tkitip.x.iX.
c
fbil.i.j.Z,
n j 6 Pafchaßj RatbepH
quomodopatrem & matrem, cxfcwrafquë affeétionescar- | lent, vél ilón fperarentj quod & adhuc hodie Iperanc, &
ideo errant, qnandoquide m & nos fpëramus eum ventü-.
rum, led non ad iudicandum, quiaiam iudicat us eft,quin
potiusiudicem exfpe&amus, quia Prophet* vtrinnqiie
' prxnuhciâüerüntaducntum,& icfeo cxci, qui» erraue-t
runt in tempore aduencüseius.fentient in nouilTïmb iu-
i dicem, qucm iniufte in primo fuo aduentu condem naue-
runt. Facit ergo (prudensloöor) hic locus, non foluiii
contra liidxös duricordes , vcrum etiam & contra hx-
reticos, qui Deumnegant incarne renifle , & non con-
fiten tur Deum hominem verum Dei filium. Nam Photi-
nus,quinegathominemChriftum,ex hoc loco condé-
natur. Arrius vei o & Manichxi,feu quam plures>hinc dè-
bellantur hxretici, qui non confitentur Ghnftum Deum
xqualefnDeö patri, vttotaeuaCuetur redemptiö Chri-
ftiana,& fi des eorum corrumpatUr catholic* Et ideo vt
1 eos omneshinc inde fortitèr reuincere poffimus, quxfo
tarn prafentem locum, quam & alia vbicunque opoimerit
loca de Chrifto diligehriffilrie per fera t emur, vt intel-
ligàmusV &interrogem useos-Om nes vnäCö'Domino, fi
putushomö ëftvt ipfi dicunt, &no Deus, Quomodo Dauid
in Sptritu voedt eum Dominum, dicens i Dixit Dominus Domine
meo Jede adèxtris mis, donee ponam inimicos lues,fcabellum pedum
tuoruni?IpCi dele Phatifxi occàfionem prxbuerunt
confutarionisfuæ, qui vc Dominum caperent in aliqub,
filetant congregati. Etqtiiaiam multa propolueraht do-
lofe, dignum ératvtiàltem femel eos interrogaret, 8c fa-
feret eos cognolceçe, quia non erat tantum homo qui
tencabatur, fed & Deus, quem nemo poceft fällere.Inter-
ea, quia dicere de feveritatem in aper to non potefat, infi-
diantibusPharifçis,nec tacere qui ad hoc verierat*Vt veris-
rarem annunciarcc. feque ipfum Deum Dei partis filium
monftiaret, ideo talem eis proponit interrogationem, vt
eotacenre;diuina declararetScriptura,Spiritu ianäologe
ante de Ch rift o prolata: V tide primû inferrógar, Ou id
Vobis videtur Se Chrifto, cutusßlm eft:Qüodomnibus notifi
fimum erat,quia de Dauid ftirpërépromiflid fiuäa fuerat.
Deindeillisrefpondentibusmoxquod verum état, Dauid.
