malie rem ftetifleperhibetiir, qiii femperVqluntaci’ pöfte-
riora appetere probacur, quatenus ne qui effet agno/cere-
tur,&capu t fuggeftionis eius calcaretur.Ànte Paulum nan-
que»&nonretro Paulum fte te rat, cum de illo fidelibus dice
bat: Non eüim ignöramus afititias illius. Qùo contra repro-
borum calcaneitm morâens, çxtremailloru'm vel lîigge-
ftione vel terrore ilia queat.Sequitur:
Etpeperitjiïttim mafiulum, qui fetturM trkt omîtes
.‘petites in virgafètrea, & tmqu'utn vàsfîguli cvnfnngen-
iur-
Sine tune matrem & virginem Mariam, fîue tune ma-
tre & virginem ecclefia m, Chriftum peperiflè vel parère
dreamus à veritatis ratione non diforepamus, Illacaput pe-
perit,hæc membraçapitisgignit Sed quid fibi vult, quod
non fimpliciter filium fedçum additamenro.fîlium mafeu-
him mùliergenuiflè perhibetur ? Quid enfin neceflarium
perçu ftionis confolatum fè aflcrit.Hinc beams lob ôptan-
do efleit\Soluat inaniim fuam,&fuccidat me. & hacmihifitcon-
folatio,vt affligentmedolwe, nonparcar.Sandi enim viri quia-
perte per temporalia flagella abæcerno verbere liberarifè
lçiunt,eadem flagellaconlolationém vôcan't..Quid eft au.
tem, quodgentesquæ in yirga ferrea reguntur, tanquam
vas âguli confringi narranturmifi quia cenfura iuftitiæ lu.
tulentain fubdicis opera conteruntur, vt fiant ex vafis con-
temptibilibus vafa honoris fàhâîficationis^? Huic fenlui
Paulus concinit, dicens : In magna domo non folum ftfnt vafa
aurea & argentea,fed &lignea&fièilia: & quadam qüidetn in
honorem, quadam autem in contumeliam. Si quis autem emun-
dauerit Ce ab his eri t vas làn&um in honorem ian&ificatum
& vtile domino» ad omne ppusbonum paratum. Hincefl
quod îcremias ad domum figuli ire iubetur ibique vas côn-
fraûumpro voluntatefiguli reformatum melius contemplât
ur. ne enim hoc in çaïTum putaremus geftum ilico ferfiiitadderemafculum,
cum vocabulum filii prçceflèrit?Auc j mone prophctico fubii^ertur; Nutiquidnonftcpotero vobis
? faim. 44.
Pfal.tf.
P tir. f.
PfiClm. 30.
Pro. i i .
Johan. 13.
44-
nunquid filiiappellatione foeminam intc-llecluri cramus,
nifi adderetur mafculusîPatet n. om ni bus quia is qui fifius
voca.tur,n6 foemina,(cd mafculus elle ^pbatur.Quapropter
feiendum nobis eft, quiacum in diuina feriptura mafculus
ponitur.aliquando in bQnoprocxçellemiafort;tudinis,a-
liquandovero in malopro imméfitatefeeleris intelligitur.
Nainiî hoclocoinbonumprofortitudine acvirtiice capitis,
noftri, quo totum iplius corpus vige t,mafëulus interfè-
ritprdiçinleremiapropter immanitatem feelerum » filius
mafculus humanumgenus appellatur, iplo dicente : Male-
didus v ir qu i anaunciautt p. tri mep,dicens: Nat us eft tibi filius
niafculus. Quodomnino nequaquam de Ieremia vel pâtre
ems iuxta literam in telligendu m e fié, (anus ordo permittit.
Sedin haclententiaidem prophetahumani generis perfo-
narogeric,& eius voce loquitur cuius pater quis alius quam
hiemundusintelligitur: Hincadecclefiam dominus per
Pfelmiflamàkiv.Audift lia&vide,&inclina auretn tuam, &
oblittifccrepopuliim tuum & domum patristui. Vir autem qui
pa tri annunciat quod natus eft ei fi lins mafculus, antiquus
hoftis intelligitur. lure nanque humanum genus malculus
. vocatur3quiafvt prxmifimus_)in malum viribus excellens
inuenitur. Vnde & humana confuetudine dum malum
quifquc for ti ter peragit, ab his qui cius operib us deledan-
tur audit:Fecifti ficut mafculus. Quo côtra dicatur deChri-
fto,dicatur de eius corpore. quia niulier peperit filium ma-
iculum. Acfiaperte diceretur:Noneffoeminatum,noni-
gnauia torpeiitem,led ad debellandasaerias p o teftates caput
Sc corpiis(virileatquej:obuftum.Nam de capite noftro
icriptum eft: Dominusfortis drpotensdominuspotens in pralio.
