PnJchttfij Ratberü
Quàprpptecfiç viucodumeft, vtdigniillo inueniamur,
& lie orandum, vtquotidie ilia omnia competenter Sc
(pbrieaheQp.ercipiamns iVt ex vno quidquidin præien- j
tiarum pqbis peceJÎIàiiun>e.ft,impeuernus : exaltero vero ■
Vtiutenus jllis Angelorum deliciUjin doétrim arque niy- i
fterio*quocidie quamdiu in tempore viuimus Ipiritalker j
participemus.;Nec dubitemus inaliquo quia Deuspaiçer J
cumÇhrifto fimulnobis omnia donaiiic, aurprælèntia |
velfiitura. Vnde ilium, quiapuern ttu* eft nobis &fiüus
datuseftnobis, oremus quafi tfrelaurumnoftium, oremus
vtcibum noftrum; nofterenimeft, & ideocymeó
fimulomniahpifrafiunt. Idcirco peta.Tnus.eum quafinoftrum,
vt quotiiodp in fide illunviam tenemus, itainre
fruamur,&per eum à pat re cun.&a impetrenvus. Nofter
qijippef ft ,quianobisiamiui:e debetur ideo oramus, vt
qiipd noftrum eft per d<jniu)i , quptidie tiibuatur per
effedum. Sic tantum ijle eibus nobis qnotidianus &o-
mniain eo fimul nojftra erunt. Hoc eft dicere, Primum
qtwite reanum Dei» & omnia hacadiicitntur vobis-, Qux ni-
mirum p m nia aliéna funt, quia non fumiis de hoe mun-
d o , & ideo prius quod noftrum eft oremus, vtin eacun-
impetraflè laetemur. Nam quod aliéna fint rciiqiia o-
mnià, docet Enangeliçusièrmo ybiait, Etfiin ahewnon
fui/lkjidetesjquod viftrum eftyukdibimbUlPtoptetei quod
noftrum eft,anteomnia&fuper omnia requiramus, quatenus
ille fitnobispanis, ille cibus,ilie vita, pro cuiusa-
morequæ mundi mnt , pmnia poftponentçs q.uali aliéna
deputemus ideo npn nifi diurnam | licet a pâtre ,àii ;
m oniam iftam aut illam rogemus.vt in illo, de illo, ab illo
femperalamur. Quoniamnecloçuplçtius cclLirium in-
uenitur,nec præftantiustparatiffimum quidem eft & continuum;
idcirco non aliud quæramus, quara quod.pro-
prium & paternum. Sequitur»
D im it t e nobis débita hojlrà » ficut & nos dimitiimus
debitoribus noftris. j Hic vnulquifquc lèmeriplu m attendit,
&cautionem coram iudice: voce propria propoiuiile in-
telligat. Docuit enim hoc Magifter pietatis, non iolum,
vt nosinuicem ad milèricordiarn infleÇterec, verumvc
peccantibus in le teis iplè indulgcntiam largirctur. In vno;
fiquidem nobis fiibueniens.in altero vero peccantibus
fratribus pernoseorum débita relaxans; in vtroque tarnen
vtrilque veniam clementer prouidit, & ad Jibetta-
tem adoptionis fingulos quolibet caritatis yoto venire.
völuiL Vnde diligentiusvnufqnifqueperitionem caütio-
nis dinofeat ; quiaficuc promptusadindulgentiam circa
files debitores ex titerit, fiçDeum in fuis propitium ha-
bebit.Hoc enim (perare docen^urà Doiifino, & in noftra
ponitur poteftate , qüod cernimur diraififlè conlèruo.
Noftraquidem Iponfîone adftringimu^idciico ficutde-
bitotes elle nolumus,ira nechaberpcupiamusjquiaineo-
rum perjpnisautligamur,aut abiblqimur. Quod fiputa-
tur hic incertum,de quibus debitis, yel de quibusdebito-
ribtis dicatur, abiieienda eft materies exeufitionis
mlligendum planius exomni debito tamculparuni quam;
%, pqcuniaciægrauitatis, vt in quocunque tibi frater tups
refis fuerit hoc relaxes. Nam & nos plndmisoftendjt ne-
1 xi b us inuolutos tam fteji&orii crebrapræiumptio, quam
pccuniariainhonefta,qiiæfturquelucricontre<fta,tio.Ideo
prout facnltas virium omnibus,ïiiippetit, debent finguli
iuisrelaxare debitoribus pondera ractiltatis ,qu,ib.usop-
prefli cenentur.debitis. Quia quilqùis egenti fuerit inhu-
manus, Deo quæ fua funt ^negat,cuïus infinita pietas fie
angûftias fulcipit miièronim.vt quidqmdpaüperi diQien-
fàtione benignafueris largittis, fibifnaîftitum çonmime-
ret. Debitores autem tribus obnoxii modis tenemur : cü
aut quis diuinitas prohibuit, admittimus, aut quæiufiit* ■
non implemusjfeucu de propriisadftiingimur votis;quia
& cum debejnusChrifti henefidàgratis confeenti,omnia
qùæ promifimusldonecfidelimentefingulareddamus.
