B
JJai.'f.
sjÀmWofij Ahsbcrti
itèa.if.
ES*
iu au iÜ im â rb lS- J g
quoi lattficat Dcumfy hommes, fyinteryateratignacdmoueritl^
Dïxtrtintcfe omnà ligna ad rhamnum : Vînt & imptra fuper nos.
Qux rcjpondit eu : Siverèm'e regem ciafiit uitii fuper vos, veni-
te&fubvnibrd mea nqüièfiïtty sin autem non vtdtis , egrcdta-
tur ignis de rbàmitoy & deuoret cedros lobant. Quamquam ità- ,
q[ùe vir iftetrarislatàe ioVutipiiis prudendiflïmus, horiiin.ès
Sichern j ü |n à :oliuam àutëm,iicrim & vite^propter diife>
rentiairi gmtfàràmjftJràrresqjidbs: ihanriium veto Abh-
rnelech inteliigi vp.luèrît: aliquid l'ameh futurorura, in-hàt
eius locution e figüràlîterexpreltumindqnii.iius. Q^id igir
iricendibpræparâti defigriahmr ,quibùsVidelicet'per lu-
<Jam dicitur : Htfunt arbores dutünmaidtyinfruâaofa^radi-
cau bis mortuafQliidautem pér oiiuaiïj. nifi SpiiitüSïàn-
àu s ëxprimituriqub& Ghriftüs præ pàrticipibiis füi',.&
* Chriftiärii p'Eömfenfiiradönätiöilis eius vnguhtut i Quîd
veto perficumiftîlîlexvefceris'reftamehtinguratür ?Vn-
de &inEuàngèlioil5 ominusdixilîc probâtur.- Quidam pà-
terfamilias plantduttvinednt >'&ù vin'edfua plantauit fietim.,
Qùis énim paterfamiliasredriusYquam qmnipotçns DëuS
yocatui^qüiëbsqubscôrididit»quàfipaterrëgèrëqonde- I , 0 , „ ■ ^ J H , H -
finitî Hic itàqu'è paterfamiliasplaiKauityineamifubau-- hqùïefiiteï Àcfi diceret:Simefdpe'roliuamificum&yi-
displebem Iudaitarri , qüiayineam dé Ægypto t'ranftuliti ' tem eminere Vultis, veftrique domïhâii : holite Vlteribs
ôcvineaDomimSabaotby domùslftael eft. Tnhaçvinea plan- j iüb eorum vinbrai fed fub mea requiefeere. Quod taie
tauicficum,id efti iri iplàplebe lègern conftiîuit. Qü« vi- | eft, qüàfi ^eruerfus ille homotuiic ad fè veniçntibus di-
delicetlex, ptlmitiuürnpbpulumvéiùtficüsgroftbs àCer- | cat : Si vere me regem Chriftuhiatbitramini* nullius vel
Éps & inutiles iri terra deiecit i & poftmoduril legitimos
protulit fruétus, in quibus intelligitifipbpulus Chtiftii1
nus. quemydq;, adhibitaEuâgelica difeip lma,ad fîdëi mai
taricace’cn Ê'IuàfiiÉmàm C hri STifiulcedinfemi cmii glb?
ria & Honore perduxit. Qgid quoqïper vité,nifi mediator
Dei & hpminuni Horrid .Ghnftus .îeliis intelligitur f Sicut
ipiè inÊnangelio-4 e,féiÿfoçeftâtui ïtgofum vùuvera>&pa*
ter meus a grilla. Qi|idautem defignafur pêr rhamnü, ge-
ùuy videlicet rubi, alp'eruiniiimis 6c ipinoïum î Qfiisnori
videàt i etiaifirfi noii exporiatür ? Afincfiriftus enini pet
eurp exprimitur. .Qyideftigiturqubd ligna ambulant ad
oliuàm ,ficdnv& vitém i ppftûlantqj vt lüper ea regnum:
accipiant, fed nöri itnpètrant j nift quiahbmineS qüidam
peruerfijàvitd Deialienijbptântqüldemfiib graiiaSpici-
tus iànâi, fiib lçgis protedtionë ac Chrifti nomine marie-
re : fed mile, buianontam yt eis vtantufi qua potiusabii-.
taritur,&idcirco reprobantur ? Vblebairc emmludæi vi
regnaret,fiipër illos oliua,(edri.iale : qliiânoh vtjliiSpintiii
lanôioin Proph.etis vêra ï ibquetib us pbedirent, led vt ë is
ad defiderialua idemSpirftuslanftus méndiciümperebs
ierijantiatn certfp': & eis f a u é a m , i n S l s P W i
<jtum àfFeram,fe(i'tantumpemerfisren{îb.^üa,tiarvPigne j .
