Remigii Antijjtodorinf Ëpifi.
I J9
mictunc in tehebras exteriores. Et idcirco dicitur vt
recédant» quia corrupti finit pütredinepeffima, ideft
longa peccandi confuetudine & cotrupriohe animas &
corpcris. [ Vtinani non ejfem vir habens Jptritum, &men-
dacium potius loquerer. Stiüabo tibiin vinum& ebrittatem,
&erit fuper qttcm ftillubitur populus ifte. J Opopule Iudai-
ce» ad quos rcpromifllones fa&æfant, & ex quibusfe-
cundum carnem Chriftus natus eft, non me putes veile
loqui aut {ponte vobis hase mala prædicere : Vtinam n o n 1
eflèm vir habens Spiritum S. fed potins dzmoniaco fpiri-
tu loquerer, & inter pfèudoprophetas reputarer :&non
• eflèh t vera qüx dico.nec veniret mala quz prxnuntio.Sed
quia Propheta fum & Spiritu fànâo loquor, ftillabo vin fi
[ tibijVt qüafi vino mercaciffimo inebrieris fermonibus mets
& corruas. Me a.ftillanteTufcipiet populus ifte guttas
prophetiæmeæ, &velit nolit fuftinebit quicquid dico.
Sed neputetisme tantum aduerfàprophetare, nuntiabo
vobiseciamprofpera. Introducit ergo ipfiim Dominum
Jpquentem & bona promittentem : [congregans congrega-
bolacob, Veniam,inquit,perfheipfùm.-nafcar de virgihe,
&congregabo Iacob, hoceftcredentes ex Iudzis
cotligamadndem meam.Siueinalio fenfu. Quiamihiin
humilita te carnis noluiftis credere, veniam in confum mari
ohe feculi in maieftate: & tune ftillabo tibi ,id eft propi-
nabovinumfpiritusfàn&i, vinumdiuinifèrmonis, quo
Apoftoli in die Pentecoftesinebriati finit » & de quo per
Pfalraiftam didnuiPotaßi nos vino compunftionis.T une totfi
congregabo Iacob,&invnum conducam reltquias lfrael,hoc
eft credentes ex vtroquepopulo, & pafcam.id eft ouibus
quietis xternx copulabo .Tumultuabuntur, id eft vocifera-
buntur, bon um paftorem laudan tes qui cos prxcedèt, &
iter pandetante eosàpfè eos per fè ducet ad fè. Vnde fequi-
tu t:\_Afiendet enimp andern iter ante eos. Et tranßbit rex eortpn
coram eù,& Domi tins in captiuitate eorum. Ipfe n. eft paftor,
infère- & Dominuseft,ipfe via,ipfè porta. Ipfè ele&os
fii os per fe ducetad fc,& ipfè erit in capite eorum princeps
& præm onfti ator coeleftium pafeuarura.
confufione. [Audite hoc principes domus Iacob,& indicés dont us
lfrael,qui abominabimini iudicium * & omnia reita peruertitis:
quïadificaùs Sion in fànguinibus ,& lerufalem inmiquitate.']
Quia fiiperius aduerfus iudices & pfèudôprophctas cotn-
minatio proceflèrat, nunc generaliter ad ipfos & ad facer*
dotes & ad omnes qui fibi de Dei notitia blandiebantür
fèrmo dirigitur:& arguuntur quod non folum nô fàciant,
vetumetiam abominentur iudicium, & refta peruertant :
quod domos filas xdificent in fànguinibus, & ciuitatem
Ietufàlem in iniquitate,rapinis videlicet pauperum,cædi-
bus in focium, interfc&ione fànftorum. Præterea quod
principesacceptis muneribus peruerfè iudicent,&Prophet*
pro muneribus vaticinentur, &gratiam Dei vendant.
Et quum omnia hzc facetent, requiefccbant fiipcr
Dominumidicentes: Populus Dei fiimus,Dominus in tiiediove-
ftrum efii non ventent fuper vos mala. Pro his omnibus com-
minatur Propheta,imo Dominus per Prophetam>& dicit
[5iôw quafi ager arabifpfr,&lerufalem in aceruum lapidunt erit,
& morts t empli in exce’fa (yluarum. ] Qu z omnia iam compléta
videmus.Sanè quod dicit, Mons Domini erit in excella
fyluarum,docet quod templum Dei quod prius auro
&pretiofis fulgc-bat lapidibus.in ruinasextremas dedu-
cendum fit. Hæc omnia contigerunt Iudzis ob ea quæ fil-
pradiftafuqt « & maximè propter effùfîoncm dominici
lànguinis. Pollen t hzc moraiiter refer ri ad ecclcfiam.Ipfa
enim eft domus Dei & lfrael. P i cit ergo peruerfis paftori-
bus Ôc principibus fed iudicibus eCclefiæ,quod quum ipfi
mala quæ pofliincfiiciant,reqiliefcunt fuper Dominum,&
vanafpeprofperafibideeius dementia pollicentur » di-
centes: Non ventent fuper nos mala.