Ru dus interrogat Sapientia Dei patris valde làpiencer
quomodo Dauid vo'cet eum infpiricô Domiriuiüdi pater
ihre creditu'r? N on fdeo hoc interrogat, y t re uincac côs
nolî vera dixilîe, led y t (b Dominum oftehdat Dei 'partis
filium, Nonénim potent Dominus eius elle, qui ex*éo
fuerat nafeiturus, nilî elfetaltiflimi filius.Qux nimiruin-
terrogatio, adhuc hodie mulcum valet contra Iudxos ,.8c
reuincitde Chrifto, vt dixijpene omnem hxreticam pra-
uitatem. Quod vnus idemque Chriftus, &ver£>fif fi lias
Dauid fetundum carnetn, & Dominu s Dauid fecund um
diuinitatëm, non fimplex homo & pur us, ficut illitunc
fâpicbantludæi, &radhuc hodie Ira defipiunt, afferentes
fânôtumviril rn de generc Dauideffèvétuïufu.Sed'ipfeab
plo Dauid, quifilinseiuseft, in Spiritu lànéto Dominus
pfiusprxdicatur. Non quod duo effent fijii, vc nouella
hærefis fufpicatur, fed vnu s idemque Chriftusj &Domi-
nus eft,& filius, non alter Deus, alter homo, fed vnus in
vtroq;Deus&-hom0 .Quxfides non de incertoveniter-
rorisjiiec-ex propriafingitur voluntate.fed in Spiritu £uu
â o ab ipfo Domino declarata oftenditur. Non n.feDà-
uid filiumdenegatjq> Pharilxi confitentur, fed & Dominum
fe Prophetarum infinuac. Et ideo filmic de cétefîmo
his Dei charitati prxponerc inhibemur in hoc ipfo
demquc Euangelio? Quomodo dileiftio prbximi fimilc
hiandaturaeftdiledionis Dei, vt fit aliquid quod 4mori
Deipoffic'Xquari?Idi.;ircomagisfimilitudoprxcepti,pa
rem charitacem diligendi pattern 8cfilium,ätqiie cogni-
tionem fimilèm eX lége & Prophetis exigit; in quo mandate
» pendent omnia.Vnde vtlegis ipfius & prophetix ar-
giii poftint verbis, 8c de proximo manifeftior intclligen-
tiapanderetur. ;
C on g re g A x I s Pbarifteis interrogat dicens quidillk vi-
deretur, Chriftus cmujhamfitiusfuturns ejjeD Qut dicunt ti Da-
u id.lt ait illis, Quomodo ergo Dauid in Spiritu vocat eum Domi
Hum,dicens: Dixit Dominus Domino meo, Jede a dextris meis do-
' neeponam inimicostuósfcabellum pedmituorum?jHanC igitur
quxftioilëmmiferiludxi quia vide bant contra fe venire,
qua-muis fareric forte ex Prophetis quomodo Dominus,
vel quómqdo & filius eftet Däuid, noluerunt tarnen re-
Ipondere et, fed, tacuerunt. Negate igitur non poterant
quod Daufd ölim'in Piälmis de ipfoprophetauerat, lleq;
fubtèrfugcrealitèr quam filendo, idcirco male in fe coh-
fifi, acfirdijtacèiit.Séd &Donliniis Iefus, non eändem e-
isexpofuir, nequémodum qüxftioHis abloluit; fed nobis
Chriftianis per Pallium, in qüö löquebatur ipfe, pleniffi-
r me refeätnW Dich: enihi lóqtiehs ad Timotheum, Mentor
efto Chrifitön lefüm Jéfurrexïjfe d mortuis ex femine Dauid Je-
cundum carnem, iuxta Euangelitm meum. Ecce quomod%
Gnriftus filius eft Dauid, feil. fecundüm carnem.quia de
femineCaniiseiusnatuseft-Quomodoautefit Dominus.
Dauid.?ip(umApoftoluminterrogemuSjimo Chriftura
qui peripfiim loquebatur.Dicit enim ita de ip,fïj, Qut cum
in forma DeieJfet,non rapinamarbitraius eft,effcfeiqualem Deo.