'yitisreijohdiEÎ N unqtttd pojfuin defemevmum'mpüm+quod Jjjjjgl
UtijîcatDeum& hommes> & inter caïeu ligna ïmmuerh
Veiuti fi mediatbr nofter dîcerèt,: E>ÿers ratiurii&caù-
ïa eft, vt ab eis'rëcedam.qùosinn'ùptijs coelefti busdd<3;Li-
riàtum iriearum vinb'debriàtos âïpieio : & ad èqs tranf-
eam,qiii nonVinum, fed folas.Feces bibere cpfîîeuerunt,
i’d eft, rib n veritatis dbjftrinàm, fedlalfitatis erfprem|ene-
re moueruhci <jùod diueiTis flàtibus commbtr, quietem
^èrdideruot. Q$ùs autem iamnori intelligari fuper ele-
!<ftosoliuam, ficumj&vitem regnare : cüm videa't ëbrum |
ïnteribces faciès ynbtîone Spiritus fân&i exhilàrafi^ftu'élu
lpiiitaiil'legts corda cqflfirmatiïvinoEuangelieæprædicaribnisiricntes
d'ebriâtas lætificarü Sed q u iai n fru diuqfâ Ii J
griâ indigna uidicànruf, vt fùper eà oliùà, ficus Velvitis re-
grium accipiant,ad r hd?dnura Conçureuntiïd eft,repro-
bi quilibètab Ecclëfiæ vriitate difiünâi, Antichtiftü cùm
Venerit fufcipiunt; tuÆ autem à rliamno Hgnisdi'eitur :
Sivère meregem confittùïtis fitpervosiVenite &fuk vmira mea
fiib.ccelo , vel ittjpèr coelüm alteriuS prptedliÖnerri niiil
meam requirité. Cfiius temeritatem Paulus quoqjjbr^ui-
terinfinuat,dicens : Qui aduerfitur & extolliturjùpra omne
quod(Ifcit/tr Deùs, dut quod colitur yiia vt in iemplo Dei fideàï,
oßetidens fe tanquam ßtDeus.O miferabilis rhamni vmbraé
protedtio.Quæ etfi fecularispotentia tuetufifpinistamen
duti imperij d'êlupfer^rëmérevidetur: në.quilque fub ea
èonftitutus,profit libitum Fueritj fine pfindtionfe érigi pof
fit.Valdë n. le reprimit, qui,fiib vmbra rubi fe protegendum
fubfternit. Sin autëjinquit, no vultis,egrediat«rîgnis
de rhamnb,& deuoret cédros Libafii. Aper ce videlicet di-
cens,quiafîalterüDeum prætermé habere viîltiàiàcifieb
imperio (ùbiacerc,præftô efty ta rne flaifima zeli,ineiindi-
gn at ion i > iq; procédât,qu^ alti tudine ïùperbiæ veftraKCoh-
fiimat-Huicldcutiöni quicquîdlàcra (criptfirä cofitra hu-
manæ rationisyfiimdiétis profère, coniungi videtür.Qui
videlicet modus dum etiam parabolis return côfidtur,ali-
quando (vtdiâum eftj myftica nàrraturuSj teftimdniüm
dehiftoriaafiumênSjipfumliteræ geftumimmutat: Vfidë
ëftiîlud^quodin titulo plalmiXX?CIH.dicitur,P(àlmusip-
F,
;.Th,M
prophetaret.Volebant vt fiçüs, ftd male: quia nbn vt ipfi j fi Daüid, qfiando comutauit vultumfuum ebraifi Abitne-
iuflàlegis ipiritaliier implerent, fed vt indefinenter vidi- 14ech,& dimifit bum &abijt : tum itilibrö R&güifi, ebram
maseimeomederenti Vdlebârtt vt yitis, qh. Ghristvm
conatifunt regem cohftitiiere ^fed malë: qüià non y t mai
dataëiusferuarënt, lèdyt temporalem famerii feuadérent,
,yidenteseutn ex quinqj pafiibüs & duobfis pifeibus qüifi-
que millià hominunviàturafle. Qptant hæretici regnaré
fuper fe eliuam, fed nequiter: Spiatufià fentftum extra haé^
rèditateifi fuam (id eftiëxtraEçclefiam) volufit abijp ere*
de quo non rede probanttir fefitire. Optant ficum,fëdnè-
•qfiiter: quia teditfidinérh legis ad pèrüerlà dpgmatdconantutirifkdere.
