M l
i^Ambrofij Ansberti
Neq; enim iam in Iudaica plèbe vel àlta^e aureum,vel thu-
Hbiriumiuxtaliteramcetnitar,noni|nis inalrati confiruatut:
vThtf.V.,
lfa it 4j|
fed cunfla hcc in gémiBiis fpiiitaliter habenmt. Ibi
enimaltare igni fuc&iifilm,ibi thuribülum igne repfctnm,
ibiPonufexpratiohuni lacrificia offerens quotidie lalubn-
ter intuetur. Vbiaptè qttoque lubiirngiiur :
E t f i é à f i a t v i c e s , l ór»
motus.
I* oft cognitionem quipppmediatóris lioftti, poft w e »
ptionèffl Spiritus &nffi,hunt éonirtüa & voces,id eft, præ-
dicationum' tcirores, quibus bumahà corda quacianmr.
Fiiitit fulgnra,id eft,mit*ulomm ligna, quibus alij c « e n -
tur,ilijiilaminehtur.‘’Huntterramoms.fcilicetperfecutioties,
quibus credentesexerceantur. Quae idcireo nunc
breuinarratiónetranfcurrimus,quidehis latius retro iam
djximüs: Sequitur:
Et fep tem angeli qui habebantfeptem tubas i paratte-
runt Je v t tubacqnerent. •.
Vbi quid àliud quam fanótos do&ores.ad prædican-
dum aptatosintelligeréi debemus? Quid eft autem præ-
pararc, hifi diuinà elpquia Ictutari, vc lciat prsédicator
populi,quid,cui & qualiter loqui debeat, ne incertum fo-
num tub® mittat.ne vbi debet lcnior^fiatlönus concifiorÊ
Præparanturergpad tubam canendam, quiaprius medi-
tantut quibus alibs cxhortentur: Vel certe ad tubam canendam
in tribus tenisipoftetiam in vna tertia figüratur. Ervt ma-
, . M __________:.,.,r a f t „ n n t c i r n a Hi iahiis vel t r u
in crious * «, o, . . .
hifeftius elüceat,nec minor eft vna tertia a duabiis yel tri-
bus tèrtiis: qiiia per illamvnicas corporis, per has vero e-
iiiïHèöi corpöiiis partes vel ïpëciès dèngnantur. Sed «tres
'cómóonuntur tèrti®, noii tarnen femper vnius quantitatis
Kabentur.Vt autem breuitër ac liiramatim cuncta pcrltiin-
garausi cüm ih qüatuof partibüs diabóli corpus per hanc
caleftemreuelationemSpiritüS%«ftüs dèpingit,vna intra
lè pr®parànt,quia vitaip fànâiis operibus exornat,
quàvt alio s admcyiere poffint,conualelcànt. Admonen-
dutn làne videoieótorem,vt cura infubfequentibus fingu-
latira atque diftindte lèptem angelos audit tuba cancre, nô
plus lèptem quam vnum angelum intelligat: led lèmper&
in fingulisj lèptem cognofca t: & inlèptem,vnum attend.it,
ne ad numeum,lèd ad myfteriü eos redigi ftiat, cum propter
figutatas locutipnufti caü(as,qùàë non pofiùnt lub vno
ecclefiarri,tres vero extra eccléliam partès oftèndir: vna
IciUntra ecclefiam,in fail lis fratribüs:tres vero extra ecclè-
fiam,in Iud®is,haereticis atq; pa^nis. Cum autem in duabus
narrarij in leptem diftin&os accipiat.
E t primus angelus tuba cecinit,(jrfafta ettgrando,dr
ignis mix tusJanguinè, & mijjum est in terra, & tertia
pars terra combujla ett, & tertia pars arborum combufla
eït3& omnefoenum viride combuftum eft.
Quid hic pcrgrandinem,nifiiraomnipotentis Dei ex-
primitùr? Vndè & quôclam fëripturarum loco dicitur : Ira
Dom thificutgrahdo defcendens. Quid vero per ignem,uifi zë-
lus vel odiura defignatur ^facro eloquio pronunciante:
Zeltuapprehendetpopulumineruditum, & nuncignis aduerfarïos
confitmet? Re&e autem lànguine mixtiis idem oftehditur i-
[ gnis,qiûaficut per Iohannem dicküt,qutoditjratrem ftiuih,
homcidaeft. Non autem miruro,fivnde eletfci cleraentiam
inueniunt,indereptobiiraminciirrant:&vndebbni flam-
macharitatisaccenduhtùr,ihdèmaUzelô liuorjs vrantur,
cum Paulus dicat: Cbrijli bonus odor fumus Deo,&inhisqui
per emit,& in his quiflaluïfiant. Et aliis odor mortis in mor tem,&
aliisodorviuinvitam. Cui etiamfententi® venerabilis Si-
faeoncônâmt,diccns:E(cepofitiueilhie inrutnam & in rè-
furrettionem muttorum in ifrael, & ihfigniim eut contràdicetur.