Sic itaque & in nobis
tereiubcmur,npfl;Eis vt abfoliiarnur reatibus. Daminiu-
fteaut inanimpijEdimur^aurin corpc^épa^onibiis^fti-
dh?ur,aut in Lis exterius,quç nobis iure ço,mpetunt,qiioldaetiniuriar^.
a^^iftuprægraaamuriqtiorpm,
(debitpribus,liêu.péccari fit pretium, fça fÇ^ » RUPd îjonnunquam
fine deliâro tenetiir » debemns omiiitio fratribus
i elaxare, quatenus nobis noftra à pio iudice relaxen-
tur débita. Maxime tamen pondiis peccati,û ad nos per-
tinere probatur, vlcronqi remitamus; quoniametfi debi-1
tum peenniç interdum iufte rcpetimus,debitum deliito-
rum nunquampetentibu» fibi iudulgeri ablque damna-1
tione noftra negamus. Vn^e praeceptum eft in hocipfo
Euangelio: Gum fteteritisad orationem.remittitefi quid
habetis adueriùs aliquem, & parer vefter qui in coelis eft,
remictac peccata vobis ; û autem vos nonremiiçritis,in*
quit, neque pater vefter quiin çoelis eft, remittee vobis
peccata veftra.Èxeùlàtio namqùenobis nulla rehnquitur,
; quia vnufquilque nofteum fecundum hanc iententiam in
die iudu ii iudi<.àbitur. Sed çautieflèdebemus,neautea
qua;inDeumadmittuntur, quafi,noftra peccantibus te-
laxemuss'autea quæ ooftraiiint, veluti ex zèlo Dei, caulà
vindiiftæ ictribuamus. Solçmusergo quod eftgrauius,
erga ilia quæ ad Dei omnipoteiuis iniuriam prorumpunt,
qnafi clementes exifterejerga ilia vero, quæ in nobis fiunt
licet paruiiiima,immites Ôtinexorabiles elfe :pro quibus
non induIgçntiam v.trilque fadis, fedcoiidemnationem
à Domino promeremur, quia ex ipfa noftra petitione du-
rius- cotidemnaipur. Quid ergo eft dicere » dimitte ficut
diniifideb.toribusmeis,cum non dimifçris,nifipium iudice
m ex tua crudelitate ad ièuçntatçm vindicte acrius
prouocareîldcirco fprmam npbisitnpofiiit,qiiemadmo-
dum voluniusiudicari. . Vnde uidulgentibus fumma co-
ram Deo iam fiducia, relpondet impetrandi ; exigentibus
veço, pæna in conlcientiaremordet damnandi. .Deus ta-
men mauult inuenite cui indulgeac, quam quem puniat.
Ideo in noftra pofpit poteftate, qua quifqucconicientia
Dei iudicium erga le prouoçet, ôc quomodo Iententiam
tanti difciiminis v4 eat temperare. Nemo igitur fè im-
mutiem à peccatoruip debitis exiftimet, quia nemo fine
^ ulpa viuerepoteft. De quo loafines Apoftojus, Si dixeri-
mus, inquitj qniapec(atum non habem ust ipji nosfèduciinuS} &
veritas m nobis noneft. .Neque perfunâorie -hoc Magifter
Iveritatis. dilcipulos docuicprare. ,]Mequ^niudrfiilis.Ec-
clefiafàliè ilia pnobatur dicere. Omnes quidem debe-
mus,&ideo omnibus nccelUriaeft Chrifti indulgentia.