Optant vitem,fednequiter:quiaGHRÏ-r
sfvM nec verum Deum.necveruth homiüem yolufit pïo-
fiteri. Vnde&tortuofis atq; infruduofis ügnispliùare-
d e refp5 dir:Nunquid pofluni defèrere pinguediném iiiea,
qua & dij vtuntur & hpmines, Ôc venire v t inter ligna c5 -
mouear î Aefi peruërfis hominibusSpiritfis làndus di-
ceret Non placet æquitatis méa: iudicio, vt deferam
gratiam yradionisj' quam effudi infilios adoptionis;; oc ad
iieqiiimferuos traftleam, in quibus noeandèm vndloniè
gratiam poiîîdearfi.fed omniyénto dodriiiæ ciréunfctar.
Sedneccontr^filurn eft fidei . quodeledi, dij & homfnés
appellantur; dif fcilicétiquiaex Dco naci: homines autem»
quia ratiorfates efFédi. Bene ficus reipondit: Nunqu dpoß
fumßcferere pinguedlnem ineamyßuäuscj3 fuauißim0s, & ire inter
cat er a ligna vt comma near ? Aofi veteris teftanfénti lex,
quæ feefindum Äpoftolum Ipiritafis eft,diu à Iudæis, diu
abhiéréticis fetigara:&idèotatigatajquianialeinte'lleda:
talibus loqueretur. Non eft æquum vteos delèram,in
Àchis rëgé, fiium Dauid vul tumm u tàflejegatu r,qu an do
iympahiïafisadbftia ciuiratis.ptopriumqjcbrpus fuis fiiâi
nibuspbitaiisi&feliüâfu{5'et bârbatn luàifi décürrete fafci-
ehSj’vel estera tafitjuam morcinfahictiè cxercens, tÿpum
dominicæpaffionisexpreffic. Çtim ergbmiicatonomine,
pro Achis Abimelech pofuif, legentem vtiq; admonUit,
ex ipfiüs interpretatibne nbrninistlatehsàhiüsperiétrare
mÿfterium.Abimelechenimiutërpfetàtüipjdicitfit^atris
mèi regriüna.Tünc itaque Dei filins,Dèusac Doifiihùslë-1
fus ChriftùS",coram regno patris fùij id eft, litdæft Vülrutn
fuüm tômutàüifiqüafidbinformaferui hümiHsâpparéns,
fedusq; obediens y% ad morte, mortèm autem crucis: <ÿ
proprie tympanb figuratur, difiinitàtis fuæ datfifatem illis
abfcqndit, carfieth^crueifigendàm ptæbuic. Ynde &pet
Ifaiam dicitur : Vidimuseiïmî&norferat eiajpcclus i dejpeétunt
&nouipmumvir'oruniivirum dolor um-9‘&Jcientètnferre irift-
mitaitem i & qùdfi àbfionditusVullus eius & dèjpéttus, vndi nec
repUtdUimüseüni. Dimifit autem A bimelcch Dauid, &abjt:
quia videlicet Chriftus àludæis minime r e c e p tü s , ad gen-
tesefim Apo fl olis trànfîuit.Ÿnde de Paulu â|fcfd cm Iudæis
noncredentibusjdicit : Vàbis prirnunCiporttbat loqui ver*
bum Deiy fedqUotïtàm repulifiu iüûd,& indignés vos iudicaftis a-
ternavita ecceconuertiniuràdgentes. Hinc Domino fùbparabola
vineæ de hac re Iud&os intenogante iC dicente:
Cutnvenérit DominasJeruorum Uloritm^uid putas ficiet ? fie*
fcièfites rélp o n d erunt, Malos male per de t>& vine am fuam lo-
cabitalijsagticolis* Aliquado Vero idem modus i» parabol is
-RfgîKj
Philip
W M
Msttb-iï
•terum,
In Apöcalypßfn, ijibtr ILL
__________________________________________ f l :
ckprimitredemptoiis. Bëriéäutern in fblario, quia iti foie,
pofeit tâbërnaculùm fiium. Solarium h.riofi tantu m ab eo:
nomen accepit,quod ad fimilitudiné terræ, folurri habeat: 1
fed etiam ab ço,qubd éminentiiis cætefis dbmibus in fole
fit pöfitum. Sëd nëchabét Iudaicâ plebs, ficut nos,tè6lum
fiipeif fblaria,cum aerisqualitatecÔpulfi,Abfâlom adeon-
cùlfihas patriwrigtédiériti, mirii(l:ri,eiüsfiipe<fb.làrium iHi’
taberhäculumtetendiifeiit. Vndë 82 yidénribus cunéfcis,
ficiitfigura illapràitëftariir,âd eafdem concübinas ingreà?
