lat'tficaßi, id eft, lætificàbis omties inimicos eius in eorum vi- fardefcet ßcut ignisiratua, ficut igniiss incinerans 6t hör» t
doria.6tauerttfiiadiütonum gladiidus,ideft,mdkfpesde- l'gans?Nequaquam domine,ledmmWarequiineafubfian-
fenfioniseraceisingladiö. ^rhöcideo.quiatu nones au- l^ideftjquamlarfdb&qqani^digtlftätis fit lubtlantia,
xiliatus ei in beäo.Sc deftruxiftieumab emundatione, id èft, à j'Cbriftiis videlicet, qui ex carne meanalciturusëft1, cui ve-
fide vera, qux mundatinterius'corda. & federn eins iudici- | lut capiri adapfcandi funt homines velut memrbraeius,fic-
ciariam cclliftfti inter td, fubaudis dciedam 8c minorafti'ai- J utignis confuifiptionis led potilis ficut ignis conlumrna-
i es temporis eius, quöniam regnum & iacerdotium abftuli- tionis. Nota Ghriftum propriedici fubftatiam, quia ab eô
! Hi, quæ æternaliter habere putabantur. Sc perfudißi eum . fuftentatur quHque qui in fide fideliter operatur. quod
confuftone, id eft, vndique conftin îes eûm. Vel aliter poC- ?dicit, Meroorare qu* mea lubftantia. quod retfènffâcies,
fM 73.
I. Cor. 4.
D
. fiinrasdicere.Tu yèro repulifti defpexifti , diftulifti
I Chriftum tuum;vt non rantum de ludæis q'UæfequUntur
lèdçommunitcrde corpore Chriftî cuifadç funt promit
fiones. Quafidicatpropheta: Tu pater dixifti, mifericor-
j diaædificabiturin xternum. tu iurafti Dauid feruotuo,
i Chrifto videlicet,præparaboïn æternum femèn tuum,&
i ædificaboin genèratione & generationem lèdem tüam.
hæc & caetera te fadurum Chtifio tuo promififti, & ta-
men repulifti, id eft, repellere videberis eumin luis.&dè-
picies luos, ideft, delpcdabiles fieri permutes. & diftulifti,
id eft, diffères Chriftum tuum, ideft , corpus Chiifti
tui implere, quia Aon ftarim fades dhincs credere in eum.
tôttis enim Chriffus èft corpus Se. caput, fàiuator & eccle-
fia. Sed difFerebatiitippletio Chrifti,quia fides cum raa-
gnokborecredit,per quam fibi membradigna côiptata
hint, quod dicit, diftulifti Ghriftum tuum, & euertifti te-
ftamentum tuum, id èft, padum letui tui. & prophà nafi i .
id eft, polluipermittes landuarium eius, id eft, fàndos
luos in terram deiedos, id eft, terrenis con fit matos. Pio-
phanatur fanduarium tunc, quando hi qui receperunt fide
m timoré compulfi, cedunt his qui in terra fu n t & cun-
disidolis làcrificant. Quod alibi, Polluer une temp’.um fan-
Rum tuum. Vel prophanafti in terra lànduarium eius ,id
eft, vitam làndorum eiusinlàniam exiftimari faciesab his !
qui terra Q in t.D e flru x iJ lïo tnm s ideft,munitionem ;
fuorumauferesab illis. Et quomodo hoc? Quia pones
firroamentum eius formidinem, id èft,illos qui excellentes
erunt in Eradicate , quorum exemple minores con-
érmandielTent, pones informidine:quia ipfi formida-
buntconfortare minores, vel iplos qui lunt firmamen-
tum pones Formidinem, id eft, caülàm formidabunt con-
fortare minores. Vel iplos qui font firmamentum pones
formidinem, ideft, caulàm formidinis :quia internciun-
tur maiores , traduntur in formidinem minores. & fie
diripient eum in fins omnes tranlèuntes viam , gentiles
videlicet, qui Ghriftum fibi viam nonfàciunt.&fa-
dus eft opprobrium vicinis luis, 6c exaltafti dexteram,
id e ft, poteftatem dèprimentium eum , & lætificàbis
omnes inimicos eius in vidôria, quam habitùri luntin
landis luis , quand© in corpora làndorum fæuire per-
mittuntur. & auertifti adiutorium gladii, id eft, fimi-
lem facies eum in liais homini, cui non fit adilitoiium gla-
diusluusinbello. Velgladius làndorum poteft elle Ver- '
£bumprasdicationi$>quo fuccindi tutidebenteftè. led adiutorium
eius gladii auerritur àb illis , quandb pro iplà
prædicatione perlècutionem patiuntur. quod, hic dicit,
Auertifti adiutorium gladii eius, & nones àuxüiatus et in belh,
id eft, non videberis auxiliari fuis in belle, perléeUtioniS
&tribulationis,&deftruxifti,ideft. deftrueré permiftes
fuosab emundatione,id eft, ab omnimunditiaelongatos
quantum ad exiftimatiohem malorum. Vnde Paulus: Fa-
ttifumusperip/èma omnium. Etlèdem eius in terra collififti,
id eft, làndos eius in quibus lèdes fua elle deberet,in terra
deiedos. id eft, terrenis c onformatos collififti, id eft,Col-
lidipermififti. velfedèm eius in terra collififti id eft (an-
dos eius in corpore aftligipermififti. Minorafti dies tempo-
ris eius, id eft.vitam filiorum fuorum abbreuiafti.non qtiâquia
non vaneconftituiftifilios hominum. Vanienim effent
conftituti, fi non ipfi capiti membra coaptarentur.