Ad-eius vero corpus Petrus loquitur, dicers: Aduerfarms
veficrdialifjus-tanquam lea nigiens circuit, quaren quern deuoret.
cuire/ifiitefortes infidel Hinç Plalmiftaadmonet, dicens: Vir-
riliter agite, dreonfortetur corvefirumomnes qui jperatis in domi-
«a. H inc fub typo mulieris,de fan&a ecclefia Salomon air;
Mulierem for tern quis inue-.ieti Atquepoft pauca -.Manus fuas,
iaqait,mfitadfonia. Quod autem hie filius malculus. gen-
\ tes.in' virga ferrea're<3kurus pra’dicitur&ad caput & ad cor-
pus omnino redigi t u r. Vnde Sc longe fuperiu§ prædicat ori
Tnyatirae dicitut: Qui vicerit. &.cufiodierit opera meavfquein fi->
non, dabotlli potejlatemfupergenfes, dr ïtgét.illas in virgaferrea
dr tanquam vas figuli confr\ngentwr,ficur & ego accept a patre
meo.Seà Iciendum quiain vno atque per vnum caput, gen-
tes in yirga ferrea rcguntmemKa, hne quo nil’agere pof-
flint omnia membra,ipfo capite ad membra lo,quente:£me
menihilpotefiis facere.Quià autem de fignatur in virga ferrea
nififvtfupra memjnimus) re&itudo iuftitiæ : Vnde eidem
quoque domino dicitur:fi^g4 refta eft virga, regni tut. Dile-
xifiiiufiitiam,& odtftiiniquitatem. In eo autemiplà confiât
refititudo iuftitiæ,quo in vno eodemque homirie &diligi^
mus bonumquod Deus fecit,&infequimur malum quod
homoncquitergeflitiqiiaten.us&compafllo humanæ rëd-
dàturnaturæ , 5c yitiiscorreptio difçiplinæ. tiinc Pfàlmi-
fta domino ait: Virga tua & baculns turn , ipfa me confolata
funt. « |g |
Virga eteni.m percutimur, baculo autem fiiftentamur&
regimur. Vbi notandumeft, quod landlus Dei prophera
non fblum in baculo fuftentationis, verumetiam in virga
facere domuslfrael,ait do wizwifSciendumvero quia valà figuli
in feriptura liera, aliquando pro infirmisa<ftib^,aliquan-
do veroponunturpro carnis corruptione.Vnde& Apollo-,
lus cum hac præmilli lcntentia,proprer opera corruptipnis
valifiÀiliacontumeliisperhibeatapta, valà vero aurea atque
argen tea propter yirtutum excellentiam, honore &
magniheentia prædicet digna:alibi tarnen propter carnis
corrupnonem,eadem vafa aurea atque argentca fidlilia vo-
cat,dicens: Habemusthefaurumiftum in vafis fiftiltbus. Poteft
autem per valà fidlilia quæ ad radium virgæ con ter i narrantur,
ilia pars ecclefiæ non inconuênienter intelligi, quæ ex
reprobisconftatChriftianis: vtfcilicetineo quod de maf-
culo natödici ru r\refturus er'tfgcntes in virga ferrea ]ad vitam
præordinatiintelligantur.'in eo vero quod fubditur, [ &
tanquam vas figuli confringentur. ] non ipfi qui reguntur \ fed
illiquiconlnnguntur,ideft,ad nihilürediguntur,delîgnari
credantur;vr mmiru m vna eademque cçleftis difeiphna re-
gat bonos,con terat malos.Qnia enim iride mali defic in nr,
vndpbpniproficiuntjteftatur Apoftolus dicens; Chrifti bonus
odorjumus in omniloco,&in btsquipereunt&in hisquilalui
fiunt, : dr alii) odor mortis in mortem, & alijs odor vita in vitam.
Sequitur;
E t raft tit èft filius eius a d Deum & ad-1 hronum etus.
'
Hæc qualiter in celligenda fin r, paulo fuperius præoccu-
panres iam diximus. Non enim arbitror,fi filius mulieris
ideomorfiim draconis euafitquia ad Deum&ad thronum
eius raptusfiiir.-quod corporalis,fed fpiriralis raptus intelligitur.