Propterea déuüti ex ammo omnibus relaxemus, vt & po-
tioraieu quam pluranobisà pio iudice relaxentur. Pe-
camariam quippc propofuit orandi figutam , flagitiis
compara cam, q uomamradix omnium malorum non fb-
lumeupiditas,fed & auarkia probatur, fine cuius femine
vitiofo nulla propemodum generantutfeelera. Idcirco in
vtrilque feruandum eft, vt iri quibufeunque polfiimus
conferuisiubuemamus. Alioquin qui cordaimpicit fin-
gulorum, ipfeautpreçesapprobat, caritateinanimo fia-
grante, aut reprobat ilia refrigelcçnce. Qina profeblo
ptius corda virçlque finguloium inlpicit, & tuiicexeo
munus voti, feu lupplicum precespenlàç. Hinc.e'ft quod
primumadAbel, deindead eius munerarefpexilTelegi-
tur; vnde piacatus ea fulcepic, quia eum quem prius alpe-
xerat coram fe redum inueuit. Quaproptcrnemo feiàl-
lat, nemq fe çircumueniat, quicunque non dimilèrit pec-
canribusfibi ex corde, fieuftra ante iudioem, cuius hæc
lunt manda ta, pref es offert.
Et nenosinducasin tentationent.] NonquodDominus
dux&, magifter veritatis, qui via eft credentibus, quem-
piaminlaqueuiptentationis inducac; fed abhorrçnsqui
luis negligunt parère dilciflinis > cum eos delèrir & per-
mittit ire quocunque ducuntur illcbfci, tum vtique indu
cere eos perhibetur. f it ergo ifte loquendi modus in
Scripturis diuinis fiequentifiime, per idquod finit aut
præftat fieri,vt iplè facere dicatur. Habes quoque in bo-
no quod Spiritus làndlus poftulet pro nobis gemitibus
inenarrabihbus, dum nos poftulare facit; habes & in m»'
ïp,dumdicit, Et ego indurabocor Pharaonis, cum eum indu-
rari permifit. Atq; Propheta, Indurajii Domine cornofirutti}
indurajli ne tremuspojl «.N on quod piusDoroinus aliquem
autinducat iniaqueum tentationis, autinduret»,never-
bum difciplinæqueat fufcipercîlèd, quiadumiudiciô fut)
vero&iufto nos delcrit, quafi indçufere in &cris iitteris
figuratiir ; & dum nos finit infidelitate cordis ihterius
Exdi*
S fM
conln
U^'fattb. Eïtang-Lih. / V- 9 9 5
congelefcere, quafi induraredidtüt, quia npn refoluit ad
caloremamoris, quos nouitfrigelcereab illo, qui lèdem
illam ad Aquilonem pofuit. Vnde iponià in Cantids,5ttf-
gt Aquilo, & vent Aafler, petfia botiwn^vtfluant aromata iltius.
AlioquirtitiifianimUs diuino fûcrit adiutus fùffragio, ci-
to liante vento tentationis ad ruinam impcllitur. Hinceft
quod pctimüs, & nenosinducasin tcmktionem* id eft, ab eo
qui male tentât ne finasnos induci. Deus enim inrenta-
ror eft malorum. Hinc feriptum eft,quod Deus neminem
tentât. N’oii quod non tentaucrit Abraham & ïacob,
feu elcétoruin quamplurimos àd làlutem, lcd quia ad malum
neminem tentât, & ideo intentator malorum did*
tur. I nducinrur autem in ten ta tione m , cum ten tatio nos
Vel parUm ftégem, neque enim oramus vt non tentemur,
lèd ne inducamurin tentationem, id eft, nos ten tatio
Vel ad modicum vincat hoc quippc eft dicere, ne nos in-
feras in terftatioiïem , quod Paulus præmittlc diccns,
quod faciet cum tenta'tione etiamprouidebit vtpofiîmus
ï.Ctrlo’-i) ftjftinere. Nam non ideo beatificatur quilpiatn, quod
non tentâtur, lèd qüiapoft tentationem viétor dimnitiis
coronatûr. Hinc quippefertptum t&.Beatusvk quifufftri
tentationem» quoniàm cumpro bat usfuerit,accipiet cor onamvi-
ta.Conftat igitur, quod omnibus tentatio ncceftaria eft,
& omnes rentamur. Sed quia virés noftræ ad ea non Ibf-
ficiuut fuperanda, oramus medullitus cordis,Ne nos in-
ducas fri-tcntarionem, hoceft, nefinasnos ire vt vin earn
ur, ac fi dicatur , infer tencatkmetn -, vt probemut,&
præfta fuftragium ne Vincamiur, quatenus poft trium-
phum vidores coronemur. Veniunc quippe Vend, im-
pelluntflumina,ferrant vndç.eoaccruan tur imtnenfi.gur-
gites, petimus ne nos indneas, hoceft, ne tuo nos defti-
tua's auxiliojVc'tentario vincat, tü enim de coelo clamas,
adhuccertandbusin agone militibùs, Confidite, ego vies
mundum. Ac fi dicatur, fi Formidatis inter innumeros
hofteSj fi timetispropter immenlàm mundi læuitiam-y ft
Vires contra yioientos eorum impulfus pro diffidencia
franguntùr,fi laquei hinc inde paxati tenduntur, fi caligo
tenebrarum,vtimpingatis cæcitate preffi, alpergitur, fi
ab innumeris coanguftamini cafibus ( ôc circumdati val-
lo iàm tandem fide infirrnamini, Confidite, ego vies mm-
dum.înmeafiquidem vi&oria triumphus yefter erit. la ter
quæ nimirum mala culpis exigentibus ., ne nôs déférât
re<fte oramus, ne inférât nos in tentationem, Ac de-
indelubiungimus.