C A V V T V I.
ETeritinnouïflimo diérurn praparatus mous dont us Domini
tnvertice montium &fublimts fuper colles, &£•] Quia
principes iudicium fubuerterunt, & zdificauerunt Sion
in fànguinibus,idcirco pro monte Sion eleuatus eft mons
domustDomini in vertice montium,id eft Chriftus. Hic
mons eleuatus eft in nouifïimis diebus, hoc eft in fine fe- C a t V T I I I . I culorum,quandoin nouifîimafèculi ztateper hoftiara
AV dite principes Iacob,&duces domits ifael, Ntmquidnon \ fiiamSaluktorapparuit,quitulitpeccatamundi. Præpara-
vefirum ejf jcire iudicium,qui odio babetis bonum, & dili- tus, inquit mons erit,id eft manfteftus, qui ante tôt lecu-
gitismalurhïSub metaphoraleonum vellatronumdefcri- j la & annbrtim millia erat occultus. Non folum autem in
bitur erudelitas principum Iudæorum , qui fpoliabant mondbus, fèd& fuper vertices montium przparatuse- |
pauperes & in t etheieban t quafi fe ræ beftiæ rcarnes & oftà ! rit. Montes quippe fun t Prophetx fànâi,qui omnia fada
eorumconterebant.Etficutinollacarnescoquuhtur,fie : &ad humanam falutem peninentia conferipfèrunt : ta«
invrbelerafâlem mifèramplebemaffligebant. Vndemi- menadeomparationem rlliusprophetizinquade Salua-
nàtureis malum captiuitatisvel Chaldaicæ velRomanz: torisaduentuProphetauerunt, humilia finit estera,&vf-
& licet clament ad eum,non eosexaudièt. Ec reftituer eis j que ad vertieem montium non pertingentia. Supercol-
ficuti^negeruntiHadinuentionibus fiiis, hoceftinicelc- j les exalutus eft mons ifte,'quia omnium fàn&orum gra-
ribus,quznoua femjpctm\ienicbant,[HdcdiiitDominus/k- î tiam,omne merimm fupergrelluseft homo a verbq Dèi
perprophetas quifeducuntpopulum meum. ] Erant in illo tem- aftùmptus. Quia enim bumiliauit fe vfque admortem, exaka-
pore pfeudoprophe tæ in populo Ifiael, qui yt ab eis dona 1 uiteum DeusPa er,&donauit illi nomen quod eftfuper mne M-
(N o t a .
acciperent,przdicabant paccm quz eis data non erat Hoc
eft enim quod didt,Mordent dentibtu,vt auiditatcm accipi-
entium oftendant. Si quis verb eis nihil dediftet, quamuis
diet fandus,pronunciabant ei iram Deiefte ventura. Vn-
de dicit quod fermo eorum nonfitprophetia,fed diuina-
tio:nec habeat lutn en,fed tenebras 3c errorem. Et quum
non venerint quzpromiferant,tunc occumbetfuper eosfol,
& operietur confuftone-.quia fciViir quod non fit refponfum
Dei, fed fraus dzmonum homines decipere volentium.
Veruntamen ego repletus fum fortitudineJpiritus Domini,iudi-
cio &virtute. De fe nunc dicit propheta,quod pfeudopro-
phetis vaticinantibusSc opertis conhifione, ipfe Spiritus
fandiinftin(5liiIoquatur,&annuntietiudicium Dei&vir-
tutem,& non pacemvt illiprzdicant quo mordeant ali-
quidjfed vt annunciet Iacob fcelusJuum,& ifracl peccatumfuu:
quod idola pro Deo coluerunt.& quod Chriftum crucifi-
xerunt. Poflunt hzc referri ad dodiores peffiinos,qui po-
pulum Dei adulando fupplan tan t ,di ce n tes: Habefidem, tile
tcfiluabit, nonefi neccjfevt continenter vtuas. Et hoc faciunt
v t accipiant com m oda terrena, 8c vt eos dcuorerft,fiue ac-
cipie(ido bona iilorum,fiuc fpiritualiter interimendo ani-
mas eorum.''Super huiufmodi prophetas Gccidet fol iu-'
ftitiz,&tuncconfundencur& operientur vultus eorum
men. Ad hunc montem omnes gentescongregabuntur,
vel vt feptuaginta dicunt,fluent omnes credentcs populi.
