ÏÖ7 <£ Pafih.ïfif'Ratberti
B
ïacob.i.ioi
Êfi.a.4.
Pfal.fO. 4i
vniùerfitih Ôrbein, vcintotomund o tffiriftus’nuftcïaïë-
ïur,& omncsfàrii fièrcntà peccatis & laiiguoribus fuis-.
Ht rogtâànreum,inquit, vtvelftmbeiam'V^imèntieiUs'tanj'e*
rm*Namfimbria,(iait omnes noùiraiis,ëXvèfteëfti '&
ex eadependetriu &ëxBoriïino noftroIefilChrifto vit-
tusfimiäi Spiritus procedit,quæ Àpoftôlis data,ipfis quoique
tànquam ex eodém Ghrifti corpore exeuntibùs, fà-
lutem bis qui conritïgere poftunt, iubminiftrat." Nôii
enim de Apoftöloyautde quolibet ßniäo hæc finiras
exit, fed de nmbrià, hoc eft, de gratia quæ eft in Apoftö-
lo, vcl in ïan&Oi Hanc quippe fimbriam tetigerat illà
piulier quæ fanguinis fluxum patiebatur, quia adChri-
ftigratiamperuenerat, & ideofena fa£ta eft à profluUid;
cVnde nemoSacerdotum fine fimbriis digne ingredicür
intSan«uarium,quiaquiiquis fine gratia (knifti Spiritus
ad hoc accedit vt miniftret, vacuum fe oftendit&impor-
tunum magis quam officiofiim fèingerit &dignum.
:o E T quicunque tet'tgerant, inquit, faluifaâi funt. ] Quia
nemoexcipiturdfilate perpétua, quicunque Dci gtati-
atn attigerit,quoniam qui vnum habeat earum donum,
omnes hahebit. Et, qui in vno offenderit3faftus eft omnium
reiù. Vnde conftateos qui adhuc male habent & ægrd-
tantinanimo,quianontangunt fimbriam yeftimenti e-
ius, quoniam quicunque te tiger it vel vnam,vt omnes ha-
bcat, filuus fit continuo, & non regrotat.
vï:uT vN c aicejftru.it adeum abUterofolymis Scriba & Phari-
fti dicentes. Quare dfitpulitui tranfgredtuntur traditïonmfe-
niorum, & non louant manus fuas cum pattern mandatant Y-]
Mira Pharifæorum Scribàrumque ftultiria,Deifiiiumar-
•guunt, qui legem dédit diuinam. quare hominum tradi-
-ttdnes&prçcëptà no (èruet. Quoniam quidquid in diiei-
pulis reprehenditur, ad' calumniam Magiftri infidiofè
-ab ipfisf qui ab Hieroiolymis ad itenerant Scribe & Pha-
rifæi, refertur. Sed Euangelifta dupiidter eos redarguit,
quia Scribæerant& Doétores legis -, qui infidiabantur,
& quia à löcoßn6to vénérant Metropolit«, vbi arcem
ienebant diuinæ auâoritatis, &magifterium do&rinæ.