quod dicit'lub inte rrogatione,N«»^«id vane conflituißtom-
jiesftlios ljominum? Non. Sed memorare potius in illis, quü
eft'homo,id èft, qualisSt quäm fandus fit homo, quïviuet,
drita, quôÜ»0»vùdtbitinîènoTcmmorrèmiSceruétatiimam
fuarndemânuinferi, id eft,.de poteftate tenebrarum quia
morie^uiiii carne, (ed remVget in raàieftate.Vbïfiirit mift~
ricofdia tua an tiqua domine idfe» in co repleb untu r tuæ mi-
(eriçordiæ, id eft, ante mündi cônftitiitionem difpofitæ à
rë?jßcut iurafti Dauidïn verrai e tua. Nam firmiter promififti
té redèmp tùrum per eum humarium genus i Mentor efto
domineopprobriifèruorumtuorum opprobrii dico multarum
gentium, quodeontinuitnftnti me», quia illud ocçulte'per fpi-
ritùm prophetiæ præuidi fUtuturn in lèruis tïiis. vel fie.
Mémor efto dominé opprobrii ftrüçrum tttprUtn, id eft, ill orum
qui patiuntur-opprobrium qüqd'cqntihui ififinu tiieo,id
cftillud opprobrium videomtüfu in illis, qui in finuihéo
lunt, id eft, in illis qui adhucèx.cârfiè mèa nalciairi lunt.
Vel fie,Mçinor efto domine ÔpprobiiiTeruqtumtuôrum,
opprobriidiçomultarunigentium,"ideft, qu*»d W»ültæ
gèntes improperant. illitis opprobrii mèmpr efto, Vcipße
gencesiliudqpprobriulripatiantürprqtè qUo oppipbri
um c'onynuiih'fihu meb,ïd élftti^ccôltooetafiméi, vbi
' videogentes'adhUc incorporaridas fidèlibüy,vt ihiplèa-
’tur corpus Chriffi.vel fi c,Mei^dnftqftruorumtkorut^M èft,
I illorum qui patiuntur opprobriu'm.quod'opptöbrium^id
eft, quos patientes opprobrium cóntinUi in firiù mèo , id
eft, fignificarf video per mànum redùdàm in finum. vél
conti n ui in finu meo, id eft, quod mihi placitum intus a-
pud merepolui: quia Video in Ipiritu ^uÖd non reputabi-
tu r illis qui palïhri Hint opprobrium illud pro opprobrio,
lèd prb magna gloria. Memor efto opprobrii quod expro-
braueruntinimici tui, Iudæi videlicet, quod exprobrauefunt
commutationem, id eft, mortem Cbriftitüi.'Moxs em'mdici-
turcommutatio, quia per mortem cpmmutatus eft de
morte in vitam , de corruptione tft incorruptioAemiex
qua commutatione fit benediffus Dominus in aternutn. Fiat
ei bcnedidiô in priori populo ,fiat Sc in pöfterióri.