Quafi enim quidam mentis alcenlusab hoc mundo
ad Deum fit cum fides redla cuftoditur incerius,& pia opera
gerunturexterius.Hiecerte aicenfus venemim antiqui
ferpentis aufugir.Hinc eft quod populus Ilrael in eremo i-
gnitis ferpentibus percuffus, lerpen tis ænei con ipeâione
myftice linabatur.De hoc fpirirali rip tu per PiiTmiftam di-
citur ’jAftenfus in corde eius dijpofuit. De hoc Paulus dicte : Con- ’
refitfeitauit & confédéré nosfecit in culeftibus. Ad hunc mentis
credulitate peruenerat cum dicebat:Neftraconuerfatioin calls
eft.Mine auditorcs fuos idem admonebat, dicens ySi con-
furrexiftis cum Cbrifto,quafiirfumfunt quartte.Sec^iitav.
Et mulierfugitin folittidincm, vb i habet locumpra-
paratum a Deo v t ibipafeant tllam die bus mille ducentU
fixaginta.
Hoc eft.mulierem in Iblicitudihem fugere, quod eft, filium
mulieris ad Deum &ad thronum ei9 euehi.Fugitau-
temm ulicr, fubaudis S.ecclefia in éledlis luis,non corpora-
li ablceflii^fedlpiritali afcenfitNam paulo inferiusduas a-
lasaquilæmagnæaccepilleperhibetur, quibus in Ibiitudi-
nem fubne&a tollererur: per quas nimirum hue duotefta-
menta,uqc duo chariratis præcepta,t» qurbus rota lex pvtidet
dr prophera aptilfime figurantur. Sed videarnus quæhtfoli'
tudo, ad quam mulier fiigiens, locum à Deo præparatum
inuenifiè.perhibetur. Et quænam alia eile creditür, nifi
quies mentis , quæ inordinatos motus dehdcriotun*
" ' ' ^ ~ ’ ilè-
N um. il.
Johnny
Pfilm.l)
Eph.i,
Philip. P
Cdjj
ibidem.
tfd.lt.
Ithan. 6.
c
U
Qui venit ad me,non eluriet.-öi tjüi credit iti me j non firiet
vnquam. Atqüe poft paululum hoc ipluminculcans, ait:
Ego fum panis vita, patres veftri mandilcauerunt in defirto manu
i , & mortui fünf. Hie eft panis de cado defeendens,
vt fi qUis ex ip fo manducauerit’, non moriatur. De qui-
bus omnibuspaulopoftplenius dilputahüum erit:Sequitur.*
*»
Ét folium efi ptahitm magnum in talo. Michael & -
angdieius pralikbantur cum dr acorn > dr dracopugnabat \
drängelt eius'.
Abfita fidelium cordibus,Vt hoc pr^Htim ininitio tem-
pori5,quando.perfupecbiani antiquus hollis cum fatellici-
bus fuis de cilefli patria ruit, fadlum fuille exiftiment: fed
a pafliorie Chrifti in ecclefia irichoatum fuille , & nunc vf-
que fieri,& in fine lecuii quando etiam lolutus fieri t,con-
fummari. Quod in praefatione huius opens breui quidem,
(èdmanifeftilftma rationc colligimus. Caelum itaque eft e-
Icdlorum ecclefia,in qua id pr^iium ab eoinchoacum fuif
fe crpdicur,quoapoftolicavoceTslamatur;No»ey?«otórof/«-
ttatioaduer-fits car nem & fanguinemfied aduer fas principes & po-
teftates, aduérfus mundi reäorestenebrarurh barum, contraJpiri-
talia nequitia in ulefiibtts.Sic en im dicirur, t actum eft pra hum
magnum in 1<elo,vt ab initio fidei Ghriftiana: vlque ad finemi
totum tempus vitx praelenris comprehendifine aliqua du-
F>itatione credatur.-quatenus & fadlum in prxteritis,& die
in pf ^lentibusj&cconfummandum in nb 111 ill m i s a flera tu r.