Qubniam riöh pér ra'pinam xqi»lis erat D5o patri ih for-
maDei, fedper naturamfempicernx natiuitaris , in qua
manens Deusgenitus apatre. Secundum quam formarn
rogo quia nafeendo Deus exftitit aparte, cognofi e ipium
eupdemque Dominum'Dauid, Et fi cognoueiis eum
vere Donfinum Dauid y'coghofees vtique Doum & Dominum
efle omnium cteaturafum, etiam & Angelo-
rum, quia xqualis éft Deo patri Dèife in forma Dei. Ec-
ee vnde filius Dauid-, & ecce ex quó Dbmi nus Dauid .-Ergo
filiiis Dauid, quiafemetipfum exindniuitformantaceipiens
mfimilitadinetn bominufallus,&babituinuentusvt homo.Hu-'
miüauïtftmetpfumfattus obedtens vftfc %d mortem,morteautem j
érucis.Propterquod & Deus ilium exaltamt,&donauiti linome
quod eftfuprd omne nomen, vtin nomine Domini omriegenu'flfr
üatur coeleftium,terreftrium, & infemorunu Exinaniui t ergo
fcjficucdiótumeft. Quod fi quxris, quomodo vere fu-
mendo carnem ex femine Dauid, iravf Verbum car o fie-
rct, ac per hoe fa&us eft, quod non erat. Ergo Dominus
qui erat Dauid, fadtus eft filius ipfius Dauid. Et ideo in
Spiritu fän&o iure vocatus eft eius Dominus, qui fa«ftus
eft & filius, nbn alter filius, &alter Dominus, fed vnusi-
dernque Chriftus firaul Dominus & filius: Quod fi exci
Iudxiforteifta nefeientes, quia feiebant eum de femine
Dauidbmnino vervutum, debuerantiplum interrögare,
quem fideMagiftrum vöcabant, maximeqniaipfius Da-
mdteftimonium,in Spiritu lanétoprxdiófcum, adhibue-
rat.Sed nolebanc miferi refeire proptervecOrdiam fiiam,
nec requi rere, quod negare no poterant, & tamé contra-
dicere geftiebanc. Quod fi vellent proculd ubio credere
in Prophetis v bilegeräc, quod filius Dauid Chriftus futu-
ruserat, ibi ihüehire poterant quod ipfe elfet qui loque-
baciir,&quia ipfe Dominus Dauid elfet. Nam vbi lege-
bant eum elfe venturum, ibi profedo legebanc quod effent
nono Plalmo teftimonium, Vt ex iplo omnesconuincan-
turIuda'i,quifinguntfibi,adeludendaminterrogationis
veritatem, multa inepta 8c vana, & dicunr vernaculum
Abrahx fuillè, cuius filius Damafeus ElieZer fuir» & ex
ipfius perfona hune Pl'almum feriptum fuiife , ciuique
elfevocem, quod pôft cxdèmquinqueregum Dominus
Deus Domino dixeri t Abrahx, Sedead dexter am meant,do-
neeponam inimicostùôsfiabellumpedumtuorum. Quosom-
nino interrögare oportet, Quomodo Deus dixeric Abra»
hx qux fequuntur, TecumprincipiuiH-indievirtutis tua, in
Jplendoribusfanäorum ex vtero,ante Lucifer urn, genui te,Qc cx*
tera in eo Pfalmo qux leguncur.. ■ v •
'Q u x omnia ; :.ficur eo iti die conduferunt örä
Phanlxorum , ex ilia hora , vt nemo fit eum am-
plius aulus interrogate : ita & nos omnem Iudxum
eumeriam & ipfi occifun. Mira cxcitas, 8c nimia intus
obftinatiomenris.Eucurum eum lperaban t,&prxui-*
debant vbique de iplo interrogati, fed fuum facinus cru-
deliffimum fibi non videbant , quod explere longe diu
; moliebantur, & iam beneficiis dcliniti. Alioquin nun-
quanreosquafide cognitoChriftns manifeftc fic in terro-1
gafièt» cuius nomen antea in Scripturis iäeris, vel in po-
pülo p ro nu nciatum n öquarn audifferir. Sèd q uia hoc no-
tiffimu m erat in p o pu 1 o, & in diuinis litte ris vbique lege-
batur,.celare hon poterant, quod'venturum eum nelqfe
' ^ ,” r ’’ ? ' in ' t ß l " _____
"omnemque hxreticum ex hoc conuincere pofiumus,
quod Chriftus Deus & homo fit veçiis, 8c ante Lucifen
rum ex vpeto,i4 eft, ex fubftanti$Dq patris in fplendori-
bus fanótprum, ablpfo genitus, & in fine temporum (a-*
1 cerdos, ficut jurauerat olim Deus pater, fecundum ordir
nem Melchifedech conftitutns. Vtrumque igitur videtur
friuolum. vc aut feruus ille Prophcta tanti my llerij dicatur
fuiife, aut Dauid de illotalealiquidxefexuilfe, qqqdnçç ;
illi nec AbrahæcQnuenite^fjlilpi^tuç, fed magis fimilitu-
do nominis &xqualitas, qua Dominus Domino dicebat
eum æqualem pâtrî» à dextris qqliqca^it., cum afeendit ad
ccelos.quofemphr fuitlQuod omnino ficut Abrahx non
congruit, v t xqualitas Deo patri dicatur, ita nec federe à
dextris Dei pötuit.Nam in Deo pihil ßniftrum eft,& ideo
iure, pluraliter, filius in dextris Dei patris federe-iubetjir.