Sed diuinus Magifter & legis propalator , ficut fulgur,
eos terribilicollifione quam fiepe repercutit, & corufco
verborum retundit, ita vt eos intonando deterreat, &
fuos dotlrinafalutari corrigat&emendet, ficuri hoc loco
feciftè miramur, dum Phari/æi & Scti bæ geftiunt vitupe-
rare diftipulos eius ac reprehendere. Miror autem nihil
deeo prophetatUm qUod non impleüerit , üihilque
interris ëgit qiiodpfdnündatum prius won fuerit. Et j
ided quia prædi&n'm erat, IpCe arguet pro manfueiis terra,
hoclöcöcortipleuiti durripro Apoftolis fuis, qui man-
fîieriffimieranr, Scribas & Pharifæos redarguit ac reuin-
cit Nemo tarnen cumhæc audit,exiftimet difcipulos Domini
fub peciecontemptus fui, incultis & illotis mani-
bus ac firufticos, confuete manducaflc, præfcrtim quia
ihenfie Domini quafi conuiuæ participes erant. Ideo ma-
gis credendum, quod communeiii fcrüauerint honefta-
/em , quando irtud neque natura paiifaf, neque hofpita-
litatisadmittitcffedriô. Quis itaquëitîoXaquam non offerer
manibusàdüeniehris propter obfcquium, aut quis
ad ofFeréhtisiniüriamiftüd reculet officium ? Præfertiiti
cum ipfc Doihiiiüs acgüat! Simoriëhi. j inuitattîs ad
rncnfàm* Aquam, inquit, mahibus mets nondedifti. Vult icaque
fieri Dotnififisj quod fieexegiflè peirdocemur. Sed
Phahfiéinori diligëôtiani corporii a difcipiiliS Dominij
ièdfuperftitionisfuæbaptifmata requirebant,qu o in me-
ia, vt mos eft qdorundam, fiepius laüabânt « nefcienteS
vnum baptilma, quo à Dominô lauandum erat & inrio-
uaridüni, fimiilcorpus &ânirria, quo nori ad cuitum eu-'
tis, fèd ârd tbhîciëntiaîtrdilüétidamDorninuS prreparauiC
infâlutem;HincProphétaprecabatuicuni dicëret* Am-
pliuslouanteabihiufiittà mea. Sed has fùperftitibhes lüdæ-
otüm magis âperit nobis Marcus Etiangelifta,^fim a fi*
PhafiüiScribanonmandatantnificrebro louent manlis,&
cum deforôfêniuhi nifi bâptia^atifueriH^nonmdnducant, fér-
,uantes etiam oaptifinaealicum-, Vrdeorum &arramêhto-
riim, ncc non &de<ftorüti1 j & alia quamplurima, ftêtfii-
ddm piltificationem lu d æorùhftQüàmplahe pu rificat iôde
hôneftate^vfit quotidiafioilli ëâlümniaHteS; téqii?
rebânr, cum elïêndmpuri&îrhrnuhdfc Erat na-mque- eo^
rum traditio talîs qualëm Apôftoii imitari fopêtftitiofe
nolebant. QuibusDofpirtüs tëipôn diCj *
’-■^-Qvâr e &votranfgredimiitïrtiàhdatum Dei?propier trot-
dlttonem vefiram.Et ce Magiftertgrifglüs jquam libetecum
•omni âuétoriratëdiuina * qùâ ^pienter, quant officiofif-
fime rèipondit /& faliàm ca!ùtilniamYeiu confutat & te-
tUnditintëfrôgatiortè,quoriiâny iïliqttùm eft mandatum
•Dei propter trad itioiifes hömirTum etiam ftipernuaS êeva-
nas honeftehiagis quam reprehéfibiiiter pnetevtriktere.
