
Paßhafij Ratberti
\ \ folida eft; difputatiofoquentis vero , feruic, vt per eam
vefkasrifilcuritate velata referetur. Pötrö referatä veritas
& fidelicer littecis apprehenlä <, faciteoSau&ores , quorum
nosveftigiafequentes minime dttbitamus , legen-
tibus vtiliter commendari: dum gubcrnante Deopro-
bauerint nulla nos in Kis fidel naufragia pertulifle. Quod
fi aliquis poft hxc voluerit cscatis oculis huius operis
exercitium infamare cogitet quorum imbuimur di-
fciplinis, quod Sirenarum cantus nosiurdis monuerint
auribüs pertranfirei Nam& iplifoö in tempore talia fe
Hngüarum monftra perfculifledoCuerünt. Vnde videant.,
quibus qu® offerimus, nonfaftidientibusfi dilplheant,
propterea nos tacere fiori debuifle; cum auöores Ec£
clefiaqjm Riorum in telpotifione luce clarips demon?
ftrauennt, vtile quiderti elfe, plurefc h pluribus fieri libroS,
diuerfo quidem ftylo > fed non diueria fide , vt ad
plurimoS vnia eademque dodtrina lan&i Spiritus pro-
mulgata perueniar, ad alios fic , ad alios aurem lie. Ne-
que enimputandum eft, nulli nunttemporis gratiam in*
B telligencias largiri, ciim pateät illua PropheticumV
I Dan. ii. 4 Pertranßbunt plurimi, fy multiplex erit fcient'ta. Sed &
Philoibphis fieculi tale aliquid poll priorum ftudiara-
tione vigente probatur concelTum: quorum doclores
quanto iunioresfuere, tanto vtique perfpicaciores. Ve-
runramen, etli icaloquar, non adeo taftumiadantisediii-
go,vt meadeorum Icientiam autmerita atrigiflepolli-
cear: fed quod fidem, quam ipfi döcüerunt, & veritatem
apprehendifle , iplorum dodtrina enutritum me elfe
gaudeo. Vnde & ex eorumlibris fparfim plurima colli-
gens hoc opus deuotead legendum fratribus confeci;
lakemvt pueri, quos abineunte a*tate liberalibus läe-
cularis cenluraerudier.it difciplinis, habeant quali recen-
tia,quorum incitamentis addifeant lolicitiusin campq
feripturarum landtarum currere , arqneinhisoperolius
deludare : parui quoqUe fomitis nutrirnentum, quod
exmepotuitadoiiri latius & vberius ampliare. Maxime
quia & ipfe ad hoc prouohttus mültum me pröfe^
cilTe, nondicoin dodtrina , verum & in vita ; gaudeo.
Vtdüm aliis exhortationis gratia, profunda eloquio-
rum Dei myfteria pandendo, penetrtf; fiquandoinfir-
mitatishumanaevitiispropulfor , verbis propria; alfer-
tionis pra:monitus,ipfeme reprehen dam. Sed &fequaa
ces recentioribus inftitutis, ad praecipue Scripturarum
operainftantius meditanda, incitari-non ambigo. At
forte quos difeiplina Chrifti eminent?«: illuftrat.lcien-
tiapollentibus altiori hxc fuperflua videbitur &prolixa
explanatio. Prasfertim cum fan&us Hilarius, pracipuus
fidei difputator, & beatus Hieronymus diuina; legis in-
terpres ac magifter egregius, non nili paruisaefi ma-
teriarum commends hums Euangelij fluenra volue-
rintreferuare. Qtubus interea non-ego-, fed ipfe Hieronymus
de fe melius loquatur, ob quod quatuor in-
terimlibelhs immenlam loquendimatenam 8c paucis
adftrinxerit fenlibus. Dicit enim ita ; Miror Eufebi
'dtleäißime, cf/r Romam fubtto nauigaturus hanctiIn a me
quafifirarciam dart valuer is, vt Matthäum breuiter exponent',
Verbisfiringerem, fenfibus dilatarem. Si meminifies, inquit;
refponfionismea , numquam'tn paucis diebus rem annorutit
peteres. Ecce prrecipuus virorum quantum huius ope*-
nsiudieauetir negotium. Sed nunquid putas , inquam,
quodin duabus > imminenteiam Pafcha, hebdomadi-
bus, potuerit arcana Omnia iftius Euangelij rimari, 8t
officio feriptoris cun&a diligenti ftudio explanare?
