A
ÏH^OÏS.
B
C
lté». 8.3*.
Gen.i$.6.
Gtn. it.8.
Can. 1.7. .
Cant. 6.z.
Pfat.i.T.
Fajchafij Ratherti
908
eflè,oftiura, oftenderent, quant hune Ièfiini Chriftùm,
eprumfèmine propagatum; 6c eum fore ingreifiim teïn-!
pli, quafi qui inter medium eorum intimus ycrfabatur.
Hinc eft quod in nômine Iefu fecundum Graecos, prima
quas confèribitur liftera décent, fecunda vero oâo figni-
ficat. Vtex vcroque fèmine fecund uni repromiffiortes
(cripturarum vnus erigaturin titulum ; in cuius nomine
vnicus vterqué populus,mehfura plenitudinis Chrifti,
iuxtafidei firmitatem , adfuperna enixius fublimetur.
Hinc eft enim, quod vtramque earum funiculus ambit
diiodecim cubitorum , id eft fides Apoftolorum hos
S tantum ample&itur in genealogia patres, de quorum
medio prédicat oftium Iefum Chriftùm credentibus
quotidjî aperiri,non credentibus vero voluit introitum,
coeleftis patriæ pénitusdenegari. Séd quia quibufiiam
fàn&arum Scripturarum reftimoniis has interdum ço-
lumnas volumus roborare, longe admodum progreff
fumus , iam tandem àd expofitionis ordinem redri-
mus. Vbi adhuc interdum non abfurde à multis queri-
tur, quid fit quod Dauid prior ponitur, cum ætatis pri-i
uilegiç longe pofterior iuuenitur ? Ad quod diceadum,
quod loquendi neceflitas id exegit,& faârus cil otdo
præpofterus, decentervtique commqtatus. Qua fi pri-
mum Abrahæ filium eum dixiftet , & Dauid piftea co-
pulaflet,rurfùsAbraham repctendus erat,vtorigO'Dauid
eius ex fèmine monftcaretur, & fierer inhonefta
conftrudtio verborum , quantum ad elo^uentiam at--
tiner. ■ • g . ■ _ - jjlfcl f | |
Ab ra h am »inquit,gémit \faacT\ Keifte itaque ab
initio fidei genealogia Chrifti fupputatur : vt in quo
primum de eo fadta legitur repromiffio,fieret & exordium
fucceflionis , donee ventiim effet ad eum
qui de ccelo tune diuinitus fuerar repromiffùs. Quis
enim in genealogia CHrifti aptius in principio ponipof-
fet, quamis de cuius fèmine becedi&io omnium gentium
propagatur ? Quod factuel itaque credimus , vt
ad eum currerent non tam Iudæi , quant omnes genres,
cuius origo ex eo repromiffà luce c larius diuinaïunr
feripturaruen oraculis. deçlaratur. Quatenus primum
in pâtre difeerent 3 quid vel qualeseilè debeant , qui
volunt in fèmine benediâfonem hæreditatis percipere.
Quià ficut idem Dominas Iudæis teftatuf , û-'filij client
& quafi Patriarch* , qu.a de .populo
Deinonfilnc exdufi dc genérafone Gbuft!
non merentur exclude «un. m e s Apofto-,
lommnumerus&ff®.a fignatur , m quoumveonfor*
tio per fidem coaduiat* omMS tribus ternedmmmis
conlecrantur. Sdl ideo nominatim non exprrauntur,
ne genealoeù vitra ptæfinitum myftlcl Sictamenti nu,
me?ummuhplic«ut. Nec hoc fane tnagno ^rofondt-
taris vacattnyuerin » quod tribus prætermtflis , Ruben
fdlicet U primogenito Simeon, atque Leui, pnori-
bus frainbus, ludam folam Spiritus fanflas elegerit,
perqiitm fetiem natiultatis vfque ad Chriftùm-te-
xetrt. Quoprofedto iam , quia quartus eligitur.qua-
drjrus Euangelij numerus confeoratur. Deinde quod
utâiuseft,ideircoexomnibus duodecim Pacriacchishic
folus cognominatim exprimitur, vt eum fine aliquo
mentis fetupulo manifeftius recognofceres , qui per
Spiritum fandtum ex eius ftirpe oüw fuerar repromiflus.
