ÏQ78 TajchafifiMlberti
Ebinguiriari nefàriam àrb'itrantiir,& dicüht, quod npn ciWs, petartus &c venas ac meHyllainerubfqiie F^tidah-
Dominus hæcpërfèôl:i9til5U,5, fed tiirbis fitloc^'iis, Om- tar,ïtayc fingula membra accipianr partes (bas quibus a-
ne quodinirdtin os non coinqui^t hômineni, ^.cideo quafi btûr &nutritur omnecorpus,& vniuërfi humores inhö-
paucioribfts (ànétîs fibi intMdi.ciiqc, (]uod jfuis ,jperuçrfe | mineprocreantiir..Vndeiftiufmodi calumniatores inui-
rclaxanc'auditoribus. Vëffiffiamèp Dominus, non Vt illi i dlioie^uniyolunt Saluatoris reprehendere fententiam,
mehtiùntut-, fed abiolute yniuerfal.iter omnibus dicit ôc l iuambftenduncimpëLitiaraj quiaDiarainus ficJoquitur,
intrac in 6snon coinquinare h om i-1 vc nacuca & vfiisviuendi eft, nonvt Ebÿfiçam doceat, fed
nein. Vride & îpfosApoftplps, quamuis Iudæi effent,du- | vç'hpmines ad cceleftem erudiacdiicipühain. Quoniam
reincrépatiàcis. Àdhuc'fi nquit, & vós fine iqfeïl'eftueftis! Ër- ipfe omnem nacuram tanco ampÎTiis nouic, quanço cbn-
.u .. ftac ver'um, quia ipfè eam condidic & creauic. Sed taihéii
quamuis huiufcemodi locucio fimplex elfe videacur, quæ-
ramu s quanta m in fe ha beat rat ion is yeritatçm ßc fan* id-
telligentiædifiyplinatn, namiiatura;vi&Us fie Te habet v-
fos, vcquod inosintracj mox vtfqjces tranfierit,primüm
in ventrem vadat fîçque liquidier èîca & pinguedior e£
gb fine intblleâdfèritentiæëwht, qui needum ipteHige-
bantquæ Dominus fimpliciterlöquebatur. Ëtïdèo opor-
^et/Domiqo iübente,ïcripturasprimum diligenter aùdii
ïèj deinde prudenteri^télligcre, vt ità intelligamus fin-
gulâ, vtdiâafiint. Quapropter Paulus , quia prudent«
intellexßtat, aiebat, Nemo vos iudicetin c'ibovcl in p'otu, vel in
pnrtedieifefliydütmNeomenia, velfahbdtho, que fient vmbra
futurbrum. Quia hæc omhia yeîe vmbra eraïit, id;
circdremouebantiiriamâ Dbmiao, vt refoluerétur fer-
uilis obligàtib, & redderecur liberias fiîforum. Néque e-
•nim lëx veteris teftamëritiin talibus locis contraria eft
Euangèlio, neque répugnât Euangelium le'gi, fiept ipfi
Manichæi garriüt, fed adimplet & explanat qhæ t.egçbâr
tür in lege. Et ideo ilia quæ figurate immunda dicebantur
monftrantür iDolhïnbjper le na wralitçr çffe munda,quç
néecu intrantin bs coinquinant hominem. Veruntamen
iübet Apoftolos,ne mittant margàritas fuas ante porcos,
volens infinuare immu ndos homines & fcélëratos, quos
fignificMtporci.Étidebiale?,fî deteâifuerint, uirç abominatur
Ecclefîa,nec admitntqiuairnmundiiuntii\ÇQr-
pus fuum. Acper hoc Saluàtor 1quilegé dédirait de. çfcis
^carnibiis, Non quodintratin os coïnquinai, hominem. Quia
illi cibi per fe non immundi eranr. cum omniaquæ i)eus
creàuic bona fint valde & cum graciâtum.a<3:ione vcçhda.
Sed'fîghificatro çarüm in hominibus quæ nonnunquam
inuenicurvaideinfmundaeràt, ôc reiîcienda ne tangere^
tür,n'équëWin Chrifti adm^eretur fôtpore. Quodau-
diens beatus Petrus aefi nouoiUiporëperquIlus,non po-
teft (entire de cîbisc|i<âumad litteram, neque po teil arfti-
maré hoc Iefii m ab (que rat i one dixiflè.