potuic.Siue ergo ififèlario/fiue^in- foie dicamiis, tanturidé
valet, Vrmmqj ènim pm mânifëftô ponitur. Hinc etiam
per Nathan Prophetam eidem Dauid : Tu fecifliverbÜ iflud
in abfcondito,egoverofaciam in conjpeâu omnislfrael>& in cônr:
Jfebtufolis. Quid àiitem éft, Bcrlàbée Dàuid"adfe adduce-
re.nifi datorem legis, càrriali oopülo lege coriiuhdàrh,fpi-
: ritalifibiinfelfedtu fbdare.?lBerfàDeeënim, vtpræfàtifu-
nras, p.ùtens fèptimus dicitur : quia nimirUm per cogni-
tibnem legis , infufio fpritalis gratis ipërfedà nobis fa-:
pientia miniftratur.. Quem véro Vrias, nifi ludaicUrri
populum fignây cuius nomen interpretatum dicitur, lux
mea Dei ? ludaicüs autem populus, quia de accepta legis
rerum,'de ipfis etiam pecéaris hominum & tranfgreflîo- ]
nibfisiid ultçrorutn, Pxopheciam infinuat operum mtüro-1
rum- Publicum certe peccatu lîauid de vxbre Vriæ Efliæi j
èarébat: fed de illo opere nialo aliquid boniProphëtiano- j
bisfiguçàbat.. Dauid namque interpretatür manu (orris.
Vriasautem,-lux ifiea Dei. Étliefis verb, àb'cifùs. Berfâbee
quoque,puteus fatietacis.fiue pütëus feptimfis, Giiius ïta-
que figuram illoin l6 cd Dauid manuforric geflifïè credicur
nifi Dni Ieiù Chrifti,de qüo per Pfa|miftam dicitur; Dominas
for tis& potens, Dominus potens in pralio ? Ciiiùs aücem
Vrias, qui interpretatus, lux mea Dei, fonat: nifi antiqüi
aduerfàrij.quifuperbiæinflatustumore.dixif ; Ajeendafù-
peraltitüdinemnubiu, fimilis ero altifimdr Qui?, vero creatri-
ci àefempiternæluti, lux ortain tempore, lé fimilem fieri
conçupiuit : hoc igfum etiam quo àcon'ditore luccbat, a-
mifit. Vnde quia&in veritate non fte,tit, fed à lucefùa,<mâ.
àcreatorepræ omnibus creaturisclarioremacceperat, fu?