Dicir enim Iacob ira, Now dtficitt PrinctpsdilmU, & Dux
itfmmbw em , 4ona vmul qui mittmdm edi.' Quem vt
manifeftius exprimeret (juifnam fituirus eifet, ligna liter
Abrahæ , veraciter opéra Abrahæ ipfi fefcifïènt,
Gin. 4j.
;IO.
, F
adlecrt dicens, Er if Ce, mquit, tnt exjptautia gentium.
Quo £ldb) videaut falfi Iudxi quem fufcepwri fintj
quod omnis exfpe&atio gentium diu defideratum iam
compleâitur, adorai, veneratur, Sc colic. Vndc iiqui-
do confiât , quod omnis multicudo gcnriujn ab ori-
ence vfque in occidentem , iam cum, qui mittendus
erac, exipedando fide fufeepit, fufeipiendo confitetut
& colic, eolendo autem quocidie ad coeleftem pacriara
cbmiracur. Inde eft igicur quod omnis Ecclefia adhuc
in récris infàrigabihcer pugnac , quia iam illi qui eum
confelïïfunt, hinc per mottsmdilcedentes cum Chri-
fto regnant. Quorum doârina poller, roiracula coruf-
canc, yirtutes vbique proedicantur. Sed quia huius ca-
piculi de luda fecimqs mentionenvi .nccellàrium reor
intérim latius exequi, propter quotundam duritian^
velcxciratemcordis,qui pucanchoctocum ica luperlu-
daùi interpretarl, vt nihil ex bis ad Cbriilumdebeac per-
cinere. Nos aucem rcdtc incelligentes , dicimus quod
quædam exhis , licet Iudæ coaptentur , tam.n lècun-
dum myfticos iènliis & Çhrifto conucnite poffinr.
Neque qmniuo negamus , nonnullaexhis ad folum
ludam pertingere , ficut & aliquaquae videntusillum
excederb-, adfolumCh' iftumdiçimus pertinere. Nam
quod dicir, ïhmdtficiet Printers de ludu, & Dux dt fmo-
riiiBMiu.cogimut intelligere de Iuda,feudeipû tribu,
qu* denique luda eft appçilata. Caéterum quod fe-
quicur , Dente ftni.it qui mitiendut lü ; & ipft trit ex-
jpeftaüogentium. ad folum Ghrifium nouimus pertinere.
Non enim ilium ludam intelligimus Chriftùm, de cuius
tantum talemque pacrem imitarentur ne dégénérés
éffènt. Islam Abraham primum eredidit Deo , &repu-
tatum eft ci ad iuftkiam. ùehinc vero iuit vitra pÉofi-
ciensatquecrefcens.ficurfcripturarefert, & peruenit
vfque Bethel,&progreflus eftin meridiem, vbijponfut
incanticis cubât, & pafeitur inter hlia. Poft quæ virtu-
tum infignia tentatus, & inuentus eft fidelisaciuftus.
Qui contrafpem , in fpe credidit, ,&omni obedientia
confummatus, pater omnium gentium futurusdiuina
voceprædicatur. Hinc igitur*ab eo teftis genealogiæ
!>reéte ne&itur, vt in fummitate eius hamus carne coopcr-
tus ad capiefsdum mundi maris cetum, id eft diabo-
lum, & ad perforandam eius maxillam, obfcurius re-
ligetur.Ynde fequitur.
I saac autem genuit lacob, lacôb genùit ludatU & fra-
tres eius ] Porto quod hic Matthæus àxotgtnuit, Lucas
qui fuit) per omnem textum fucceflionis pofùit. Quia
nimirura Matthæus tantum naturæ filios annumerat,
Lucas vero fecundum legem , yel per adoptionem,
quibufdam in locis filios interponit. Et notandum,
quod Matthæus, genuit, & non generauit. dixerit.
Fortaffis vtéum recognofceres in finem oftenlùm, de
quo pater dixit , Filius meus es tu, ego hodïe genui te. Hoc.