AbhacgràhdinejfubaudiSxabhaCvltionisira^eleâos eripi
pervnigénitiimpatris Apoftôlus denunciâr,cumdiciti
Qui eripuit nos abïrà ventura. Ab hóe igne,id èft, reprobord
inuîdia non pofte comburiÈc reliam.Dominus per Ilàiam
pölliceVu^dïcèns: Cumàmbulduerisperïgnem,non combure-
rts.&fiammx nonar debit te. Vnde hicquoq; ad grahdineni
&ignemlànguinemixto,liontotaterra vel omnès arbo-
res,fed tertia pars terr® & arborüm cofumpta d eferibitur.
Vbi minus mteUigehtésadmohendos elle cohfideroi ne
__ «.rumrerr* ^ urknmm rlpnerifTp fluHilinf:
cumtertiam partèmterr® 8c arborum deperilïè àùdiunti
duas partes iuxtà li'teram in èleâis remahiilTe éxiftimentj
contraria Domihidiâis intelligepsès cum diciti MulUfunt
vdc 'ati,pauci vero eletti. Neque Snim ad quantitatem literac,
fèd âd qiialitatem figur® pertinere videtur nunièrus ifte.
Q^bdcérte ipfius iihmutàtio deniônftrat, qua: rno locd
duastertiasjàltéro aiitém très ténias,altero vero vnam ter-
tiam j inreproborüm forte euenifte pronunciat.Et quidem
fuperiusin quatuor parribus corpus antiqai hoftis fiierat
de'lignatùm ^ nunc autem in duabus tèrtiis , poft verq
tertiis,vnam fimplicem ihtra fanétam eedefiam m male
viuentibusChriftianis: alteram vero triplicem , extra ecclefiam
in male ctedentibus,Iud?is jhireticis atq; paganis.
Tres quoq-,tertiascum poni^aliquando totumper eas corpus,
aliquandó vero Vnam tantum corpöris parsem 4em o-
ftrat. Cum n.tötumfitirgus in crib, tertiis deferibit.vna ter-
tiaim9,in praui.s fidelibdimplex: altera vero fori? in Iudsis
atqi b®reticis,duplex. Tertia qu oqi & ipla fotis in gentib^
fimplex inuenitur. Cum Vero Vnam corporis partem eqde
ternario tertiatoq; numero figurat,düas omhino extnbus
tertiis partes conftituens,& occultós fimut & apertos in-
telligi vult m&le credcntes h®reticos. Reftatvnatertiain-
tus & foris,qu® omnium in lè retinet fórmas. H*c prout
öccurrerint,locis fuis maniifeftius apérire curabimus.Nunc
ad expolitionis ordinem rëdeamus. Dicatur itaque: [Ter-
tiapars terts combufia & tertia pars arborum Combujtaeft,
& omne fee num viride combuftum eSi. ] Hoë èft terra, quodar-
bores,id eft,malötum lumma in duabus tertiis cqmpiehcla,
quarum vna limplex,altera triplex elïè cognolacur.Tei:-
racnimfunt pëccatores, quia himirum terrena lapientes,
terrena qu® rentes: terrèna dcliderantes: illa inquam funt
malëdidionis terra, qua lpinas & tribulos yitior urn ger-
minatjCuius cólummatiÖiuxta Apoftolum incömbultiohem
ignis e rit. Arbor es autem fiint,quia Videtipltapilitate
nutantes^De quibds re«ftë per Iudam dicitur: Hjjunt arbotes
autumnales,'tnfru£luofit,eradicatx,bis m 0ïT«<e.Cohuderandum
vero,quia contra vnam tertiam qu® eft ètcleua ■, nunc du®
terti® oppohuntur, qusé ( vtdiëlum eft) edudais conftat,
h®reticis,gentihbus acftdlis fratribus,quatenus vnitas clc-
'dorum dimicer'Cqncraduplicitatem rnalonim. Milïaitaqj
grandirie & igne languine mixto in terra, dus terti® com-
büruntur,vnavero illibatalcruatur: quia videLexaggeran-
te ira lupemiiudicis,fbcietas ahtiqui hoftis dumlandfcorü
pradicatiónenon colligitur, odij lui flammis luccenditur.