Sed liberanosà malo. J Quibus duàbus precibùs regno
Diaboliexùimur,fcilicet quantum ab eo edudii fumus,
ne rurfus illpmficiamur, & quantum ad hue propter «i-
firmitatem carnis in eo lu mus, quantocius inde libere-
mur. Nam in eo qùûd dicimus Libera nosa main, non mi-
nusde inuifibili,quamde vifîbili liberari malo petimus.
Præcipùe'tamcnaDillonosexuimalorogamiis,aquore-
tinemur, id eft, à Diabolo & àpeccato, quod ex Diabolo
qup'tidie propagatur. Verumamen & ad finem ora-
tio dirigitur, quia ab ptnni malo tune penitùs libera-
himur. Nàm quadiuhiclûmus, fineillo malo> quo cato
attcritur& ànimus frænatur, elle nequimus, vecum cum
corruptibilehoc induerit incorruptionem , & mortalc
immôttalitatem,dmcvtique ab omm malofunditus li-
beti erimus, qua liberate Chriftus nos liberabit. Ini-;
terim tamen & à malo fieculi huius liberari polcimus,1
ncgrauemUr angoribus & preflura corruptionis. In dfta
nimirum petitione, oculus tam ad pr^teritmn, quam ôc
ad præfens, nec non & ad futurum extenditur tempus,
lèuab illo quod admifimus, lèu ab eo quo tenenïuc ad
huen>alo,intcriusexteriulve, feu ab illo quod imminet
mfuturo, modis omnibus liberemur. Namque omnis
corru ptio mala eft vtique, quia à malo, id eft, a Diabolo
exftitit, Et ideo dum oxanius, libéra nos a malo, integti-
tatem fucuræ vitæ precamur participate , vt tandem ^d
tam felici us peruenire poïlîmuSv
Quid igitur deeft, quod iftis non contineatur ièptem
prccibus,leu ad prxfcntcm vitam,feuquod maius eft ad
ftuuram.?Ex quo profrtfto liquetqliod m eifdem rts potins
docuit Chriftus, quam,verba. Vndetion aliüd o-
tandum iurè crediniüs, quahdo quidquid ad làlutem fît,
quod eft in nomine Iefu pecere , totum inibi deprecamur,
vbi fi redle peillàmus mirabilis or,do alcenlioni's
monftratur. Nam ncut Ièptem dona Spiritus ïàndtia lutn-
mis, încipïunt, 8c ad finem, id eft, vlque ad initium fapi»
emiæ,gradarimdecurrunt: ira; & ordo precum à film-
mis vlque ad finem, vt a mundi malisliberemut, extendi-
tar. Vnde in vtrilque u d fine incipiraus > adperfcâip-
nem fit gradalis ordo virtutum leptem : ôc fi à fummrs,
quia iftade lupernis «que accipimus , fit rur&s identi-
dem ordo delcenftonis, Sed quia pet op'erarioncm haut
m, nos abimisad lumma confurgimus, Ièptem bea-
titndin'es, vtprætillimus ,qnæ noftro laboreper eadem
dona quæruntur, vt nés ad aitiora doceant eleuati, de i-
«nisad fummagradatim veniuftt. Habemus ergo in preci-
bus 6adem vt im petremus dona, in donis vero, v£ opere-
nmr Spiritus fimâi mandata: deinde ih operatione bca-
titudines quibus coronemur, iliço conle quuntur. Ac pcr
hoc oremus vt percipiamus.perceptis vero donis opérerai
» quæ iufta lunt,opérantes autem præmediremur quatenus
ad lingulas beatitudmes diuinirus adiuti quando-
que.perueniamus. Nam ficut à malo per fpiritum timo-
risliberamur, i ta li berati ab eo, non minus ïpiritu paupe-
■res quam rebus eflècapimus. Deinde cum dicimus, Ne
nosinducasin tentationem » Ipiritum pietatis rogamus, vt
manfuefeat interior homo nofter, & mites ft mus, ne vl-
lo nos monence^tentamentorum incidamus laqueos, i-
moagamurfpiritu pietatis, ne vllis exafpereTnur malis,
&perviam iuftitiæ gradienres fine vlla impietate mentis
ac corporis euadamus. Nam in eo quod petimus di-
mitri nobis débita noftra^ non nifi Ïpiritu Icientiæ roga*
mus, quiadelida noftra (ciré velimèfligoreillo ex donc
pollùmus.