Et aperte poft labore paffionis, vt federet 'in gloria yfetor.
ac fi iudex,''quia in tercisiudicatus eft, iudiciaria potefta-
te lublitnatus, donee omnes inimicos lub dat. pate rfub
pédibus ipfius fcabellum ; pèr quod fignificatur Aiita's
j lubftanrix de coniörtionomiuis,- & de confedendiinui-
tatione iudicij poteftas attribut« , ficut de vniuçrlôrqm
j fubie<ftionevirtusdeclaraturmanifefta. Atveroquoddi-
cit, donee, pro fernjper accipiendum eft & pro infinito.
] Nonytturtcdefinatfedereinglöria', cum pofitf fuerint
j iuimici eiüs,fub pedibus'eiusjfedfemp^crnafelïio.eiof-
fertur 8cgloria, quam femperidem habuit ctl patre. Hx t
qui p p e par$*hoc loeo fic pro infiqito eft, ficu t Sc alubi ai t,
j donee fenefeatis ego,ae fi dicatur,,tu fempgr fedebis, quia
’ inimici tib i fub pedibus fern per fubieóti erûnt.îdohe*:at.ie-r
• him Cthriftiis, quiafilium Dauid futurum credebanc, 6c
: hoc caperepoffe feripturarum auClortrate -,quodexfemi-
n e Dauid ipfe elfe q idîirco rurfus eps.i nterrogacvt eu m
intelligant Deo patri cpxquälemi & qut. ex Dauid örtus
eEàtfemine.xterhxvircutis &pdteftatis,;& originisfub-
! ftanriam, inje corporaliter continebat, proptereaDeum
in homine deelarabat. Varuntamen nealiqui.s cumjfu-
! dxis haiic corporalem intelligat fefïïonem, perpCndat
1 quod & pater ad dextram filij elfe dicatur, quod in fe-
‘ quentibus, manifeftat, Dominus d dextris tuis confregtt in die
irafua reges.Et ideo non eft necefie corporalem fe Ifionem
introducere in his qux fpiritualiter finit intelligenda; quia
ficut filius eft in dextera patris, ita & pater in dextera filij.
Quomodo ergo inimici ponantur à patre fcabellum fub
pedibus Saluatóris,hon abs re quxritur, vbi magis beni-
, gnitas Dei- prxdicatürV quam aliqüa indignatia-furoris.