‘itaque qùafi.proprium illi verbum & familiatiffirnum
vbique fiiper eum ponitur. Gur autem, Iaceb genuit lu-
dam &fraires eius, non abfurdé quæritur. Vetum cum
Abraham plurès. genuerit filios1, & jffàac fratrem
Iacob habiïerit , quid eft ergo quod .Euàngelifta hos
omnês prætermittit, & fratres tantum luda commémorât
Y Ad quod dicendum , quod illi quafi alienid
populo ï)ei telle Scriptura, meritô repclluhtur ; ht:
Vèro quafi hæredes in libro vitæ colledim adfcribuntur;
femme penitus Dux non defecic, donee Chriftus
in carne veniret; (èd eum qui fuerar repromiflus, & eon-
tinuo vtaduenitjà gentibuseft fufeeptus. Pr inceps autem
ac Duxdefemore huius eo vfque in luda fuit ; ex-
inde vero Herodes aÜenigena, ficutpoftea multis indi-
ciisfcripturarum monftrabimus, regnum fufeepit. Et
hocporiflimum fuit indicium eum adueniffe, cuirepofi-
tum erati fubintelligitur regnüm ; velfîcuc in noftra legi-
mus translatione, donee veniret qui mittendus erat à
pâtre, quoniam ipfum gentes ilico fufeeperunt: Interca
illud quod dicitur Iudà , Te laudabunt fratres tui < quo-
cumque modo fecundum hiftoriam ad eum ludam re-
ferri poteft, vt fint manus eius fuper ceruices inimico-
rum pugnàndo. Sed melius in Ghrifto intelligimr,
quem omnes renati publiée fratrem in Ecclefialaudant
& confitentur. Guius itaque manus fiiper ceruiccs ini-
micôrum triumphant, vt poftcaadorent cum fili) patris
per adoptionemfaâi, qui dudum fuerant inimici. Se-
quîtur, Adpradam ,fili mi, afeendifti, vel ficut alià interpre-
tatio habet , de géminé afeendifti, accubânt iormifti, &
ficut càtulus leonü ,quis fuftitabit eum î In his itaque ver-
fibusïudæiUontam conçluduntur , quam pènitüsex-
cluduntur. Et ideo non eft admittendum Vt de luda
vllo modo poffitintelligivqüodnoisde Ghrifto mânife-
ftedidtum probamus. Namfi ponamus catulum feonis
’ ludam
ïn Mctiïh, Êttatig. Lib. T.
ludam pt© vimitebellahdi5 quômoào de germine filiüs
dicitut afcendifîè?. Gecmert^^ûcem hic de Græco , magis
virgulcam vel ramus-, ficut quidam aftèrunc, interpreta-
tur. Ex quo virgulto Iudas afcendifîè dicùur. Sed quia
hoc illi non congruit , multo conuenientius huic^loco
myftica expofitio coaptatur; Afcendit ergo Ghriftusex
germiné,qiiandoex Vjrgine natus eft fîne fèminc. Ex
germine, inquit, quodablquè coitu viri, dêabfque fèmine,
veluti virgukum nafcensv- Aut ficut,flôsde radice
eius, id eftex virgine Veritas caritas afeendifft pfobatur.
Siautem italegeudumeft, Ad pradam filimi afeendifti, &
fuper ludam ; & fuper Chriftùm verumque referripo-
teft.. Quo d autem accubans dormiuit Vt lèô, velficut ca-'
tulus lconisjnullkkeri quam Ghrifto congruit,vt fibillud
inChriftamyfttce proniulgatum , quod Phyfici de ca--
tuloJeonis narrant. Aiunteninxvcum natus firerit quod
tribus diebusac noôtibus dormiat, tum deinde patris
ftemitu fufcitaturcita fane & Chriftus tribus diebus àc
tribus no6tibus in corde terræ fèpukus fomnum mortis
impleuiç, Ôc veluccatulusdie terria fufèicarus refurrexit.
Vndeloannes in Apocalypfîfùa , Ecçe vicie leo detribu
luda. T une itaque vicit ,cum aecubukj.quia tune mors*
tem moriendo confregtt. Omnem nam que prædam
quam leoille contrarius inuafèrat homine proftratoac
deuiâo, hic leo nofter feftituit » & totum refùrgendo in
.meliusreformauir » dum captiuitateiii.noftramrfuadu-
xitvirtute capriuam. Hoc quippe modo triumphans
leo foit, tercia vero die macurus fùfciratus , catu-
lumleonisfefuiiïèoftendit. Hinc eft ergo-quodfèqui-
tur , Et quts-jùfcitabit eum i Quia reuera Propheta
confiderahs Dei •& hominis perlbnam , Ghrifium in
morte accubuifle admirans ait ,. Et quis fuftitabit eumî
Acfi diceret, connj«>r Dei patris filiüm, dum Verbum
caro fieri dignaruseft, per mortem immortalem qua-
dam modo accubuiflè-, quis èum refufcitabk <î Ipfè fe.?