CongrëgatioveroChrifti dum iplo malorum odio excrce-
tnr,non confiimitur. Hiric Zacharias ex perlbna Dpinini
loquitur, dieëns: Et^eruntinomni terra, dicitDominus,partes
dus dijperdentur in ea&dtfctént,érttTttaparsrelinquetur inedj
&ducam tertiam partem per ignem,&vram eosficutvrituf auru,
&probaho eosficutprobaturargentum. inuocabil nomen meum,
& egd exaudiam eum Dicam,populm meuses: &tpjêdieet,Domi-
nus Deus meins. Quod autem fubditur,& omrie fbïnum viti-
de combuftum eft,repetitafentehtia Videnir. In duabus fc.
tertiis omnefcbnüm combuftum,idëft,memorataxxialoru
pars.odij fui flammis cónfumpta.Viriditas quoqj fdmi pro*
' pter illecebras carnis in hoe loco poni videtur: Omnis
car o foenum, & omnis gloria eius vtflos fani. Quó contra hiqui
I Domino ex multiplicatisbanibüs& pilcibuslpirftaliter
in delèrto palcuntur, fiipriroenum Iedere narrantur. Quid
eft ëriini luperfoènum Iedere , nifi voluptatcs carnis pre-
mèndölubigere.? Sequitur
Hikt,
luise
Et fèeundties angelus tuba ceclnit: & tanquam mons
magnusigneardens,mijfus eHinmare:&faftaeH ter-
tiapars mar isfanguis,& mortuaettin eo tertia pars crea-
ua hxbent animus in mxri, &tertia pars na-
üiuminteriit.
Qui s hoe loco non intelligat, etiamfl minime expona-
tur,per mónreniardctem antiquum aduerlariüm deligna-
ri? Qui videlicet vel pro eo quod illi iii priheipio iimilis
ene concupiuit, de quo fcriptum eft: Et er'tt in muipmis die-
bus prspxratus mons domus Domini, in Venice ment turn, &cle-
uabitur fisper codes: vel pro eo, quia in extremis tempori-
bus per daimnatum ilium quem allumplèrit hominem,
Zschl
im
jfiu
1J0*
iam Deo fimiliseifedëlpicitjPauloatteftante.^uiaitî ili-
uerCatür &extottitiirfuper omne quod diciiur Deus, aiit quod co-
litur,tanquam mons magnus appellattir. Pro eo autem quod
malitiafiia atque inuidiatorquetur,ardens etiäm vocatur.
Quiseriam marisaccreatiiræeius,nauiitmque vocabulo,
hunc mundum cum liiis habitatöribus ignorét figurari?
Angelo itaque tuba cariente, tanquam mons magnus igne
ardens in mare mitticunquia videlicet ecclefiaprædicante,
hoftis nofter exclufus nön itîis.id ëft,elëâ:is, inuidi® flammis
fucceiiliis,ad luos.hoceft , reprobos, redire cornpelli-
tur,non qup& in eis ante non erat,fed quo eiedus ab iftis,
amplius iWis dominariccepit. Quafi n. ad illös redit, quos
non defèrit.cuih lè totum ad illos perdend os cölligit. Vi-
deturautefnnobis in vna tertia, qu® in fanguinem verla
nartatur, genus mortis,^ quod du® tëptiæ pereuntifigura-
ri: vt videlicet in vna lila mors, in duabus vero numerus al-;
lignecur morientiiim. Et quid p e rf quam in fanguinem
verlam exprimi putamus, nifi Ikpientiam earnis, qu® ani-
masperditorumnecare conliieuit? Ynde & Apoftolus di-
cit: Saperefecundum cdrnßm, mors eft. Qu® vi delicet lapien-
tia carnisinön lolum pro mal® crecTulitatis in(ania,verum-
etiam pro mal® operationisindicio poni videtur. Adper-
uerfitatem etenim erroris, lapientia carnis redigitur, ucut
quibufdam male intelligentibus dicitut : Spiritus eHq tivi-
uificat,caro autem nihilproie ft. ' Ad vtraque autem fapien-
tiacarnis rëfertur,ideft,àdmaloecredulitatis errorem,&
ad peruerfeöperätionisillecebram, ficut ad Noe Dominus
dicit : Non permanebit Jpiritus meus in hominibus ijlis, eo
quod fint caro.Quia enim ad prauorum dogma languis per-
tineat,ipfà hocliteraindicat,qu® dicit : Literaenim occidit,
Jpiritus autem viutficat. Quia yèro carnis vida vocabulö làn-
guinis delignentur, Dauid Propheta teftatuf-quipoft ad-
ulterij crimen clamat & dicit : Libera'medefangüinibus Deus.
