Matth, i .
B
Mala. 4.
1 than. S.
Pfaba.it.
Rem'tgïj K^AntijJtodorenf. Ppifc.
hic oftenditur quod arundine percutiebant milites caput
Domirii,qua: contumelia in totara trinitatem rcdun-
Jat. Propter haec ergo fcc! era non differàm amplifié vjtio-
tieni.Ä: nunc in prxlenti vaft jberis ab Aüyriis & Rörna-
ui§. [ El tu Betbleem Epbratapanlulut ei iti mtüibmiüda i éx té
ininUgredietur qm fit dominât or lfràel J HiC loquitur Prd-
phetaexperfonaDciPatrii proihiirehtis incarriationem
Hîii fui,& defignanris ldcüm hatiüitatis eius; Et tu Betn-
lecm qux antea vocabänsÈphrata,& intantü es minima,
Vt coparata millibus IucUjvi* paruus nidus habeberis : ex
hocparuulo oppidülö egredietur Chriftus, qiii fit dominatot
in lfrael,ac he putes éum tantum de genere efle Da *
uid.qnotiiamvtverushomo quidem cernitur. Porro c-
greflui eius eft ab initio à diebus aîtemitatis/id eft, ante
Icculaex mea fubftantiagenitus eft.Quia in principio erat
Verfeum,& verbum eratapud Deum,&Deuserat Verbü;
Bcthleém interpretatur Donuts punit, quià ibi nanis eft partis
qiii de ccelo delcendit. Ephrata vectitur in furbrem ,J
quod pertinetad Hcrodcm, qui çognito qüod illufiis effet
à Magis ira tus eft valde. Propter boc dabit cos Dominus vfqueadtempus
in quo parturienspariet. IdcircOjinquic, dabit '
eos>id eft Iudzos, & permitteteos fini teuere dominium
vfqueadtempus quo virgopariens nouo pàriet ordine.
Poftquam autem pepererit, & natusparuulus fiifcept*
diipeniâtionis munus impleüerit i populo ludæoru n ca-
ptiuo vel interflcâo,reliquiafratriï eins ,id eft Apoftoli qui
îunt fratresDoûiini,coHuerteHturasifiliosifrael,id eft,ad Pa-
triarcharu &Prophetarum fidem. Poteft& ficintelligi:
Dabit rc;,idcft Iudar os permittet legis fii* vmbram ob ternäre,
vfqueadtempusparientù, id eft, donee mater ecclefia
Gentilempopulûlpiritualitcrad frdem generet: & donee
fterilis pariat plurimos,& qu* multos nàbebat filios in-
fumetun& fubintrantc plenitudine Gentium,tandem o-
mnis Ifrael làluus da.t.Tune reliquiafratrum eins conaertentur
adfilios l[r«xl, & prædicantc Elia conuertentur corda parrain
ad filios,& cordafiliôru ad patres ëprum, & noüilîî-
mus iuhgehir priori.•& tube crunt veteres filii Abraham,
Credendo in cumquemvidit Abraham & litatus eft. Et
ßabit &pdfeetouesinfortitudineDomini. Quum inquic, pepererit
pariens, & fol iuftitix Chriftus totum mundum il-
luftraucritjtuncipfèDominüs qüiprius vt homo ambu.