An Deus pater î Ant , quod veriflimum e ft, fimul
ipfèfè&iDeus pater , eum relufèitauit? Vndé Apoftolus
clamat & dicit -, Quià Deus; ilium fiifcitauit a mortuis.
Et qui fufteitauit Chriftùm à mortuis, fuftitabity^inquit , #
mortaliaveftra corporaproptèr inhabitantem ftiritum eius in
nobis. Quod autem ipfè fiifcitauent, dicir in ,Ioannis|
Eüangeliov Sduite tem plum hoc, & ego in tribus diebusfufà- 1
■tabo illud. Ad qnodEuangelifta, Hocautem dicebat,inquit,
detemplocorports fui. His ita àlonge Prophecaconfpeètis,;
reâre.ftupore pro tanta patrisaefilij vnitate attonituS di-
utit ) ^tquisfufûtabiteum ? Sequitfir quodiamantepaulo,
præmifimus:,‘No« dejîckr Princeps ex luda, & Duxdefemo-
ribus eiw ; donee veniat qui mittendus eft. Vbi ptfofeâo de-j
clarat:,alium efïè de quo ducesfuturi erant ,& alium
eum, qui qüafi vnicus ac fpecialis mittendus'erat,
quem gentes expedlafle denuntiat. i Sed quomodo præ-
mifïæ benediâiones.Chrifto congruant, cum vfijuo^d
hune locum fèrmo patris velut ad ludam fbium ifttendir»;
ac per ludam omnem tribum vbënedicat ,obfcurum efïè
videtur. Dehinc autem nulli dubiutn quafi, æontem-
plando qualis futurus fuerit quod fpiritu prophetiæ ma-
•nifefte demonftret. Vnde quia adhuc Chriftus in lum-
bis erat Iupæ, culerant (vt multi codices habent^) repolira,
tantum vt fubintelligamus regnum, & omnia qoæ
deeopromifü ludæisacgentibus fueraut, dirigit quafi in
radice, vel in grano feminis benediCtioneni, atque in eo
fuperexcoUitillum , qui velut fruxftus.de radicegerrai-
nanduserac. Hinc eft enim tanta benediiftionis obfcu-
ritas, vt ni fi.diligenter fie infpeâa, vtx difeerni poiïit,
quid Iudæ,quidveiGhrifto,fQlicqnueniat; Ih eo nam-
que adhuc erat illudfèmen Abrahæ, recro ianuepromif-
fùm, in quo benediótio omnium gentium, pollicebatur:
& ideo hic dicir ,quod ipfè cftexpedatio gentium. Ex-
pedabatur autem.ao>fi >repromiïrus ; fufeipitur mox vt
adulait,quafi redditus. Guius oculi pulchriores fuere vi-
no, fiilicet Apoftoli & omnes fandi prædicacores, quia
mentes denrium mufto fandi-Spin tus inebriarunt. Et
dentes lade candicftoreg , perquos fibi omnès gentes,
velu t ani malium ca mes in fuum t raiccit corpus ; v t in eo
vnici, id eft,in Chriftocorporetranfpofiti, omnesgentesin
vno fèmine benediterenturi Vndealibi didumle-
gimûs? V-os eftis femeniui tynedixitiDominus. Se^ien enrfft
dick & non femina-, quia omftes in Ghrifto Vnum fè*
menéffedi fumus. Vnum ergo gtanùmfromenti inter«
rameàdens fijlum mortuurft mit, fed multasfègètesdeféi
gentitn Ecidcircocjui vuk introire inhorreum Domi«-
ni, v'i’deat i pfè, fi de huius radice procefiit. Sequitiib,'
AlligtmsÀnquit, advineam afmam fuam, &‘advittm pullutft
ƒ««)«. Pullus hic gentilitas defignatur, quem aHegarfif
advitem, de qua dicir, Ego fumVitis ver a &vos palmïtes.