Idcirco prîmum, aefî proludæqrum^ndalprequirit
de verbo,quid fignificaire vpluerit.iè.d cumille cont^aeos "
aurefàtis reipbndit , adhuc e'i ïenfus bËïcuripr videturT
& in parab’olis cUth ïocütum fuille credidit.Dixérat enini
acfîréde iptelligentibus, Sinite illôsxnc^tycacifunt duces
cacorum. Cæciautemerant, quia liimen fcientiarjim Dej
videre nonpoteraht,duces ç£eçorum, non vt. viam,Deii£
liÿofiendérent, (èd vt propter traditiones hominum ^ e-
os id foutami moitis <^merg«ent. Hinç ergo erac quod !
docebant dicere filios parentibus fiiis, munus quodeun- ‘
que éx më tibi prodeft.Pprro quod ait,finite illos , hoc
ëftj'quod Apoftplbsiubét, vthæréticüm |ipminem ppÜ
vnara & fecundam correâdpnem débités , içiens qupd
peruerfiis fit huiùfcemodi; & à ièrpetipfc damnatus. Et
Sàluatorin huncfenfiimpræcepitDoÂbrespeflïmosiùb j
aübitriodimittijéoquod tàlesdifficulter poflupt çprrigi
&à iènfu prauicaVisimmutari. Sed Pe tr us audiens,yt <jixi
quæ didtafunt; fuipicatus e(tin parabofis eum f u ^ l p -
cutum, & ideo fie rebondit, Edifier e hobu paral; olam ifiam,
çùi iüed&it, Adhuc & vosfmeintelleäueflis?. Ex quo anini-
^dtièrtëte debemusvitiofiimeflé auditprem,qutavt ob-
fcüra maiiifeftë a^t mânifefia obfçurè vult ibterpreta«*
aut inteUigeréV ücut in hoc loco Pet pu fecifle cernim*»qui.
iriré tàm ma'nîfefia mÿftieam rèquint^ intç,Uigent%m.T^
raéû benigniffimüs Magiftcr ïenteptiam, de qua orta fue-
çat tails fidpiüöjaqhüc explicat dedicit:”' ;
1 "No n w*?/*^*» và-
fit, & inficèjfum mfitïturï''] Omnia, Ëyaiîgçlïorum Ipcai\
|ratres,’apud;h^té^os & p e r^ e r^
ipes, pléha funt^fapdalisi <jüià îpfiîiMjpræteridqnt ïaqu^
æpotuiquefuçcùsperoa\nes ygnas & artus fe diuidat,
, yt finguli humores fingulaque meipfefbrum officia, iùas
^ccipiant partes.Tunçdemum cUniâm decobla fuerinc
& digefia, veli t, nolitadberiàrius ( e E ß c in natura ipie
Çreatpr firmauit j v per oqçulto^ inHnus corporis qnos
Otæci ■srofot-^vocant» & #os apertutas pqfilmu^ appella-
re,adin^ecipradilabuntur» quamuisprius cinis ciborum
decp^us iiribper deinceps &ipià çarp quæ ex his nutri-
t,ur, &q mnesrneümati/qai ad ima fecedunt, çum decret
cunt, nifîpaüci humons, qui perfuos vt dixi, poros, e-
geruntur.
Quæ pmpiain corpore hurpanqfuos ièçeffiis habent.
licet eorum pdus ciiiis & materies ad imadecoda.iam pii-
tridâ, acque putida, lecelTerit. Ep ideo quam yani fintj
quamqueindodbiquiiftareprehendunt, ipia natura do*
cet, & veritas diâi eos reuincit. Cæterum qupdait;
N on quod in os ïntrat,fiedquodde corde pro cedit coinquinai
bominemfifi$Qti minor quæffi.o effiquia etfi ça quæ de corde
aut de bre.naala exeunt,yere epinquinant homincm,vt
putacum homo bibit, ai^manducar cum per os eius ci-
busfiimirur aut potus immundus eric, etfi contigerit
ebrius yt ypmat&.crapulatusfuerit, nunquid quiaoreex-
iit non coinquinat hominem? Abfurdum enim&fiultum
nimiseft,vt tune putemus npn fieri imrnundurn hpmi-
nem, cun) manduca,t yfque adprapulam, & inebri,atiè,
tuncautem non putemus , quia de. ore exi%fi vomat.