P.ium namque & valde optabile fübdicum effe Deo., Pro-
pterea nonxftiraandumcenfeo, llmilicer Deumppnere
inimicos Ghrifti fcabellum pe^uhi eius<quernadmodum
iponünturihimicifub pedibus regom tehenorum exter-
: minantipm eos. Qmailli fine mifericordia^proprios affli-
gönt inimicos » Dominus autem non ad pefdiuonenï,fed
ad fàlutrm inimicorum Chrifti pöriit eos fcabcllüm pe
dum eius, yt-fint fubdiri Saluatbri fuo ac iibetatQri clc-
mentiffimo. ScriptumnamquemlamehtationibusHie-
j remix legimus, quomodo contdnebrauit Dominusin jra
fuàfiliamSion, deiecit deccelo interram glpriam Ifrael}
’ non fuit memotfcäbellum pedum fiioriim De quo ineo-
dem opere quod in eifdem larnentatiouibus ediditnus,
iam diximus » quod tuncoccurrerepotuit, & adhucdici-
mus quia fcabellum pedum Dei effe, immenfà glpri.a eft;
quia filia Sion quando fcabellumpedum Deieratj, in ccb-
lo eratgloriofà. Poftquam autem deieftaeft, vt non fit
fcabellumpedum eius,defiit effe in eoelo Quapropter attende
diligenter quodait, deieçitde cceloglöriam Ifrael,
& fuit fcabellum pedum fuorum, quando repputlit,& dje-
iecit eos interram, vt nonincoelojfed in terra ferTbanciir;
licet & terra aliqnandö in laudem ponatur, vt ellillud,
Ca'um mihi Jedes eft »terfa autem fcabellum pedum meorum,
■ non ignominiam, fed gloriam terrx volens oftendere,
qux deDeo aliquam,vel mod kam intelligit partem. Ideo
8c mulfer illa peenitentian^agens ad pedes deflebatjbeni-
.gniffimilëfu, quia peccatrix erat» Optabilequidemcierac
fecus pedes Dominiifedere âç deflere, quia,ad capiiteius
pemngere.rtecdum erat idonea, vt vnguentum fiipetfiin-
dèret. Qüibusitadc Pfalmo interrogat, Memopfiterateite-
§ jlfflp js'tbliothec.VetiTatr.Tom.cj.Pars i.
JpoHdere verbum s neqùedufus.fuit’ quifquant ex illa die eum Àkt-
plius interrogate. QUid putaS fi.oirinem tfxtUm^làlmiCo1: i
gerentut çxpphefe, qui manifeftifump fcotvd de Qu^ftq
fonare videtur.. Credo quod omnium ora Iüdxortim ex
hqc vq^p. j^Aq'dunmcPfa'lih'Ojfifuërit diligertS perquifitprj
quipoiïitexhiseorumfuffugiaaperteconcludeié. ..
T v N C IefuslocutHs eft ad turbos, &addifcipülosfuos.~\ îd
efi, fi nit^i ntertogacione, cumijup fiemoeum àuderet ih-
térrogare.. Lpcutus eft libéré ^uçbas 8ç ad difeipuloS
fùps.3anç quoqupdiftinâiqhfem Mâtthxus faciEvt prE
üilegium feruét Appftolorhm, yel eorum qui fidejiujs ad-
hxrebant Chrifto, quonfemmelioies erant, prx exteris •
turbis, difeipuli Saluatoris, quidam eum plenius per fi-,
dem fequebantur. Et ideo qüamuis fxpius foli qrudian-
tur, tarnen quotiefcunqjcum turbis audiunt, diftinguun-
tur ab eis,vt eorum dignitas commendetur.NiSh & fuprà
Mâtthxus eufodixiflèt, Toquent e lefu ad turbos,.,'6c dixilfet
. aliquis,ECff mater tua & ftatres tuiforts flam. qhxretites réj
videre,mox non ad turbas,fed ad difcipülasfuQS,extendit’
manu s (pas ita dicehs. Ecce mater me a &fiatres met, feu cx-
tera. Sic inuenies le<5tor & in r,eliquis locis, vt femper fep-
uÈtur honor difcipulórum.: Nihil enim Eucasdiffenrirè