* Oratio Moyfi hominis Dei. -LX XX IXL
Ötnine, rifugiumfaäus es nobis a genératiöne ik
generationem. Prtufqudin mont es fier ent aut formatter
terra & orb is afeculo & vfque infeculum
tu esDeus-Neaüertas hominem itU)umilïtdtem;&
duéifli;comertimifiifi 'ii hominum. Qupnidm mille
ahnï ante oc'ulbs tuo s tanquam dteshefterna quaprateriit. Et cü-
fiodia in Hotte, qua pro nih'tlo haben für, eorum ami erÜM Mane
ßcut herba tranfeat,maneflöredt&tranfeat: veß/ere décidât, in*
dur et, & ätefeat. Quia defecimus in ira tua , & in furore tuo
turbati fumus. Pojuißi iniquitates noßras in conßetlu tuo,
feculum noflrumïn iUuminàtionevultusiui.Quoniam omnes dies
rioßri defecerunt, & in ira tua dêfeiimus. Anninoßri ftcUt a*
ranea meditabunturs dies dnnorum nöftrotum, inipßsßptuägirt-
taanni. siautemin potentätibus , otibgintaännt : & dmplius
eorum labor & dolor. Quoniamfuperuenit manfaetudo, & cot
tum %d te,fid quantum ad illos qui diuturnairlvitam defi- ! ripumur. Quis nouitpoteftatem ira tua, &pra timoré tüb iratn
derabant, yr eorum folatio Sc autoritate fiiftcntar’entür, j tuäfn dimmerarè? Dexter am tuam ß t notant fa t, & eruditot
velut de beato Marino legitur:Gur nos pater defiris.?aut.' corde infoptentia.'Comerteré domine vfquequo, & dèprecabilis
cüinösdefilatoSreIinquis?Perhidiftieutncpnfiifione,id eft’ofupèrferuostuos. Repletifumus martemiftricordid tua\ &
eft, vndiqüepatieris fiios confuiidi, ittteriüs > videlicet & exultatiimus, & dcleftati fumus in omnibus diebusnöftris. Lttatt
extenaskdx\idomimvfquequoauertü(iidemxuiitnabi\\isf fumuspro diebusqüibus noshumiliafti,àtl'nisquibits,vidimltsmd-
Auertes te in finem, id eft,finali auerfioneî Qiwfi dicat : M la. Pefpice inßtuos tuos érin opera tua, & dirige filibseorum.Et
fie agi Vol ni fti cum palei s mitiusconftirSèagendum cAin fitfpiertdordominiDeimftrifuperm)s,&bperanidnuu)ttnoftrd-
grahisvtfiparat^ pale.i,granarecondantur in horrea.E^- ruin dirigefupéiiosi&opusmanuumnofirarum dirige*
% | 1 5' • .. Diftin-
Diftinguitur nöbis in hoè plàlmôvita Veteris homihis
8c noui.vita rnortalisSc vita vitalis.poenavidelicet veteris
homihis, & gloria hoüi hâminis , 8c intitulatur pfilfnus i-
(lenomine Moyfi’,“nonquod Moyfis feciifit eum, fid
quia ipfi ens minifter vetèriS teftamefiti 8è ptopheta noui,
in iplo mfiiiftefio difirëuit hobis vitam vetèrçm , 6c vttam
nouam. Vitam enim noùam in fi nilaùit my ftcriofuo > fi Ipi-
ritualiter îhtelligitur. Ad veterem autem pertinet vitam, fi
canialiterintelligatut.&dicitur oratio Moyfi. quia homo
ille Dèfamabat aH Dcum oèare, 8c frequenter cum Deo
familiarité? cotifabulari. Dicitur etiàm bratio%ominis
Dei,non ferui'Dei : quia quos vocat ad vitam’æterna Do-
minus nou iam duritërvocateosvtfiruos, fid admonet
vtfilios&amicos. Vndeillud, ïamnondicamvos feruos,fed.
amicoi Dei. Aûdiamus ergo quid in hoc pfàlmô diftingua-
tur. Ftigiamus,appetamus. fugiamus poenam veteris homi-
nis,& appetaums gloriam nouihominis, Dicit autem
ptppheta'fic: -
D omine,refugiumfallusesnobis à generationeingeneration
hem. QùafidiÇàt : Domine verbltÉ, fa&or omnAm,
tufaiftus es nobis refugium : quia alTumendo hominem ,
certum cfidifti nobis ad te reïbgium.& Hoc à genératiohe
carnati in generationem Ipirituàlem, quia æternale nobis
es refugium,& ad te confugfentibiisfuftèntaculum. Pri-
ufquam montesfièrent, au tfirmaretur terra & or bis, àfeculo ür
tri feculum tu es Deus. Qu and kat:M erito dico, ad tè‘ confu-
giendutn.non ad hominem: quia ante omnem creaturam
tues Deus.nondicit,tufuifti: f id , tues Deus. quia non
conuenit fuiflè.cuiomhia funt præfintia. Vnde ipfimet,
Ego fumqui[umçNel fie : Dixi, tu fââus es refugium. & tarnen
licet te faâum nothinaui, tu es Deus priulquâm m6 -
tes fièrent, ideft / priulquâm rationabtlis fupercoeleftis
creatura "à te fieret, ideft, priùïquâm formaretur terra,
id éft, lïöfno, &priùlquam formaretur orbls,id eft, priuf-
quam ipfi terra o rbiculata fieret, id eft, antequam homp
in abùndâtia virtutum ppfîtus effet: quia à leculo & vfque
mfiçulu'mt id eft, ab æterno & vfque inæternum tii es
Deuç. Nota, quia in creationeangelôrum nulla præçefi-
fit materia, bene eum dixiffi, priufquam montes fièrent.
