
; hæc mulier Meroefit vocata, folummodo nomen quæ-
rentes &carnaliter omnia fentientes. Nec tarnen myile'i
rium recognofeunt, quod Chriftus de fi & Ecclefiaj, quæ
vere Regina eft, elle docuit. Cumulât ergoadhuc inuidiâ
Iudæorum hæc comparacio,quia eos fine excufàtione facit
fides Gentium. Vtcumilli Prophetis.ideft, Ionæ Sa-
lomonique credunt, 8c compleëtuntur làpientiæ doâri-
nam, ifti Chriftum non,credunt lona feu Salomone poy-^
„orem. Etideo eos in fefiirre&ioneiudicii c6demnabunt,|
quia in his repertus eft timor Dei aç fides, quibus lejc noaï
erat data, neevirtus veræ lâpientiæprædicata. Hinc magis
indigni funt venia qui ex lege funtinfideles, dum plus fidei
fe&ati-funt commercium qui legem non nouer,rat,
quando illis gratia & veniagt atis prædicamr.Sequitur ad-
huc alia obiurgatio.
C v u immundus Spiritus exieritab homine,ambulatperfio-'
ca arida quarensrequiem, & non inuenit, J & reliqua. Contf-
nuus quidem ordo le&ionis, & ex prioris exordio fer-
monis profîcifii prob,atur,dum eis ob duridam cordis eorum
atrocior accu mu lat urpoena, 8c major Comminatur
vindufta. Ad hoc quippe omnïs comparatio præfintis lo-
ciintentatur, vtdemonftretexealudæis grauiora immi-
nere fiipplicia.quod & in fine aperte conejudit, eum ait,
SI c erit ( inquit) & huiegenerationipefiima*Ç] Nam ho -
moaquo immundus egreditur fpiricus Iudæorum natio,
defignatur, de qua fpiritum immundum lex, quæ data1
eft, interuencu lùoeiecit: Quoniäantea in Ægypto muÙ
ta &grauia in Deum peccata Idoja adorando & dæmo-
macolendo, contraxerant. Nec pon etiam poftquam fi-.
gna&prodigia Dei in Ægypto vid erant, poft tranfirum
mans rübri, poft iiviumera b en e fit & miracula inter-
dum, cnm lex à Deo fiibricaretur, métallo ac lapidibus!
fioftias immolauerunt,ypa cum.choris & canticisfalcan-l
tium, aureos qaysfibi conflauerant vitulos, Deos âdoÂ- i
uerunt. Sed lex veluti quædam eufto^a murorum cir-!
cumieûæ poteftapis dæmopib. çeietftis çpmclufic Déipo^
pulùm ab eis,&exclufic aduerlatiom. Qui jllinc oderis,
pergeps quafi per arida.Joca, fifeinaqusfi»Jonge, di» cif-1
cuiens,obetrauitperfilitudips5:Genri^,ih:quib,nul-i
lusfplnsyitæadhiiceflIuxerât,,pÇqu.e,cmlêftisimber,e6Scompluerat,&
ideonimiaardit^itcttridiiquailebât:VQi]a»
foiitudmes Ätlocaaridadiu dum'çircuiret, & requiefee-i
retineis male pacatus, tandemaliquando Dei gracia te-®
fperfi, poftquam per lâuacmm aqpæ vitæ funt abfolüti,'
& Fons viuus iP eis effluxithabitâdi cuhii his nullus locus
fuiç. Eccum iam ip his requiem non haberetregnandi in-
rafereputans, optimum duxit, & polTc crediditiri turn
regredi domum. de qua depulfus ptius pet legem ac fi ad
amplioratmHtâtus»exiuit.Adqüamrürfiisregtedieus,m*
uenit vaeantem pet otium Se làbbatum. Vacabat ttiim
Templum Iudatorum.quia fine Çhtiftt>erat,&ûnèDeo,
& fine vllacuftodià Augelorum. Quoniam ficut Icgimus
iBlo(cpho,poftpafiîonemDomimdamatumeftpub]tce
multis andientibus in eadem arce mnrorum ttanfeamus
Vuuu