Hincqüoqùe DaUidait, DelittaquisinteÙigitt Ac fi patenter
dicat , nemo nift qui Q>intum Icientiæ Dei ex
dono poftèderit. Intclligere enimpro îclrc dixit, quia di-
ninaSc Ipiri tua Ka intell igun t u r, ter rena vero, Ôc quæ car.
nis funr, ptoprié IciuntUr. Vnde quidam Do&orum inter
lapientiam & Icientiam hoc elle lànxerunt, dicentes iàpi-
entiamad coritcmplationem fimiræ vitæ pertinere, fcicn-
tiam Vero ad vfum temp oralium,vt hi s bene vtamur.Quç
profèâo Icientiæ virtus in eûiundis malis , fiue intelli-
gendis, veiappêtendis bonis verlàtur, quia per cam prius
veritatisagnitio repulfis malis participatur.Propter quod
noftra Ôc aliorum vine contagia lugerc indefeifis pre-
ctbus hortamur, & ad lîiperna coelcftis patriæ defideria
copiofiusinardelcimus.X^uibus dtiûbus Vitiorum Icili-
cet præmiique finibusbene vtimur, cum & ilia lugentes
penitus vitamus, Ôc îfta defideranres amplius omni ar-
dore caritatis concupilcimus. Magnus itaque quilquis
tribus iftisgradibus fubrigitu^nam dum liberatur à malo,
hæret iam illi fiimmo bono, ôc dum poftulat, confite- ;
tur elfe (è&andum. Qui qim liberatum fe alpexerit, petit:
a quo liberatur , ne le inducat in tentationem, ne rut-,
lus in malum ruât. Vbi aperce illius potentia prsdica- !
tur, fine cuius pecmilfiiadueriàriuS nihil valet, Ôc dur);
permictitur Culpis exigentibus , quafi nss inducere vi- !
detur. Vnde. omnis timor nofter, Ipes, ôc deuotio, cül- '
tu rcligion.is conuertatur ad eum , dum conftat quod ;
in tentatione nihil inimieû liceat, nift poteftas nocendi ;
abeo'rribuatur, quem petimus, ne nos inducat Deinde]
quia in hac vita fine peccato renatis viuere non vacat, be- !
nehacprecevtimur,ab his liberari, vtdoceamar ex ea!
caritatis officio, quid & ipfiagerein fratribus debeamus. j
Sed quia needum viftone Dei, Ôc Virtutum pleriitùdinc
intégré fruirilur, cibus nobis in via neceuàrius eft quoti-1
dianus, vt eo refeâi, quandoque ad patriàm redeamus.
Vndeilico , panem noftrum quotidianumpetimus, ad,
quetri nemo fine Ïpiritu fortitutidis peruenic. Hinc fane
(criptum eft, ln fudore vnïm tni vejeerispohem tuum. Vbi ;
ergo ludor quæritur, labor vtique defigoafùr, & vbi labor -
ibi Ipiri tus fortitudinis ncCcflarius probatur. Vbi vero
Ipiritusforritudiriis ad&erir, ibidem iuiftiriae èluries în-
defeftà præinediratur, quia iuftitiæ plenitudo æternus
eft cibus. j
Diurnus àùtè.Vt quotidie illam efiirientes quâ Chriftus