Sed fi lecundum prxmifiam Apoitoli lentemiam, a nobis
ac pernos cumanfiquo holle prxlium id conficitur, quern
faUaccmnulli aftirmare vel opinari conceditur c quid fibi
vultiquod in hac réuelatiöneper Michaelem & angelos e-
iusfieri perhibetur.'Etcerte-non folum hocin tempore le-
cundum hanc Apocalypfim§ led etiam .in noullfimis die-
bus iuxta Daniclis propnetiam idem ipleprc^opulo Dei,
r. quiex plcbe Ilraelitica, Enoch & Elia prxdicantibus -,cre-
; ditiuuseft,pugnaturusallt ntur,fieudllicangelica vocead
• cundem prophetam diciturt In rethporeillö conjargetMichael
princeps magnus, qui fiat profiliis populi tui, drveniet tempus»
! quälenonfuitab eo quo.gentesèjfecaperunt,vfi/ueud tempusH-
lud: dr in tempore illo faluab ti> r popuiUs tuut. Quapropter lei-*
endum nobis eft,quia contra hoftem nollrum & ciuilpl-
ritales nequitias, vtvincamus,& noftrum & angelorum
certamen eft.Quia.ehim contra d^monum verfotias 8c no-
ftrum 8c angelorum certamen fit, non lolum in his duabus
fen tenths colligimus, verumetiam inaliis quam pluri mis
hociplumreperimus.NamcumPectus Apoftolus de holle
hurn^ni generisfidelib us dictt,Aduerfa:ius vefier diabolus
tanqüam leo rugtenscirctM,querem qutm deuoret,cut nfijhtefor-
tesinfide:dr Iacobus admonear, Rcfiftite diabdo: & fügtet dvo-
bis:tarnen hociplum & per angelos fieri Plilmifta teftatur,
dicenSi Immktitangelm Domim in cir.uitu ti»rentium*um ,&
ertpiet eos.Wmc Sc Apoftolus dicit : Nonne onmesfunt admm ':-
ftratorijßfiritusjn miniftermn mifiiproptereo's, qui attrnafalu-
tiscapiunt bared’, tatentiIn quibus nimirum lententiis aperte
datur intelligi,quia nec nos fineangelorum, nec rutfiis an-
geli fine noftro confliftu contra antiquum aduerlarium di-
micant.Erigam us ergo arma leaftri, qui ftjrtiffimos nofti«
patrix conchies 8c inui&os adiertores 'habemus. Inde au-
tem ifii fortes, vnde & nos:inde illiiouiftij vnde & nos ,id
eft-, ex diuina vireute,finet^ta necilli ahqnid valent, nec
nos»Cauenda protfus hxretieoram vefania.in eo quod Mh-
chaelis angelt eile dicuntur hi.qiri cum illo contraantK
quum hoftem pugnare përhibentun Dixerunt enim quidam
vaniloqui.aha perDeum,aHaper angelos fiufla fuille:
&nelciolipefhanclententiam deceptionis fuxillamoc-
cafionem inuencrunt. Vtautemtalium perfidiam coflfutef
muSjfic Michaelis angelos fateanrtn',non qdo ipfè creairC-
citjled quo vel ih adiutormm d Deo acceperft, Vel etiam vt
verius,quo ex vna ciuitare lub vno rege niili tare credit nrut:
&ideoeiuselIefiiteantur. Sic enim & humana conluetu-
diné cum inter turbas populo ru m eoS recognolcim u s, ljui
fiib eius imperio degüfttitjuo (Scnofipfi militamus, dicere
defcenditdeceelo.dr datvitam mundo.Cuicumdicerent,Oomine, I &pius folemus^Eccemei,eccejioflri.fedqUid de humana
femperda nobispanem Iwnc: rejfonditad éos', Egofuriipants vita. | coluetudine loquimur, cü hoc ipfuni & in diuinis Icrip t U -
Nj i 4 ris pieàfecretocofdisèiibt:
hSifo|ad'ùm Deoihuenit îSandiëteriim
viriqnia alibidraconis infidîas euadere non poffunt,
fetpfos delertum c^aifctre üciurit, vt habCant quo lalubriter
fulere poflinc. Prius qtlippe terreftotum defidferioriS mo-
iüsmanu confiderationis a ebrde èiiciunl, & pollmodiim
quieos focunvinipli folitudiilb qiib laterè pblfint, iriue-
iiiunt. Qaiàenim eranhroria cimaa defpifciutit, fcx his ha-
feentes cagitationum infolentias non pitilthtut.Sblatti na-
^aucætçrnarfi parriamappetunt,&quianiillàlimits mundi
•diligunt,magna'mentis tranquillitatc petfruuntur. In-qua
viddiceccordislôïitùdinelocuminueniut quo faluaritur,
conditorem y tique lîïàm, cui Plilmifta dicit : Efto mihiin
Deum proteclorem &inbci(m rtfugij ,vtfaluum me facias. Ad
hanefolirudifiem, mquaidem locus refugii inuenitur, ad-
nolare concupiuerat idem Pfalmifta, cum dicerct : Quis da -
hitmihipennasficut columbs,&volabo & requiefcaml Ad quam
iuxta optantis defiderium dedubtus, locum quo liluaretur
quxreoati dicens : Ecceelengauifttgpns,& manfiin folitudine.