Quippe quod idem mulds approbat indiciisfuifle im-
pollibile. Idcircorcpromitrit fe quod reliquum eft im-
pleturum; vt feiri queat, ficut ipfe ait, quantum fit filter
fiibulcam di&andi audaciam, & elucubratam feribendi
diligenriam.Decqtero velim perpendantnoftri,quantos
&qua!es Gr^corum facundiain hoe eodem opere habeat
traftatores; & rune pdtuedne dinofeerC , quibus Latina
‘ pauperras egeat documenti , quia ptOfe&o in ;manus
noftrasvix perpauca priorum venerunt com men ta^ Licet
Forranarianum & Viftorinum in eo opufcula edi-
difie dicatur , quos necdum inuenire potuimus. Id-
circoralibus& huiufeemodi caufisad hsec appulfus, fcci
non inuitus »cónfenfii patris » Vt prbdelfim tnultis j 8t
feniorum,vtpræmili, fuafionibus èk'citatùs,fed& ptse-
fati doiftoris Hieronymi/voto maioris difputationibu*
ad prolixiora in'dtuftus, parui perentibiis, volens tius
officio promilTa pietatis implere •, vt ficut ille iam remu-
neratur votorum obfequiis, ita démuni ego luis intercef-
fionibus merear indulgentiarum beneficib refoueri:
necnon publicanus cum Domino in hoc conuiuio
bëati Matthæi làltem vltimüS epulari, & contra quoftjuè
cius meritis defenfari. Nimirum qui pro liibülca tanti
XÜi didandi audacia, volui elucubratam quam prOttii-
ferat,faltem furtiuis höris, quia fub hac dilciplina aliter
ripn vacat , feribendi perfoluêre diltgentiam. Non
qhodidoneur fim forte , quod ille incomparabili ditit-
rtlruni ditre^turh fciéntiâ lub födore com^leifet v Vt
promiferat : fedelegiex omnibus , vnde illius vota fe-
querts opus formarem’. Nèc ideo profeefto compilator
vetenim appellandus , quando , ^vt Tullius refert
ipfe rex eloquentiæ , quendam Elèufinum eft imitatus»
qui éx omnibus Crotoniênfiurft .Virginibus quinque
delegit. pulchriores , quas ftatuit cpram oculis, dum
Helenæ imaginem illis petentibus mirabileöpuspin-
gererrvtquodvniearum minus eflet pulchritudinis ; ex
his decorofius quidqüid fingillatim in fepuferiùs exprR
merent, totüm piéturæ lùæ coloribus coiVferret : ita
præfacus orator infighis, ficut in lUo teftatur Opere,èx
omnibus qüi ante fc ruerunt Philoibphis, cöïam fe con-
ftitueus, delegit vnde Rhetoric* artis formaret mirabi*-
ledOcuméntum , quod vlque hodie laudatur ab omnibus
, & prodeft illius peiiti® feélatofibus. Sic ita-
que Stalij qüatnplüres fecèrunt Philofpphi, fic Po'd-
ræ.ficetiam riöftrarum litterariim jexpofitores peritifi
fimi; veluti hic quem feqnitóuf, diuin* legis ïnterpres,
&Scripturarum{an&arum niirabilis cnodaror, qui pene
de omnibus ante fe lua confie^ Iparfim opufcüla quod
etiamin lingttlis ipfe de. fe confiteri minime erübelcifï
fibi turiiis aefiimans eorum feqiu do«ftrinam , qui ptius
cathólice in hac Chrifti Ecclefià refto tramne diuinas
tradiauerunt Scripturasv Tarnen ille vt arbiter-de ftn-
gulis, nos vt pediifequi, qu* àpta erant èlegimus, à quo
I làne negotiö pene nullum doétorum , fi velis reprehen-
dere inuenies immunem i fed omnes prjedeceiïbrum
I Cathedicorum fequi maluerunt vtftigia , & luis am-
pliarefemper ingeniis fluenta doferin* Chrifti, vtqiiod
in diuinis litteris occultariir necelferilim, Dei referanre
gratia cöpfpfius patefceret ad ffuélum. Quos ergq
fecutus elegi egregium Hieronymutti f Arnbrolium;
Auguftihrim , 8c beatum Gregorium , neenbh Ioatl-
nem ConftantinopoléoS Epifèopum , eorumqüé vlti-
mum Bedam Presbyrerum ;• quotum adhærens ve^
ftigijs, ab eorum fenfibus credo me in nulho deuialfe.