Ac fi^dieërëi: Safffator, fipropter traditiönemvhoïiimutn
'Dei præceptavel mandata cbntemnitis,.qüarè dfici^ülos
'fnëos innbcëntes&bene conlcios feptehetiditiSjCO quod
ièniömm vçftroriM inftitu ta^üafi Dei pr*ceptà>ôoh cü-
-•ftödiünt, ciimiceleratiusfit Déïnegligere mandata qüam
traditioneshominumfuperflUaspiretcimitterei’Sicnani-
que fortiffiiriotuneanodus malus dilîoluitur.Stc ccfele-
ftis oratornon (bhim fùà iuöru m que co n fi rni a tfifta,ve-
rumetiamcontedt & deftruitäduetiavprofeiftöi, &bften-
dit quod (èmper magisfit animai urn lauatio, quam cor-
porum (èétartda. ’ ? :i ' ■ ’ V
N am Deus Dixit, honora pattern tuujh & matrertt, Èf qui
maledixefit patri velmatri morte moriaiur. Vós ait tem dtcitis,
quicunque dïxeritpatrivelmatri, mmus ejuodcunque èfi me
tibiproderit, &non honor obit patternfiium Vet matrem I ] Bre-
uitas diétlonïs quam fiepe in 'Sctiptitris diuiriiS obfcuti-
tatem genetat, & difficultatem intelligentie pariri ficut
in hoe loco cüm dit, Munits quodcünqueèfi ex me3 t 'tbi rrede-
rit, Nam honor indiuinis'linerishon tam in lalütafciohi-
bus & obfèqtiiis inferendis, quam ihelêèmolynis 8c mu-
neribusaédonisfeu oblatiombus, (ëruaciir. Vndë Ptólus
dit, Èonoraviduasquavere^iduafitnti Hec nbh & dlibi pro-
biduplicemhabeanthono.remyAlrfXiwei/K.tijiörd^riftW/*
foDet, quinimiram honor dofiiitrf inteiligitur. -El pçr
hot mandatum iubemuf, Vtboui tr h u t anti o s nonalilge*
mus, quoniam dignus eft opcrarius mercede fua: Praecepèrat
ergoDbminus imbeeillitates, vel ætates, velpenuriaspa-
Tentum confiderans. vtfilii honorarent patrem vel matrem
etiam in vitæ neceflàriis, & ftliriiftfarent parentibus
luis. Hanc igiturprouidentiffimatn Dei legem volentes
Scribæ & Pharifigifabuertere.Vtimpietdtcm fiib nomine
pietatis inducerentob auaritiam iiiam, & luçCum pecu-
niaru m, qua de cdufii döcüerunt peffimosfilios » vt nquis
eaquæ parentibus fiiisdebeantur&offerre debuerant e-
is, in vfibus nècefTariis Deo votiere volaiflèt qui vcrüs eft
pater & Dominus, oblatio Domini prèpoheretür paren-
tum muneribusj&inretraótabilis ellèt oblatio, në illo-
riimiam vltrafubueniretanguftiis. Vel certé ipfi'pâren-
tesfiquæ Deo coniëctara'cerne bant rie fiicrilègij critiien :
incurrcrét, tangere declinabant.ficcjue ëgeftaté conficie
bannir. Atque ita fiebat óBlatioliberotumfiib öccafione ■
Templi & DeijVtin Sacerdotnm lucra eed ere t. Hæc liquidem
peffiriiâ Phdrifæortim traditio dë alia -dcc afione
veniebar, qudniam multi habemes obligatos «re alieno,
&nolentesfibicreditümreddete, delegdbaht ßcetddfi-
bus, VCexadtapecuniàminifteriistërhpli &ëorum Vfibus
delèruiret. Sicqtië docebant vt diccrelit patri vel tnatrk
munusquodcunquceftex mé Dëó vofis bblatunv, ti{>i
prodêftj ô pater, quoniam cx nie pro te Deo offertur*Qüt
bus pröfeiftovëtbis callidceuacuabatiÈ honorem patris,
& mandata Dei tranfgredi fatiebant pro fuisconcupif-
ccntiarum Iuct is, nolentes atteridcrc quod aitipfeDoriii-
iiud, Mifericordiamvolo magis, quàm factificiÏÏ.Ÿel aliöfhddó
intëlligëndüm vt poffithabere tam breuis didtio lenliim:
miinus quod ex mceft tibi proderit, ac fi dicerer, compel-3
litis filios vt dicant parentibtiS fuis, münus vel donü quod
cunque ex me votis oblaturuâ eram Domind, in tuos có-
fumovfustibiqueprodeftópater, vel qf mater vt illi ti-
nientes acciperë quod Deo faltem voluntatis Voto vldè*»
bant mancipatum, ita vt in openi Vellcnt magis vitarh dü-
cefè, qilàmcomedetc dë confccratis. •
Qtwrii feiitentiam Patér Adguftimis lententiârüfii d-
ifiniiim abfblütdreximiös, & quséftiomim inuëftigatör
hem maniium dc fuperllicione venientetOmagfs quain j a<tënimtiSilqngealÏterabföluit,dicens,munusqtioücuri-
I
Cap XVd
f
t. T m
U rn
i. Cor.t)
Mat.it.