perbiæ merito tanquam horrend#tenebræ exclufus eft:
redteeiconuenit,c]UodEthæusfideft abfcifusjvocatur:
quiq; cadendo vera forritudine amlïïa, nunc etiam transfigurât
fe velue angçium lucis,auderisadhuc dicete.Lux mea
Deïeüt.Et quid mirum,fiDeilucem fuam dicat,cum deillo
Apoftblus clamet ; Aduerfatur &exioüitûr fûpraomnequod
dicitur Deus.aut quod cohtur? Cuius Berfâbee, quæ inLati-
namlinguam,puteusfârietatisyelputeùs fèptimus verti-
tur, nifi Ecclefiæ figpram expreffitJ Redte enim fàndtoru
Ecclefia, puteus fàriëtatis fiuéputeusfèptimus vbcatur;
quia nimirum ^ file fepti tor mis fpiritus dodtrina ineleâis
fuis redimdarecernitur,quæ fæpein diuinis voluminibus
aquarum fludntis aptifîime comparatur. Hinc Domynis
inEuangelio ait : Si quis Jitit,veniatddme& bibat. Et qui
credttinmty ficutdicit feriptura,fluminade Vente eius flUent
aqua viua. Quæautem êflètiliaporâtîoi fubfcciitus Euan-
gelifta expoftt^t, dibéfis ; Hocaùtèm dixit de jpirttii,quetfi
acceptaiterantcredentes in eum. Hinc mulieri Samaritanæ
typum Ecclefiæ gerenti, ad puteum dicit : Qui biberit ex i
aqua bac y fitiet t terum. Qui biberit ex dqua quam ego ehtbo ei,
nonfitietinaternum,fedaqUaquam egodabo ei ffiet in eofons
aqua falientis in vitam afernam. Super fôlarium itaque do-
mus buantem fe Berfâbee Dauid rex manuforcis, pçtu-
lanti oculo vidic, concupiuit & abftuüt : quiâ videlicet
redempçor nofter Deus ac Dominus Iefiis Ghriftüs ,Ee- |
clefiam quam èxgentibus acquifiuir, lauacro àqùæ in’ver- !
bo mundatam, terriéna calcantem, cceleftibus ihhiânteiti,
prædeftinâtantviditprbuidusi vocàtam dilexic fijorifiiS, vt*iuftificatafibi çofiiungeretlegicimus fpiritahconiügio mà-
ritusi Séd vt Berfâbee Dauid coniungarfir, Vrias vir eius
interficitur : quia vtiftgrum Ecclefia coeléfti fpbfifo adhæ-
reatj^ntiqui hoftisr vircus confringitur.: confraâa pedi-
bus d eitortim calcanda prôfternitur; VHde Bc#per ange-
lùmillius à Domino dicitur : Ecce dedi vobispoieftatem cdl-
candi fuperomnem vtrtutem inïmici. Guiusrei figurant Md-
fi geftus expreffitj^uigercucientjern HebrtéumÆgypriii ni
interteci.t^,interfeâfimquefâbùïbtexici > Moyfesérënîm
vtHebræumabeffufione fanguinis eripiat,percuflôrem
eius Ægyprifiminterfecitfinterfedtumquefabuloabfcôn^,
dit;»?quia, videlicet mediator nofter vt ele&cfe fiios ab æ-
ternæ mortis càfibus deferidat, antiqui hoftisl^irtutem
confcingit , confraâamque luorum fubdens pedibus fa-
mulorum , in eh tantum latere permitrit7 quos velue are-
nam mobiles præhofcit. „ Vnde & draco qui eum fâri-
<ftis pugnaturus allcribitur, fùperarçnam ftare perhibe-
tur. Eçce etenim vt.taceamus deMoyfèîcui pro certq li^
atum état, alien igenam&iriimicum gentis fuæinterfiee-
rë, ficut ei Dominus poftea.in lege mandairit i fi faiftùm
Dauid iuxra literam attdndimus ÿ.cui certe iUicitum ërat
^ulterium perperiare, yirumqUe m u li e ri s cil m qua ince-,
ltum tacinusperpetrauerat ,ytique ôc Dei &gentis fuæâ-
micum dolo intërfîëèie ,atqueeam fibi inconiugiüm fu-
Riejç : fi inquam fadtum illius Dafiid?fecundum hifto-
namattendimus,quid vnqüam poceftîiïticniri feeleftius ?