Videmus enim ex omnibus gentibus qiias Romanum temet
imperium in Chriftunvcredidiflè , 3c per fidem ad
bunc montem perfluxiflè > fed quid venientes dicunt ?
[ Afcendamus ad mentent. ] Opus eft aften Hone, fi velimus
ad Chriftum peruenire. Et ad domum Dei Iacob, hoc eft lx ,m. j.
ecclefiam. Quz domus Dei fècundum Apoftolum co- 4 H
lumna eft 3c fitmamentum veritatis. Domum Jacob
Chriftum dicit. Quare autem veniant, addunt : Et doccr
bit nosyiasfuas.per doôores & paftores qui przfident ec*
clefiz quos in Apocalypfi IoanneS angelos vocat,fiue per
feripturas quz oftendunt viam Domini, id eft Chriftum,
qui dicit : Egofum via, veritas & vita, [ Er ambulabmtus in
femittseius,'] ideft, (equemur & imitabimur Apoflolos*
qui funt fèmirx eius. per quos credimus in CHriftfi. Quia
de Sion, hoc eftdeprimiriuaecclefia, cpibitlex fpiritualis,
hoc eft prxdicarioEuangelica ad Genres. Et verbnm Domini,
hoc eft filiiis pzms.de lerufalem,hoc eft de Iudça,ex qua
carnem aflùmpfir. Et ittdicaldtpopulos mtiltos. Quia pater uan. jl
non iudicatquemquam,fed omne iudicium dcditfilio.Er j
corrïpiet gentes fortes vfque in longinquum, hoc eft populos
& fapientes fècuü. ludicat autem populos, difeern. ndOj
Rom. n.
c
hfa. j.
0
Afee j. u
J
‘•Cw. 10
Expojttioih'AmosProphetum.
quiffntfàhiàribrtètligni & qurindighi. Etconcident gladios
fuosinvomeres. Omnëjinqüiti'ftiidium Belligefandieove-
nience ceflabit, 3c cransfcrentarad pacem, tantaquè erit
requiés , vt non folumin vrbibus , ied etiamin villis&a-
grisfitfumma fecuritas: ita vt fedeat vnufquijquefub vitefua
& fub ficu,&nonfit qui eos externat, quia os Domini loquutum
eft. Legamus hiftoriàs, 8c inueniemus quod ante aduen- >
turn Chrifti totus contra fe pugnabat orbisr Ferucbant
omnia tam externis quam ciuilibus bellià , neb- quif1
quam tuto impunè de gerite in gentem riranfire pote-
rat. • Poftquam verb ifi aduentu fiio Chriftus Roma-
norum imperium prædicando Euangelium przparauit,
A poftolieæ przdicationi peruius fa£lus eft orbis. T ropb*
logieè contifio gladiorum lancearümquè finis eft irz &
perfèquutionis,quia prius increduli contra przdicatorcs
ixuierut,quz omnia conuerfàfunciri ruraliainftrumenta,
vt cofiftatis contumeliarum iaculis,fru<ftusfpiritualis fùc-
crefceret. Hzc autem fient quiaDc%inus loquutus eft,
cuius omnia verba funt vera, & cuius dixiflè feciflè eft.
[ Quia omnes populi ambulabunt vnufquisq^innom'me Deifui,nos
autem ambulabimus in nomme Dei noftri in aternum & vitrai]
Cxterisjiriquitjgénribuseuntibiispofterrorem fiiû;, nos
qui afcendimüs ad montem Domini, ambulaoimus in nomine
Domini noftri Iefu Ghrifti,quia ipfe verus eft mons
&Deus,&ex eius nomine Chriftiani vocamur.Iwd/r ilia,
h.e.quum verbs fol fpl«idueri^congregabo claudicante, hoc
eft plebem Iudaicam incüruatam &reéto greflù incedere
nonvafcntem,&eieiftam acreprobatam. Gongregabitur
a.adhoevtfiifcipiatur & ponatüf in reiquias & in gentem
robujlam.Hoc eft quod Paulus dicit: Nijt Deus Sabbaoth reliquat
nobisfemen, quafi Sodomafuijfemus> &Jtcut Gomorrha
fmtleseffemus. Hoc faârumeft prædicantibus Apoftblis,
j quandoivtin A<5tibusApoftolorumlegitur,vnadiecredi-
derunt tria millia,alia die quinque millia. & deinceps.Ple-
j nias autem in fine5 fèculi imp'lebitur, quia quumplenitudb
Gentium intraueritxtünc ornnis Ifiaelfaluüsfiet. [ Et regnabit
Dontinusfuper eos,'] id'eft,fuper congregatos in mo,rttfe,hoc
eftinecclefia quæeftin eontemplarionevitz fpiritualis,
inaternum & vltraMeU, àprzfenti feculo vfque futurum.