G
'f ö
H |
la tMaSth.Emng. Lib. VU .
que ofFere mei, aefi 1 0 7 7 i 61ius dicecet ad patrem raulà mci, ad
>e pettinebit. Quibus verbis fignificabam filii iam non fi-
biopuseirepatemumprofeoblationes, eoquod iam ad
eamattatem pemeniiTent, qua pofièm ipfi offerte pro fe.
Jnbacergoaetateconftitutifiiii, vt libère polfent paren-
tibusdicere.Seouinhocdixiirent. negabant Phari&i reoscilè
filios, fi parentibus fuis nonpraftarent hqnorem.
Sed non video vreum relpondiattircunftanlia: leaionis,
nili iolummodo quia in fine parentes non honorantes,
ïuperbiàicuipabantur itiedll, præceptis non obtemperan-
tesdiuinis.
H ÿ p 'o c r i t a e , bene prophetauit 'Efa'tos de nbis. ) Iddf-
co hypocritæ, quiatlocebant dicere filios propter aùari-
tiami munus quod cunque eft ex me. Vbi in firmât quod
vacuus eft honor a merççde, fi labiis tantum fiat, & non
in corde« Nam tribusmodis Deum honorificac, corde,
opéré, &ièrmone. Sed quia Iudæi in his euanuerant pro-
j p*cr tvadirionejjks , ideo à Deo 8c à traditionibüs
Dei longe erantflHuia molefti erant Deo magis, quam
rehgiofi,finéi;au1aL)eiiiïicolebant,inquo cultuDeusin
taufanonerar, dumvitia docef ant in vita lua, & manda-
ta teftame nti Deireli nque bant. Quibus iplèdixit, Audite
&intelligite, Aures vcriufqtrehominis requirit,quia nec
: eifteaudit intus, qui contenir qua:Dei fiinr audrre foris,
: vt dignu^eft, audit,qui intus necintelh'git quf auditforis.
; N o n quod intrat in os coinquinat bominem. ] Hæcideo
; qni* ipfi difcipulos reprehendebant qiiod non lauarent
I nianus. Quo verboaudito, quoddixetar. Quod intrat in
. P mn coinquinat bominem fcandaliaati fu nt & de hoc ver-
bo difcipuli eius dicentes , ■ fits quia Phartftet audito verbo \
boc fcandalizati funt! Namin hoc plurimum lcandalifca-
bantur, eoquod folueretlegem Moyfi. Nam ex hoc vno
termone, omnis fiiperftitio ludaicarum obfcruationum
; ftierat elilà, quoniam omnem religioïiemïùam in cibis
futnendis abominandifque, adfcrabantureffe pofitam.