turodaua,( ompletus eft. V nde & SolomPn: Da paths fc~
piem,necnon& oclofEtpafeentterram Ajfuringladio](c mortis
Dci.de quo Apoftolus:Fmw eftfermo Dei &efficax &pe-I
hetrabtlior omnigladio ancipitt, &pertingensvftjue4d diufutne
amnia&Jftritus. Hie gladius milFus eft ab eo, qui venit le-
parare hominem aduerlum patrem fiium,& filiam adiier-
ius matrem (uam.Et pafeent 1 tiam terrain Nem rod, qu ifuft
robu ftus venator coram Domino. Nem rod in terpretatu r
tentatiodefcendens,&defignat Diabolum qui decoclo
propter fuperbiam cecidit. Iftius terram,id eft quam po-
iederant homines, pafeent illipaftores & optimates.id dl
Prophets: Sc Apoftoli in lancets prxdicationis. Superato
itaque & confufo A fly rio,& redadta terra Nem 1 od in ni-
hilum, liberabit nos Dominus nofter lefus Chriftus de
manu A fltir.qui veniet cal Care terram noftram. [Eterunt
reliquia lacob iu medio populorum mult or urn quaji ros a Domi-
ho tadttir.]Liberatis nobis ab Aftur,(^ui dirigons interpre-
titur,id eftaDiabo'jO.qui omnes fequaccs iuos dirigit ad
perditionem: eruric reliquia: lacob,id eft Apoftoli hue o-
mnes primitiiia: ecclefias.in medio populorum, quail ros
a DominO caden£,&refrigerans ardorem vitiaruth, quo
omnes gehtes cxUrebantur, & extinguens ignita iacula
Diaboli.Nam&camino ardenti,in quo pueri milfi fucrat,
dicitur defeendifle angelus & fecifle mediu fornacis quali
ventum roris flantem. Hod ergo dicit, quod dodtrina A-
poftolorum erit in medio Gentium omnium quafi rosd
Domino cadcns,& quafi luper herbam.Stillis cnim, qua:
fiiper teda cadut,comparatur pta:dicatio cceleft; s. Quod
autem dicitur,[ Qua non expeftatvirum , nec praftohtur film
/w»Mtt)»/]fignificatquod Gentes nullu expedant dodo-
rem,vel prtedicatorem quieis rorem infundcret prardica-
tionis,& excolerct vomerelpiritualis do&tinx.fEterunt
reliquia lacob in Gentibus in medio populorum mult or uw, quafi
lea in iumentisJjluarum,&quafi ca ulus leonis mgregibus peco-
rUm.fLeo Chriftus eft de quoin Apocalypfi diritur; Firit
Ieodetfibuluda. Ipfc eft catulusleohis,dc quoin Gencfi
fubpff fona luda:dicituri Catulusleonisluda, adpradaptfiti-
tniafeendifti. Ipfe ergo qui eft leo.dedit Apoftolis vt 6i ipfi
fine leones,quando dixit eis: lie doceti omnes Gentes i bapti-
fyntes ebs in nomine Patris & P'tlh,& Spiritiis fanclt: vc qup-
modo nemo poterit refiftercleoni,itailli libera ti de manu
F
Dan. Ä.
lauic,ftabit:quumlathDeUsabomhibUScfedctur&ado- Aflyriorumacceperuiitpoteftatem vt raperent iumenta,
rabitür,&pafcetöues,ideft credentcsihfortjtudine Do- | hocefthominesirrationales, verbi Deiratione carentes.
m ini,h. e. in diuinitatis p otentia. Qui etiarti tunc dicere homo enim quum in honore effet non intcUixit, comparut us efi
poterunt: Dominuspafeit me,& nihilmibidécrit. Palcet etiâ iumentisinfipientibus, & fimilisfiäus est tilts. Rnpient autem
infitblimitatctiomtnisDei, iuxtahoc quod vidinUs paflllqni eos.non vt dilanient, led vtdiüidant, hoc eft feparent ab
DomimimDeumPatrem oiumi:PAtcrfan£te,feTuaeoSin no infidelibus,&nullus perlèquutor fit qui eis polîit rèfifté-
mine tua ab amor e quo Chrißumcarnaliter diligebant. érinetpi- rC.[£r tunc exaltabitür mantis Dstitihifuper tos ]qüi vel ipfiim
ent cifffificutDeum diligere. Siuc conuertentur, id eft fpiri- Dominum vel Apoftolbsaftlixerant , & omnes inimici
tualia & s te n u incipientpetcre, qui antea cerrena&tem- . eius difperdentur, noh vt péreant, lèd vt éx iriirhicis fiant
poraliapeteban t:quia magnifiea tus eft Chriftus vftjj ad entre- amici & fid eles .[Er erit in iHa die, quando exaltai afuerii mant
urn terra, & iam fonus etus exiuitinfines orbis terra. [Eterii , nus tua, 0 Ilrael fiiper holdes mos, auf er am cqnostuosdeme-
iße pax,quum Affjriusvenerit in terram noftram, & quando cal- diotui.] id eft omnes lalciuientes impetus tuianimi. Dd