: in çfeatiOne autem ho minis quia terra matèria præcèftït,
b ene dixir, formaretur terra, quia tune tèrra quafi formq-
fitatem recepit, qiiandoad elfi hominis dedufla fuit. Ne
aùertas hominem in humilitatem. Fadus es n obis refugium,
&ideone auertas, id eft,neauertipermittas hominem, ih
hoc (ùbaudis pontum. Auertifti eum,’ permififti vfiirpah-
tém fibi nômen quafi futurus Deus eflèt, ne auertaséUih
in necelîîtate deiedionisfiiæ, quia in huniilicatë, ideft,
humitéih fi ergatefêèit. Ceflàuit enim à culpa, Sc ideo tu
ceflà ab ira. Auertifti clâtum,ne auertas eum humiliàtum:
vel fie, Ne auertas hominem, id eft, ne permittas aueirti à
fublimirate tua in humilitatem,id eft,in hæc infima, vtre-
lidis çceieftibus, terrena concupifcat, & ideo dico, ne a-
uertas,quoniam tu dixtftï: Comcrtimini ad mcftlij hominum.
&opüsèft vtad te conuertantur, quia quantumeunque
vitam lohgæüàmduxërint,quantumcunquè opus proli-
xum extenditur.tameh æterni tati tuæ comparatum, nihil
tepefitur. quod dicit, Ouoniam mille anrii ante oculos tuos
tanquam dies hefterna quapraterÿt. Quafi dicat: Idéo dico
quod conüertendum fit filiis hominum ad te , quoniam
anni ifti temporales, & fi mille, ante qcqlqs, id eft, com-
parati an nis illis qui lunt ante oculos tuos, id eft, qui tibi
placent,funt tanquam dies hefterna quæ præteriit, id eft ,
quæ iam non èft, quia omma temporal i a funt tâquam non
lunti&cufiodtainnoftequapronihilohabentur,eorum anni t-
runt. Quafi dicat : Compataui ânnos iftius vitæ dieihe-
fternæ.vt autem adhuc magis tranfituros oftendam, dico
quia anni ifti funt ficut euftodia in no d e, ideft » tanquam
quarta pars nodfs. &adhtip minus dicam , anni ifti èriint
eorum , idefticomputati interillaquæ prp nihilo haben-
tur.‘ Ecce magnamoftenditdèiedipnem, cum ofterîdit
nos agere dies finiendos, &ahnos pro nihilo habendos.
Maneficut berba tranfeat, marie floreat & tranfeat, vefperedeci-
dat,induret&arefcat. Eccéprophetaiam aggratulatur di-
uinæiuftitiæ , quæ vindicat-fiiuft&in hominem. Quafi
7 9 ?
dicat : Luat homô quod comniifié , qui peruenturus ërat
ad ætemiratem compléta obedientia, experiaturcorru-
ptionem, qui çecidit J>erignorantiâm, tranfeat mane,id
èft, infentia cüiftfque, quæ eft ficut herba quæ mine vide-
licètvirèt, 8c era's are feet, manefiofeat, Ôcinfançia in ado-
lefceritiam veliuiiéntutem vehkr; & tranfiat, ibi cotifi-
derando quiâ nihil funt diesvit'æ iftius. & vefiere décidât,
&in finedüfim cadèti&'intluret in finio,8Carefcatin decrepitaætate,
quoniam eum fatïgat tulïis indefifienter.
Vèf fie, Mane floreat & tranfeat, velpere décidât, id èft, in
fenedutem môrièndo cadat, 8cinduret in cadauere, ybi
membra vniufcuiufque rigida fiunt, 8c arefiat iii puluère.