Ergo lapien tia carnis, qu® malè credete doce t extra eccle-
fiamapertoerrore feparatosjipfamalaagere perluadetin-
tra eedefiam prauos Catholicos: & ad illos vtraque pertinent
qui foris funt,adiftos vero vnum horum redigitur
del. maîitia,amara autem mendacio, de coelocecidiflè per-
hibetur: nequaquam in hac (ententia primaanitqui hoftis
ruina-intelligenda eft, qua à fupernis fedib. eiedtus c ft : fed
fecunda,quaangelo tuba cariente,fubaudis ecclefia pr®di-
cante.ab cleftis exclulus eft.V t n.fæpe iam diximus,pcr cç-
ium in hac Apocalypfi præleiis ecclefia figuratur,quam do-
‘minus & inhabitarido præfidet,& pfidendo inhabitat. Ab
illis ergo fiderib. quibus Paulus dicit: In medio nationispraua
&peruerfie, in quos lucetis ficut luminariain mundo, verbü
vit® continentes,hæc ftella ardens & amara ruens, quo ce-
ciderit,audiamus. Natn fubditur: [ Et cecidit in tertiam parte
fluminum,&infotitesaqua^ hm.J Quid in fluminib.vel fonti-
bus aquarum accipimus,nifi humanä naturam, qu® ab cx-
ortusïùinatiuirate, carhalium voluptatum vndis præter-
fluens decurrit ad mortem i Rue n te autem de coelo ftella,
quæabfinthiü cognominatur, in flumina vel fontes aqua-
rum,amaræ fiunt aqu®: quia^piedfco ab eleeftis antique ho-
fte,dum idem reprobos inuadit,mendacij iflos veneno in-
ficit. Mendacium autem non lolum peruerlæ crédulitads,
verumetiammalæoperationis noxä intelligere debemus.
Quicquid enim à veritate dilcrepat,fiue fide,fiue operation
ne, totum omnino mendacium eft. Et vt de fingulis vnius
corporis partibus dicamus , quod landla Ecclefia in là-
cris paginis reift® fidei congrtiere docet, hoc fiue Iu-
dæorum prauitas,fiueh*reticorum pertinacitas, leuphi4
lolophorum vanitas, in prauum dogma conuertit. Et
quod illa ad incrementa virtutum $ hoC praue viuen-
tes Gatholici ad incrementa Vitiorum vrantur. Quaiti-
uis autem 8c illi multa de Deo reäc intelligant, 8c ilH
quædam lalütaria peragant : tötum tarnen amarumeftj
quod&illorum verba lonanc, & iftorum opera clamant k
quia nec illi ad Chrifti notitiam vel eius ecclefi®, VE
lèlè habet veritas, pettingunt : nec ifti ilia Hde pollentj
qu® per dileâionèm operans, ad contemplcjdamcon*
ditoris Ipeciem le&atores fuos perducit. Dumque in
vno, id eft, in diledtione Dei & proximi, offendunti
prauum eft omne opus illorum quod lèquitur, tan*
quam Icilicet amplimm® dulcique potioni modicum |
abfinthij admixtum , totam eius abundantiani atque ‘1 ^ ^ ^
dulcedinem vertat in amaritudinem. ln hanc amaritudi*
nem verla fuetat plebs Ifraelitica, cui Dominus con-
querens , dicebat: Ego te plantaui vineam totam eie*
â am , quomodo conuerlà es in amaritudinem vitls alie-
n®?Etquiaexemplisniatorum plurimi peteunt, apte lub*
iugitür: [ Et multi bominum mortui funt ex aquis, qüfc
niam amara fatta funt.] Quafi enim examaris aquis md
riuntur homines, cum fiue peruerforum dogmatibuSi
leb operationum exemplis carnales ille&ij Ipiricaliper per*
eunt. Sequitur:
qui intus funt. Iftatertia pars creatür* in lànguine mortua,
contracentümquinquaginta&trèspilces,qui Apoftolo-
rum retibus ad littus tranuntur,opponi videcur. Ifta pars
tertiahäiuum,qu®(vt Iacobus dicitJabfq; gübernatocefe-
runtiir,illis contraria opponitur , qu® Apoftolus proretas,
haberemerencur. Sequitur :
Et tertius angélus tuba cecinit,& cecidit decalo fteüa
magna tanquafaculaardens, &cecidttintertiamparte
fluminum & iufontes aquarum, & nomenftetla dicitur
abßnthium,^r multi homines mortui funt ex aquis,quo-
niam amarafa ff afunt.