videtur in hoc locor, cum ait, quod in domo cuiUldahi'
Phari&i hxc propofuerit Dominus, quia Mâtthxus lo ■
' cum fpëciaïiteç di6b fu n tapée, non exprimfe, fed çx
quo venitd Galilæain Hierufàlem, etiam &luperiüra*.vf*
que ad fermone? iftbs omnia gefta feu dii51a, ibi,iüre vbf
vel vbi accipiuntur. Sèd hos fermones iam non adPhari-
fiéos loquitur, fed & ad turbas & ad difcipulo» quiaindi*
gni étant j nec tarnen penitus propter eos , fanam eorum
dodrinam vuh cotemni, &ideo ah, Super cathedram Moyfi
federunt Scriba & Pharifiei,omniaqu<ecunque dixerintvobtsfef-
uate&fiti ire, qua autemfaciuntfacere nohte. Per cat hed ram
namque ipfà-lex Moyfi &dodrioaintelligendaeft, fuper
quam illi fédérant,qui auteaiprede interpretarifeglp-
riabamur, aut qui fupra afeendere, iuxra traditioncs iuas
je profitebantur -, 8c quia in proximo remouenda eraç^ ne
âd litteram fequeretur, videtur dixiffe, federunt :acfi di-
ceret, vfque ad prxfens,& npn fèdebuntaut fedent. Ser-
. uare autem iubet & facere qux legis funt, quoniam lex
fpiritalis eft. Et ideo prxtulit glori^mlegis de fe teftantis,
quximaginem futur* veritatis expreiferat in fe, & prx-
monftrabat in fiiis decretis v traque prxcepta ., feilfcet
agendævitæ& fignificandæjin omnib.ps tameh Chrifto
pare bat, & eius medicabatur aduentum. Quid quid enim
in eaconcinerur,ad profedum manifeftandæ cognitionis
Chrifti mulcum valet,&idep iubetprxceptis eorum ob-
temperari, qui fuper cathedram Moyfi fedent, vt do-
ceant qux legis funt. Neque fi de fuo vitiofealiquid do-
cuerint, rogat vt obediatur eis, fed quia fedent fuper cathedram
Moyfi, iubet myftice in omnibus obedireman-
- datis legis, & a faeftis eorum arque Pperibusabftinere $ vt
tahtu'm hominum prauitas arque iondclitaS vitetur,& legis
doârina fecûetur. Tradunt quidam quod Scribx di-
cantur, quiàlitce'ralegisnon recedunt; & Pharilxi ,^ui
maius aliquid in lege le nolfe profitemeur; & ideo feipfos
quafi me li ore s ac doâiores àcxterisdiuidunt, vnde &
Pharilxi vocantur, quodin terp retatur diuifi,velfegreg£
ti.Nam cxceri.quiMoyfilegetn fecundum fpiritalem vir-
tutem intelligunt & exponunt»fedentquidem fupercâ-
thedram Moyfi, tarnen non fimt Scribx & Pharilxi, fed
meliores illis, & taies, quales fuerunt Apoftoli ac reliqui
; difeipuli Chrifti.Hxc feifio re6te vfque ad paffionem Do-
mini dicicur exftitiilèjdeinceps vero fuper cathedram Ec-
cl,efix, qux eft cathedra Chrifti & thronus, catholici Do -
(Stores quam gloriofius fedent » & docent vetbavitx. Et
qui beneféderitautdocuerit » &nohfblilerit ea, hono-
rcm&gratiam accipit per illam^qui autem bene docu-
erit,& male vixerit,de facerdotio fuo crimen acquiritpo-
tius quam dignitatem,quia indigne fedet; fed indignas i)-
le qui nec bene dpceç,nec bene viuit. Dignitas fiquidem
Do6torum diuerfaeft»fed natara vna. Sacerdos fi bene vi-
xerit.proprihm habetluçrum;fi bene doCuerit, populi eft
inftrumentum. Idcirco açcipere debet populus doctri-
nam qux eius eft, «5c non difeutere quod alienum, quia
Ëeeee 5 doôtrina