CAumtindomtbusnoftru.njQwim venerit Allyrius.id eft dia- quibtisdicitur.'NoluefieyificuteqiM&mtt us: [ auferam&
bolus luper terram eeelefiæ, & religioncm corum quos iurirüs tuos & quadriga*,id eft fcelera in quibus quafi triüm-
p.ifcit Dominus volueric deuaftare, & calcauer it domos phans gloriabaris : & differ darn liuitates terra tua, ] id eft
noftras.id eft corporaanimarum habitacula,& dclcendc- confidentiam quam in rerrehis operibus habebas Sc cum
rit Sc depieflerit,tunciplc Ilrael,id eft Chriftus,eritpaxin Cain qui primus ciuitacem sedificauit in terra, fpcm tualii
nobis. Quianülla tribuiatio,nullaanguftiapotcritcleéios ponebas, & auferam omnes munitioner rw<«,diuirias fcilicct
fepararc d charitate Chrifti. Exempli gratia;Vcnerat Ally-1 & pompas huius fcculi -, Rhetorum facundiam, Diale-
rius fiiper terram Paulij&caicabatdomùmeiüs quum efi j âicorum fophifmara. Et auferam waleficta de manu tua, &
{èfinlaboribüsplurimis.ihhiÖrabuS &cxteris quæ ipfc I diuinationes dafmoniacae,quibuS deccpta etas & alios .de-
commêmoratiiedih his omnibus fiiperabac ilium Ally- | cipie bas, non mint in tr. Siue diuinationcs Vocat imperi-
rium.pereum quern d i 1 excrat,qui drat pax eius. [_Et fufet- ! torum doärihas qui volun t docere quae nefciunC,dc quafi
G
?/*)». 4I
tabimusfuper eutnftptetn paftores & octo primates homines. I tc-
rum introducitur Deus pater loquens,& bonapromittés.
Sufcitabimus,inquit,fcilicet ego & filius Sc fpiritüs landu s
fuper éum,lci\icetAÜjftiiithJèptém pdftoresfid eft Patriarchas
Sc Prophetas,qui feptenarium legis.id eftlabbathum fer-
uaue tii n v.Sc cÖto prunates,id eft obferuatoreS noui tefta-
menri,qui ab Apoftolis vfque in hancctatem fulcitantur
a Domino in ecclefia. Septenarius numcruS peïrinet ad
veras teftamenram,propterlabbathum ,qui eft feptimus
dicsinhebdomada.O^QJiarius numeras*d gratiam noüi
teftamenti,prop ter Dominicam refurre<5tionis, qui dici
.qu* funt incerta diuinant & docent pro certis. E: pertre
faciamfculptiita tua,id eft omnes falfas prxfumptioncs ÔC
peruerlâdoglnata. Èteuellam lucos iuos de tnediotui,idc&
fal&religibnis&oblèruariohis fuperftitionem. Vndeöc
in legdprohibetur plan tari lutös iiitcmplo Domini. Et
conteratnciuitat es male coliftrUótas * quas paulo antcdüi-
tates terra: dixerat: vnde minatur quod eas contereracque
confiimer. Etfaciam in furore & indignât tone, quia rotem
fcrmonismei recipcre noluetunt, faciam vltionem mira
Sc furorem tncunctis gentibus qua audtrt, hoc eft obedire,
noluerunt. ,
A f9C.).
Óm. »
Matthäi
mdoi. j«
&»■ 4-
I
Exftofittoin Michaam Prophetaw.
Tftlm.j 0.
Kutti.iz.
c
' Itfmj .
A V,D' J ' Dontinui UcjttitHr: Surge & tonlmj, M im
*■ ^Muerfum mantes, & tuiimt colics v um turn.1 Pro-
pheta loqiutur &imperat,vt audiamus qu* Dominus Io-
quitut. Montes per Metaphórani potentes & diuites.
colics vero minus potentes & fubie&os appellat. Deinde
.pftDomimisloqnimrper Prophetam: Surge&c,mmi c
>«i»^<uuiutrfummmu,&iuiim»Umum turn. Rur.
fusProphetafientfiietatei inipetatum Ioqnitntadmon-
tes feadforaafundamenra terra, caufamquereddit qua-
reeos compcllatandite.d.cens: QuMmumOeminuum
m W M m m W M m m Po/Tam permontes&
codes angeh lignifican,quibus teram humanarum com.
miflaeft prociiratio. Nam Apodolus angelos adminiftratoncs
dicit fpintnsinminifterinmmi'iroSjproptcr cos q,ii
hattedttafem capmnt filotb. ^ » Ä e d n a n it .m M ™
ange|is,vtfi repettifnerint non
digieprocundft reshominum,tollatat culpah populo &
tefaatur ad ptmcipes, vel ad me qui tales hominibus
prsepohlenm. In Apocalypfi legimus quod angeli,id eft,
pratpontiecclefiarnm vel laudanturvel vituperanmt pro
virtutibus vel vuils eoram quibus ptarfunt.XJeus ergoqui
poterat, vtpote pro fceletibns peccatoris populi, iuppli.