Lieer ex aliis inferduiri véritate éoncórdi nóririullaim
terponerem. Qua* tarnenpriuS cóntuli,rte admitte-
nem, nilï qirod ayr pnefari dixerinr >, aut Veritas hinè
inde conlbnat docümenró. . Prbpter quod horum.ïio-
minum lirtetas in huius operis tnargine diligenter àppo-
nere ciitaui, ex his vt poflitleâror fecurus incedére,vel
cuius fequar veftigia , è regiotte inox cognofeere.
Prærermiffis itaqüé Ipóciébus, qu* fiepe à Doiftori-
bùs cfterius-, antequam ïanéti Euangelïj verba tta-
dantur,regulariter expönlïntur ; hoe ibmm comrne-
morari ex eilHem Canonibus volui,quos Ammortius
Alexandrinus ob etmeordiam Euangeliftarurti, deinde
læpe didtus Hieronymus ,in fingulis Tocis, vt conlbnan*
tias fingulorum per lingulas fehteritias appréheiidè*
tent, curaruntàffigere, quibus modis eorum concor»
dia redte intelligatur. Nam Videmlis in quamplurimis
locis vbi per eoldem numéros concordare dicuntur»
quod nihil pereineat ad fenfimi alterius, quod alter éo*
dem fenfu dicere prsfignatur; vc puta cum de paraly-
rico, qui à quatuor poitabatur,Mattha:us, & Marcus,
Lucalque , yt illi præfigunt, confentiant ; Ioanncs
vero ex êo loco jllis éorcordari fignatur , quodeho-
mine, qui iam trigin.ta & odto habens annos in infirmi-
tare fiia iuxra pileiham , quæ femel in anno ab Angelo
In LMatth.Euang. Lib. /. '
\{A»rC.6 4'
Ëio/w.4- 44
ML u c .u j
k flf.14-4*
Xibm.lU 15
üioàebâtuf i lâcüilfe pérhibetur. Qui nirriirum locus
non ad eurldém, vbi dë paralytico natfatut, me tacen-
te pertinêrë éundtis legéiicibus liqtiéc. Quod & iii
quatttplurimis locis, lcdtor,probate potetis. Sed hoc
eft, quod iidém exinde fenfere, quia aut éàdem fimul
dixërunt, aut vlcina,aut certe finguli quæ lüafunc. Ea-
deni verô duobus dicunt modisjeum fimul fenlu&lu-
perficie eadém feribunt, aut cum fenfu tantum; aut foi
la luperficie tantum éadëm accipiuntur. Senfu quidem
6c fuperficie, Vt eft illtid : NoH eh Propheta fine honofe, ni-
fiinpatrid fua:c\nx fi relpexerisj in lîtigülis Ëuangeli-
llis verbis & fenfu èadem furie. Cæterum fenlu nec fuperficie
quidém eadem s lîcut Habes illudinLuca,quod
Dominus Petro dixerit : Et tu aliqudnâo conuerfus confirma
fratres ttios. Deindê Ioannes,quod Dominus dixerit
Petro: Sidiligis me, pafee ones meus. QUæ profédto feri-
lù eadem lùnt,ficut & ilia de paralytico, atque homi-
ne qui iacebat expedtans aqtlæ motum-,fè,d rionluperfi-
cie fociari yidentur. Porro viciua fimiliter duobus dï-
cuntur modis: cum aut fenlil & non luperficie iungun-
tur, aut fuperfîcie,ncc tarnen fenfu copulantur, ficut
eft illud in Luca, vbi ait: At illi obtulerunt et partem pifeis
ajfi & fauum’meUis. Et cum manducaffet coram eis, fument
reliquiae dédit ets. Cæterum inloànne: Venit lefw, & ac-
cepitpanetn, & dédit eis, & pifeem fimiliter. Hæc luperficie
verborum tantu^fimilia font, fenfo autem dilllini-
lia. Quia nec eadem hiftoriaeft, neceodemtempoiege-
fta;licet quædam vicinitas eis fit, nectamcn magna di-
uerfitas. Similiter fenfo 8c non fopërficie; velut eft illud
ex höcEuangelio: liber generationis lefu chrtfii, vlque ad
virum Maria de qua natta eH Chrifius. Et hoc quod ait
Ioannes: Brat lux ver a qua illuminât omnem homtnem: Si-
ue illud : In principio er at verbum. Quia iu his quædam
vicinitas fenfoum depréhenditur; tarnen nec eadem
per omifia elfe polfonr. Dicunt etiam quod quædam vicinitas
fimul fenfo&liiperficie colligatur,vt eft qæcge-
ncalogia in hoc loco, & ilia in Lqca; licet in multis différant,
quia in vttifque vna gencratio texitur ex eadem
fatnilia Saluatoris. Hæcideo dixerim,ne tantorum vi-
rocum proficuus labor hon intelledus deperirct. Imo
obfecro, his ita præmilfis,prudens leâo romnia ilia fê-
dulus requirat, quæ ad intelledum lànéli Euangelij ex-
terius traduntur,vt ad ea quæ intrinfecus font capacior
accédât.