[ Er tu turns gregé nebulofafilia Sion ad te veniet poteflüsprima,
regnum filiülerufalem.] Turrerti gregis nebulofàm, locum
dicicquiobconuentumpaftorumAdher,ideft, Turris
gregis dicitur. Diftat autem vno miliari à Bethleem. ad 0-
rientem.In hôçloco tribus paftoribtis angélus appamit,
3c natum Dqmiritim nunciauit. Qui etiam ibidem venc-
rabilitér conditirequiefcunt.Turrem autem nebulofàm
dicit,propter obfeuritatemrnyftèriorum coelefthim quæ
ibireuelatafiint.Poteftas'autemprima, virtutes fiint an-
gelicæ. quz Gloria in excelfis Deo exultando concine-
bant. Er ipfè eft regnum filia lerufalem, I'd eft, fiipernæ ciui-
tatis, vbi angelkæ virtutes Dominum Sabbaoth fpecu^
lantur. Allegorieè turris nebuiofà, plebs éft Ifraëlitica
Cure templum Dei à Solomone in lemjalem conftru- '
<ftum. Dehaccurre dicit Iefàias : Er adtficauit turxrn in
medio etus, fciiicet vinex. Hzc turris plebs îudaica éft
quandiuhabuit maceriam, id eft angelorum præfidia, &
torcular,id eft altare,nec diabolopetuia erat. Non erat
nebuloüà fèd çiuitas Dei,quæ in monte,hoc eft in celfitu-
uine virtutum fita, latere bon poterat : fèd poftquam fè
fànguine Domini Chrifti foedauit, nebulofa acfijualida
vocatur. Âd hanç venitpotcftas prima, videlicetfilius qui
loquitur in Apocalypfi: Egofttm A&O, prinerpium&finis, 1
&qui ex perfonahominisâflùmptidicit : Dominuspojfedit
mewitio viarmifuarunu Quæ poteftas eft regnum filiz Ie-
rufelan. Venit ei’go iiÿhùnc muridum poteftas prima, vt
fècundum facèrer poceftatem. Non enim poteft dîci pri-
ma,nifi fie lecunda, Fecit ergo fècifndum poceftatem in
Apoftolis,vc ficut à Chrifto luceappellantur lux,3c à pane
verb Chrifto yoeaturpi*ww,PauU>dicente:Vnus punis mul-
lifùniusinCbrifioxitz à piimapoteftate potefias & regnum
Icrufâlemvocentur. [fit nunc quare marore contraherfô']
Quiim ad te,inquit,ventura fit prima poteftas,quâre moe
torecontraheris 3c humiliaris?[Nimf»irfrex non ejttibi, aut
eonfiljarius t*«rpmir?Ihrerrogaridocqnfirmatiufte eâ do-
IbreÀn moerore.Quia rex eiùs Çhriftus,quieft & confiliarius
& angélus màgnféônfilii,periitei, hoceft crucifixus'
eft ab illis,& qiiantu m iriipfis fuit perrit.Et qui,iuxta Êuâ-
geficamparabolam,hæi‘èdèm eicàum extra vineam oc-
cideruntjipfi quoqùeab exereftu Romano vaftari fùnt.Et
fient pàiftüriens non poteftrdolorefli effugere, ficille pq-
pulus intérim &vaftationemnonpotuitdeclinare. [Dole
fatagefilid $ion,quaftparturiens*quia nunc egredierts de cruïta-1
rr.jPi’Zcipitur fi liæ Sion,id eft fejrc di&æplcbi, vt doleât
6c egrediatur de ciukztc,&habitetin regime : quia Dei eft
fèntétia vtpergat in captiuitatd,nec poteft mu tari iudicin
eius.Moneturérgo vt patienter fiiftineat,& vfqjadBaby-
loriem veriiar,'fciehs quia fortiter flagellum fiiftinuérit, ci-
to redimenda fit de mantifnimicorum. Vt quum fiierit'li-
berata, poflîr âiccte:Nel<eteris inïmica meafuper me,quia ceci-
di,confurgam.Etcvim PfalmiftaŸ Non in perpetuum trafeetur
Dm,netpj in aterrium comminabitur. Pàtec autem iuxta lite-
ràm quod ille populus dmftus in captiuitatem poft fèptna-
gintâ annos fub lefii & Zorobabel & Efïra liberatus eft &
reuèrfùs.Moraliterautem àniina propter peccatum de ci-
uitate,ideft de Ecclefia repulfà,&tradita in interitum carnis,
iubètur venire àdBabylonem,id eft, ad eonfufionem
vitiorum & deieitionis fuæ , vt poftquam. dignam egerit
poenitentiam,libcretur à captiuitate peccati, & reuerfà ad
patriamin domüm mereatür recipi a clementiflïmo pâtre.