Quod eunthic aHigaffe dfcitur, alias infèruifTe monftrà^
wrj'vtficutpalmes mariecin vita, ifte afèllus côrpori
Ghrifti cqadunatüs perfêdamvineàm, fandam Videlicet
Dei Ecclefiam, fine macula de fine ruga ex ^mnibuB
membris fuis fè yideritibus éxhiberet. Niillum enim
vinculum vnicacis vinculo maius eft, quod ynitàs diui-
fionemnon recipit., neque paritur fèdionem : fèdei
fuis fiepe partifeus vnitas corporis fic confringitur, vt id
quod eft VniMn , eftioiatuï. Et ideo feritas gentilita^
tis Ghrifti corpote iaferta,quafi ad vitetn religata dîcï-
tur, dum fidei vineùlisilli per gEatiàm eft vnita. Et ad ti-
neamafinamfuam. Ad vineam quippe afinam alligafïè
dicitur , cum fynagogam Eccléliæ fidei vineùlis copula-
uk. Quia nimkum fynagogam Chriftus prbùéxit in Ec-
clefiam , dé non Ecclefiam rurfus mutauk in lyîiagôgam-i
Sedqüia. benedidionem quarttifperlbnge prûpagâüù
îrtas, quippe vt eum nonabs rein hac géneaïbgia tx nomine
poficiim fèkenfûs, imoper èûm riféx aflimus tè>.:
Ciirreretad vaticïtïiùm tant! Prophetæ & cféderet iam
venilïè , quem genres- exfpedando percipiebant :•& Dtii j
qui defecerat-ex luda, & Princeps de femqribus duè
nullus inueniebatur, .his fàltem eonüentis èéftimoiiiis :
duriciàcordis mollèfcer'et, & omnes pie gaudentes fuf-
ciperènc., quem diu noüerant tunc temporis venturum
vrique Propheras prædixifTe: reftac nunefenfim ad àliud
nàrrariônis myfterium fiiecedèré, dé quod ibl lateàt fîdei;
Sacramentu m paulo enücleatius aperire.
ï v-n a s autem genuit Phares & ZaraiH de Thaniar
ËCce hic duo geinini fratres cognominarim in gènealb-.
‘giaChrifti aduocantur,qui ex Thairtar fuifiè diCiinfur.
Nunqùid vacar my fter io,Eua ngdiftàm^'Efàiî fi milimodb
gfcmïnUm præter-mififtè ,• & Rebeccam1 débitant vxôi-
rem , aliafquelegithnàs nbn nominaflè ? Néquàquam
hoc dixerim , quod tantus; Euangelifta, imo per eum
•Spirilùs ïànâus , -ablquemàgno di pfôfundo myfterio
quatuor in haç ‘narratibnis. fèriev feminarum perfbnas'
iiiauxèïit, quæ omnino non minus fècUndtim vêtuscé-
ftamentum , quam fèctmdum nouüm,- reprehenfihilds
iudicàntur. Qîiarum Tha'marqUaniuis iuftior!ap-
pellutur luda, nôn camen eicluditar à cu!pa. ^Etfipro-;
feifto file perincontinéntiamJrçfte fctiptura,''crimirt(J--
fiorinrtienit|ir,'dum modis omiiibus d’édllièiéb coîieû-
bicu filii generancun Exquo fa<ftb qttoddam'paràbo-
larum geikis induckur , per qubd noii folüm inhtîc
loet) rq u in in quamplurimis fètiptuvirtim locis niy-
fticæ prophetiæ Sactamenta texuntur* Cun&a namqife
filius temporis , in codent popula gefta , prophe tiam
futurorum elle doceç Apoftolus dicens , Omnia enim
hac in fguramiontingebant illis. Et ali fii, Mult 'tfarie multifqke
modis ohm Deas loquensp.itnbm in Prophetis.' ~Quod alitent
-dicir smultifarie Deum in Prophetis loCutum , verbis
eos often dit prophetalîè. Quod autem multis
modis-, rebus infînuar futura Dei myfteria præfi-
•gnalïèi . Ex quibus itaque m o d is'p e r quem Deus rto-
bislbcutus; eft in'Patriàrcha, vnum in manibus nunc
tenemus, quq vt diximus, infpc£lo-mukæ diuinarum
licterarum obfcuritates in eo feuera panduntur.' Fit
enim hic mqdùs 'aliquandq in parabolis rerum; &-
deipfispeccatis hominum , & trànfgreflionibus adul-
terotum. v prophetiam infinuat operum futurorum.
Sieur eft illud publicum Dauidregis peccatum,de quo
paulo poft fuo dicetur in loco ; atque illud quod deLoth
dieitur ; & iüud Ofèe faélum, &alia quamplurima,
rtiukis in locis,diuinis referta myfteriis. Quæquam-
uisfecundum rerumgeftarum )fidcm ncfandifiîma pro-
. 1 !
ifts. (yl-ÿ. '