! quamcaulâmquiadixerat,^vo« quod intratin os coinquinat
bominem, fcandalizabantur, quia in hoc vno,pluri-
ma ex parte, Ibluebarur lex. Vel ideo lcandalizati dreun-
tur, qüod nonillis,fcdtürbisfitlocutüs. Porrofcandalûm
i quiafrequenreriamin noftris licteriVlegitur, «oueritdi-
ligensledor,quia magisGraecum eft, quam Latinum. N5
vbi Plalmus dicit, fcandalum pofuerunt mihi, Gnecas ha-
bét ,enUvJk A« ^tv ri put. quod nos verbum offiendicu-
; lum,vel nainam,&impadionempedis polîùmus dicere
Idcireo nnlli fedo vel dido ruin« occafionem dare debe-
mus. Etnotanduni, quiavbinos habemus quod proce-
dit eXore, hoctxiinquinat hominem, aliicodices habenr,
hôéëiàmmunicat hominem .Qu* ideo dixerim, quia be-
atusHieronyrrnis,etiam hocloco, ipfum veiimm expo-
fîïit dicenscommunés cibos elîè, quibits Omnes vtuntür
homi r«s i vtfrbigratia, fniilam tatnera, oftreas, & lepo-
res, feti ffltafnrodianîmantia qn* non findnnt vngnlafn
neewmihant. nec in pifeibns fqnatnmas habent. ComtgoplmlM,
AptUo rgMir.Nequaqnam igitnr hoc dixetim |
qnia iequitur, Dem^titem intrmemuni dedit. Dich & ip!c
alibi. Deiagriculturaeßu, [Woedtficanotflit. Et iq,alio loco, '
Dci Mptruonsfumut, ii autem cooperatotes, ergo plantante
Paulo & fuperrigante Apollo Deus cumcoope-
ratoribus fuis plantat & rigar, quia & ipfi non aliud quam
qu*Dei funt plantant & agunt. Sed Pharifei nonea qnie
Dei erant docebant,ftdqu*hominum,&ideo quä bene
Magifter verus St iuftus, Omnü plantatio, inquic, ejuatit
nm pUntamtpater mm, «radicslr». Abimnmir hoc loco,
quidiuerfasintroduCuntnaturas, ira diccntes: Si planra-
tioquam non plantauit pater, etadicahitur, ergo quam ille
plan tauit non porefteradkari, Sc ideo nemoin melius,
liemo in détenus potefttranfplaôtari.fed vnuiquiiqne iu-
xta naçurâ filam fruäificabit. Videant igitur raids ne fort*-
reandianriliudPrQphctæexperfonaDomini,Eg»rfp(a»-
tAuiinvtneantelt£latUiqu»madoconuerJiesinatnariticdinëvttis
afin«? Planrauit eam liquidé Deus; Sc nemopoteft eradi-
care plantarione eius, quam plantauit ipfe, nifi ipfe tribu-
eriraflenfum in quo plantatu tn vel ïèminatutn eft, lernen
verum, fernen iuftitix Sc bonitatis, Quontatn jftaplanta-
tto in vohrntateproprii arbitrii eft, nullulqne aiius eradi-
cateam,nrjfi ynulquilque proprio vhio deceptus, Nam
lp6i» infidelitätem Indæonjm plantalionem appellat,
quam non parer coeleftis in eis plantauerat, fed Diaboius,
Etrdeoailb] adeos , Vlstx pxtre Diabolo ejlic. Ex qnibus 4
profeclo verbis etiara Petrus Scalii difcipuli cömoti,quia
aiccbat non CoinqiUnari hQminem his cibis quos im-
tnundosl^ vocat,quiperosipgrediuntur ineum, quo-
niam & ipfiomnino Iudæi étant, qui fiigiendos quarun-
dam carnium cibos, à pueritia, ex lege Moyfi, inftituca
praäceptorutn acceperaht. In quibus nimirum obferua-
nonibus,feomnioo iüftificarj credebant. Et ideo cunofe
iatis dicunt accedentes ad eu m.
S c i s quia Phanfat audit o verbo fcanäalueAti Junt ? Forte
&ipfi nihilominus mouebantur ex hoc verbo, quoniam .
löfita erat eis longa confuetudo in obfcruatione cibo-
Tum>acfilexndturæ, quæ vU aut nunquam tollitur, etfi
malaipla confuetudo videatur,quanto magis iHa, qu*
legalibus præcçptistradita erat Sc audtoricate patcmarum
-traditionumplurimum veneranda commendabacur? Ec
ideo jndubitanrer, quia Iudæos cæcos vocauerat, ducefqüecatt^
rum, proprer efcaspucabantomninoeum in parabolis
hoc dixfflè.Non enim poterancadhucaliud rudes
de eicis inteliigere,neque ad fignificationem vitæ de quo-
rundam camibus animalium idpræceptum æftimare, vc
pet ëoram iinïmindiriam mores huma nos lex den-
gnaret, quos Ecdcfiaquærofpus e/fChriftiin fuæ vm'ta- !