Ait enim Ppm,inusypqp qupd intrat ipo^, fèd qupd exit
coinquinat hominem. Iam quod ,4e idolptbyçi^ djci, pp-
tçft fimanducauerit hopao, Paulps Apojlolus ^>luic,quia
nonnifi ex confeienna;Ç,Qibq9ffi^ur^iiquis^^^^^^
ducauerit. Qupniampmpiç çreaçuta per iè , fed
quia idplis immolata çft, maluni efi.Nunquidhoç m^oç
lpco explanabitur.vtquandp çpânduças non fis ipimun-
dus, & quando.expuiseris immyndq^^uc q uandpquod
grauius eft, vlqué ad naufeam venerjs^ quia b ib ^efls co-
inquinatusj & quia vomuifti, priyininundus? T^men A-
poftolusdicit, ebriofi regnumDei nonpofii/lebunt.. Et.
Saluacor. F/drr« negrauentur corda veßra in crapula,, Quia
non fic^eft contrarium f'.inquit) omni Çhriftjfnp. Verum
quando expuis, quia.de ore tup eri t aliquid, & quan-
do bibifti in os tuum intrauit aliquid.qüp ihquinap^ÿ ira
vt regpiim Deippffidçre non poms.Quid ergo ypïuiti>o7
minus dicere» non quod intrat in os, fed quod exit,coin-
quinathominem,nififorte,quialècutuseodemlocoMar-
cus Euangelifta dixit, No» intelligitis ,quia omne .extr 'mfecus
introiens in hominem non potéft eum communicate ± quia non
introït in çor eius, fedinventrems & inficejjttm exiit purgans o-
mnttefcqsl A lio quin nifi corp us vit i ofum fuifièt, V tipebri-
;aretur,^ut aliquid taie ad>^itteret,vtique non fieteb Et
ideo nori pe corporis ore tantum intelligere debemus»
vndc exeunt mala qüæ coinquinant hominem, (cd magis
de ojte çprdis.Propterea& liic JMatthæus a\ty Qju autem
procèdüfilfi ore,decordeexeuhli & ea coinquinant hominem.
Hab et eni m çpr os fuu m, ficut & interior hornoapres fuas&
oculos fiios.quibus videat aut audiac homo quæ
: - .. ^ D($i(upi:.„_ypdç fi nonexietitcbpcupijfcèpt|^& Volum
qjip^jQptÇijU I ta$, aut aflènfiis malæ rçi»à foris, non poteftintrarè quod
ictMP'îlbïçî? mu ï f i a ^üodüë Apb»
lévj- AioljiSj^eid^lotnycis prohibée madüçare,finpueris quod
exdbnfciefatià fordidfeyiSjqbod.
Il y
ïtn j ïim h , B u a n ^ lik p - il
excreatura, quia bona efi exfe, nOnpotcris. Si'c& de o-
mni efca & poru intelligen dum eft, quia non ex (e fordi-
danthorhinem, (edexvitio :qUia male fumuntur ,Wordi-
«fanttir homines* Et ideo fequitur; ?
D e cordetnim exeunt vogitationes male, fornicatiom, ho-
mictdta,funa,blqfphemia. Hacfiunt ( inquiry) qua coinquinant
hominem. J Quae licet extrinfecus fiant, tarnen de intus
procedit, Vtfiant. Et ideo (oja voluntas priusinculpa eft,
deinde reatusfadbin poena , quia ilia (unt quae coinquinant
hominem, qua:cordis ore exeunt.Ec nedicataliquis
cor habetne os i Audi Dauid dicentem, Tuncrcpletumeft
Z*«to°‘n*oftrum,&img*anfo*exukmUm.A\\oaixmos
corporis qti°mdd°imp|erurgaudib. Non/oletergnim-
pleri»mnautdbo,autpotu , autaiiqua retali, etiam &
quando cum habemus plenum loqni non pollumus. Sed
habemus intus os,id eft, in corde, vnde no quidquid pro*,
eeditjfed fi malum eft,coinquinat nos, fi bonu emundat,
& ideo quidquid eft, q>intratinos cotporis, quod non licet
aut non expedition jUuj prias,fed mens Sc confcien-
daquatimmundafuit,coinquinat hominem, Sc b x ceft
voluntas ptaua, qua! cordis ote manat, Non enim tnne
priroum quando foquimutjautqnando ad efteaum vo-
luntatem deducimus, nos macuiat. Ne quis d rat, quando
loquimur, de ote noftro exeunt retba,quia verboram
voces de ore noftro exeunt. Etquando malum loquimun
turn:immundi efficimur. Quod iialiquis non Ibqitaturj
&tantnm cogitet malum, munduseft, quia deore ipfius
cocporisnihilptocefllt, fed de ore cordis iam DeusiHud
audiuit, in quo de dequo prauq. voluntas loquehdi, aut