Ipfe defiguatur per ftellam,qui & per montem.antiquus
videlicet hoftis, qui nimirum propter prim® corjdirionis
onginem,manentepriftino vocabulo, iure ftellavbèâtur,
non quo iam luceat, &fi quibuldam lè Velut angelum lucis
transformat:ledquoqualis cödicusfuerit,lcripcura landfca
defignet.Et quia cæccris fideribus longe clarior ideft lum-
mis ac beatifiimis Ipiritibus valde eminentior fuit,ideo no
; fimpliciter Hella,fed cüm additamento ftella magna voca-*
, tur. Viide & eidem per Ilàiam prophëtam dicicürrf^ttö ceci-
difii de c<tlölucifer,qai tnane oriebarüîQuvL vero poftquâ cecidit,
fiumano generi inüidif, tanquam facula ardés appella-
ridebuit.Iftoenim igneacflamma luccenlus', totfi repro-
bis mundum confumpfit , ficut de illo per quendam ßpi-
entem dicitur ; Inuidia diaboli mors introiuit in orbem terrarÜ.
Qutaquoque à veritatis dulcedine refiliens, in amaritudi-
nem.mendacij eommutatus eft, iureabfinthj vocabulum
fortitus eft. De quo per lèmetiplkm veritas in euagèlio Iu-
d®is loquitur, dicens:i//e homicula erat ab tniüo,& invetitate
nonfietit,qùia non eil veritas in eo. Cum loquitur mendacium,ex
propnis loquitur, quia mendax ejt,&pater eins. Et nofandum
quam fiBi inuicem iuxtaliteram contraria fint, vt ftella qu®
ardet,abfinthij naturam habeat, qu® herba amaraeft: led
quam iuxta myfticum intelleÄum aptiflima in vtrifq; com
pacatio. Quod autem h®c ftella ardens 8c amara,ardens vi-
Philipe. z
Et duartus angélus tuba céciHit, S'pèrcüjfa efi? ieriià
partfoïiS', & tertia pars Itina, S* tertia parsfelLmimJdji
obfcurareturtertiàpars eorum : ’(frdiänon lucerettertid
pars,&noftisßmiliter.
Quid hoc loco pët fölerh,iaham àtqüe fteliaS,hiii lahâà
eccle/îa figiiratuiîQüia enim folis at lun* vöcabülö ecclefia
defignerur,!ocus ille in Canti cis canticorutü manifeftë ^
déclarât,quo dicitur : Qua èjfcflaquâprogreditur quafiâuHrd ° ^ J
confurgens, pu! dira vt Imd, eleâa Vf f i l l Quia Vetü ftel-
larum appellatione ipfà Ijgnetur,&hôcfiCüt protüli-
mus, Paulüs indicat, dicens : In media nàtiorlü ppaiîd
& peruerfa, inter quôs lucetis ficüi lutninatta in mundoi
verbu/n vita Continentes. Vnde & Plàlmiftà dè ilidrùm
conditore luminüm dicit: Qui rtùmerat mtiltitudimtnfiéU
latum. " /
OblcuritaS etiirri hortitii mmitiâriüfti, fJrüpfië ad
h®reticorum perfidiam refertur. Et quafnqüamduæfint
partes eX tribus terfiis confe<ft®, vfia Cdllcetdid per fo-
lem, altera Vero no&is per lnnârh âtque Hellas, Vnafll
tarnen du® facitüit r àut certe Vtia ifl düabuâ fubdiuidi-
tur. Nequë ënim aliter hoc iplütn ptoptet lùbfë-*
quentium loctrrum narrationes, iütelligi përmittitur,
- ” ; ' ""— ^ ‘ 1 Ad