cia “ fette, non vult excrcere poténtiam, ftd inftitiamf&
cogitlfraelempopulfi ptatfentibms angelis& omnicrca-
mra, vt dicat IM M habeat, vt fecundum 1’falmiftam iu-
lbiicetut Deus m lctmonibus fuis, & vincat quum iudi-
caturf[apillmtiuguiifecitibi,uutmqmmlißusfui riti’ 1
Loquitur Deus ad IfraplempopuJum,vteum ad iudicium
ptouocet.&hcentiamdatadherrumredifceptandi.Ouid,
lnquitfect tibi quod non debui, vel quidmoleftnslmTa-
Ê Ê l ^ Ê S m ! Anbeneficia meacontnmeiias
™ J É j S 14 P ° esftulaamilerispepones &öUas^-
gyprias, Ego te in manu forti « fan de domo femiuris.
T S S m do* orcs m m cogaoccm s v0ianaKm
m«m.- Etneiftaparuanbi videantur, [uccgitaqutfi quid
i J Z T ' T T ' E‘Uc,ixM°ub, ä S w
n ,„ n fT , dlläUS > arborlbus quatibi plurima; ptoue-
“ “ Ga,Sala !ocuscft •nqub'pofttaoftem Mofidrin
lpiis ptecibus confidit quia nihil eft quod digne Dm
propeccatopofletofferri. Impoffibileeft enimlinguine
hircorumantvitulorum auferripeccata. m tuuiUuhpr i-
mogtmtum meumprt fcilmmo ? Quod legimf in Iibro Regum
feciiTe regem Moab. Qui quuobfideremra ludiris
aicendens mnruto immolauic in conipefln omnium fi-
1mm iuum sfiullum vcntrii meipnpiccathumu met! Sicut
lepntne, ofterens filiam protemeiariovoto. Sed &nos
agentespbenitent/amfciamusnosnihildignumdarepofle
ad placandum Deum, fed folummodo in languinc lm.
maculan & (pirirualis agni nos (peremus laluari: fi tamen
msiremur ems paffionem, vt pro illo mori parati fimus.
Nam & Pialmiftaquum mterrogafter, Quid ntnbuam Domino
pre ommbut quo mribuitmihi! ipfeSBi refponditdi-
cens : Calicm/ulutarisMcipiam.elrnommDomm imocobo
Si emmdle qui Dens eft, pro nobisfme peccato mortuus'
eft,nes qui homines &peccatores fumus, debemns fem-
per efieparat. vt pro illo moriamur. [Micabo M Shorn
quutfit bomm&quid Dommmquora,*«: niquofuemiudi-
rnm &dtligere mtfericordiam, & [oUcitumumbulm cum Deo
tuo.] - H o c non tantum ad vnins gentis populnm, fed eenerahtetad
omnes homines dicitur i quia dubitas huinanum
genus quomodo pro peccatis fuispoflit placate Do-
mmum I Dicam tibi, inquit, quid quairat Deus.vrique 6 -
cere iudiciu & mifcticordiam. Tale quid &Moftsin Deu-
teronomiodixit: EtmmclfiaelquidDominusDeustuuiqtu-
ntate, mfirteimeas Dominum Deum tuum, & ambulcsinviis
aU!,& diligaeeum ? Edam Deusquatritanobis naftta ipforumialutem:
faceteiudidum,vtnihilabfqueconfibd&
rattone ficiamus: diligere mifoicotdiam, vt non quafi
I ? -»eceffiote aliqnacompulfi faciamusmifericordiam,
j Jed volcntianima, ({un inUrem iLlerem di/ieit Him. Etlo-
| hcitum ambulate cum Deo noftto, vtnunqnam fecurifi ‘
mus,lcd erpedemus patremfamilias. Velcenenedecli-
nemus a mandans eius. Qui enim dlcitfe m Chrifto manete,
debet(icutilleamba]auit&:ipfeafnbuiare. f Vox Domini
adctuitotem eUmot.&faluierUtimentibus nomen eius 1 *
Iuxta hiftonam vox, id eft, verba Michaat Prophet® vati
cinantis. Vtfitfenfus: Comminado Domini contra Sal
manameft, vtaud.enspopulus iftorum fupplicia, timeat
Sc adipifcatur falutem, & peccatores quique fitpplida ri
mentes qua: vident alios pad, illorum exemplo corrivan
tur,&implearurinilUs quodferiptumeft:Pefiilente flu- P
gello fopmtmeritfiullui. Auditetribus,&pala iffifà r it■ sis voqatuseitUil- quisoppn bubit ilvobiftumambulaui
i rarus cft VeUc ^cua'dùm ea quæDomivbNoS.