Vel fie, Mane ficut herba tranfeat, id eft, voluntas cuiufl
que bonatranfiat ficut herba, & non perueniatâd adum
bonum. Voluntas mane cooperatur, quia in voluntate
prirnum refulgetluxiuftitiæ. Mane floréaç.ideft, bona
voluntas ad adum deducatur, & tranfeat, hon habendo i
përfiuerantiani in bpno opère ; fed velpere décidât, id
èft,inpeccatiscadat, nonrelucenteèi file iuftitiæ ; quia
tuncquifque quafi vefpere cadit, qpando <jeclinat à bo-
nis,&incutTÎt maia. Iuduret in peeçatis (uis, iam in téptO-
bumfinfumtraditus. 8c arefiat, ideft,ïnutilis fiat ifetiti
puhiis, quem præ nimia ariditate proiieit venais àfacie
tèrræ. Quid defecimus in ira tua. ^ Quafi dicat : Qüare hoc
dicat vt tranfiat niané ficut herba î quia defeçimui in ira,
id eft, tàlem dèfedum exigebat ira tua. Quam commet
ruimus. quia hæç omnia cxpçena peccati habemüs; qüU
propter peccatum in ira tua defecimus, 8c infirmi fid i
furnus. & in furore tuo turbati fumus, jn tantum quod infir-
mitatem noftram morte finire crepidamüs. Et quia defecimus
, ex hoc confiât, quiapofwftimqiùtatesnofiras in ton-
jpettu tuo, id eft. quod non es oblitus pcçcatorum noftro-
fum, quæfcommi'fîmus in primo parente. 6c feculum no-
ftrum,iâë{t,i\\üd feculum quod nofipfi nobis feçimus»
pofuifti in illummatione vultus tui, id eft,in claritate &
fiptiæ, vbifemper conlpiceres, 8c nos quafi pro illo epr-
rigeres. Quod eftédus indicat, quoniam omnes dies sentir-
lira defecerunt. & idço apparec quod in ira tua defecimus,
i4 eft,quod ptopter iram çuam in defedum venimus. An-
ninoftrificutaranea meditabuntur. dies annorum noftrorum in
ipfis feptuaginta anni s. Nota quia ficut aranea inutiliter
laborat in tela perfi cienda, in qua tandem ipfiinterficitup
huic comparantur anni noftri, jn quibus inutiliter medi-
ftmur quomodo terrena acquiramus,fi quibus acquifi-
tiS itrerihuir&admortemtrahimur. Vnde jllud, Quid
fuperbit terra & cihïs ? Quoniam in vita fuaproiicic intima
fiu. Dies annorum noftrorum. Quafi dic^t : Non tantum an-
hi noftri,id eft,diutinus labor nofter erit inutilis, fid 8c di-
esnoftrijideft,quilque labor pofteir erit inutilis,breuis
eft 8c comparatur araneæ 8c inurili. Inipfis feptuaginta an-
nisr Qjufidicat: Quiadicsnoftri8çanni funtiîcut aranea,
ideft, meditântur ficut aranea, ideq abbreniatà eft yiti‘
iioftràVquod in ipfis diebuç in quitus robur cfefiit, inue^
Ui^turtantum feptuaginta aiini, cumin vita antçcefto-
rum noftrôrumfuerint anpi plûtes. Mathufiiem enim
vîxit nongentis 8c fixaginta quinque annis. Nota quia li-
cetpræcefiores noftri eandem poenam peccati in primo
parent^ comme ruerin t quam nos corameruimus, tamen
nph itadominabatur in eis ficut iq riçbis, quia non tantum
dediri fuerunt terrenis ficut nos fumus. Si autem in
potentatibus, o ftoginta anni. dicitu r quia rçbur hominis cre-
fcaçvfquéad feptuagintaannos,8cficftatyfque ad odo-
ginta anhos, 8c pofteadeaefiit. quod dicit, Si in poten-
tatibùs copfideranturanni, ita videlicet, vt robur non de-
çréfeat,' erunt pdoginta anni, 8c quodampliuseft, id eft,
quoi fupereft vitra odoginta annos, eft labor & dolor eorum,
quiagunt tranfitorio s annos, & hoc vnde proceflît?
Qixa. fuperuenit manfuetudo, & corripiemur, ideft, manife-
fta eprreptio. 8c fie corripiemur manlùete, ne tandem cor-
ripiamur fiuerp,.jfc Vel aliter,, in ipfis feptuaginta annis.
Septuaginta qui confiât exfecunda vnitate, denario videlicet
per fiptenarium multiplicato, pertinet ad vetercm
vitam, quæ voluitur circulo fiptenarii nuraeri. & fie pbf-!
lumus açcipere per fepmaginta, ftudium terrenorum.
quod dicit, quia anni noftri ficut aranea meditabuntur.
G
Eecl. io,
Ibidem.