us vinçulum ftabile ddempiternumcecipere nonporeft,
tanquam immundasefeas re/pueos, & in fila vifeera non
fipnûertens.Qüippe,quiailhneedum erant capaces, v tj
ïlla ommafignifieandæ vitæpræceptapopHlo camali im- '
pönta, fururam fpiritalis populi ddfciplinam propheta-
Domun, vt de his veiit direre eicis, quatjlex 8c tradhio !
patetnaimimmdis vocabat. Vhde Petrus longe .poft ad-!
hue, neiciens huius pêæcepti myfteria, gloriabatur, cum
■ubcrötAngeius ea q ü ï de coelo e ü n vafe ailata fucrant,
Mecca & w.mditia, Domine, inquit, omneiimmindum
ieucomiminç nunqaani introiuit hubs meuro. Si enim
hociocoadplenum Apoftolus de efcts'tiiiâam incelbx-
Iflet.omnequodmtmt in o sh o h coinqninat hominem,
pnto quod poiteahoc audito verbo rnaiâaSt manànca,
nimquamcam vehementer expattêfeetot. Neutmm ervo
intelfigebat, neque quod hiec prarcepta . fionificanle
v itam Pro p h etad a ta effeut,neque fioc W quod de
efcis diceret Et ideo ait.
ÜauiVïtiiffeniiibii'btMcpittiibçlm. J Inûiolahüfier
prateeptum efte creddbat, quod ipfe iS: réliqui Iudæi,vt ita
dream, mmolabiiiter ohferùahànt Qtiæ nimiram fentett-
na proculdubro Minichæos resinck Sc condemnat
qui omîtes cames abominanturSc répudiant, etiam car-
nem hornmis iDeotenebrarumfeââeÔè dicentes. Ôu, :
iuosanditoresnonnanquamtinqùamadhncimmundos ■nfirmirenutvtr>i<-a .w . , , ^ ,| ^ - , .. . ;
cornmtiiîeVeïcüntur, quafi qui non funt de parte Dei, &
ideoa ludæis huiufinodi cibi communesvocabantur&1
iïfimândi. Vnde vbi vniis interpres dixit, hoc coinquinat ’
hominèmvâlter,hoccommunitathominem. Et vnus i- j
demqueïcnfUs eft. Difcipuli autem cum âcceffiflènt» & :
nunciaflèntëi dehoc verbo, felpondens aiteis: '
Ô MŸj implantatiOi quam non plantauitpater mm codeftis
■etoiticabkuK Mira Valdé :& làtis prouida in omnibus
<*ri^iiê^jpbnfio, vt&difcipulos doceat&inftrûaVAdn
fiaiàiftèsfibï dhrinims repercûfiat. ‘Otnnis enim, inquit,1
plàrttixtwqüam nonplantàuitpatèr meus cceleft 'u , cradicabttur. !
QuiaOmhis fila traditio Iudæorum,*Vnde fctnto exorfus1
eft,non4 Deopatreérat, fed fùperftitio bominum, pro'
euiuslaüôrë édegispi-æoepta tranïgrediebantur, Scideo '
i hanedo^rirtam ejadicandam quamprouidéiâriscommi--
mtür,acfi diceret-: Proptelea ifti iure eràdicandifiint,quia:
noft permanent in dôiftrina in quad Deo plantati &nt, de
qtta didtipfcper IfciamProphrtam, Ego teplantaui vine am
etéttam, fëdipfi prauitâtefiîàdecepti femen neqüa»m abi-
pïoîafn vltta Vocantur. Sed forte quætet aliquis, fi «radi-
^ndafitapatrepiahtatio Patrji jipofiàli.'dë'qüa'dicfi,
coinqur