Expeltab.m eum, qui faluutn me facer et à puftilomime & tempe-
ftate. Ad flanc idem confngiens,diçebat : Vnampetijà Demi
no,hancrequiram-,vtin'habitem indomo Domini omnibus diebus
vi'.amea. Afrequentia qnippe terreqorum defideriorùm
fugiés.ad magnam videlicet folitudinem lèmetipfitm, vbi
nilextraneum conlpiceret,quo in competent nil àmaret, à
tumultu terum corpbralium magnum quoddarnfccretum
petieiatquiètam mentent ,inqua tanto purius Deum cer-
netet quanto hunc cum le Iblo folümiriuehiret» Qui vero.
hint qui bade mulierem In folitudifie pafcünt, ni h fantfti
prædicatoresf Quis eft aurem cibus quo mulieré lùftentât,
nifi idém qui locus refugii ? Iplê enimtemporalia fugienti-
bus, via:ipfe in lolitudineperuenientibus,locus ;iple in ea-
dein lolitudineefiirientibus, efficiturcibus. Qmaitaqjad
eum fugientibus ipfè fit via. per:emetrpliim in euangelio
teftatur, dicens: Ego fum via. jQuiavero in folitudinem per-
uenientib us idem fit locus refugii, fiçur præmifimus, Plilmifta
peihibet,dicens; Efto mm. in Deutnproteâorem & in lo-
cumrefugij. Quia quoque in folitudine commorantibus i-
plè,etiam fit cibus, locusille in euangelio manifeftiflime
déclarât,'quo iplùm eleëlorum manna Iudæis clamat & di-
eit : Egofum panis viuus qui de calodefcendhSzaâi ergo prædi-
catores dum lolitarias njentes ac Deo inhærentes internam
dulcedinem prædicant, nnflierem m folitudine pa-
Icunt.NumeEUS autem dierum mille ducentorum lèxagin-
ta,quibus in folitudine mulier cornmoratùr & pafoitur : fie
prædicarionisdecutfumvel finemperlecutionis- quoanti-
quusadnerlàrius contra lànâam ecclefiamper damna tu m
ilium qpemaJTampfèrithominem,efferarî permittitur,de-
lïgnatîvt tamen initium liue prædicationis fiue perlècu-
tionis,quo Ghriftus vd prædicare vèl pati incepit compre-
hendens, totum etiam tem pus vitæ præfemis, quod inter
initium 8c finem medium verlitur, aflùmat. Eodemenim
dierurit numéro euangclica prædicatio à Domino édita eft,
quoin finem per notimmos prædicâtores terminanda. O-
mnia quæhicmyfticalocutione de hac muliere dicuntur,
in veteri quoque teftamento fiuftis præfigurata n o fountur :
cumperlècütionem Ægyptiam popukts Hebraicus fiigiens,
in delèrtum quo mannà velcerecur, perdu€lus perhi-
betur.Pharao nanq; lfraelem perlèquens, perfonam gere-
bathuius draepnis. Vnde&iritypo cuidam Pharaon!di-
à:umlegimus:'Pfe<tr4tf<!r4«lw^»f» qui cubas in medtofiami-
nuin tUorum. Populus autem lfrael, flanc eândem mulierem
defignabat. Delertum vero ad quod ille tune populus venit
, mentium folitudinem figurabat : in qua & fi igniti fer-
pentes malitiæ virus conan tu r infundere.non nocent-tquia
de his qui in folitudinetommorantur, à Dominodicitur:
Serpentes toHent, drfi mortifèrum quid-biberint, non eis nocebit.
Sed nec mitum li non nocent, cum habitantes in eremo,
indefinenter ferpèntem æneum, id eft,mortem redempto-
usfui,alpiciunr.Manna veto quo ille populus yfuseftvin-
carnati vetBi myfterium p tçfigurabat: fieu r per femetiplùm
idem etirtmeleélorum manna Iudæis teftatur,dieèns:^mm
amen dico vobis, non Moyfes dédit vobis panem dé calé, fed pater
meus dat Vobis panem de cale rerum. Ver us enim panis bei eft, qui
Daniel, i t i
G
I. Petr. J,
Pfalm. 3b
Heb. I,
£