agendiproeeffiL Etideoiuxra Domini Vocem quactsu-
quede ote cordis malapXncedilnt,ea communicant bo-
minem, qnia inde exeunt cogitationes mala:, homicidia
adulteria,fpmicationes,fijttaj falfateftimonia, blafphe-
mix. Vbi Marciis plura commemotat vitiorum genera
qua; de radice cotdisexiteteftatut.Scd neefic omnia con-
.numerauit cordis mala,Quia neicio fi terrarum ipatia.aut
magmtudovtbium,vellacitudoregionum tantos hoftes
ferrgpofflnt, totqueimmicoscapere, tantaique iuftinere
praualeant nationcs, quot vitia, quotdelnfta,quot cri-
minafeuiuntderapiunt fenfus hufflanos, hominumque
edrdadeuaftant, &ditipiuntbonavirtutum. Vbi nouus j
ordp beliandi cottidicfiirg/t,de bomiuecontra faomi-
nem f in ipfo nomine , &ideo mhil quoii ex ten us, led ^
quodinteriuseft,deabintus forasiam Vitiatum venit in
fadio vel difto, cpinquinat hominem. Vnde arguendi
mntjquicogitationesddiabolofiibmitti putant. Sc non
ex propria nala vobrnrarc, quoniam diabolus adiutor Sc
incentormalarnm cogitationum efle pnteft;atftorv tique
eiic non poteft, quoniam extra eft. Et idep ti per lnfidias
ronspofitus, leuem tbgitan'onum nofttamm feintiilam
exploraueritprius, dfeindc infiammauetit, nonfeebemus
opihati eum cordis occulta rimati pofie, fed ex corporis
habitu, ieu modbus explorate vel xttimate, quid verfemusinttinleeus,
Etideoincentoreftomnium malorum,
&nonauaor,inftigatordenonrepreflbr. Potro quod
aitbeuigniifimus Saluator: Quia dc cot-tie exeunt cogitation.s
nMtpnarurarum omnium Formator Sc Creator infinuat
“HI“ * PtinciP4,en“n lecundum Platonem in ce*
tebroefle, fedinxta veritatem m cotdt quod medium eft
ahimantis, Et ideo de medio quafi de puncto circuli m-
fpiendet radiiluminis. Sc totum quafi in fupetnis, cere-,
btum aefi cqilum, luminaria quae cordis fonte circumful-
ferint, iliuminant &illufttant. Tantolucidius a natura
caput,tjuau to ftliius,detan to^dendidiu5agtada,quanto
tuerit cor diuinitus ccelcfti illuftratum fapienria.
E T “ de lt'ut.fittfitw par ns Tjrt & sidmh, ma
vrbaproxatiamaricraM. J Quinimo Tytus infula man's
proximaa Circco tetrx ludxx.Et act malm ebananaa a
finitaiiUiiignfi. Nouis quidbm Sc magnis informamut
myfteriisperomnemtextum iandfi Euangelii, quoniam
quicunque Iefilmiequitur, nunccslospenecrat, nunc irtadcfcen<
rt,nuncmyftica«enouapenettatfacrameuta
Vbi etiam Scipfidiuetficutationnm genera , dinetfos
«aufaram compieauntur effeaus. Sedresatqucfctmo,
^(ujpcrioribhg^or^neta film it* -
, NameXprobratainfidelitatePbarifeon.ln & cxcitare
damnata, qnomam cæcl étant duces cæcotum,venitpoft
hxcad regiones Tyti Sc Sidónis, vt nona de roitacoio
prxmonftraretmyfteria»Scefletresad fidem pneftmen.
dam mitablbs,* vueus Êcramend ad dèmonftrandum
nialora valde fublimis. Quomam eratiliTpecie generalis
geftornm exhibitie», Sc filiis gentium in boe faflo, ipiaqueiamrepcomilfip.
EtideoegteditutSaluatorSludæisj
Se vemt ad fines Tyn Se Sidonis.DeindeinuIier i«a Cha-
nanxaSeipiaegreiïaeftafinibusfiiis, omyderium’ Ecce
caxitasex patte in Ifnel faüa eft , -vt omnis multimdo
gentium 6Iua fierer. Idcirco iam eXcauia Saluaror reiiquit
lu ^ p s &mubetillaquxeft Ecciefia ddgentibus.reli.
qmtidololatriam. Èfegteiradefinibusfinsdamatatque
oratpoft DommqmiSe filium Dauid confiteturmiemfii-
praScribæ&Phari^jncgarunt
Iddrcouonimmcntoilli perdiderUnt, quem ifta inv
uemt,quon.amifti negamnteum quem ifta confitetur,
Sed niitadifpenfatioDei, uecdUin egrediturifinibuslu-
dxæ, nellbsvliamdaretoceafionem calumniandi, fed ramenoffettlèiibsv.