PRÆFATIO CONt
r a EOS QVI DICVNT
genealogiam Chrifti ad Euan-
gelium non pertinere.
A i c t a r v m Scripturarum virtus nec adeo
eft obfeuratamyfteriis,vteam fimplicio-
res non valeant intelligere; nequetam aper
ta,vtad purum dum hic viuitur earn poifit a-
liquis penetrare. Verum magis tanta præ-
eminet dignit a te , vt ad fe nifi dim pie täte ac deuorionis
afferftu volentes accedere dominus non permittac, fed infra
foas tenebras foo erroris vitio circum feptos,interdum
vacuQs derelinquat. Quia etfi lux in tenpbris lucet, tarnen
tencbræ eam non comprehenderunt; quia fi eam tenebrç
comprehenderent, profeâo tenebræ nequaquam rema-
ncrent. Aliquando enim magis polfitfiefi,vt non folùhi
quqfque.yaçuos qxhibeat; v.er.umetiamj quia in his diuina
vislatet, fi qui eam impure traé&redilponant,damner.
Vnde nimirum Demetrius Anriocho Régi vim diuinæ
legis cum exponeret,aiebat, telle Iofepho,quendâ Theo-
pompum exftitifièijomine, qui volcns ex diuinis litteris
in foahiftoriaquippiam contre<ftare,ilico mente turba-
tusfuit plus ferme triginta diebus,donee vçniamvixpre-
dbusimpçtraret. Acdeindequodfueriteipervifumcce-
..il
litus dëclaraturh, hoc illirdeö accidiftèi quoniam iirreli- ■
giofediüiha fcrutatùà cffit,atqrieHomii)ibus éaprofetré j
unpuris vellet. C^æddmlcribëreqüieüilfefi hldxmën- •
tein dicitur rècepifle. RefereBat etiam 8e de Theodëéfcë
Tragcediardmpoeta,qudd hifoselîèt irialiquo Ôfarhati-
cdrii.n généré quæ iri diuinis hal?ehtdr interfere; ideo-
quë oblcuratisdculis cæcitâtém fobito iilcdrriltè. Cjud
farftd icaquë difeimus Fauftdm MahicHædm mentis oeü-
los fobito perdidiflè; Qui cdm ad éxponertddm Euaiifelium
réméré p o ti us, quam dêuotë, per cdhtrarium fibi
eniqué infauftds accefiilfec, riiox vt piinéipiüm Béati
M.âtthæi accigit, velue coelefti Idmiiie repërcdlfus,rotaré
qdafi præ vCrtigirie ccepit, & infira fuis fe ténéBras pro-
fundius reclinauic. Quibus nimirdnl lé hon valens explicate
feriebris, maiorem profcétd impëgit caî^iiieriij
Aiténim lîbi iplejnefeid fob qdo dialogd; quafi in pef-
fonâ cdiufdam Chriftiani fe incérrqgaris : ÂccipiftieBuan-
géhuml M txirne, ïriquit. Tumqtie iÙe. Proinde ait, & tiatürti
ac.ipe Chriftum. No» ita eil, inqüit. Neque enim confequens
eïl. it fi EudngeliUm accipio, idetreo & nutum Chriftum dcct-
piam. Quia Euangelium quidèm à pradicatione Chrifti & eßi
coepit. & nominaru In quo tame n Eudngeljo riufduam je datum
ex höminibus ep dccit. Ai verà geneJogia ddeà non eh
EUartgdiUm * vt ipfe eins feriptor née dufiit fit eam Euangelium
nominate. Qutd enim fertpfit? Liber generatidnis IËsÿ
Chrifti fihj L>auid. Non ergo inquit Etidngelij, fed liber gè-
nerationis. Qtûppe vbi&fitUainducltur^qüa confirmaiGené-
fim,vt recte Genefiâium nuncupari pofiit, quant Euangelium.