1 veto myfterium figurandæ rei-irt ipfi, confidera-
tous, quid aliquando valet reperiri fàlubrius^ Eft ne ali-
giid adhùc quod in hoc Dauidico figuretùr ? Eft plane;
amd nàq; in (oferio deanibulans, ficut præmifi,typtim
feientia extollitur, quafi de Dei Juce gldriatur. Sèd
huic Vriæ Dauid vxorem abftulit, fibique coniunxit : qliià
videlicet màniifortis, quod Dàüïd dicitu^ïn carne redern-
ptor apparens, dumde fè jpiritalitcr loqui legëm innô-
tüic,perhocquodiuxtaliteram tenebatur,lianeludàico
populo excraneam demonftrauit: f i bique coniunxit, quia
ièperillamprædicarideclarauir. Vriam ramen addomutri
ire Dauid admonec.&pedcslauare : quia incarnatus Db-
minûs veniensjlùdàico populo præcepit, vtad confcientiâ
redeat,& fordes bperû fletibus tergat, vt fpiritalitermari-
dàra legs intelligat : & poft tanta m duri dam præceptorü,
fontdteaptifmatis înuenienS, adaquam poft laborére-
c u n - « e  | a s qui arcam Dni fu b pe 111 b.e n i o r a t ,
repondCfijjH^num fuam intrarenon poffic. Ac filudaicuS
populusnrat: Ego mahdàtà Deiinfcarifi.cîjsçàrhalib. video,
& redite adconfëientia lpiritalëm intell^’entiam ribii
reqùiro. Quàfîri.arcàmeflcfub pellib.dicir,quiapræceptà
Dcinonniliadexhibendu minifteriû iacrificij carnalis in-
telligit. Huriç tn etiani tedîre ad domum nolentfcm,Dàuid
àdmèniam vbcatiqùia qùamuîs Iudaicüs pöpiilus adeb^
j feënria reuerti coritemnat, ei tarnen redètriptor veniens,
mandata fpirituafia prædicat,dicens * Sictederétis Mdyfi,cre-
derbtisfißfiian&mhtyde me enim iüefcripfit. Lëgëhi iraq; Iu-
■
daicus populus tener, quæ eius diuinitatem lpquîtur,çUi
idempopulus credere dedighatur. Vnde'&Vriasàdlbab
. cum Êpiftolis,ex quibuspccidi df beât,mittitürî quia ipiè
I iudàicus populus iegtefn portât, qüâ bonilificerite -ftiorià^
tur. D uni en inj mandata legis fetinéns implere nititur.ip-
fè nimirum defert iudicium vndë dàmnetür. Quid etgb
perfa6lumiftud,Dauidfecleftius? quid Vriàmundusdici
j,ôt fSed furfüm per mÿftëflu’m iquid Dauid fàcffuSjquid
Vriainfidcliusinuenituri qn & ille per vitæ cülpàîri, Prb-
phetiæfignatinnoceriridftn;& Iftë per vitæ innocentiam,
in Prophetià exprimit cülpâ?fic Cettë,fieadib Thamatcü
luda concùmbentis,& execrabilis iuxta liretam, quanquâ
rionæqualipondéré: &lâudabilis habeturiuxta figniüca-
tiuamitttelligéntiàm^trieritcjCôhfirhili. Quó contra duà*
rümLoth filiarum inceiUim libidinis ftuprum,quàriquatn
aliqüidfutiiturti figliififeetjitiértrisq; tätheri pattibus dete-
ftandum habetur, lliis igitur ctilpa cadentibus, à Deo qui
nouit bene vti c tiä malis noftris, cbh^ruüm dëillis myfterium
parabatur.Cundta nâmq; illius temporis iri eodepo*
Ipülo gëftà, Pröphetiam efïe fu turotu m doce t Apdftblils,
dicens : Omnia èhtm hac in figura c'ontingebant illis. Et licët illi
aut purgarorias pro Commiflb fcelerë poenas luerentj vt
Dauid ante facieni filij fui Abfâlom riudispedibiis oper-
toqj Capite fugietis, flens &lugens; aut cèttfeveriiamfibi j
pCenitentiaâremedijs impetrârent, vtidem Dauid rnöbis
'tarnen,vtdiximiis, diuina clemeritiain illorü nefandis o-
i peribus aut difpènfâticrilis incarriâti vetbipræparabat ëf^d
èium,atitaiiud quidfuturotüpræuidebatagendum. Forié
ërgo peccata pareba n t, in tus autem myftetialatebantiSed
quia Thamar mantionem fecimus, licet breuiterJndaga-
rç, quid eim proies illicita mixtione percepta, myftieutri
defignât
:
..Rsgx6.
x.Reg.Tï.
d
ioban.<.
G«»: j 8;
Gcfcïé>
'Hl