tTyriosSidoniofquecutarec.Vndee-
gteftamuberdefinibusptiftinis, vtdamansiipnetretfilie
lanitatem. Sed mira omnipotent!'* Dei prouidentia, vt
iingulx res fingubs fins diuinitus adminifttaoe tefpon-
deant (acramencis. . r
EccemulierpccurritdegèïltibüSjSefiliaipfiusquinto
decimo cutamrloco,vtaccipetet in patteremiflionisfua
fepremneenon Seoâo.ficqueadcultum tranfiret houi
teltameno, led non prmiquam exiret de finibus fuis , Se
veniretad Chriftu'm. -Caiusnimimmfidem Matcus Se
Matdwus extollunt,Se pffdicant. Commendant ptuden-
Scredulnatiseius, magnificantardotem. Sed Marcus
ex hoc facto non paraam nobis general quæftionem .di-.
cit enim ita, Fp-rffusiiule I/ftcs abiit in panibai Syru & stdr
ms. Btmgntfasdtmtm,ntm ntm/arcrolutt, &nmvomit la-
rere, Quod nemofineadmmtionepoteftlegere, quia dicunttvolun,&
nonpora,t.Nam Vellc&nbnpoflb non
.eft jjmme maicftatis, quinimo infirmintis eft human*,
Ictiptum eft enim: Omma-quaanque volait Dominai f ia t m .
etth& m terra.m min ertnommim abjfm. Et Apoftolus, -
oolantautmiqitu iq§?«?Succumbit ergo necellitati, qu* *«a». v ij,
noneftbberaSeabfolutayobinraSjSeminoratdominan- 1
us arbitnum, voluntaiq; fuftinetaliqttantarum difficulta-
ra anguftias. Leptofusilieiam logefupraptamiffus dicit,
Domineftvtepottsmcmandare ErEuangelifta dicit, Volait &
nonpotatt. Qüod abique myfterió dieftum eflè non credo.
idc.rcoqu.dbt, voluit, Se quid fit, non potuit, diliaen*
tmsrequiramus. QuoniamChtiftusludïis olim repro-
miflus, memorpromiffionis fux, venerat in falutem.VnfeScdicebnt,
tion[iimmijfHsnifiaiout:ilomuilfTacl. S*d ipfi
propria tetitatc beftiis ixuidres, o.bfirmauetunc laniareSc.
petimerefuuinièmpec paftotem magis quam fide fijfci-
pefe.Etideo Ghriftus implcre non poterat, vt maner«
occultusapudiud*osquadindomo, non impoftibilita-
te fua, led pronequitia prodicorum. Ideo caod aliis detu- v
icrat.ablscogebaturconferre, di. eriteipfo^ , Rtgnam Dti
vmpattrur.&vio '« o Vapianf died. Fecit ergo h Cc muiter iu
lacramentoEcclefixvim,cumadbuclatere'tindomo iu-
XtaMatcumEuangelifta,n,quïaacceffitadeum continuo
vtaudimt, vrfidegentium, dïipenfatiueiàtis laperet hx»
reditatempartis, Se ttanfitet ipli, quamuis caïis vocata
hun l«tem filiorum. Et ideo quia voluit lud*os, quibtts
venir,faluate, nonpotuit, fed ipfi fiimdignos fecetunt *-
tetn* vit*,non potuit latere ne genres hancfilurem diri-
perent quia fie m diipeniatione Dei ptouifiim erat, vt ad
eospnmum veniret, deinde ad genres, cum eirmifei-
pfi lepelletent. Vnde fignanter Marcus a.t, Qnjaaatom. Mar.y.ve.
tthismpbatmfa, & rogabat tam vtiamonutm tiu tm dtfiUa
etus. Quidixiteiï . ' J
Siftt Tï prias fttarari filios, ttonenm lohim ijl fantin
paamjHiorami&mttmcanibat.] At veto Matthaius dicit i
quia non reipondit ei verbum. Exquooftenditur, quik
pnus hac muliet iuxta Marcumin domu venit,Se excla
mauit, miferere mei Dominefili Dauid. Deindeinvia,
iroo peromnem viam , nuncante, nune retro hoe pro.
damans.
4-,
m 'G
Mut. 8.1
Idl.ïS. t4t
ldemKn.ix.
jstf
H