Nam poil inclufim loannem in carcere,prmumiegituï le fini
Euangelium regni praâicare ccépïp.Ergo quidqttid ante heenar-
rat um eïl, Genealogiam ep confiât, non Evangelium. Alioquiti
quid impediebat. & Matihaum, Euangelium Itfiu chrifti filij
Dei ponere,ficut & Marcum fecife cernmus> nifiquia impro-
bum putauitgenealogiam vocare Euangelium. O mlànum cà-
put! Nunquid nonmanifëfte colligimus; hdrie cum eP
fet de genre tenebrardm,quam omnes Maniduéi predicant,
lumen veritatis à principio ferre riori potuilïe i 8c
ideo tali.vf omdilFe? Præfertim quia totus hic locus coa-»
tra eofdem facit, qui nec vêtus recipiunt Teftamëntumj
nec Chriftum verum fuilïe hominem, neque nafei dé
Maria Virgin ea.Teuerant potuifle. Vnde nos Catholi-
cam tenencesfidem, profe&o aflèrimus eum fecundum
Matthæum geneàlogia declaratum;& iuxca quod Verbum
caro faâum eft de Maria Virgine natum : neenon 8C
vèrum hominem, verumqucDeum exftirilfe, ndil fo-»
lumab iftis Eüangeliftis, fed etiam & ab Angelo prædi-
catum agnouimus. Quid ergo? Nunquid liber Edaii-
gelij dici non potuit meTico, vèl non debuit, fiedt hic
Fauftus conatur alïèrerê; maxime cum Paulus Apofto-
lus clamer, fegregatum fe in Euangelium Dei, quod ante
pronfifèratin Scripturis ûu^isdéfilio foo,qui faûus
eft ex femine Dauid fecUndum camera? Quod verbum
Euangelij fi Fauftus inrelligcrer, nunquam Chriftum pet
hanc genealogiam fecundum carnem ex femine Dauic^
yenille omninonegaret. Euangelium quigpe Græce dicitur,
quod Latine bohumhuntium,yel bona annuntia-
tio ex integrd prædiçatur. Qgod quidem, çum aliquid
bonum annunciafur, etfi femper omnino dici poteft:
proprie tarnen profeéto hoc vocabulum tenere debuit
ilia annunciatio Saluatoris in carne, quæ nobis omne
bonum contulit : licet Matthæus,qui fecundum patrios
vfos ex principio libri magis nomen indidit: Liber generationis
dixerit. Nam & in ortu Saluatoris Angelum ad
jpaftores cecinilfe legimus; Ecce,inquit, euangelizo vobis
gaudium magnum, quod erit omm populo, quia nam eïl vobis
hodie Saludtor. Quad autem euangelizar, quid eft, nifi
quia fecundum proprietärem linguæ Latinæ bonum no-
bis nuhtium, videlicet Chriftum natum annuntiat?
Quod erit,inquit, gaudium orhni populo. Vnde liquido
confiât, quia Angelus dicit,honum annuntio vobis nun-
tium, quod erit gaudium omni populo, eo quod natus
fit vobis hodie Saluator in ciuitaté Dauid, de cuius olim
ftirpe nobis fuerat repromiflus. Quia Fauftus Manichæus
profelfto merititur, quod Màtthæus generationc.m vel
natiuitatem Chrifti Euangelium non ut aufos uo mhlare,
i f J
1 1 fl
Bibliotb.Vtt.Patr.Tom.y.Pars 1. Gggg fed