Scd & fecundumbeatum Gregorium,fæpe conringit
vt anima quzfilia Çiôn vocatur,quæ Deum debucrat con-
tempkri,aliquofpirituali &occulco vitro, fciiicet fuperbiç
velinüidiædeuaftetur, qiiam mifèricors Défis nonnun-
quam permitrit cadere in apertum carnis peccatuj& quafi
ad Babylonem, id eftad confufibriem venire, vt confufa
foeditateaperti criminiS,liberetur à captiuitate vitii iatenù$.[
EtnUnceongngatafioitfuper tegentesnrnlt^qtladicunï.lapidetur&
afpiciatin Sion oculusnofter,&c.]Vox Prophecz.-O
lerufalem , prædico Captiurtatem imminentern , intérim
donee i lia veniant, iam cbngregati funt fuper te qui quafi
de adultéra mulierc loquuntur,& dicun t: Lapidetur, &a-
Jpicidt ocaiüs noflerin iSrô»,hoc eft,contra Sion:vcconfiilte-
mus &gaudeamus in malfs eins. Et hoc dicunt , quia non
cognouerunt cogitationes Domini,&non tntellexerùnt eius con-
Jilium, qui idëç fedtillos congftgarivyttu àb illis cohtèra-
ris,qüafi foenum& Ripuhzrex.Surgeigitur &dabotibi cornufeheum,&
ponamtuas vngulas areas,hoc %(k infùperabi*
lem fortitudinëm:& fie comminuespopulos, érinterficies Do-
minor opinas eorum,&fortitüdinemeorü Domino Deotuo. Ad
hbcjinquit, interficias rapinam&fortitudinem eorum, ve
confècrcntur Domino Dèo tuo. Tali enim fàcrifido dele-
dàtur Deus. Quod autem dicit,Cornu & vngulas, meta-
phoricè acdpiendutn eftà beftiis triturantibus.Moraliter.
Congregan tur aduerfus JEcclefiam,aduerfæmulritudfties
fpiritualium vitiorüm lèu nequitiarum,& infultantatque
exprobrantfiliiseiusjnefcientes coftfiliû Domini,nec eo-
gitàtiones eius. Qui ad hôc permitrit eos przualere ad té-
pus, vt&ill or um parientia remuneretur,& horum mali tia
puniatiir.Congregateôs Dominus vt conterantur & eorum
iufta darhnario proficiat in laudem çreatoris,&rapi-
næ & forticudo earum in làcrifidura Domini çonuertan-
tur»
C a p v " t V.
Vncvafiaberisfilialatronk, &obfidionempofueruntfuper
X N nos : in virgapercutient maxÿlam indicts ifiaofi ] Promi-
feram tibi, inquic Propheta, quod rriturares & commi-
nucres omnes gêntesquæaduerlunrte eongregatz erant,
& offertes rapinas coram Dômibo Deo tuo: fed qiua hoc
non modo fiet, fèd quumplenirado Gentium intrabic in
fiaçièculi,interim vaftare pro demeritis cuis. Vndeiam te
non voco filiam mearri fed latronis , id eft Diaboli, qui
fèmperprzparatus eftadprzdandum. Quod autem fè-
quitur, obfidionempofuerunt fuper nos, vox eft Dei patris lo-
quentis adfilium & ad Spiritum fàndum , &màoifèftè
oftenditur trinitas perfonarum. Obfidionem pofuerunt
ludzi fuper nliumDei, quandoéiinfidiabantur dicentcsr
Magifter, feimus quia verax es. Quafi enim obfidcbanc, qui
çaperecogitabant:fed quiainiuriafiliiiniuriaeft patris &
» ilpiritus fàndijitkirco dicitur inplurali ,Super nos, Quod
verofequiturj [Invirga percutient maxillam induis ifrdil, |
Biblioth. Vet.Patr.Tom. 9.Pars 2 . > Ccc 3 hio
E
Luc. 10.
Ufua 7. <
Pfahrt. lo t
J.
F
9
H
Matth. 1 1.