C1 : P« t0WmfaPPi®&P« omde hoe tempusl
vbrvosreliqm quum vosmefemperbiafphemaretis,era
.m o F e T rVt™ rphrraarCtrelmal=dkerctBalaa">.
0 (uenoI7. V0S CC0" trar,°Jbcn' d‘« re t Ha:c iuxta literam.
^njpofluntmorahtcradnos tefttriquhfum-usineccle.
Pjtat f g o contra nos.DominusT& arguitnosin
magma,dujebencficiommfuorum. Seruimmiaiiqua-
S r 0^V deft-d^ olo,&rcdemb" ost^™ d o V °
&7 u r t T raT Dmrm f m- Mifit entemnoftramM0-
fortitndi Aharon qui interpretatnrMons
6 cetdomm1M rCx s* ISTY ’' 1“i' ftraa8 n"sfacer‘ios
J 5 S S H ALifitMatiam,ideftvariciniaProphetarum,
« ta .ilS ,!jaC’‘iU lntcrPret>turexParrc.omnium fdli-
VanuSDo 1 ° s dcaP“ f per Balaam,qui interpretatur
inpellePe L iSfnempefiHuSB' 0 r^ “ PoteltinKT « « ri
fuat‘n/ ° defignaxisqui mortuis catnis operibus dediti
a s ™ m pcrmifitDeus eum nocete vobis, lufuper
nediainn.n' n BaMm’,dcftvaniP0 PllliConuern'tin^ i:-
"oduhd nd,-Vi? ? eT f °pulus Gentium, natus de
petroanen^:“a ''ft,hoceft^qui temper in fuisvoluptaribus
«ionem „ T ° rmm m?lcd,<aa & opptobriain benedi-
^ntut&oeer/k“ ’ ^UI nuncg|bdficant quos perfeque-
“ booenu f o deh,r n'WQi"d Dom,m ■’ S ( -
4 X 2 2 # Deuspopulum pronocauerat ad fare
iniu ' r ‘f ns Pc Pecca"= n°n vultcum Deo iptra-
!!^hdu^fedtotu,nfeeonuertitadpteces. Scd” c
Pfalm.iiƒ.
iequiturperfingulaquibusmalis ilia vaftaretur. MeUfura
veftra minor, id eft iniufta, quia ira plena, id eft, iramDei
ptouocans datera, iniqua & diuerû pondéra, vt in alio
pondéré vendant merdmoniam,& in alio emanr; Quod
queeftgtauius.hocnon pauperes needfitate, fed fjunt
diuites, plus plenf iniquitate quam rebus. Vnde fequi-
tut : [ nunqutd iufiifiubtfiaietom impiam & ftault ponderu
doloju.tn quibus diuuts emsrepleti fintiniqiunie, & bubihentee
tneuloquebunturmembteium! Addiuiriasadiungiturmen.
dacium, quia manus afiiictacongregare diuirias/fiaudu-
ientampoffideclinguam.Quumhæc&aha feceréc principes
vaftn, volui vos ftaum dÿçre, fed expedhui adhuc:
& paulaum cûepi percutcre plagis, quafi monendovt vos
coiTigeretis. Mifi in vos fitim, famem, raorbos, vaûica.
tem hoftilem, fègetum & vinearum fterilitatem. Vos autem
Temper fenriuiftis idololatriar, Srcuftodiuiftis cere-
moniasquasconftituit Amrirex impius, &omneopusdo-
musAchabSclezabel : &idcirco impulfiisium vtdaremvos
in perditionem, & habitantes ineamftbilüm : &portabith gp
probriumpopuli met, dumhoftesiniùlcarenc quodDoi po-
f f H “ P1“ 8 & lùperatus efler. Nomenemmmeum per vos
blafpbematur.
C A t . VIL
\ 7 edbmihi qui ftilusfitin ficut qui coBigit in Autumno rute-
r moivmdemu. J Nunc pradidt caprinitatem Iudæ A
Ilrael,id eft decern tribnum &duarnm,&plangi(quod»
■ ______C cc 4 niillui
r f i l
i;l HI